ئه‌ڤرۆنيوز:

نوشداره‌كێ تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خوشیێن پیستى و جوانكاریێ دیار كر كو رشك جوره‌ مشه‌خوره‌كێ بچووكه‌ دناڤ داڤێن پرچا سه‌رى دا هه‌یه‌، بریێا مژینا خوینێ د بن پیستێ پرچا سه‌رى دا دژیت، گوت ژى: برێیا هێكا زێده‌ دبیت كو گه‌له‌ك هویرن و ره‌نگێ سپی بریقه‌داره‌ و ب پیستێ پرچێ ڤه‌ دمینیت. ده‌مێ هێكا دكه‌ت و ئه‌و هێك بۆ ده‌مێ 7 هه‌تا 10 رۆژا مشه‌خوره‌كێ تمام ژێ دروست دبیت، بۆ ده‌مێ 6 هه‌تا 14 رۆژان دژیت و دگه‌هیت كو ئه‌و ژى هێكا دانیت.

ته‌لال ره‌شيد، نوشداره‌كێ تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خوشیێن پیستى و جوانكاریێ  بۆ نوش نيوز گوت ” چ پێدڤیه‌ ل سه‌ر ماموستا و قوتابخانێ بۆ پاراستنێ ژڤى مشه‌خورى ونه‌ به‌ربه‌لاڤ بوونا ڤێ ئاریشێ ل قوتابخانان؟ ئه‌وژى دڤێت ماموستا رۆله‌كێ مه‌زن هه‌بيت‌ بۆ به‌ربه‌ڵاڤ نه‌بوونا ڤى مشه‌خورى ئه‌و ژى ب ڤان رێيا:

. ده‌ستنیشانكرنا ده‌مێن دیاركرى بۆ پشكنین كرن بۆ پرچێن هه‌موو قوتابیان ب شێوه‌یه‌كێ گشتى.

. دایك و باب و سه‌میانێن زارۆ و قوتابیان ئاگه‌هدار بكه‌ن ل ده‌مێ هه‌ست كرن ب به‌ربه‌ڵاڤبوونا ڤى مشه‌خورى دناڤ قوتابیان دا.

. دایك و باب و سه‌میانێن وان قوتابیان بهێنه‌ فێركرن بۆ چاره‌سه‌ركرنا نه‌هێلانا ڤى مشه‌خورى دناڤ پرچێ دا.

سه‌باره‌ت هه‌بوونا رشكا و شه‌رم كرنێ گوت: هه‌بوونا رشكا دپرچێ دا چو په‌یوه‌ندى ئێكسه‌ر نینه‌ ب پاقژیا پرچا سه‌ری ڤه‌، له‌ورا پێدڤى ب شه‌رمێ ناكه‌ت وهه‌ر ده‌مێ ئه‌ڤ ئاریشه‌ په‌یدابیت، ژبه‌ركو ئه‌ڤ مشه‌خورێ دهێته‌ ڤه‌گوهاستن ب رێیا په‌یوه‌ندیا راسته‌وخوه‌ ئه‌و ژى ده‌ست ب ده‌ست كرن یان ده‌ست كرن ب پرچێ یان به‌رئێك كه‌فتنا سه‌رێ وى كه‌سێ كو ئه‌ڤ مشه‌خوره‌ هه‌بیت بۆ پرچا كه‌سى به‌رامبه‌ر دهێته‌ ڤه‌گوهاستن و ئه‌و كه‌س تووش دبیت.

نوشدارێ تایبه‌تمه‌ند پیست و جوانكاریێ ده‌رباره‌ى گرنگترین رێیێن ڤه‌گوهاستنێ گوت:

• رشكێ شه‌ش پێ هه‌نه‌ و نه‌شێت فڕینێ بكه‌ت له‌ورا هاتنوچوونا وێ گه‌له‌ك كێمه‌، ب رێيا په‌یوه‌ندیا ئێكسه‌ر، ده‌ست كرنا ئێك یان ژى نێزیك بوونا مروڤان ژئێك.

- ل جهێن گه‌له‌ك قه‌ره‌بالغ به‌لاڤ دبیت ژوانا ژى: قوتابخانه‌، چاكسازیان، كه‌مپێن ئاواران..

