NO IORG
نووترين نووچه
Authors Posts by Naci Badel

Naci Badel

2387 POSTS 0 COMMENTS

2

دهۆك، لەزگین جۆقی:

بەرپرسێ راگەهاندنا رێڤەبەریا رێكخستنا پلێتێن ئاهێن خوارنێ ل پارێزگەها دهۆكێ بۆ ئەڤرۆ دیار كر، هەتا نوكە ب رێژەیا 60% خەلكێ دهۆكێ فۆرمێن ئەلیكترۆنی یێن ئاهێن خوارنێ پڕكرینە و بەردەوام خەلك فۆرمێن خۆ پڕ دكەن.
قەیس وەیس، بەرپرسێ راگەهاندنا رێڤەبەریا رێكخستنا پلێتێن ئاهێن خوارنێ ل پارێزگەها دهۆكێ خویا كر، پڕكرنا فۆرمێن ئەلیكترۆنی یێن ئاهێن خوارنێ ل دهۆكێ یا بەردەوامە و گۆت: «هەتا نوكە ب فەرمی تشتەك نەگەهشتیە مە بۆ درێژكرنا دەمێ پڕكرنا فۆرمێن ئەلیكترۆنی یێن ئاهێن خوارنێ».
گۆتژی: «هەتا نوكە ب رێژەیا 60% ژ خێزانێن پارێزگەها دهۆكێ فۆرما خۆ پڕكرینە و چو ئاریشە بۆ خەلكی پەیدا نەبووینە، ب تنێ ئەو كەسێن ژ دەرڤەی وەلاتی بن، دەمێ فۆرما خۆ پڕ دكەن، وەكو گەشتیار دێ هێنە هژمارتن».

8

زاخۆ، دلۆڤان هالۆ:

جەهوەر محەمەد، ڕێڤەبەرێ ناوچەداریا دەركارێ بۆ ڕۆژناما ئەڤرۆ دیار كر كو شەڤا دی ل دەمژمێر 12:30 درۆنەك ب باخچەیێ قوتابخانەیا كەمپا دەركارێ كەفت و د ئەنجام دا ئاگر بەربوو بەشەكێ قوتابخانەیێ و دو پۆل هاتنە سۆتن، لێ ب زووترین دەم ئەو ئاگرە هاتە كۆنتڕۆلكرن.
ڕێڤەبەرێ ناوچەداریا دەركارێ، ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر كو د ڤێ ڕوودانێ دا چو زیانێن گیانی نەبوون، ب تنێ هندەك ساجمە ب تەنشتا سنێلەكی كەفتبوون، لێ ڕەوشا وی یا باش و جێگیرە و گۆت: «ژ لایێ هێزێن ئێمناهیێ ڤە ڤەكۆلین ل سەر ڕوودانێ هاتینە كرن، لێ هەتا نوكە چو دیار نەبوویە».

3

هەولێر، قائید میرۆ:

پەیڤدارێ وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئایینی دیاركر، پێدڤیە گرێبەستا هەڤژینیێ ژ لایێ دادگەهێ ڤە بهێتە تۆماركرن و دبێژیت: نابیت مامۆستایێن ئایینی بەری دادگەهێ پرۆسەیا مەهركرنێ بڕێڤەببەن.
نەبەز ئیسماعیل، پەیڤدارێ وەزارەتا ئەوقافێ‌ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیاركر، ل گورەی رێنمایێن وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئاینی پرۆسەیا مەهركرنێ و گرێبەستا هەڤژینیێ پێدڤیە ب رێیا دادگەهێ بیت، ئانكو لیژنا ساخلەمی و ئەو پكشنینێن بەری پرۆسەیا هەڤژینیێ بهێنە تەمامكرن و د دووڤ دا ژ لایێ مامۆستایێ ئاینی ڤە بهێتە مەهركرن و گۆت: «هەر مامۆستایەكێ ئاینی پێگیریێ‌ ب رێنما و بڕیارا ئەوقافێ‌ نەكەت، لێپرسین د گەل دا دێ هێتە كرن».
نەبەز ئیسماعیل گوتژی: «ب مەرەما نەهێلانا ئاریشەیان و ئەنجامدانا پرۆسەكا قانوونی و شەرعی یا هەڤژینیێ، پێدڤیە گرێبەستا هەڤژینیێ ل دادگەهێ بهێتە تۆماركرن و د دووڤ دا وەلاتی دشێن ل دەف مامۆستایێ ئاینی ژی پرۆسەیا مەهركرنێ بڕێڤەببەن، بڕیار و رێنمایێن وەزارەتێ بۆ بەرژەوەندیا وەلاتیانن، داكو چو ئاریشە پەیدا نەبن و كەس ژ دەرڤەی قانوونێ گرێبەستا هەڤژینیێ ئەنجام نەدەت».

