ئه‌ڤرۆنيوز:
به‌رپرسێ لقێ ئێك يێ پارتى ديموكراتى كوردستان، سه‌ربه‌ست تروانشى، كۆمبوونه‌ك ل گه‌ل لژنا تاپۆكرنا خانيێن زێده‌گاڤى سازكر.
دڤێ كۆمبوونێ به‌حسێ وان خانيێن زێده‌گاڤى هاته كرن يێن هه‌تا نوكه نه‌هاتينه تاپۆكرن، به‌رپرسێ لقێ ئێك داخوازكر هه‌مى ئاسانكارى بۆ خه‌لكى بهێنه كرن ژبۆ تايۆكرنا خانيێن وان.
ئەڤرۆ نیوز ، زنار تۆڤی:
بەری دەمەکێ به‌غدا گۆژمێ 317 ملیار دیناران ئێخستە سه‌ر هژمارا بانكا فیدرال ل هه‌ولێرێ، ژێدەرەکێ ژ وه‌زاره‌تا دارایی دیارکریە: کو ل حه‌فتیا بهێت دێ مووچێ هەموو وه‌زاره‌ت و ده‌سته‌یان هێتە دابه‌شکرن.
ژێدەرەکێ ژ وه‌زاره‌تا دارایی ئه‌ڤرۆ چارشه‌مبێ 19 ئیلۆنێ گۆت: نیڤرۆیا ئه‌ڤرۆ حوکمه‌تا عیراقێ 317 ملیارێن مووچێ فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ خستینە سه‌ر هژمارا لقێ هه‌رێمێ یا بانكا ناڤه‌ندی یا عیراقێ.
ئه‌و ژی گۆت: ل حه‌فتیا بهێت دێ ده‌ست ب دابه‌شكرنا مووچێ وات وه‌زاره‌ت و ده‌ستان هێتە کرن یێن هێشتا مووچێ خوە وه‌رنه‌گرتی.
هه‌روەسا هەتا پێش رۆژا ده‌نگدانێ دێ مووچێ هەموو وه‌زاره‌ت و ده‌ستەیان هێتە دابه‌شکرن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ب گۆره‌يى هنده‌ك پێزانينان كو ئه‌ڤرۆ نيوز ژ خه‌ندان وه‌رگرتينه، به‌غدا 317 مليار دينار ره‌وانه‌يى هه‌رێما كوردستانێ كرينه و بڕياره حه‌فتيا بهێت مووچێ هه‌موو وه‌زاره‌تان بهێته به‌لاڤكرن.
ب گۆره‌يى وى ژێده‌رێ تايبه‌ت ئه‌ڤرۆ چارشه‌مبى 317 مليار دينار ژ به‌غدا گه‌هشتينه هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌لاڤكرنا مووچێ هه‌يڤا خزيرانێ يێ فه‌رمانبه‌ران.
بڕياره هه‌تا دووماهيا حه‌فتيا بهێت وه‌زاره‌تا دارايى مووچێ هه‌موو وه‌زاره‌تان به‌لاڤ بكه‌ت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
نڤيسينگه‌ها سه‌رۆك كۆمارێ عيراقێ د روونكرنه‌كێ دا د ده‌رباره‌يى خوه به‌ربژاركرنا فوئاد مه‌عسوم، بۆ پۆستێ سه‌رۆك كۆماريا عيراقێ به‌لاڤ كر كو ره‌ت دكه‌ن ئه‌وى خوه به‌ربژار كربيت.
