ئه‌ڤرۆ:

شیره‌تكارێ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان راگه‌هاند، چوونا شاندێن جودا یێن پارتی و ئێكه‌تی بۆ به‌غدا بۆ ئیمزاكرنا چو رێككه‌فتنان نینه‌ و به‌رۆڤاژی ئێكرێزیێ و ئێك هه‌لویستیێ ژی نابیت.

عارف روشدی، شیره‌تكارێ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی، ل دۆر بزاڤێن پارتی و ئێكه‌تی بۆ ئیمزاكرنا رێككه‌فتنه‌كا نوو د ناڤبه‌را وان دا، گۆت” ئه‌و پرسه‌ دێ ئێك ژ ته‌وه‌رێن دانوستاندنێ بیت د كۆمبوونا داهاتی یا هه‌ردو مه‌كته‌بێن سیاسی یێن پارتی و ئێكه‌تی”.

سه‌باره‌ت چوونا شاندێن جودا یێن پارتی و ئێكه‌تی بۆ به‌غدا، گۆت” سه‌ره‌دانا ڤێجارێ یا هه‌ردو شاندێن جودا یێن پارتی و ئێكه‌تی بۆ به‌غدا بۆ ئێمزاكرنا رێككه‌فتنێ نینه‌، به‌لكو بۆ وێ چه‌ندێ یه‌ كو زێده‌تر لێكتێگه‌هشتنه‌ك هه‌بیت د هه‌لویستێ ئالیێن دی یێن ئیراقی دا، بۆ وێ ئێكێ ل ژێر رۆناهیا وان لێكتێگه‌هشتنان ل هه‌رێما كوردستانێ رێكبگه‌ڤن، له‌وما وان سه‌ره‌دانان ب كاره‌كێ شاش نابینین، هه‌روه‌سا به‌رۆڤاژی ئێكرێزیێ و ئێك هه‌لویستیێ ژی نینن”.

ل دۆر چاوانیا پشكداریا كوردان د حوكمه‌تا داهاتی یا ئیراقێ دا و ئه‌و ئالیێن ژ كوردان د نێزیك، عارف روشدی گۆت” ل سالا 2003 مه‌ پێ باشبوو پشكداریا مه‌ كوردان د حوكمه‌تا ئیراقێ دا ل سه‌ر سێ پره‌نسیپان بیت ئه‌وژی رێككه‌فتن، هه‌ڤسه‌نگی و هه‌ڤپشكی، چونكه‌ ئیراق وه‌لاته‌كێ فره‌نه‌ته‌وه‌ و ئایین و هێزێن سیاسی یه‌ بۆ وێ چه‌ندێ حوكمه‌ته‌كا سه‌قامگیر هه‌بیت و بشێت ئه‌ركێن خوه‌ وه‌كو پێدڤی بجهبینیت، پێدڤیه‌ وان هه‌رسێ پره‌نسیپان ل به‌رچاڤ بگریت”.

شیره‌تكارێ مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی گۆت ژی” نوكه‌ ژی مه‌ ئه‌و باوه‌ری یا هه‌ی و بزاڤێ دێ كه‌ین ئه‌و پره‌نسیپه‌ ل به‌رچاڤ بهێنه‌ وه‌رگرتن بۆ وێ چه‌ندێ حوكمه‌تا داهاتی حوكمه‌ته‌كا كارگۆزار بیت و به‌رسڤا خواستێن خه‌لكێ ئیراقێ بیت ب گشتی و یا هاریكار بیت د چاره‌سه‌ركرنا كێشێن دناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێما كوردستانێ دا هه‌ین، ل ده‌ف مه‌ یا گرنگه‌ حوكمه‌تا داهاتی باوه‌ری ب دستووری هه‌بیت و یا پێگیر بیت ب وی دستووری”.

سه‌باره‌ت یه‌كخستنا بزاڤێن ئالیێن كوردستانی ب تایبه‌تی پارتی و ئێكه‌تی وه‌كو شانده‌كێ ئێكگرتی سه‌ره‌دانا به‌غدا بكه‌ن، گۆت” پارتی چاڤه‌رێی شاندێ ئێكه‌تی نیشتمانی كوردستان دكه‌ت، پێشتر پارتی سه‌ره‌دانا ئێكه‌تیێ و هه‌موو ئالیێن دی كربوو، ب سه‌ره‌دانا شاندێ ئێكه‌تیێ دێ ده‌لیڤا لێكتێگه‌هشتنێ باشتر بیت”.