-. ئه‌ڤ جورێ مشه‌خورى دچیته‌ هه‌ر كه‌سه‌كێ، به‌لێ زێده‌تر و تایبه‌تى زارۆیان ل قوتابخانێ.

• بكار ئینانا جلكێن كه‌سێ هه‌لگرێ ڤێ مشه‌خورى و ب رێيا له‌شى و په‌یوه‌ندیا ئێكسه‌ر یا نێزیك بوون و خشاندنا جلكان.

نوشدارێ تایبه‌تمه‌ند ئاماژه‌دا كو هنده‌ك خالێن گرنگ هه‌نه‌ بۆ خوه‌ پاراستنێ، ژوانا:

• رشك ل ناڤ میێن بن كه‌فشا، میێن بریا، ريه و سمبێلێن زه‌لامان دژیت.
• دژیت ل سه‌ر جلكان و كولاڤێ ژبه‌ركو تنێ ل سه‌ر پیستى دژیت برێیا مژینا خوینا بن پیستێ مرۆڤى.
• رشك ل ده‌رڤه‌ى پرچا مرۆڤى ژى دژیت.
• هه‌ر ده‌مێ ئه‌ڤ جوره‌ مشه‌خوره‌ دناڤ پرچا سه‌رێ ئه‌ندامه‌كێ خێزانێ دا هاته‌ دیتن، پێدڤیه‌ هه‌موو ئه‌ندامێن خێزانێ پشكنین بۆ بهێـته‌ كرن و چاره‌سه‌رى ژى بۆ وى كه‌سى بهێته‌ كرن ئه‌وێ تووش بووى.
• ل ده‌مێ دیتنا رشكێ دناڤ خێزانێ دا پێدڤیه‌ كه‌سێن نێزیك و جیرانان ئاگه‌هدار بكه‌ى داكو به‌ربه‌ڵاڤ نه‌بیت.
• هه‌ر ده‌مێ رشك دیتن دناڤ پرچا سه‌رێ قوتابى دا پێدڤیه‌ كارگێریا قوتابخانێ بهێته‌ ئاگه‌هدار كرن و پێرابوون بهێنه‌ كرن بۆ پشكنین هه‌مى قوتابیان و چاره‌سه‌ریا كه‌سێن تووش بووى.

• هه‌ر چه‌ند گرنگیێ ب پاقژیا زارۆ و قوتابیێ خوه‌ بده‌ى و سه‌رێ وى بشووى دێ بره‌نگه‌كێ ساناهیتر رشك هێنه‌ دیتن و زووتر چاره‌سه‌رى بۆ دهێته‌ كرن، له‌ورا هیڤى و داخازێ دكه‌ین كو شه‌رمێ نه‌كه‌ن ل ده‌مێ هه‌بوونا رشكى دناڤ پرچێ دا.

نوشدار ته‌لال ره‌شید ل دور نیشانێن وێ گوت: خوریانا سه‌رى، ب تایبه‌تى ل ده‌ستپێكا تووش بوونێ و هه‌روه‌سا پشتى كو ب چاڤ دهێنه‌ دیتن یان هێكا وێ ب شێوه‌یه‌كێ ئاشكرا خوه‌ ب پرچێ ڤه‌ دگریت.

ل دوماهیێ ژى نوشدارێ تایبه‌تمه‌ندێ پیست و جوانكاریێ ئاماژه‌ ب چاره‌سه‌ریێ دا گوت: مادده‌یه‌كێ شل وه‌ك ده‌رمان دهێته‌ بكار ئینان، هنده‌ك جاران شامپو تایبه‌ت پرچێ كو بۆ ده‌مه‌كێ كورت پێڤه‌ بیت پاشان برێیا شه‌یه‌كێ ددانێت وێ هویر بن دا كو هه‌ر چ ئه‌و مشه‌خورێ رشك و هێكێ توێ هه‌نه‌ دگه‌ل شه‌یێ بهێنه‌ده‌ر، پاشان پرچ باش دهێته‌ شیشتن.پشتى 3 هه‌تا 5 رۆژا جاره‌كا دى ئه‌و كریارا ل سه‌رى مه‌ ئاماژه‌ پێدایى دهێته‌ دوباره‌كرن بۆ نه‌هێلا وى مشه‌خورى دناڤ پرچێ.