2

سەرۆکێ پارتا بزاڤا نەتەوەپەرست یا تورکیا راگەهاند کو دڤێت ئاشتی د رۆژەڤا هەموو تورکیا دابیت، وەکو تورکیا وان دەست ب قووناغەکا نوو یا ئاشتیێ و پێکڤەژیانێ کرینە و ئێدی نەشێن پاشڤە ڤەگەرن و دڤێت پەرلەمانێ تورکیا ژی یا پێدڤی بکەت.

دەولەت باخچەلی سەرۆکێ پارتا بزاڤا نەتەوەپەرست یا تورکیا دوهی د کۆمبوونا پارتا خوە ل پەرلەمانێ تورکیا دا ئاخڤی و دیار کر، وان دەست ب قووناغەکا دیرۆکی ل تورکیا کرینە، پێدڤیا تورکیا ب ئاشتیێ و پێکڤەژیانێ هەیە، قووناغا نها گەلەک گرنگە و دڤێت هەموو هێز و ئالیێن سیاسی ل تورکیا ژ بۆ ئاشتیێ کار بکەن، دڤێت ئاشتی د رۆژەڤا تورکیا دا بیت و گۆت: (نابیت هندەک کەس و ئالیێن سیاسی ب داخویانیێن توند ببنە ئەگەرێ ئاریشەیێن نوو، رەوشا نها گەلەک هەستیارە و دڤێت هەر کەس هەست ب بەرپرسیاریا خوە یا دیرۆکی بکەت، ئێدی دەمێ هندێ نینە ئەم بەحسێ ئالۆزیێن بەری نها بکەین، تورکیا نەشێت جارەکا دی ببیتە مەیدانا ئالۆزیان و دڤێت شەڕێ نها بۆ هەتا هەتای ب دووماهی بهێت، وەکو تورکیا مە کارێن گەلەک باش کرینە و دڤێت قووناغا نها بگەهیتە وێ ئەنجاما کو مە هەموویان دڤێت).
ناڤهاتی د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کر، دڤێت پرۆسیسا رادەستکرنا چەکان ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە زوو ب دووماهی بهێت و ل هەمبەر دا گرنگە پەرلەمانێ تورکیا ژی دەست ب کارێن خوە بکەت، دڤێت لیژنە زوو بهێت پێکئینان و دەست ب کارێن خوە بکەت، گەلەک گرنگە چاکسازیێن سیاسی و قانوونی بهێنە کرن، دڤێت ئەم رێ نەدەین هندەک هێز و ئالی ل دەرڤەیی تورکیا ئالۆزیان بۆ پێشڤەبرنا قووناغا ئاشتیێ دروست بکەن و گۆت: (هەتا نها مە شیایە کارێن گەلەک باش بکەین، قووناغا ئاشتیێ ب رەنگەکێ باش برێڤە دچیت، لێ مەترسی ژی هەنە و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی دڤێت بلەز لیژنەیەک ل پەرلەمانێ تورکیا بهێتە ئاڤاکرن و دووڤچوونا قووناغا ئاشتیێ بکەت، هەکە ئەو یەک نەهێتە کرن دبیت ئاستەنگی دروست ببن، گرنگە ل پەرلەمانی دەست ب چاکسازیێن قانوونی و سیاسی بهێتە کرن).
ل گۆر زانیاریێن دەستێ رۆژنامەیا ئەڤرۆکە کەفتینە دبیت هەتا ٧ رۆژێن دی گرۆپەک ژ چەکدارێن پەکەکێ ل بەر چاڤێ دەزگەهێن راگەهاندنێ چەکێ خوە دانێن و وەکو نیەت پاکی چاڤەرێی پێنگاڤێن تورکیا بن.
چاڤدێرێن سیاسی ل تورکیا ژی وەسا دبینن، هەتا نها چو پێنگاڤێن بەرچاڤ ژ ئالیێ دەولەتا تورکیا ڤە نەهاتینە ئاڤێتن و گرنگە د پێنگاڤا ئێکێ دا دەولەتا تورکیا هەموو گرتیێن سیاسی ئازاد بکەت و دووماهیێ ب سیاسەتا قەیوومان بینیت.