ل دۆر بزاڤێن ئیمزاكرنا رێككه‌فتنه‌كا نوو د ناڤبه‌را پارتی و ئێكه‌تیێ دا، دبێژیت” ئه‌و پرسه‌ دێ ئێك ژ ته‌وه‌رێن دانوستاندنێ بیت د كۆمبوونا داهاتی دناڤبه‌را هه‌ردو مه‌كته‌بێن سیاسی یێن پارتی و ئێكه‌تیێ، مه‌ پێخوه‌شه‌ ئه‌و رێككه‌فتنێ بهێته‌ كرن و بهێته‌ به‌رفره‌هكرن ژی ول گه‌ل ئالیێن دی ژی ئه‌و رێككه‌فتنه‌ هه‌بیت”.

ئه‌ڤرۆ:

فه‌رماندێ هێزا پێشمه‌رگه‌ی ل شنگالێ، قاسم شه‌شۆ، راگه‌هاند، ئه‌وا PKK ل شنگالێ دكه‌ت، كاره‌كێ گه‌له‌ك مه‌ترسیداره‌ و حوكمه‌تا ئیراقێ به‌رپرسیاره‌، چونكه‌ نابیت رێ بده‌ته‌ PKK ب وی شێوه‌ی ره‌فتارێ بكه‌ت، دیاركر ژی، هه‌كه‌ ئه‌و چه‌نده‌ به‌رده‌وام بیت، خه‌لك ل شنگالێ نامینیت.

قاسم شه‌شۆ، گۆت” ئه‌وا ل رۆژێن بۆری ل شنگالێ، كاره‌كێ گه‌له‌ك مه‌ترسیدار بوو و پێدڤیه‌ ب جدی هه‌لویست ل دۆر بهێته‌ وه‌رگرتن، كو PKK خوه‌ كریه‌ ده‌ستهه‌لاتدار و حیسابێ بۆ هیچ     ئالیه‌كی ناكه‌ت، هه‌تا بۆ حوكمه‌تا ئیراقێ ژی، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی بۆ وێ ئێكێ دزڤریت كو حوكمه‌تا ئیراقێ یا خه‌مسار بوو ل ده‌مێ بۆری و رێككه‌فتنا شنگالێ بجهنه‌ئینایه‌، له‌وما ئه‌و ئه‌نجامێ خراب ژێ په‌یدابوو، نوكه‌ ژی حوكمه‌تا ئیراقێ یا به‌رپرسیاره‌ و پێدڤیه‌ بله‌ز چاره‌سه‌ریا وێ ره‌وشێ بكه‌ت و ئێدی رێ نه‌ده‌ت PKK ل شنگالێ بمینیت.

فه‌رماندێ هێزا پێشمه‌رگه‌ی ل شنگالێ رۆهنكر ژی” هه‌كه‌ سنووره‌ك بۆ PKK نه‌هێته‌ دانان، دێ ره‌وش خراپتر و مه‌ترسیدارتر بیت، چونكه‌ سه‌ركردێن PKK هه‌موو یێن لژ توركیا و سووریێ هاتین و ل ڤێرێ ژی ب ناڤێن كوردێن ئێزدی هه‌موو كارێن خراب دكه‌ن، له‌وما هه‌كه‌ ب ڤی شێوه‌ی بیت دێ خه‌لكێ شنگالێ ئاواره‌ بن و ئێدی نه‌شێن خوه‌ ل به‌ر وێ ره‌وشا ئه‌منی یا خراب بگرن، كو به‌رده‌وام ژ ئه‌گه‌رێ PKK ژیانا وان یا د مه‌ترسیێ دا.

ئه‌ڤرۆ ، زنار تۆڤی:

چاڤدێره‌كێ‌ سیاسی، بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) راگه‌هاند، پشتی ئالۆزبوونا ره‌وشا ئه‌منی و سیاسی ل ئیراقێ، ب هاتنا داعشێ‌، ل سه‌رده‌مێ‌ سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ یێ‌ به‌رێ‌ نوری مالكی، هاتنا هێزێن ئه‌مریكا ل سه‌ر داخوازیا حوكمه‌تا ئیراقی بوویه‌، د هه‌مان ده‌مدا رێككه‌فتنا ئه‌منی دناڤبه‌را ئیراقێ و ئه‌مریكا دا ل سالا 2008 ێ‌ هاتیه‌ ئیمزا كرن، دیسان په‌رله‌مانتارێن شیعی ژی ب پتریا ده‌نگان شیان قانوونه‌كێ‌ ده‌ربكه‌ن ب ناڤێ‌ ” ده‌ركرنا هێزێن بیانی “، ئه‌ڤ بزاڤه‌ یا شیعێن سه‌ر ب ئیرانێ‌ ڤه‌یه‌، ب تایبه‌تی ژی ئه‌و میلیشیێن دناڤا حوكمه‌تێ دا، ئه‌ڤه‌ داخوازیه‌كا ئیرانی یه‌، به‌ری كو داخوازیا خه‌لكێ‌ ئیراقێ بیت، هه‌روه‌سا ئه‌و میلیشیێن چه‌كداری یێن د ڤان هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دا شكه‌ستن ئینای، ئه‌و حه‌ز دكه‌ن ئه‌مریكا ژ ئیراقێ ده‌ركه‌ڤیت، دیسان پشتی ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان، وان گرۆپێن شیعی هێرش دكرنه‌ سه‌ر ده‌ڤه‌را كه‌سك ل به‌غدا، هنده‌ك رۆكێت ئاراسته‌ی بالیۆزخانا ئه‌مریكا ل به‌غدا و بنگه‌هێن وان یێن له‌شكری كرن، هه‌روه‌سا هنده‌ك سه‌ركردێن میلیشیان ژ ئالیێ‌ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریا ئیراقێ ڤه‌ هاتینه‌ داخوازكرن ب مادێ‌ چار یێ‌ تیرۆرێ‌، لێ‌ ناهێنه‌ ده‌سته‌سه‌ر كرن.

د. ئازاد دۆسكی، چاڤدێرێ سیاسی ئه‌و ژی گۆت” مه‌ترسیا ڤان میلیشیێن شیعی یێن چه‌كدار، كێمتر نینه‌ ژ مه‌ترسیا داعشێ‌، چونكی ئه‌بۆ به‌كر به‌غدادی ژی درووشمێ‌ (ئه‌لده‌وله‌) بلند كربوو، دیسان ئه‌و میلیشیا دپشكدارن د حوكمه‌تێ‌ دا،د هه‌مان ده‌مدا كریارێن تیرۆریستی و چه‌كداری و میلیشیایی ل دژی به‌رژه‌وه‌ندیێن حوكمه‌تا فیدرالی و هێزێن هه‌ڤپه‌یمانان ئه‌نجام دده‌ن، ل ژێر چه‌ترێ‌ ده‌وله‌تبوونێ‌ دا، ئه‌ڤ چه‌نده‌ ل چو وه‌لاتان نینه‌، هه‌روه‌سا دناڤا له‌شكرێ ئیراقێ دا چه‌ندین رێكخراو و گرۆپێن چه‌كداری هه‌نه‌، به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تێ‌ د ئێخنه‌ دمه‌ترسیێ‌ دا، له‌وما دڤێت حوكمه‌تا ئیراقێ ڤێ‌ پرسێ‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ت، هه‌ر چه‌نده‌ موقته‌دا سه‌دری ئاماژه‌ ب هندێ‌ دایه‌، دڤێت ئه‌نجامێن دووماهیێ‌ یێن هه‌لبژارتنان بهێنه‌ په‌سه‌ند كرن و گۆتیه‌ ژی، دڤێت چه‌ك ژ ده‌ستێ‌ گرۆپێن شیعی یێن سه‌ر ب ئیرانێ‌ ڤه‌ بهێته‌ ده‌رخستن”.