د پشكه‌كا روونكرنێ دا هاتيه: “جه‌نابێ دكتور فوئاد مه‌عسوم، سه‌رۆك كۆمارێ عيراقێ خوه بۆ پۆستێ سه‌رۆك كۆماريێ به‌ربژار نه‌كريه، هه‌تا نوكه ژى به‌رێزى داخوازيا فه‌رمى پێش كێش نه‌كريه، چاڤه‌رێ بڕيارا ئێكه‌تى نشتيمانى كوردستان و هێز و لايه‌نێن كوردستانى يه بۆ ئێكلايكرنا وێ پرسێ”.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
حه‌سه‌ن رۆحانى، سه‌رۆك كۆمارێ ئيسلاميا ئيرانێ بۆ پشكداريكرن د كورێ گشتى يێ نه‌ته‌وێن ئێكگرتى دا ل 23ى ئيلۆنێ دێ گه‌هيته ئه‌مريكا.
ب گۆره‌يى به‌لاڤكريه‌كێ كو نڤيسينگه‌ها وى “سه‌رۆك رۆحانى ل 23ى ئيلۆنێ بۆ پشكداريكرن د كورێ گشتى يێ نه‌ته‌وێن ئێكگرتى يێ 73ێ يێ دێ ته‌هران بجهـ هێليت”.
ئه‌ڤ كۆره دێ ژ 18 هه‌تا 30ى هه‌يڤێ ل باژێرێ نيويورك يێ به‌رده‌وام بيت و ماريا فێرناندا، ئيسپينوسا گراسێس، سه‌رۆكا كۆرى يه، ده‌رباره‌يى بابه‌ت و ناڤه‌رۆكا كۆمبوونا كۆرى ژى ل تيرمه‌ها بۆرى راگه‌هاندبوو كو بابه‌ت دێ د ده‌باره‌يى سه‌ركرداتيكرنا جيهانێ و هه‌ڤپشكى و به‌رپرساتيا بۆ ب ده‌ستڤه‌ئينانا ئاشتى و وه‌كهه‌ڤيێ بن بۆ كۆمه‌لگه‌هان.
گه‌شتا رۆحانى د ده‌مه‌كى دايه كو په‌يوه‌نديێن ناڤبه‌را واشنتۆن و ته‌هرانێ رۆژ بۆ رۆژێ روو ل خرابيێ دكه‌ن و بڕياره ژى د دو هه‌يڤێن داهاتى دا، ئه‌مريكا سه‌ره‌ده‌ريا په‌ترۆل و گازێ ل گه‌ل ئيرانێ قه‌ده‌غه بكه‌ت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ رۆژه‌كا دژى كره بهێنڤه‌دانا فه‌رمى ل داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تێ.
سه‌فين دزه‌يى ئاخفتنكه‌رێ ب ناڤێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د راگه‌هاندنه‌كێ دا وه‌لاتيێن هه‌رێما كوردستانێ ئاگه‌هدار دكه‌ت كو رۆژا پێنجشه‌مبى 20ى ئيلۆنا 2018ێ كو يا هه‌ڤده‌مه ل گه‌ل بيره‌وه‌ريا عاشوورايێ ل هه‌موو فه‌رمانگه‌هـ و داموده‌زگه‌هێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بهێنڤه‌دانا فه‌رمى يه.
ئەڤرۆ نیوز، نەوزاد ھلۆری:
جڤاتا دادوەریێ ل ھەرێما کوردستانێ د بریارەکێ دا کو ئاراستەیێ دادگەھا پێداچوون و دەستەیا سزایێن سنێلان ھاتیەکرن، پێداچۆنێن ب لەز د دوسیێن وان سنێلان دا بکەن ئەڤێن کو دکەڤنە بن ئازادکرنا ب مەرج.
ب گورەی نڤیسارەکێ کو ب دەست ئەڤرۆ نیوز کەفتیە و چەند روژێن بوری دەرچوویە، جڤاتا دادوەریێ د نووترین بریار دا کو ئاراستەیێ دادگەھا پێداچون و دەستەیا سزایێن سنێلان ھاتیەکرن، بریار دایە پێداچۆنێن ب لەز د دوسێن وان سنێلان دا بھێنەکرن ئەڤێن کو ھاتینە دادگەھکرن ئەڤێن کو ئازادکرنا ب مەرج دگریت و کێشە د پێداچۆنا دوسیێن وان دا دھاتەکرن.