2

سەرۆک وەزیرێن ئسرائیلێ راگەهاند حەفتیا بهێت دێ سەرەدانا ئەمریکا کەت و ل گەل سەرۆکێ ئەمریکا دۆنالد ترامپ و بەرپرسێن دی یێن وی وەلاتی کۆمبیت، هندەک کارێن گرنگ هەنە د ناڤبەرا ئەمریکا و ئسرائیلێ دا و دڤێت بەحسێ وان بهێتە کرن.
بەرپرسەکێ ئیرانێ ژی کو نەخواستیە ناڤێ وی بهێتە ئاشکرا کرن بۆ ئاژانسا ئیرنا یا وی وەلاتی دیار کریە، ئەمریکا و ئسرائیل خوە بۆ شەڕەکێ نوو ل دژی ئیرانێ بەرهەڤ دکەن، نەتانیاهۆ دێ چیتە ئەمریکا و دێ چەندین گرێبەستێن نوو یێن کڕینا چەکی ئیمزا کەت، ئەمریکا ژی دێ پشتەڤانیێ ل ئسرائیلێ کەت و دێ ئسرائیل ڤێجارێ ئێرشەکا گەلەک دژوارتر ژ یا بەری نها کەتە سەر ئیرانێ، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی دڤێت ئیران خوە ئێکلا بکەت، یان ل گەل ئەمریکا دانوستاندنان بکەت یان ژی خوە بۆ شەڕەکێ دەمدرێژ ل دژی ئسرائیلێ ئامادە بکەت، چونکی سەرەدانا ڤێجارێ یا نەتانیاهۆیی تنێ ژ بەر ئیرانێ یە.

1

دۆنالد ترامپ سه‌رۆکێ ئه‌مریکا راگه‌هاند کو وی گه‌مارۆیێن ئابووری یێن ل سووریێ راکریە‌. د ڤێ مژارێ مالپه‌را کۆچکا سپی داخویانیه‌ک به‌لاڤکر و راگه‌هاند کو سه‌رۆک ترامپ سزایێن ل سه‌ر سووریێ راکرینە دا سووریێ بگه‌هیته‌ ئارامیێ و ئاشتی پێک بهێت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی ترامپی بریار دایە سزایێن ل سەر سووریێ بهێنە راکرن.
د پشکه‌کا‌ دی یا داخویانیێ دا ئاماژە ب ڤێ یەکێ ژی هاتیە کرن، کو ترامپ دڤێت رەوشا سووریێ باشتر لێ بهێت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی ب گرنگ زانیە نها سزایێن ل سەر سووریێ بهێنە راکرن، لێ ئەو کەسێن کو بەری نها ل سووریێ دەستێ وان د تاوانێن ل دژی مرۆڤاتیێ دا هەنە و پشتەڤانی ل ئیرانێ کرینە، سزا ژ وان کەسان ناگریت.
هەژی ئاماژەپێدانێ یە کو د سەرەدانا خوە یا بۆ عەرەبستانا سعوودیێ دا و ل سەر داخوازا شازادە بن سەلمان، سەرۆکێ ئەمریکا بریار دابوو سزایێن ل سەر سووریێ راکەت.

2

دهوك، لەزگین جوقی

ئەندامەكا پەرلەمانێ ئیراقێ‌ راگەهاند، هەتا 70 هزار خێزانان كۆ پرانیا وان كورد بووینە ل نەینەوا تووشی تەعریبێ بووینە، مە داخواز ژ پارێزگارێ نەینەوا كریە پارچێن ئەردی بۆ قەرەبوویا خەلكێ زەرەرمەند دابین بكەن و بریارا رازەمەندیێ‌ دەرچوویە.

