رێکخراوا ساخلەمیا جیهانی: دەڤ مە چ مرن ب ڤاکسینێ نەهاتینە تومارکرن.
هاریکارێ رێڤەبەرێ گشتی یێ رێکخراوێ (Mariângela Simão)یە، بەرازیلی یە و دژیێ 64 سالیێ دایە، راگەهاند د رێکخراوا مە دا چ مردن ب ڤاکسینێ ڤایرۆسی نە هاتینە تومارکرن.
ئەڤ داخویانیا رێکخراوا ساخلەمیا جیهانی د دەمەکی دایە کو هاتبوو بلاڤکرن، ڤاکسینێ فایزەر چەند کەسەک کوشتی نە پشتی بکار ئیناین.
رێڤەبەریا نه‌هێلانا توندوتیژیێ دژی ئافرەتان، گرتنا 14 كه‌سان ڕاگه‌هاند كو ب رێیا تۆڕێن جڤاکی گەف ل ئافره‌تان كربوون.
ئه‌ڤرۆ 21/1/2021، ئارام محه‌ممه‌د، رێڤەبەرێ نه‌هێلانا توندوتیژیێ دژی ئافرەتان ڕاگه‌یاندیە ل دەستپێکا ئەڤێ هەیڤێ هەتا نوکە، 14 كه‌س هاتینەگرتن کو برێیا پەیوەندی و تورێن جڤاکی گەف ل کچان و ئافرەتان کربوون، ب وێ چەندێ چەند کچەکان پارە داینێ داکو وێنەیێن وان نەهێنە بلاڤکرن.
ناڤبری ئەو چەندە ژی دیار کریە، کو ژمارەیەکا ئافرەتان ئاریشەیێن خوە گەهاندبوونە رێڤەبەراتیا مە و پشتی دووڤچون لێگەریانێ 14 تومەتبار هاتنەگرتن و رەوانەی دادگەهێ هاتنەکرن تاکو سزایێ خوە یێ یاسایی وەربگرن.
ژمارا قوربانیێن تەقینا بەغدایا پایتەختێ عێراقێ زۆرن.
لیوا کازم بورهان، بەڕێڤەبەرێ گشتى یێ باژێرڤانیا بەغدا راگەهاند:
ژمارەیا قوربانیێن دوو تەقینێن باژێرێ بەغدا ری ل بلند بوونێ یە.
ناڤبری ئەو چەندەژی راگەهاند هەتانوکە ٢٨ کەس هاتینە کوشتن
زێدەتری ٧٣ کەس ژی برینداربوون.
بەڕێڤەبەرێ گشتى یێ باژێرڤانیا بەغدا راگەهاند ژی ئێک ل مەیدانا تەیاراندا بوو کو تێدا ١٣ کەس هاتنە کوشتن و ٢٢ ژی بریندار بوون.
پشتی بەلاڤبوونا چەند راپۆرتان ل دەزگەهێن راگەهاندنێ و تۆرێن جڤاکی ئەڤرۆ رۆژا چوارشەمبی بەرێز د.عەلی تەتەر پارێزگارێ دهۆکێ دگەلدا رێڤەبەرێ گشتی یێ گەشەپێدانا جڤاکی و رێڤەبەرا کوچ و کۆچبەران و بەرسڤدانا قەیرانان و بەرپرسێ دەزگەهێ خێرخوازیێ بارزانی سەرەدانا مالا هاولاتی “عمر حەسو “ل تاخێ سەرهلدان ل ناڤا باژێرێ دهۆکێ کر.
پارێزگارێ دهۆکێ ژ نێزیک ئاگەهداری رەوشا وێ خێزانێ بوو کو دەیک و باب هەردوو تووشی نەخوشیێن گران بووینە و کورەک و کچەک خودان پێدڤیێن تایبەتن و راگەهاند: دگەل رێڤەبەریێن پەیوەندیدار هاتینە پشتی مە ئاگەهـ ژبابەتێ هەوە هەبوویی و خەما هەوە خەما مە هەمیانە و یا مە پێ چێ دبیت دێ ئەنجامدەین.
