ئه‌ڤرۆ نيوز:

ب گۆره‌يى هنده‌ك پێزانينان كو ئه‌ڤرۆ نيوز ژ خه‌ندان وه‌رگرتينه‌، به‌غدا 317 مليار دينار ره‌وانه‌يى هه‌رێما كوردستانێ كرينه‌ و بڕياره‌ حه‌فتيا بهێت مووچێ هه‌موو وه‌زاره‌تان بهێته‌ به‌لاڤكرن.

ب گۆره‌يى وى ژێده‌رێ تايبه‌ت ئه‌ڤرۆ چارشه‌مبى 317 مليار دينار ژ به‌غدا گه‌هشتينه‌ هه‌رێما كوردستانێ بۆ به‌لاڤكرنا مووچێ هه‌يڤا خزيرانێ يێ فه‌رمانبه‌ران.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

رێڤەبەرێ گشتیێ ئاڤ و ئاڤەرۆ ل ھەرێما کوردستانێ راگەھاند، بۆ جارا ئێکێ یە ل ‏ھەرێما کوردستانێ دێ پارەیێ ئاڤێ ب رێیا پیڤەران ژلایێ کۆمپانیەکێ ڤە ھێتە ‏وەرگرتن و ئەڤە ژی دێ مفایەکێ مەزن ب ئاڤێ گەھینیت و ئەو 30% ژ ئاڤا ل ‏ھەرێمێ ب ھەروە دچوو دێ مینیت و گۆت: ل کوردستانێ 800 ھزار پشکدارێن ئاڤێ ‏ھەنە و ھەتا نوکە 550 ھزار کەسان پیڤەرێ ئاڤێ نەگرێدایە.‏

مەسعود کارەش، رێڤەبەرێ گشتیێ ئاڤ و ئاڤەرۆ ل ھەرێما کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ دیار ‏کر، د ڤێ مەھا نەھـ دا بۆ جارا ئێکێ دێ پارەیێ ئاڤێ ب رێیا پیڤەران ژلایێ ‏کۆمپانیەکێ ڤە ھێتە وەرگرتن و سیستەمێ کەڤن یێ وەرگرتنا پارەیێ ئاڤێ نامینیت. ‏نھا ل کوردستانێ800 ھزار پشکدارێن ئاڤێ ھەنە و ھەتا نوکە 550 ھزار کەسان ‏پیڤەرێ ئاڤێ نەگرێدایە و خەلکێ ھەرێما کوردستانێ رۆژانە دوو ملیۆن مەترێن ئاڤێ ‏یێن سێجا دمەزێخن و ئەڤ ئاڤە ژی ھەموو ژ بیرێن تەوازی و پرۆژەیێن ئاڤێ بۆ خەلکی ‏دھێتە دابینکرن.‏

ئاشکرا ژی کر کو مەرەم ژ دانانا پیڤەرێن ئاڤێ کونترۆلکرنا ئاڤێ یە و ئێدی ئاڤ ب ‏ھەروە نەچیت و ل گۆرەی سیستەمێ نوو، ھەر مەترەکا ئاڤێ یا سێجا ب 400 ‏دیناران ل سەر حکوومەتێ دکەڤیت و خەرجیێن رۆژانە یێن ئاڤێ دگەھنە 800 ملیۆن ‏دیناران و گۆت: ئەڤە کۆنترۆل ل سەر ئاڤێ بھێتە کرن و ب ھەروە نەچیت، رۆژانە دێ ‏‏240 ملیۆن دینار بۆ حۆکمەتێ ھێنە ڤەگەراندن.‏

خویاژی کر کو ئەگەر خێزانەک ئاڤێ زێدەیی پێدڤیا خوە نەرێژیت، ھەیڤانە دێ ‏نێزیکی 12 ھزار دیناران حەقێ ئاڤێ دەت و ئەگەر ھەر مەھەکێ 60 مەترێن ئاڤێ ‏یێن سێجا ب مەزێخیت، ئەڤە دێ ھەیڤانە 36 ھزار دیناران حەقێ ئاڤێ دەت.‏

دەربارەی ئەگەرێن پیسبوونا ئاڤێ خویاکر، حکومەت ھەردەم ئاڤا پاقژ بۆ وەلاتیان ‏دابین دکەت، بەلێ گەلەک ئەگەر ھەنە کو ئاڤ پیس بگەھیتە وەلاتیان و ژ وان ژی ‏دەمێ زێدەگاڤی ل سەر ژێدەرێن ئاڤێ دھێتە کرن، ھەروەسا دانانا گۆڤێن پەزی و ‏چێکرنا بیستانان ل نێزیک ژێدەرێن ئاڤێ و ل نێزیک بیرێن ئیرتیوازی یێن ئاڤێ، ‏ھەروەسا ھاڤێتن و سۆتنا گلێشی وەکو کۆمەلگەھا کواشێ، دیسا شکەستنا بۆریێن ‏ئاڤێ ژی ئەگەرە بۆ پیسبوونێ، ھەروەسا تێکھەلبوونا ئاڤێ ل گەل ئاڤا جوکان ژی ‏ئەگەرێ سەرەکیە بۆ پیسبوونا ئاڤا ڤەخوارنێ.‏

