ئەڤرۆ، ناجی بەدەل:

ل سەرانسەری پارێزگەھا دھۆکێ ٥٦ پرۆژەیێن ماسیا ھەنە و رێڤەبەرێ سامانێن ئاژەلی ل پارێزگەھا دھۆکێ ژی دیار کر، ل گۆرەی ئەوێ خەملاندنا رێڤەبەریا سامانێن ئاژەلی ل پارێزگەھا دھۆکێ کری، سالانە ٤٤٥٠ تەنا کو ٩٣% ژ پێدڤیا بەرھەم ئینانا ماسیان ل ناڤخوە دھێتە بەرھەمئینان و ب رێژەیا ٧% کو ھەیڤانە ھەتا ١٥٠ تەنێن ماسیان ژ دەرڤەی ھەرێمێ دھێنە ناڤ بازارێن ھەرێمێ و پێدڤیا بازاری پێ دھێتە تژیکرن.

 وەلات مەھدی حەسن کارێ فرۆتنا ماسیان ل سەر جادەیان دکەت دەست ب کارێ فرۆتنا ماسیان کریە، رۆژانە ل سەر جادەیێ د ناڤا پیکەمێ دا، کو حەوزەکا ماسیان تێدایە ب زیندی دفرۆشیت و ب ڤی کاری مالا خو پێ خودان دکەت، ل رۆژێن بھێنڤەدان و ھەلکەڤتان زۆر دچن، ماسیێن وان دو جورن یێن حەوزێ و سکرێ مووسلن، بەس نوکە ب زۆری یێن حەوزانە، چونکو ئەرزانترن.

محەمەد عەلی خودانێ پرۆژەیێ ماسیێن سەلەمۆن ل گەلیێ سێ پرکان ل دەڤەرا بەرێگارەی ل سەر کارێ بەرھەم ئینانا ماسی و بێ بھا و بازاریا کاری بۆ رۆناما ئەڤرۆ دیارکر، ماسیا سەلەمون بەرھەم دئینن لێ ژ ئەگەرێ گرانیا بھایێ عەلەفێ و نەبوونا پشتەڤانیا حکومەتێ ل خودان پرۆژەیان و ھاتنا زۆرا ماسیان ژ وەلاتێن دەرڤە ھەتا یێن زیندی ژی دئینن و د کەنە حەوزان دا ھەتا د ئێخنە بازاری ئەڤێ چەندێ وەکر نەشێن کار بکەن و بھایێ تەعبوو مەزاختیان دەرناکەڤیت.

ناڤبری ئەو چەندە ژی دیارکر ماسیێن دەیک ئینابوون کۆ د شیان دابوو سالێ ئێک ملیون خەرزێ وان بەرھەم بینن بۆ پارێزگەھێ، لێ ژ بەر گرانیا وێ ئەرزانیا یێ ژ دەرڤە، کو ماسیێن دەیک کۆ ئێک ب ١٠٠ دۆلاران بوو ب ئەرزانی ھاتنە فرۆتن ژ پێخەمەت زێدەتر خوسارەت نەبین، نوکە ھێدی ھێدی دەست ژ کاری بەردەین.

ل سەر شیانێن بەرھەم ئینانا ماسیان ل پارێزگەھا دھۆکێ و رێژەیا پێدڤیا بازاری، رێدیر سدقی رێڤەبەرێ سامانێن ئاژەلی ل پارێزگەھا دھۆکێ بۆ رۆژنامەیا ئەڤرۆ دیارکر، ل سەرانسەری پارێزگەھا دھۆکێ ٥٦ پرۆژەیێن ماسیا ھەنە و ئەو پرۆژە ژی دبنە سێ جور، ماسێن جورێ کاربی دناڤا حەوزێن ئاخێ دا دھێنە خودانکرن کۆ ژمارەیا وان ٤٣ پرۆژەنە، جورێ دوێ ماسیێن کارب دناڤا قەفەسان دا دناڤا سکرێ موسلێ دا ٩ پرۆژەنە و جورێ سیێ پرۆژەێن سەلەمونن دناڤا حەوزێن کونکریتی دا دھێنە خودانکرن و پێدڤی ب ئاڤێن تەزینە، کۆ چار پرۆژەیێن وان ھەنە، زێدەباری پرۆژەیێن ماسیان ٥٠٠ ھەتا ٥٥٠ نێچیرڤانێن ماسیان ھەنە ئەڤێن خودان مولەت بڤی کاری.

رێڤەبەرێ سامانێن ئاژەلی ل پارێزگەھا دھۆکێ ئەو چەندە ژی دیارکر، ل گۆری ئەوێ خەملاندنا رێڤەبەریا سامانێن ئاژەلی ل پارێزگەھا دھۆکێ کری، کو سالانە ٤٤٥٠ تەنا کو ٩٣% ژ پێدڤیا بەرھەمئینانا ماسیان ل ناڤخوە دھێتە بەرھەمئینان و ب رێژەیا ٧% کو ھەیڤانە ھەتا ١٥٠ تەنێن ماسیان ژ دەرڤەی ھەرێمێ دھێنە ناڤ بازارێن ھەرێمێ و پێدڤیا بازاری پێ دھێتە تژیکرن.