پاشی دکۆنگرەکێ رۆژنامەڤانی دا راگەهاند: پشتی رەوشا ڤێ خێزانێ گەهشتیەمە هاتینە ژ نێزیک ببینین و سۆپاس بو هەر خێرخازەکی بابەت گەهاندیە و بەژداربوویی دهاریکاریا ڤێ خێزانێدا.
ئەڤرۆ رۆژا چوارشەمبی ٢٠٢١/١/٢٠ د.عەلی تەتەر، پارێزگارێ دهۆکێ پێشوازی ل شاندەکێ بلندێ ئێکەتیا زانایێن ئاینێ ئیسلامێ ب سەروکاتیا د. عەبدولا مەلا سەعید وەیسی سەروکێ ئێکەتیا زانایێن ئاینێ ئیسلامێ ل هەرێما کوردستانێ کر.
دروینشتنێ ب بەرهەڤبوونا هژمارەکا زانایێن ئاینێ ئیسلامێ، سەرۆکێ ئێکەتیا زانایان راگەهاند: سۆپاسیا پارێزگارێ دهۆکێ دکەین ژبۆ پێشوازیا وی یا گەرم و هەماهەنگیا بەردەواما دگەل ئێکەتیا زانایان و رێڤەبەریێن پەیوەندیدار و دوپاتی ل گرنگیا پێکڤەژیانا ئاین و نەتەوان ب تایبەتی ل سنۆرێ پارێزگەها دهۆکێ کر.
پارێزگارێ دهۆکێ ژی پشتی بخێرهاتنا شاندێ مێهڤان رۆلێ زانایێن ئاینێ ئسلامێ دهەمی بیاڤان دا و ب تایبەتی دبزاڤا نەتەوەیی و نشتیمانیدا بلند نرخاند و دا دیارکرن بەردەوام مە پێدڤی ب هەماهەنگیا دگەل ئێکەتیا زانایان هەیە دهەمی بیاڤان دا و ب تایبەتی دپاراستنا پێکڤەژیانا ئاشتیانە یا هەمی پێکهاتە و نەتەوان.
ئەڤرۆ:
بەرپرسەکێ ھێزێن سووریا دیموکرات راگەھاند کو چەند رۆژن روسیا ھێزێن زێدەتر ل دەڤەرێن سنوری یێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ ل گەل تورکیا بجە دکەت و ئەو یەک ژی بوویە جھێ نەرازیبوونا تورکیا.
چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن کو بەری نھا گەلەک کۆمبوون د ناڤبەرا ھێزێن سووریا دیموکرات و روسیا دا ھاتینە کرن و ھیزێن سووریا دیموکرات داخواز ژ روسیا کرینە کو رێ نەدەت تورکیا دەست ب ئۆپەراسیۆنەکا نوو ل باکورێ سووریێ بکەت و ل ھەمبەر دا روسیا ژی داخواز کریە کو ھێزێن سووریا دیموکرات ھەموو دەڤەرێن ل ژێر کۆنترۆلا خوە رادەستی رژێما سووریێ بکەن.
ئەڤرۆ:
ژێدەرێن میدیایی دیار دکەن کو ھەرچەندە سعوودیێ و چەندین وەلاتێن دی یێن عەرەبی پشتی سێ سالان سزایێن ل سەر قەتەرێ راکرینە لێ ھێشتا ژی پەیوەندیێن وان ل گەل قەتەرێ ئاسایی نەبووینە، چونکو مسر، ئیمارات و سعوودیێ داخواز ژ قەتەرێ کرینە کو خوە ژ ئیرانێ و تورکیا دوور بکەت لێ ھەتا نھا قەتەرێ ب فەرمی بەرسڤا وان داخوازیێن وەلاتێن عەرەبی نەدایە.
دەزگەھێن راگەھاندنا عەرەبی ژی دیار دکەن کو بۆ قەتەرێ وەسا ب ساناھی نابیت کو ھەر زوو خوە ژ ئیرانێ و تورکیا دوور بکەت.