د. ئازاد دۆسكی هێشتا دبێژیت” هه‌ر چه‌نده‌ ب پتریا ده‌نگێن كۆتلێن شیعی، قانوونه‌ك بۆ ده‌ركرنا هێزێن ئه‌مریكا ژ ئیراقێ ل جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ ڤه‌ هاتیه‌ په‌سه‌ندكرن، لێ‌ هێشتا ئه‌و رێككه‌فتنا ئه‌منی یا ل سالا 2008 ێ‌ یا د ناڤبه‌را ئه‌مریكا و ئیراقێ دا هاتیه‌ ئیمزا كرن، نه‌هاتیه‌ هه‌لوه‌شاندن، له‌وما بۆ هه‌لوه‌شاندنا هه‌ر رێككه‌فتنه‌كێ‌ دڤێت جڤاتا نوونه‌ران ده‌نگی ل سه‌ر بده‌ت، دیسان هه‌رێما كوردستانێ‌ هه‌تا راده‌كێ‌ زۆر ماف هه‌یه‌، رێككه‌فتنه‌كێ‌ ل گه‌ل هێزێن بیانی بكه‌ت، ئه‌و ژی ب رێیا ده‌ركرنا قانوونه‌كێ‌ ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌، داكو شه‌رعیه‌تێ‌ بده‌ته‌ مانا هێزێن ئه‌مریكا ل كوردستانێ‌، دیسان سیسته‌مێ‌ سیاسی ل ئیراقێ سیسته‌مه‌كێ‌ فیدرالیه‌، پتریا وان قانوونێن ژ ئالیێ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دهێنه‌ په‌سه‌ند كرن، ئێك ژ وان قانوونان ده‌ركرنا هێزێن بیانیه‌، بۆ په‌سه‌ندكرنا ڤێ‌ قانوونێ‌ پێدڤی ب رێككه‌فتنێ‌ ل گه‌ل په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌ هه‌یه‌، ئه‌ڤه‌ پرسه‌كا قانوویه‌، به‌ری كو پرسه‌كا سیاسی بیت”.

وی چاڤدێرێ‌ سیاسی ئاشكرا كر ژی” وه‌زاره‌تا گه‌نجینا ئه‌مریكا چه‌ندین كه‌ساتیێن شیعی یێن رادیكال خستینه‌ ل ژێر سزایان، دیسان دژایه‌تیكرنا ئه‌مریكا ژ ئالیێ‌ حوكمه‌تا ئیراقێ ڤه‌، دێ‌ باجا وێ‌ گه‌له‌ك یا گران بیت، دیسان حوكمه‌تا ئیراقێ ژی زوو ب زوو شاشیه‌كا ب ڤی ره‌نگی ناكه‌ت، چونكی عیراق دزانیت هه‌ژموونا ئه‌مریكا ل جیهانێ‌ چه‌نده‌، دیسان پێدڤیه‌ كورد ژی هه‌موو داخوازیێن خوه‌ ب رێیا دستوری ژ حوكمه‌تا ئیراقێ بكه‌ن، هه‌ر چه‌نده‌ ژ سالا 2005 ێ‌ هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا ئیراقێ چه‌ندین مادێن دستوری بجهنه‌ئیناینه‌، ژ وان ژی مادێ‌ 140، پرسا بۆدجی و پرسا قانوونا په‌ترۆلێ و غازێ‌ و چه‌ندین پرسێن دیتر ژی ماینه‌ هه‌لاویستی، دیسان یا گرنگ ئه‌وه‌، كورد هه‌موو ب ئێكده‌نگ و ئێكرێزی بچنه‌ به‌غدا، هه‌ر چه‌نده‌ نوكه‌ ل سلێمانیێ‌، جۆره‌ ئالۆزیه‌كا سیاسی هه‌یه‌، گۆتارا پارتێن سلێمانیێ‌ یا ئێكرێز نینه‌، ئه‌ڤه‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردان دا نینه‌، له‌وما دڤێ‌ قووناغێ‌ دا گرنگه‌ ئه‌و حزبه‌ خوه‌ ژ موزایه‌داتێن سیاسی و عه‌قلێ‌ شۆفینیا عه‌ره‌بی دوور بكه‌ن.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان ل باكورێ كوردستانێ راگه‌هاند كو دڤێت سیسته‌مێ نها ل توركیا بهێته‌ گوهۆرین، چونكو سیسته‌مێ نها كوردان قه‌بوول ناكه‌ت و هه‌كه‌ سیسته‌مێ توركیا ببیته‌ فیدرالی دێ پرسا كوردی و هه‌موو پرسێن دی هێنه‌ چاره‌سه‌ركرن، چونكو ب شه‌ری پرسا كوردی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن.