سامانێ ماسیان دناڤا ھەروەلاتەکی دا گرنگی و بھا و پووتەدانەکا تایبەت ھەیە ئەرێ ئەو بھا و پووتەپێدانە ل ھەرێما کوردستانێ ھەیە، شوکری عەمەر مستەفا سەرۆکێ کومەلەیا سامانێ ماسیان ل ھەرێما کوردستانێ دیارکر، پەرەپێدانا بەرھەمێ ماسیان ل ھەرێما کوردستانێ ھەیە لێ نە ل وی ئاستێ پێدڤی دایە وەک خواست، پشتی ٢٠١٥ حکومەتێ ل گۆرەی پێدڤیان شیانێن بەردەست پشتەڤانی کریە لێ وەک پێدڤی نینە، ئەوا بەری نوکە بۆ ڤی سێکتەری ھاتیەکرن کێمبوویە، کەرتێ تایبەت رۆلەکێ گرنگ گێرایە، ب دانانا چەندین پرۆژەیان، چونکو بەرھەم ئینان ھەمی ل سەر ملێن حکومەتێ ناکەڤیت، بەلکو دڤێت کەرتێ تایبەت ژی خوە ل ئەڤی کەرتی بکەتە خودان، کەرتێ تایبەت و گشتی پێکڤە تەمامکەرێن ئێکن بۆ پێش خستنا ئەڤی کەرتی، ھێشتا نەگەھشتیە ئەوی ئاستێ پێدڤی بۆ تژیکرنا پێدڤیێن بازاری، دڤێت حکومەت رێکێ بدەتە کەرتێ تایبەت، کو کەسێن خودان شارەزا و خودان شیان ھەنە دشێن ئەڤی کاری بکەن، رێخوشکەر بیت بۆ دەرگەە ڤەکرنا کاری.

سەرۆکێ کومەلەیا سامانێن ماسیان ل سەر جورێن ئاڤێ ھەکە ئاڤا سار و گەرم، شرین و سیر دیارکر، دشێین ئاڤێن سار ل دەڤەرێن چیایی ماسیێن سەلەمون تێدا خودان بکەین، ئاڤێن گەرم ماسیێن جورێ کاربی تێدا خودان بکەین، گەلەک جورێن دی، مە گەلەک ژێدەرێن ماسیان ھەنە، دشیان دایە پێشڤە ببەین، بکەینە سێکتەرەکێ سەرەکی یێ ئابووری ل ھەرێما کوردستانێ، سکرێ موسل مەزنترین سکرە ل سەر ئاستێ عیراقێ و دشیاندایە ب رێکا قەفەسێن ماسیان باشترین بەرھەمی ژێ بینین، کۆ رێکەکا نوویا ھەڤچەرخ بۆ خودانکرنا ئەڤی سامانێ گرنگێ ئابووری، ھەر دونەمەکا قەفەسێن ماسیان ھەتا ١٥٠٠ نەپێدڤی ب ئاڤ گوھورینێ ھەیە چونکو ئەو بخو خو دگوھوریت، تاما ئەوێ ماسیێ خوشترە ژ ماسیێن حەوزان، د چەندین ڤەکۆلینان دا ھاتیە دیارکرن کو ئەو ئاڤ زەنگینترین ژێدەرە بۆ ماسیان، ھەردونەمەکێ نێزیکی ٤٠٠ ھزار ماسیان تێدا خودان دکەی، ١٥٠ ھزار ماسیان ل قەفەسان دان خودان بکەی، دشیێن کەسکاتیێ ل گەل خودانکرنا ماسیان بەرھەم بینین ئەڤە بخودبیتە ژێدەرەکێ دی یێ بەرھەم ئینانێ و بەرھەمەکێ ساخلەم، ھەکە بڤێ رێک بیت ھند دەرمان ژی ناھێنە بکار ئینان بۆ ساخلەم بوونا ماسیێ، ئاخ ژی ل گەل نینە، دئەڤی دەمی دا ئەو پیساتیا ماسیێ مفایی ژێبینی بۆ مفا وەرگرتن بۆ کەسکاتیێ و بەَچزبوونا کەسکاتیێ دووبارە ئەو ئاڤ دێ پاقژبیت و بۆ ماسیان بێتە ڤەگەراندن.