كاڤین شێخ سەعید، ئەنداما پەرلەمانێ ئیراقێ‌ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: ئەو خێزانێن هاتینە تەعریب كرن دێ‌ ب گوژمێ 10 ملیۆن دیناران و پارچەكا ئەردی هێنە قەرەبووكرن، ب تایبەت بۆ خێزانێن كورد گرێدایێ مادا 140 كۆ بەری نوكە هندەك خێزانان گوژمێ 10 ملیون دینار وەرگرتینە، لێ پارچە ئەرد پێ نەهاتیە دان، مە داخواز ژ پارێزگارێ نەینەوا كریە پارچێن ئەردی بۆ قەرەبووكرنا خەلكێ زەرەرمەند دابین بكەن.
گۆتژی: خەلكێ قەزا شێخان و ناحیا فەیدیێ و ناحیا زیلكان و ناحیا ئەلقوش یێن زەرەرمەند بووین و نەهاتینە قەرەبوو كرن، دشێن بچن ل نەینەوا كاروبارێن خۆ برێڤە ببەن بۆ وەرگرتنا قەرەبووكرنێ.
كاڤین شێخ سەعید تەكەز كر، نە ب تنێ خەلك ل نەینەوا تووشێ تەعریبكرنێ بووینە، بەلكۆ ل هەموو پارێزگەهێن ئیراقێ‌ خەلك هاتینە تەعریب كرن و حوكمەتا ئیراقێ‌ ژی گوژمێ 200 ملیار دیناران بۆ قەرەبوویا خەلكی دانابوون، مە ب فەر دیت كار بكەین خەلكێ مە یێ كورد ل نەینەوا ژی بهێنە قەرەبووكرن و پارچە ئەردا وەربگرن. بۆ ڤێ مەبەستێ مە داخواز ژ پارێزگارێ نەینەوا كریە پارچێن ئەردی تەرخان بكەت بۆ قەرەبووكرنا خەلكێ زەرەرمەند ل نەینەوا.
ئەنداما پەرلەمانێ ئیراقێ‌ ئاشكرا ژی كر، ب تنێ ل مەخموور هەتا سێ هزار پارچێن ئەردی بۆ خەلكێ زەرەرمەند هاتینە تەرخانكرن، پتریا خەلكێ هاتینە تەعریبكرن ل نەینەوا و دەشتا نەینەوا كوردبوونو هەتا نوكە ژی خەلكێ مە یێ كورد ماینە و ب پارچەكا ئەردی نەهاتینە قەرەبووكرن.
زێدەتر گۆت: نە ب تنێ خەلكێ زیلكان و ئەلقوش و شێخان و فەیدیێ دشێن مامەلێن خۆ یێن قەرەبووكرنێ پێشكێشێ لیژنا مادا 140ێ بكەن، بەلكۆ ئەو كوردێن مالێن خۆ ئیناینە دهۆكێ و هەولێر ژی دشێن مامەلێن خۆ برێڤەببەن، ب تایبەت ئەو خێزانێن هاتینە تەعریبكرن هەموو دشێن داخوازا مافێن خۆ بكەن و ژ وەرگرتنا پارچێن ئەردی مفاداربن.

5

هەرهین محەمەد:

رێڤەبەرێ‌ پەیمانگەهەكا تایبەت ددەتە دیاركرن، ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ‌ 14 پەیمانگەهێن تایبەت هەنە و ل سەر دامەزراوەكێ‌ ڤە نە و ئەڤ دامەزراوە ژی دەلیڤا كاری بۆ قوتابیێن خوە دبینن و گۆت: دنوكەدا ژێریا دەستكرد یا هاتیە د مەیدانێ‌ دا و گرنگە ل پرۆگرامێن زانكۆ و پەیمانگەهان بهێتە زێدەكرن و ئەڤە دێ‌ بیتە دەلیڤە قوتابی پتر كاری بدەست خوە ڤە بینت.