د نڤیسارێ دا ھاتیە ژی کو پێدڤی یە دەستەیا سزا سنێلان (صفة الاستعجال) بۆ وان سنێلێن گرتی بھێتەکرن ئەڤێن کو ئازادکرنا ب مەرج دگریت.
ئێک ژ مەزنترین کێشەیێن سنێلێن گرتی ئەڤێن کو ئازادکرنا ب مەرج دگرت ئەو بو کو پێداچۆن ل سەر دوسیێن وان یا ب لەز نەبوو و دھاتە گیرۆ کرن، د بوویە ئەگەرێ ئازادنەکرنا وان ل دەما خوە دا.
ئەڤرۆ، سالار دۆسکی:
شیرەتکارەکێ مەکتەبا سیاسی یا پارتی دیموکراتی کوردستان ئاشکراکر کو پارتی تێبینی ل سەر پوستێ سەرۆک کوماری ھەنە ل ھەرسێ خولێن بوری کو د دەستێ ئێکەتیێ دا بووینە.
عارف روشدی، شیرەتکارەکێ مەکتەبا سیاسی یا پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ ئەڤرۆ گۆت” پارتی بەری نو کەتێبینی ل سەر پوستێ سەرۆک کوماری و ھەتا پوستێن دی ژی تێبینی ھەبووینە، چنکو پوستێ سەرۆک کومار ل دووڤ دەستوری ھندەک دەست ھەلات ھەنە، سەرۆکێ کومار شیا رێگریێ ل ھێرشا عەسکەری گرتبا ل سەر ھەرێما کوردستانێ ئەڤە نەکر، پێشمەرگە، بۆدجا ھەرێمێ، سەرۆک شیا رۆلێ دەستوری بینت و رێگربیت و ئەڤە نەکر، بگشتی پوستێ سەرۆک کوماری پوستەکێ تەشریفاتی یە و دەمێ مام جەلال ھەتا رادەکی باش بوو شیا ب ھەفکاری ل گەل جەنابێ سەرۆک بارزانی ھندەک تشتا ب سەروبەر بکەت، وی ژی ھەتا رادەکی نەشیا و ھەکە شیابا دڤیابا مادێ 140 جێبەجێکربا، ھەکە شیابا دڤیابا 17% نەگەھشتبا بەر گەنگەشێ، ھەکە شیابا دڤیابا مالکی ھێرشا عەسکەری نەئینابا سەر کوردستانێ ل خانەقین و کەرکووک، ئەڤە دیارن کو سەرۆک کومارێن مە مام جەلال و فوئاد مەعسوم وەک پێدڤی نەشیاینە خزمەتێ بکەن مام جەلال و فوئاد مەعسوم وەک پێدڤی نەشیاینە خزمەتێ بکەن، ھندەک تشت ل سەر دەمێ مام جەلال باشتر دھاتنەکرن ب رێکخەری ل گەل سەرۆک بارزانی، ل سەر دەمێ فوئاد معسومی ئەو ژی نەھاتیەکرن.
عارف روشدی: بەحسێ پوستێ سەرۆک کوماری کر ھەتا نوکە نە گەھشتینە چ رێکەفتنا و دڤێت ئالیێن سیاسی ب کەتواری سەحکەینە کریارا سیاسی ل کوردستانێ، پارتی پتر کورسیک ھەنە نەبتنێ ل کوردستانێ وەک بتنێ حزب ل سەر ئاستێ عیراقێ و مافێ ڤێ حزبێ یە پوستێ بلند وەربگریت، ھەڤدەم پارتی پێ باشە پوستێن ھەنە ل سەر بنیاتێ تێگەھشتێ بھێنە بەلاڤەکرن.
ئەو ژی گۆت:ناڤێن دھێنە گۆتن بۆ پوستێ سەرۆک کوماری ھەتا نوکە بتنێ راگەھاندنە و چ بریارێن دووماھیێ ل سەر چ ناڤان نەھاتینەدان، ھەتا ئەو ناڤێن حوکمەتێ ژی نە دروستن و بتنێ راگەھاندە.