ئەڤرۆ:
دەزگەھێ راپرسیان یێ بەرنیاس ل تورکیا ب ناڤێ ئاڤراسیا راگەھاند کو د ھەموو راپرسیێن وان یێن کو د ماوەیێ دو مەھێن بۆری دا کرینە دەرکەفتیە کو سەرۆکێ باژێرڤانیا مەزن یا ئستەنبولێ ئەکرەم ئیمام ئوگلۆ ھەکە خوە بۆ ھەلبژارتنێن سەرۆکاتیا تورکیا کاندید بکەت دێ بیتە سەرۆک و رێژا دەنگێن وی ژ ئەردۆگانی زێدەترن، د راپرسیان دا ٤٢% دەنگێ خوە داینە ئیمام ئوگلۆی و ب تنێ ٣٧% دەنگێ خوە داینە ئەردۆگانی.
دەزگەھێ ئاڤراسیا ئەو یەک ژی دیار کریە کو پرانیا خەلکێ تورکیا ژ سیاسەتا ئەردۆگانی د بیاڤێ ئابووری و دەستێوەردانێن تورکیا ل وەلاتێن جیران دلگرانن و ئەردۆگانی وەکو کەسێ ئێکێ یێ بەرپرسیار ژ رەوشا خراب یا ئابووری دبینن و دخوازن ڤێجارێ ئیمام ئوگلۆ ببیتە سەرۆکێ تورکیا.
چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن کو ئەردۆگان ژ ئەنجامێ راپرسیان گەلەک دلگرانە و دەست ب بزاڤەکا نوو کریە دا ل گەل ھندەک پارتێن دی ھەڤپەیمانیەکا نوو ئاڤا بکەت دا بشێت جارەکا دی ببیتە سەرۆکێ تورکیا، لێ ھەتا نھا پارتێن ب ھێز یێن تورکیا پرانیا داخوازیێن ئەردۆگانی بۆ ئاڤاکرنا ھەڤپەیمانەکا نوو رەت کرینە و دھێتە چاڤەرێکرن کو ئەردۆگان و ئاکپارتی کار بۆ گوھۆرینا قانوونا ھەلبژارتنان بکەن، چونکو ب گوھۆرینا قانوونا ھەلبژارتنان رەنگە جارەکا دی ئەردۆگان بشێت ببیتە سەرۆکێ تورکیا.
ئەڤرۆ:
کەنالەکێ تەلەفزیونا ئیسرائیلێ راگەھاند کو چەند رۆژن کەسێن کو د کابینا جۆ بایدن دا جە گرتینە ب نھێنی ل گەل ئیرانێ دەست ب دانوستاندنان کرینە و ئارمانجا سەرەکی یا دانوستاندنان ژی کاراکرنا رێککەفتنا ئەتۆمی یا سالا ٢٠١٥ ل گەل ئیرانێ یە.
کەنالێ ١٢ یێ ئیسرائیلێ د راپۆرتەکێ دا راگەھاند کو چەند رۆژن ھندەک کەسێن کو د کابینا جۆ بایدن دا جە دگرن ل گەل بەرپرسێن ئیرانێ ب نھێنی دەست ب دانوستاندنان کرینە و ئارمانجا سەرەکی یا دانوستاندنان ژی کاراکرنا رێککەفتنا ئەتۆمی یا سالا ٢٠١٥ ل گەل ئیرانێ یە، د دانوستاندنان دا بەرپرسێن ئیرانێ دیار کرینە کو ئەو بەرھەڤن ب تەمامی پێگیریێ ب رێککەفتنا ئەتۆمی یا سالا ٢٠١٥ بکەن و ھەموو خالێن وێ بجە بینن لێ دڤێت ئەمریکا ھەموو سزایێن کو د سەردەمێ دەستھەلاتا دۆنالد ترامپی دا ل سەر ئیرانێ ھاتینە سەپاندینە ھلوەشینیت.
کەنالێ ١٢ یێ ئیسرائیلێ ئەو یەک ژی دیار کریە کو ل دۆر ناڤەرۆکا ھەڤدیتنان تیما بایدنی بەرپرسێن ئیسرائیلێ ئاگەھدار کرینە، لێ ھەتا نھا بەرپرسێن ئیسرائیلێ ل دۆر ھەمان بابەتی چو داخۆیانیەکا فەرمی بەلاڤ نەکرینە.