سەردار عومەر، رێڤەبەرێ‌ پەیمانگەها زاخۆ یا تایبەت ل ئیدارەیا سەربەخۆیا زاخۆ گۆت: پەیمانگەها مە ل سالا 2019 هاتیە دامەزراندن و ژ چوار پشكان پێكهاتیە (كومپیوتەر، پەترول و گاز، كارگێری، ژمێریاری) و پتریا قوتابێن مە خەلكێ‌ زاخۆ نە و گەلەك كێم ژ سێمێلێ‌ دهێن و سەرجەمێ‌ هەموو قوتابیان دبنە 582 قوتابی و ل دووڤ ئامارێن مە ئەو قوتابیێن دهێن لنك مە دخوینن نێزیكی 33% تێكرایێ‌ وان ژ50- 59 یە ئانكو یێ‌ كێمە، یان ژمێژە ژ خۆاندنێ‌ دووركەفتین و جارەكا دی بزڤرنە خواندنێ‌ و دیسان باوەرنامەكێ‌ ژی بخوە وەربگرن و نێزیكی 50% قوتابێن دهێنە پەیمانگەهێ‌ دخوینن ژ تەمەنی ژ من مەزنترن.
گۆتیشی: هەموو كەس دزانن ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ‌ هەتا بۆ زانكۆ پەیمانگەهێن حكومی نینە، بەلێ‌ ئەڤە ئەوێ‌ چەندێ‌ ناگەهینت دەمێ‌ قوتابی ژ زانكۆیەكێ‌، یان پەیمانگەهەكێ‌ دەرچیت چ یا حكومی، یان تایبەت بیت، بەلێ‌ ئەڤ چەندە وێ‌ یەكێ‌ ناگەهینت دەمێ‌ قوتابی دەردچیت دەلیڤەیا كاری بۆ نینە و ئەو تشتە ژی ل سەر شیانێن قوتابی دمینن، مە گەرەكا دەرچوونێ‌ ژی هەیە و 97 قوتابی دەرچووینە و 53 قوتابی مە ل پشكا كومپیوتەری هەبوون و 40 قوتابی بۆ خوە كارەكی دكەن و 30 قوتابی ل پشكا كارگێری 22 بۆ خوە كارەكی دكەن و دیسان 13 قوتابی ل پشكا ژمێریاری هەشت قوتابی بخوە كارەكی دكەن و دبیت 60% قوتابی دامەزراندی بن ل جهەكی و ئەوان باوەرنامە نەبیت و ب رێیا ئەڤێ‌ باوەرنامێ‌ پوستەكێ‌ باشتر یێ‌ وەرگرتی ل سازیا خۆ.
خویاژی كر، مە گەلەك قوتابێن دی ژی هەنە و پشتی ژ پەیمانگەهێ‌ دەردچن ئەم دووڤچوونا وان دكەین و مە سیستەمەك هەیە و هەموو پێزانینێن قوتابیان تێدانە و ئەم ل سەر دامەزراوا شەهیدن و مەزنترین دامەزراوا پەروەردە و خواندنا بلندە و ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ‌ دامەزراوا شەهید 14 پەیمانگەهێن تایبەت هەنە و ئەڤ دامەزراوە ژی دەلیڤا كاری بۆ قوتابیێن خوە دبینت.
رێڤەبەرێ‌ پەیمانگەها زاخۆ یا تایبەت زێدەتر گۆت: ئەو هەر چوار پشكێن مە هەین د ئەڤی سەردەمی دا گەلەك دگرنگن، ب تایبەتی نوكە سەردەمێ‌ تەكنەلوژیایێ‌ و كومپیوتەر و ئەنترنێتێ‌ یە و پشتی هاتنا ژێریا دەستكرد تەكنەلوژیا یا چوویە جیهانەكا دی و ئەم ب گۆهورینێن وێ‌ را ناگەهین، هەر جهەكێ‌ بچیێ‌ ئێكەمین پرسیار ئەوە دێ‌ بێژن تو كومپوتەری دزانی. ل پەیمانگەهێ‌ ئەم قوتابی فێردكەین دەمێ‌ دەردچیت سیستەم و ویب سایتان چێكەت و سالانە ئەم فێستیڤالێن تەكنەلوژیایێ‌ ڤە دكەین و ئەڤە بۆ دەمێ‌ سێ‌ سالە بەردەوام ڤەدكەین و مەرەم ژ ئەوان فێستیڤالان ژی ئەوە قوتابی خوە نەهێلیتە ب هیڤیا دامەزراندنێ‌ ڤە و بۆ خوە كارەكی بكەت و ل كومپانیان كاربكەن و د دەمێ‌ سێ‌ سالێن بوریدا 120 پرۆژەیێن قوتابیان هاتینە چێكرن ب هاریكاریا مامۆستایێن وان و 240 قوتابی تێدا پشكداربووینە.
ئەو چەندە گۆتژی: ئەم وەكو پەیمانگەهێن ب سەر پەروەردێ‌ ڤە مە ئاریشەكا مەزن هەیە ئەو ژی ژلایێ‌ پرۆگرامی ڤەیە و ئەڤ پرۆگرامێ‌ قوتابی دخوینن ژلایێ وەزارەتێ‌ ڤە هاتیە دان و گەلەك جاران ئەم دانوستاندنێ‌ ل سەر دكەین و ئەو پرۆگرامە ل گەل نوكەدا ناگونجیت، بۆ نمونە ل پشكا كومپیوتەری هندەك بابەت هەنە دكەڤنن و تەكنەلوژیا سال بۆ سالێ‌ یا پێشكەفتنی بخوە ڤە دبینت و دنوكەدا ژێریا دەستكرد یا هاتیە د مەیدانێ‌ دا و گرنگە ل پرۆگرامێن زانكۆ و پەیمانگەهان بهێتە زێدەكرن و ئەڤە دێ‌ بیتە دەلیڤە قوتابی پتر كاری بدەست خوە ڤە بینت.