شیرتکارێ مەکتەبا سیاسی ئەو ژی گۆت: کوردان بەغدا گۆتیە شیعان کیشا ئالیی مافێن دەستوری قەبوول کەت ئەم ل گەل وی نە و نوکە د گەنگەشێ داینە و ل قوناغا دووماھیێ نە و ھەر دو ئالی ب گۆتن چ ناھێلن لێ مە سەربور ل گەل ھەنە، ئەڤە نەجھێ باوەرنە و مە گرنتی دڤێت مە پێ باشە ئالیێ سیێ ھەبیت بۆ ھەر دو ئالیان باشترە، کێشا سەرەکی نوکە ئەوە بەرنامێ حوکمەتێ یە و چەند خواستێن کوردان تێدا ھەنە، ئێکەم پێگریکرنا دەستوری و پێکئینانا دەست ھەلاتێ ل سەر بنیاتێ راستەقینە ھەڤسەنگی و رێکەفتن، دڤێت خەلک بزانیت عیراق نە ئێک نەتەوە یە وبەلکو چەند نەتەوە نە و ئەم دووم نەتەوا ڤی مللەتی نە، دڤێت حوکمەتا داھاتی پێگربیت ب جھئینانا دەستوری و مادێ 140 پیشمەرگە و زڤراندنا کاودانێن کەرکووک و شنگال و دەڤەرێن کوردستانی بۆ بەری روودانێن دروست بووین.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤەبەرێ گشتیێ ئاڤ و ئاڤەرۆ ل ھەرێما کوردستانێ راگەھاند، بۆ جارا ئێکێ یە ل ھەرێما کوردستانێ دێ پارەیێ ئاڤێ ب رێیا پیڤەران ژلایێ کۆمپانیەکێ ڤە ھێتە وەرگرتن و ئەڤە ژی دێ مفایەکێ مەزن ب ئاڤێ گەھینیت و ئەو 30% ژ ئاڤا ل ھەرێمێ ب ھەروە دچوو دێ مینیت و گۆت: ل کوردستانێ 800 ھزار پشکدارێن ئاڤێ ھەنە و ھەتا نوکە 550 ھزار کەسان پیڤەرێ ئاڤێ نەگرێدایە.
مەسعود کارەش، رێڤەبەرێ گشتیێ ئاڤ و ئاڤەرۆ ل ھەرێما کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، د ڤێ مەھا نەھـ دا بۆ جارا ئێکێ دێ پارەیێ ئاڤێ ب رێیا پیڤەران ژلایێ کۆمپانیەکێ ڤە ھێتە وەرگرتن و سیستەمێ کەڤن یێ وەرگرتنا پارەیێ ئاڤێ نامینیت. نھا ل کوردستانێ800 ھزار پشکدارێن ئاڤێ ھەنە و ھەتا نوکە 550 ھزار کەسان پیڤەرێ ئاڤێ نەگرێدایە و خەلکێ ھەرێما کوردستانێ رۆژانە دوو ملیۆن مەترێن ئاڤێ یێن سێجا دمەزێخن و ئەڤ ئاڤە ژی ھەموو ژ بیرێن تەوازی و پرۆژەیێن ئاڤێ بۆ خەلکی دھێتە دابینکرن.
ئاشکرا ژی کر کو مەرەم ژ دانانا پیڤەرێن ئاڤێ کونترۆلکرنا ئاڤێ یە و ئێدی ئاڤ ب ھەروە نەچیت و ل گۆرەی سیستەمێ نوو، ھەر مەترەکا ئاڤێ یا سێجا ب 400 دیناران ل سەر حکوومەتێ دکەڤیت و خەرجیێن رۆژانە یێن ئاڤێ دگەھنە 800 ملیۆن دیناران و گۆت: ئەڤە کۆنترۆل ل سەر ئاڤێ بھێتە کرن و ب ھەروە نەچیت، رۆژانە دێ 240 ملیۆن دینار بۆ حۆکمەتێ ھێنە ڤەگەراندن.