بوچی ھەتا نھا کەرتێ تایبەت وەک پێدڤی ل ئەڤی کەرتی خوە نەکریە خودان، یان بۆ لاوازیا پشتەڤانیکرن و پالپشتەڤانیا حکومەتێ دزڤریت، رێڤەبەرێ کومەلەیا سامانێ ماسیان ل کوردستانێ دیار کر، پێدڤیە راگەھاندن رۆلەکێ کاریگەر ھەبیت بۆ دانەخویاکرن و بھاکرنا ڤی کەرتی و ئەوێ باوەریێ بدەتە کەرتێ تایبەت کو کارکرن ل ئەڤی بیاڤی مفا و قازانجەکا باش تێدا ھەیە، کەرتێ تایبەت چاڤ ل وی جھی یە یێ مفایێ مسوگەر تێدا، لەورا ب گشتی ل کەرتی چاندنێ کو سامانێ ماسیان پشکەکە ژ سەر کەرتێ چاندنێ کەرتێ تایبەت خو دڤی کەرتی دا نەدیتی یە، ئەو ژی بۆ دودلیا وان دەما بەرھەم ئینانێ پارێزگاریا وی ناھێتەکرن لەورا خو ل ئەڤی کەرتی نادەن، کەسێن خودان شیان و شارەزا ل گەل خو نادەنە کاری، ئەڤە ژی وەدکەت ژ روویێ رێژە و سەنگ و ژمارەیا ماسیان کارتێکرنێ بکەت.

ئەرزانی و گرانیا ماسێ بۆ چ ڤەدگریت، سەرۆکێ کومەلەیێ ئەو چەندە ژی دا زانین ٧٠% پاەریێ خودانکرنا ماسیێ ل عەلەفی دچیت، ھەکە کەسەکێ خودان شارەزا سەرپرشتیا وان بکەت، دێ ل گۆری خەلتەیەکا عەلەفی ب کێمترین رێژە باشترین بەرھەم ئەڤە دبیتە نیشانا سەرکەفتنێ، بارگرانی ناکەڤتە سەر خودانێ پرۆژەیی، شێت ھەڤرکیا ماسیێن بیانی بکەت، ئەرزانیا ماسیێن تورکی و ئیرانی ڤەدگەریت بۆ بھایێ دراڤێن ئەوان وەلاتان و شێوەییێ خودنکرن و کێمترین مەزاختی، کیلویەکا عەلەفی دڤێت ماسی کیلویەکا گوشتی بدەت، ئانکو ئێک ب ئێکە، ھەکە عەلەفێ لاواز و نەباش بدەیێ دوکیلویان ژی بدەیێ کیلویەکێ نادەت، ئەوی دەمی عەلەف دێ گەلەک چیت ئەڤە ژی دبیتە بارگرانی بۆ کەسێ خودانکرنا ماسیێ.

شوکری سەرۆکێ کومەلەیا ماسیان ل سەر خوارنا ماسیێ دیارکردڤێت ھەر کەسەک ل سالێ دا ٢٠ کیلویێن ماسیێ بخوت بۆ ساخلەم بوونا گیانێ ئەوی کەسی لگۆری راپۆرتێن رێکخراوا فاو یا ناڤ دەولەتی، نوکە د سالێ دا سێ ھەتا سێ کیلۆیان نیڤان بۆ ھەر کەسەکی دابین دکەین، ئەڤە ئەوێ چەندێ بۆ مە دیار دکەت بەرھەمێ کێمە، چونکو پێدڤیا بازاری نێزیکی دەە ھزار تەنانە، د سالێ دا، خودانکرنا ماسیان ل ھەموو جیھانێ بوویە بوویە جورەکێ نوو یێ پێشەسازیێ رۆژ ب رۆژ پیتەپێداچوونەکا زێدەتر پێ دھێتەدان، سیستەمێن نوو یێن خودانکرنا ماسیان و جورێن نوو یێن عەلەفی ب کێمترین رێژە ب باشترین بەرھەم، رێژەیا ٦٥% یا پرۆتینی و دڤێت ئەڤ ھەردو کەرەستە تێدا ھەبن بۆ عەلەفێ دا کۆ ماسی گوشتی بگرن، ھەر جورەکێ ماسیێ ل گوری رێژەیا وی تێکەلکرنێ تێدا بکەین، چەند بچووک رێژەیا پرۆتینی زێدەتر دبیت و چەند مەزن بیت رێژەیا پرۆتینی دھێتە کێمکرن، مخابن کەرستەیێن مادەیێن عەلەفی ھەمی ژ دەرڤە دھێن وەک فیشنێل مە نینە  و تەنا وێ یا خام زۆرا گرانە ١٧٠٠ دۆلارانە، ئێک ژ ئاریشەیێن سەرەکی چەوا ژێدەرێن نوو یێن عەلەفی پەیدا کەین، دەمەک ھێت ئەو جورێن عەلەفی نامینن لەورا ڤەکولین و لێگەرین ل جورێن نوو یێن مادەیێن عەلەفی دھێنەکرن، ل کوردستانێ ھێشتا ئەمێن ل قوناغا بەرھەم ئینانێ دا و نەگەھشتی نە خواستا پێدڤی، چونکو بەرھەم زێدە ناکەت ھەتا ھزر ل پیشەسازیبوونا وێ بھێتەکرن.