ل دویڤ ئامارێن رێکخراوا نەتەوێن ئێکگرتی ئاشکرا دبیت مەترسیەکا مەزن ل سەر ‏بکارئینانا ئاڤا پیس ھەیە و نوکە ل جیھانێ 17% ژ حالەتێن مرنێ گرێدای ئاڤێ نە ‏کو ساڵانە نێزیکی دو ملیۆن زارۆکان ژ ئەگەرێ ئاڤا پیس گیانێ خۆ ژ دەست ددەن و ‏ژیێ وان دناڤبەرا 1 ھەتا 14 سالیێ دا و 80% ژ ڤان حالەتان ژی ل وەڵاتێن ‏پاشڤەمای دا پەیدا دبن، ئەڤە بۆ مە دیاردکەت کو قوربانیێن ئاڤا پیس پترن ژ ‏قوربانیێن شەڕا. لەوما فەرە سۆپاسیا رێکخراوا (‏UN‏)‏‎ ‎‏ ب تایبەت یونیسف و ‏‏(‏GIZ‏) بھێتە کرن، بۆ ھاریکاریا وان یا بەردەوام ل دۆر گرنگیدان ب تافێلکرنا ئاڤێ ‏و پەیداکرنا کەرەستێن تافێلکرنێ.‏

خویاژی کر، ژێدەرێن ئاڤێ ل سەرانسەری جیھانێ ب شێوەکی نەدادپەروەرانە ھاتینە ‏دابەش بوون، 2/3، ژ ڤێ ئاڤێ دھێتە بکارئینان دناڤبەرا (25) وەڵاتان دا و بەشێ ‏دی یێ مایی بۆ ھەموو وەڵاتێن دی نە، وەکو یا دیار، پڕانیا ژێدەرێن ئاڤێ ‏دھەڤپشکن دناڤبەرا پتر ژ وەڵاتەکی دا، بۆ نموونە (دیجلە و فورات دناڤبەرا تورکیا و ‏عیراقێ و سوریا، نیل دناڤبەرا مسرێ و سودان و ئەسیوبیا) دا، ئەڤە دێ بیتە ‏ئەگەرێ ھندێ مەترسیا شەرێ ئاڤێ پەیدابیت و ناکۆکی دناڤبەرا وان وەڵاتان دا ‏دروست ببن.‏

ئه‌ڤرۆ نيوز:

مێشەڤانەک ل دەڤەرا مزووریا سەر ب قەزا سوران ڤە پتری 200 سەرێن مێشا یێن ‏ھەین بەلێ ژ بەرکو ل چیایێن وێ دەڤەرێ گەلەک مێشێن ھنگڤینی یێن چیایی ھەنە ‏پتریا بورینا دەمێ وی ل چیایە ژبەر دەست ڤە ئینانا ھنگڤینێ چیایی ھەر مێشەکا ‏دبریت پتری 12 کیلو یێن ھنگڤینێ تێدا دەردئینیت کیلویا وی ب 80 ھزارا دھێت ‏فروتن .‏

ئاراس باقی،مێشەڤان ل قەزا سوران بو رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر کو دەسپێکا من ‏ھەست ب ژیانێ کری ژ زاروکینیا خو من حەش ھەڤالینیا مێشا ھنگڤینی کریە ئەڤە ‏ژیێ من گەھشتە 32 سال بتنێ ژێدەرێ ژیانێ دگەل مێشا ھنگڤینی من دیتیە ژبەرکو ‏خودانکرنا مێشا ھنگڤینی باشترین کار دبینم خودانکرنا مالەکا مەزن یا من ل سەر ‏وانە دناڤ مالێ دا جھەک تایبەت دروست کریە بو خودانکرنا مێشا ھنگڤینی سالێن ‏بەرێ ژمارەکا مەزن یا سەرێن مێشا خودان دکر بەلێ نھا ژمارا گەھشتیە 200 مێشا ‏ژبەر گھورینا کەش و ھەوایی مێش نەشیان دەربکەڤن ژبەر نەجێگیربوونا کەش و ‏ھەوایی حەتا بەرھەم ئینانا ھنگڤینی یا کێم بو وەکو سالێن بەرێ نەبو بھایێ ‏ھنگڤینی ژی یێ دناڤ مالێ ئەرزانتر بو ھەر کیلویەک ب 30 ھزارا دھات فروتن ئەو ‏ھنگڤینێ ھاوردە ژی زیان ب ھنگڤینێ خومالی یێ کوردستانێ گەھاندیە.