خویاژی کر کو ئەگەر خێزانەک ئاڤێ زێدەیی پێدڤیا خوە نەرێژیت، ھەیڤانە دێ نێزیکی 12 ھزار دیناران حەقێ ئاڤێ دەت و ئەگەر ھەر مەھەکێ 60 مەترێن ئاڤێ یێن سێجا ب مەزێخیت، ئەڤە دێ ھەیڤانە 36 ھزار دیناران حەقێ ئاڤێ دەت.
دەربارەی ئەگەرێن پیسبوونا ئاڤێ خویاکر، حکومەت ھەردەم ئاڤا پاقژ بۆ وەلاتیان دابین دکەت، بەلێ گەلەک ئەگەر ھەنە کو ئاڤ پیس بگەھیتە وەلاتیان و ژ وان ژی دەمێ زێدەگاڤی ل سەر ژێدەرێن ئاڤێ دھێتە کرن، ھەروەسا دانانا گۆڤێن پەزی و چێکرنا بیستانان ل نێزیک ژێدەرێن ئاڤێ و ل نێزیک بیرێن ئیرتیوازی یێن ئاڤێ، ھەروەسا ھاڤێتن و سۆتنا گلێشی وەکو کۆمەلگەھا کواشێ، دیسا شکەستنا بۆریێن ئاڤێ ژی ئەگەرە بۆ پیسبوونێ، ھەروەسا تێکھەلبوونا ئاڤێ ل گەل ئاڤا جوکان ژی ئەگەرێ سەرەکیە بۆ پیسبوونا ئاڤا ڤەخوارنێ.
ل دویڤ ئامارێن رێکخراوا نەتەوێن ئێکگرتی ئاشکرا دبیت مەترسیەکا مەزن ل سەر بکارئینانا ئاڤا پیس ھەیە و نوکە ل جیھانێ 17% ژ حالەتێن مرنێ گرێدای ئاڤێ نە کو ساڵانە نێزیکی دو ملیۆن زارۆکان ژ ئەگەرێ ئاڤا پیس گیانێ خۆ ژ دەست ددەن و ژیێ وان دناڤبەرا 1 ھەتا 14 سالیێ دا و 80% ژ ڤان حالەتان ژی ل وەڵاتێن پاشڤەمای دا پەیدا دبن، ئەڤە بۆ مە دیاردکەت کو قوربانیێن ئاڤا پیس پترن ژ قوربانیێن شەڕا. لەوما فەرە سۆپاسیا رێکخراوا (UN) ب تایبەت یونیسف و (GIZ) بھێتە کرن، بۆ ھاریکاریا وان یا بەردەوام ل دۆر گرنگیدان ب تافێلکرنا ئاڤێ و پەیداکرنا کەرەستێن تافێلکرنێ.
خویاژی کر، ژێدەرێن ئاڤێ ل سەرانسەری جیھانێ ب شێوەکی نەدادپەروەرانە ھاتینە دابەش بوون، 2/3، ژ ڤێ ئاڤێ دھێتە بکارئینان دناڤبەرا (25) وەڵاتان دا و بەشێ دی یێ مایی بۆ ھەموو وەڵاتێن دی نە، وەکو یا دیار، پڕانیا ژێدەرێن ئاڤێ دھەڤپشکن دناڤبەرا پتر ژ وەڵاتەکی دا، بۆ نموونە (دیجلە و فورات دناڤبەرا تورکیا و عیراقێ و سوریا، نیل دناڤبەرا مسرێ و سودان و ئەسیوبیا) دا، ئەڤە دێ بیتە ئەگەرێ ھندێ مەترسیا شەرێ ئاڤێ پەیدابیت و ناکۆکی دناڤبەرا وان وەڵاتان دا دروست ببن.
نيشاندان