17

د. عەلی محەمەد خالد، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خۆشیێن زارۆكان دیاركر كو زه‌رك ل ده‌ڤ زارۆكان ب تایبه‌ت زارۆكێن ئێك رۆژی هه‌تا حه‌فتیه‌كێ‌ گه‌له‌ك یا به‌لاڤه‌یه‌ و دورێن 60-70% بۆ وان چێدبیت و گۆت: هنده‌ك ره‌فتار دگه‌ل وان دهێنه‌ كرن وه‌كو ئه‌م دبینین بۆ نموونه‌ دایك دێ‌ بێژیت ئه‌م رۆژانه‌ یان رۆژێ‌ دو جارا سه‌رێ‌ زارۆكی دشووین داكو زه‌ركا وی بچیت، ئه‌ڤه‌ شاشیه‌ و ئه‌م دبێژینه‌ وان ئه‌ڤه‌ نه‌ پاته‌كه‌ یێ‌ زه‌ربووی دێ‌ ب رێكا شووشتنێ‌ چیت، ئه‌ڤه‌ یا دناڤ خوینێ‌ دا.
هه‌روه‌سا دیاركر گه‌له‌ك دایك زارۆكێن خۆ دهێلنه‌ ل به‌ر سه‌رمایێ‌ ب به‌هانا وێ‌ چه‌ندێ‌ كو سه‌رما ره‌نگێ‌ زارۆكی ڤه‌دكه‌ت و زه‌رك دچیت، ئه‌ڤه‌ژی شاشیه‌كه‌ و دبیته‌ ئه‌گه‌ر زارۆك تووشی سه‌رمایێ‌ ببیت و ده‌مێ‌ زاروكی دداننه‌ به‌ر سه‌رمایێ‌ خوینا وی د قه‌رسیت له‌ورا ره‌نگێ‌ وی ڤه‌دبیت، ژ ئه‌نجامێ‌ ڤێ‌ چه‌ندێ‌ هه‌ودان بۆ زارۆكی په‌یدادبن.
د. عەلی محەمەد خالد، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خۆشیێن زارۆكان دیاركر ژی، ئێك ژ شاشیێن دی ئه‌وه‌ دایك دێ‌ گلوپه‌كێ‌ ئینن مال و زارۆكی داننه‌ به‌ر، مه‌ دڤێت ئه‌م دیاربكه‌ین ئه‌و گلوپا ل نه‌خۆشخانا دهێته‌ ب كارئینان ئه‌و یا تایبه‌ته‌ ب چاره‌سه‌ریێ‌ ڤه‌ و نه‌ گلوپه‌كا نورماله‌، له‌ورا ڤان هه‌رسێ‌ شاشیان چ په‌یوه‌ندی ب چاره‌سه‌ریا زه‌ركێ‌ ڤه‌ نینه‌.
ل دۆر ئه‌گه‌رێن زه‌ركێ‌، د.علی دیاركر كو پتریا جاران تشته‌كێ‌ فزیولوژی یه‌ كو مێلاك هێشتا نه‌گه‌هشتیه‌ ب دروستی كارێ‌ خۆ بكه‌ت، له‌ورا زه‌راتی په‌یدادبیت هه‌تا مێلاك ب دروستی كاردكه‌ت و زه‌راتی نامینیت كو پتریا جارا بۆ ده‌مێ‌ حه‌فتیه‌كێ‌ ڤه‌دكێشیت و زه‌رك نامینیت و زه‌ركا وان زێده‌نابیت و پێدڤی ب چ چاره‌سه‌ریێ‌ نابن.
هنده‌ك جورێن دی یێن هه‌ین كو كارتێكرنا خوینێ‌ یه‌، بۆ نموونه‌ خوینا دایكێ‌ نێگه‌تیف بیت و یا زارۆكی پوزه‌تیف بیت، یان جوری O+ یان O دگه‌ل ئه‌ی و بی ئه‌ڤ جوره‌ گه‌له‌ك زێده‌دبیت و هنده‌ك جارا هه‌تا بیست رۆژا یان هه‌یڤه‌كێ‌ دمینیت و زارۆك پێدڤی ب چاره‌سه‌ری و چاڤدێریێ‌ دبیت، له‌ورا شیره‌تا مه‌ بۆ دایكان ئه‌وه‌ هه‌كه‌ دیت رۆژێن ئێكێ‌ ژ دایكبوونێ‌ زه‌رك ل زارۆكی دیاربوو یا دروست ئه‌وه‌ پشكنین بۆ بهێنه‌كرن و ئه‌گه‌ر بهێنه‌ زانین و پتریا وان پێدڤی ب چاره‌سه‌ریێ‌ نابن و هه‌كه‌ پێدڤی ب چاره‌سه‌ریێ‌ ژی بوو ب رێیا گلوپه‌كا تایبه‌ت و شیردانێ‌ كو بزاڤا رووڤیكان به‌رده‌وام هه‌بیت و ژبلی ڤێ‌ هنده‌كێن گه‌له‌ك كێم پێدڤی ب گوهورینا خوینێ‌ دبن.