ل دۆر ھەمان بابەتی ئەکبەر گەنجی بسپۆرێ سیاسەتا ئیرانێ و رۆژھەلاتا ناڤین بۆ کەنالێ BBC راگەھاند کو جۆ بایدن دڤێت رێککەفتنا ئەتۆمی یا بەری نھا ل گەل ئیرانێ کارا بکەت و ژ بۆ ھندێ ژی دێ ل گەل ئیرانێ دەست ب دانوستاندنان کەت، لێ جارێ زوویە بەحسێ دانوستاندنان بھێتە کرن، چونکو ھەتا جۆ بایدن ب فەرمی وەکو سەرۆکێ نوو یێ ئەمریکا دەست ب کار نەکەت چو ھەڤدیتنان ل گەل ئیرانێ ناکەت.
ناڤھاتی دیار ژی کر کو ھەکە ئیدارا نوو یا ئەمریکا ل دۆر کاراکرنا رێککەفتنا ئەتۆمی ل گەل ئیرانێ دەست ب دانوستاندنان بکەت ژی رەوش وەکو سەردەمێ باراک ئۆبامای نابیت، چونکو یا ئێکێ رەوشا نھا یا دەڤەرێ و جیھانێ وەکو سالا ٢٠١٥ نینە و خالا دی ئەمریکا سزایێن گەلەک گران ل سەر ئیرانێ سەپاندینە و جۆ بایدن ژی نەشێت ب ئێکجاری ھەموو سزایێن ل سەر ئیرانێ راکەت، خالا دی ئیرانێ ل چەندین وەلاتێن رۆژھەلاتا ناڤین ئالۆزیێن گەلەک مەزن دروست کرینە و بەردەوام دەستێوەردانێ د کاروبارێن ناڤخوەیی یێن سووریێ، عیراقێ، لوبنانێ، یەمەنێ و وەلاتێن دی دکەت و بێگومان ئەمریکا دڤێت دەستێ ئیرانێ ل دەڤەرێ کورت بکەت، ژ بەر ھندێ ژی ھەتا ئیران داخوازیێن ئەمریکا قەبوول نەکەت دانوستاندن دەستپێ ناکەن، ئانکۆ ب کورتی رەوشەکا گەلەک ئالۆز ھەیە و جۆ بایدن ژی دێ فشارێن ل سەر ئیرانێ زێدەتر لێ کەت دا ئیران نەچار بیت ھەموو داخوازیێن ئەمریکا قەبوول بکەت.
ئەکبەر گەنجی ئەو یەک ژی دیار کر کو کاراکرنا رێککەفتنا ئەتۆمی رامانا ھندێ نادەت کو دێ ھەموو تشت ب دلێ ئیرانێ بیت، چونکو ئەمریکا د رەوشا نھا یا ئالۆز ل دەڤەرێ و جیھانێ دا نەشێت ھەڤپەیمانێن خوە ب تنی بھێلیت، ب تایبەتی ژی ئیسرائیل و سعوودیێ چاڤەرێی ھەلویستێ نوو یێ ئەمریکا نە و ھەر تشتەک کو ببیتە ئەگەرێ مەترسیێ ل سەر بەرژەوەندیێن ئیسرائیلێ یان ژی سعوودیێ دێ بیتە ئەگەرێ ئالۆزبوونا پەیوەندیێن ئەمریکا ل گەل وان ھەر دو وەلاتان، ژ بەر ھندێ ژی جۆ بایدن و تیما وی باش دزانن ھەتا دەستێ ئیرانێ ل دەڤەرێ کورت نەکەن دێ ھەڤپەیمانێن خوە ژ دەست دەن، ئانکۆ ب کورتی کاراکرنا رێککەفتنا ئەتۆمی یا د سەردەمێ ئۆبامای دا کارەکێ وەسا ساناھی نابیت و دڤێت چاڤەرێ بین بزانین کا دێ چ روو دەت.
نيشاندان