ناڤھاتی خویاکر کو ھەر ژ دەست پێکا بھارێ حەتا بیتە پایز ل چیایی دژیم جاڤدێریا ‏مێشێن چیایی دکەم ل سەر کانیا یان جھێن گەلەک گول لێ ھەین ئەو مێش قەستا ڤان ‏جھا دکەن دیسان دەمێ مێش دڤەدگەرێن جاڤدێریا چوونا وان دکەم بو سەر جھێ ‏وان ئەگەر جھێن وی من دیتن نیشانەکێ لێ دکەم د پایزێ دا دچم وێ مێشێ ھنگڤینی ‏دەردئینم مێشێ ژی دکەمە دناڤ ێندوقەکێ دئینم مال نەجێگیربوونا کەش و ھەوایی ‏زیان ب وان ژی گەھاندیە ل کوێستانا گول گەلەک کێم بوون دیسان کەش و ھەوا رێگر ‏بوو بو دەرکەفتنا وان نەشیان د وەختێ خودا کاری بو دروست کرنا شانەیێن خو ‏بکەن ژبەر نەبوونا خارنا گولا ل چیایی بھارا ئەڤ سال ژبەر بارانێ رێگربوو کو گول ‏زی دروست نەبن.

ناڤھاتی گوت کو مێشێن چیایی ھەر مێشەکێ پتری 12 کیلو یێن ھنگڤینی لێ ھاتن ‏برین ھەر کیلویەک ب 80 ھزارا دھات فروتن ھێشتا ل چیایی بووم خەلکی پەیوەندی ‏بمن دکر ئەو ھنگڤین لمن دکری بو بکارئینانا دەرمانی بو نەخوشیا ژبلی خەلکەک دی ‏سالانە من کریارێن خوی ێن تایبەت ھەنە ئەوژی بو چارەسەریا نەخوشا بکاردئینن ‏ئەڤ ھنگڤینە گەھشتیە گەلەک وەلاتان بو بکارئینانا دەرمانی گەلەک خەلکێ بیانی ب ‏رێکا تورێن کومەلایەتی پەیوەندی بمن کریە ل تورکیا و ئەمریکا بس زمانێ وان ‏نەگەھشتیمە داخازا ڤی ھنگینی یا کری.

ناڤھاتی زێدەتر گوت کو داخاز دکەم ژ جھێن شولەژێ کو رێکێ بدەن کو سالانە ‏بەشداری پیشانگەھێن چاندنێ بم ئەڤی ھنگڤینی نمایش بکەم نمونەیێن ھنگڤینی ‏نیشا ھەما جیھانێ بدەم.‏

سالانە ل کوردستانێ رێژەکا باش یا ھنگڤینێ خۆمالی دھێتە بەرھەمئینانان جودا ل سالێن ‏بۆری ئەڤسالە بەرھەمی َھنگڤینی زێدەکریە ژبلی نافخۆیا کوردستانێ ل دەرڤەژی خواست ‏ل سەر ھەبوویە و سنور دەربازکرینە.‏

حاجی مستەفا مێشڤانەکێ کوردستانێ یە گۆت: دەمێ پازدە سالایە کارێ ب خودانکرن و ‏بەرھەمئینانا ھنگڤینی دکەم پتر ژ سەد مێشا من ھەنە سالانە کویستان و گەرمیانا پێ ‏دکەم دەمێ چەندین سالایە وەک ئەڤسالە بەرھەمێ ھنگڤینی زێدەنەبۆیە ، ئەڤسالە پتر ژ ‏دوجارا من مێش برینە بەرھەمەکێ باشێ ھنگڤینی ھەیە پێَشبینی دکەم، ئەڤسالە ‏بەرھەمێ ھنگڤینی بگەھیت ئێک تەن ،ھنگڤینی کریارێ خوەیێ بەردەوام ھەیە ل ھەمو ‏تەخ و چینێن جڤاکی ، نوکە ھنگڤین کیلو ناڤبەرا 30 بۆ 120 ھزار دینارایە یێ جورێ ‏باش .‏