9

ڤەكۆلینەكا نوو یا زانستی ئاشکرا کرییە، نخافتنا گۆشتی و فێقی و كەسكاتی ب نایلۆنی و پلاستیکی، خوارنێ پیس دكەت و کاریگەرییێ ل سەر ساخلەمییا مرۆڤی دكەت.
هەروەسا دیاركرییە” کو گەردیلێن پلاستیکی یێن هویر وەک شووشەیی و پەرداغێن شووشەیی، د كۆپێن کانزایێ پلاستیکیدا هەنە و تێکهەلێ خوارنان دبن.
لیزا زیمرمان، لێكۆلەرێ سەرەکییێ ئەڤێ ڤەكۆلینا زانستییە، د گۆڤارا Science of Food NPJ دیارکرییە، ئەو تێکهەلێ ژ ئەنجامێ هەلپچڕاندن و نخافتنا نایلۆنی و پلاستیکێ ڕوون کو چەندین جاران دوبارە دبن، ڕێژەكا زۆر ژ پلاستیکێ هویر دکەڤیتە سەر خوارنێ و ڤەخوارنان.
زیمرمان کو بەرپرسێ پەیوەندییێن زانستییە ل سازییا “Food Packaging Forum” ل سویسرا كو گرێدایی ڤەكۆلینێ یە دەربارەیی مادێ کیمیایی و ئەو کەرەستێن د ئێخنە سەر خوارنێ، یان ژی خوارن پێ دهێتە نخافتن، ئاشکرا کرییە، هەر جارەكا نایلۆنێ سەر خوارنێ دهێتە پچاندن و دانان، گەریدیلەیێن گەلەك هویر یێن پلاستیکی وەک شووشە دکەڤنە سەر خوارنان و کاریگەرییا خراب ل سەر ساخلەمییا مرۆڤی دروست دكەن.
ئەو گەردیلەیێن شووشەیی دکەڤنە سەر خوارنێن وەک شەربەت، ماسی، برنج، ئاڤا بوتلان، کیسێن چایی، خوێ، خوارنا ئامادە، خوارنێن گازی.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com