له‌تیف ئه‌پئۆزده‌میر سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان پشتی كۆنگرێ پارتا خوه‌ ل ئامه‌دێ بۆ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ ئاخڤی و دیار كر كو دڤێت هه‌موو پارتێن كوردی ل توركیا پێكڤه‌ كار بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی بكه‌ن، چونكو پرسا كوردی ئێدی بوویه‌ پرسه‌كا سه‌ره‌كی ل توركیا و بێی چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی پرسێن دی یێن توركیا ژی ناهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن و گۆت: (سیسته‌مێ نها یێ توركیا ژی بێگومان بخوه‌ گه‌له‌ك ئاریشه‌یه‌، چونكو سیسته‌مێ نها هه‌بوونا كوردان قه‌بوول ناكه‌ت و بێگومان هه‌تا سیسته‌مێ نها یێ توركیا وه‌كو خوه‌ بمینیت پرسا كوردی ژی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، ژ به‌ر هندێ ژی مه‌ به‌ری نها گه‌له‌ك جاران دیار كریه‌ كو دڤێت سیسته‌مێ نها یێ توركیا بهێته‌ گوهۆرین).

ناڤهاتی د به‌رده‌وامیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو دڤێت سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتداریێ ل توركیا ببیته‌ فیدرالی، ده‌مێ سیسته‌مێ توركیا ببیته‌ فیدرالی دێ پرسا كوردی و هه‌موو پرسێن دی یێن نها ل توركیا ژی هێنه‌ چاه‌رسه‌ركرن، هه‌كه‌ سیسته‌مێ توركیا نه‌بیته‌ فیدرالی و زۆرداریا نها ل سه‌ر كوردان ژی وه‌كو خوه‌ به‌رده‌وام بیت بێگومان دێ كورد ژی نه‌چار بن گه‌له‌ك رێیێن دی بكار بینن دا بگه‌هنه‌ مافێن خوه‌ و گۆت: (ل جیهانێ گه‌له‌ك ملله‌تان شه‌ر بۆ ئازادیا خوه‌ كرن و د ئه‌نجام دا هه‌ر ب رێیا دانوستاندنان و ئاشتیێ گه‌هشتنه‌ مافێن خوه‌، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت به‌رپرسێن توركیا ئێدی ڤێ راستیێ قه‌بوول بكه‌ن كو بێی چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی ئالۆزیێن نها ل توركیا دێ به‌رده‌وام بن، لێ د هه‌مان ده‌می دا دڤێت هه‌موو پارتێن كوردی ل توركیا ژی پێكڤه‌ ل سه‌ر به‌رنامه‌كێ نه‌ته‌وه‌یی بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن نه‌ته‌وه‌یی یێن گه‌لێ كورد كار بكه‌ن).

سه‌رۆكێ گشتی یێ پارتا ماف و ئازادیان HAK-PAR ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو ب شه‌رێ چه‌كداری پرسا كوردی ناهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، چونكو ئه‌زموونا چه‌ندین سالێن بۆری ئه‌و یه‌ك سه‌لماند كو شه‌ر بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ پرسا كوردی ل توركیا پتر ئالۆز بوویه‌ و نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و گۆت: (ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌م دبێژین دڤێت پرسا كوردی دوور ژ شه‌ری و ب رێیێن سیاسی و د ناڤ سیسته‌مه‌كێ فیدرالی دا ل توركیا بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، دڤێت توركیا هه‌بوونا پرسا كوردی قه‌بوول بكه‌ت، گه‌له‌ك جاران به‌رپرسێن توركیا دبێژن ل توركیا پرسا كوردی نینه‌ یان ژی ئه‌ردۆغان دبێژیت پرسا كوردی هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن، ئه‌و یه‌ك راست نینه‌، پرسا كوردی ل توركیا نه‌هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن و ئالۆزتر ژی لێ هاتیه‌).

ناڤهاتی د دووماهیا ئاخڤتنا خوه‌ دا ئاماژه‌ ب هندێ ژی كر كو سیسته‌مێ نها ل هه‌رێما كوردستانێ نموونه‌كا باش و سه‌ركه‌فتیه‌ و مه‌ پێ باشه‌ ل پارچێن دی یێن كوردستانێ ژی هه‌مان ئه‌زموون بهێته‌ دوباره‌كرن، چونكو ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ نه‌شێن ب شه‌ری كوردان ژناڤ ببه‌ن و دڤێت هه‌بوونا كوردان قه‌بوول بكه‌ن، هه‌تا كورد نه‌گه‌هنه‌ مافێن خوه‌ یێن ره‌وا ره‌وشا رۆژهه‌لاتا ناڤین ژی ئارام نابیت، ژ به‌ر هندێ ژی دڤێت توركیا و ده‌وله‌تێن دی كار بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسا كوردی بكه‌ن.