حاجی گوتژی : ھنگڤینی کوردستانێ ژبلی نافخویا کوردستانی َو ناڤەراستا عیراقێ ‏دگەھیت ئوروپا ژی سنور بەزاندینە خواستەکا باش لسەر ھەیە ئەڤسالە جارەکێ من ‏بەرھەمێ خوە نیڤا پتر بۆ دەرڤە ھنارتیە ، ھندەک مێش ھەبۆنە ئەڤسالە دەھـ کیلو ‏ھنگڤین بەرھەمئیناینە ل چاڤ ساچەندین سالێن بۆری بۆ جارا ئێکێ یە ئەڤسالە مێش ‏ھندە ھنگڤینی دروستدکەن ،گەشتیارێن عەرەب ئەڤسالە پتری ھەمو سالا ھنگڤین کریە ‏من ب تنێ ھنگڤین فروتیە نزیک 20 گەشتیارێن عەرەب گەلەک جارا تایبەت ل بەغداو ‏بەێرا ھاتینە کوردستانێ بۆ کرینا ھنگڤینی .‏

ناڤبری گوتژی : ل بازارێ کرین و فروتنێ بەرھەمێ ھنگڤینێ کوردستانێ ل بەرھەمێ ‏ھنگڤینێ ھەمو وەلاتان زێدەترو گرنتر ب رێژەکا باش دھێتە فروتن.‏

وەلید خەلیل ئیبراھیم ماموستا یە ل زاخۆ و ئاوارەیێ شنگالێ یە دیارکر کو کارێ من ‏ژی خودانکرن و بەرھەم ئینانا ھنگڤینی یە، مێشا چیایێ شنگالێ خودان دکەم و دو ‏رەنگێن ھنگڤینی ل دەڤ مە دھێنە بەرھەم ئینان، ئێک یێ رەشە و یێ دی زەرە، ئەڤە ‏ژی کاریگەریا گژوگیایی کولیلکایە ھەتا تاما وان ژی ژێک جودایە، جورەکێ کولیلکێ ‏ھەیە ئەو غەزالە بەس ل چیاێ شنگالێ شین دبیت پشتی درینا گەنمی و دەغ و دانی ‏ئەو کولیلک دەردکەڤیت، چ جوداھی دناڤبەرا وان دا نینە بەس رەنگ و تامێ ژێک ‏جودانە، بەس نھا من مێشێن خو ئیناینە چیایێ گارە و ناڤ بەرواریا.‏

ناڤبری ئەو چەندە ژی گۆت: 2009 پازدەھزار مێش مە ھەبوون، نوکە مێشێن ‏کوردستانێ گەھشتیە 55 ھەزار مێشان، نێزیکی 40 ھەزار مێشان زێدەکریە،د ئەڤان ‏ھەشت سالان دا، ئەڤە ژی جھێ دلخوشکرنێ یە و ھەکە پشتەڤانی و رێکێن بازارکرنێ ‏بھێنە خوشکرن دشیاندایە زێدەتری ئەڤێ رێژەیی زێدە و بەرھەم بینین، بو ئەڤێ ‏چەندێ شارەزای و سەلیقەیا تایبەت دڤێت چونکو خودانکرنا مێشان جیھانەکا ‏تایبەتە، بڤان رێکێن نو یێن خودانکرنێ و ھاتنا دەرمانان ژبو پاراستن ژ ھەر ‏نەخوشیەکێ.‏

زێدەبوونا بەرھەمی تا چ ئاست کاریگەریێ ل بھای دکەت، ناڤبری دیارکر ژی ھنگڤینێ ‏کوردستانێ یێ باشە و ژ ئالێ کوالیتێ یە، ژ 50 ھەزار دینارێ ھەتا 75 ھەزار ‏دینارن دچیت، یێ ھەی ئەرزانتر ژی ڤەدگەریت بۆ چەوانیا خودانکرنێ، بازارێ ‏بەرھەمێ مە ژی ناڤەراست و ژێریا عیراقێ یە.‏

ئیسماعیل حێن ئیبراھیم کارێ مێشەڤانیێ دکەت بۆ رۆژنامەیا ئەڤرۆ دیارکر بو 17 ‏سالان دچیت کارێ مێشەڤانیێ دکەم، ل سەر ئاستێ 30 وەلاتێن جیھانێ ھنگڤینێ ‏کوردستانێ یێ ئێکێ دەرکەت و ئەو ژی یێ من بوو و مەدالی زێری یا باشترین ‏ھنگڤین بدەستڤە بینم، ل وەلاتێ مسرێ، ژ 350 جورێن ھنگڤینی یێ من دەرکەت یێ ‏ئێکێ، ئەو ھنگڤینێ من بری مێشا وێ ل چیایی َ شنگالێ دھێتە خودانکرن، جورەک ‏کولیلکەکا تایبەت ل بھاران شین دبیت ئەڤێ چەندێ وەکریە بھا بیت و ب تام خوش ‏ھەکە پشتەڤان و ھاریکاری ھەبیت ب رێکێن نو ھەڤچەرخ دشیێن باشترین بەرھەمێ ‏ھنگڤینی ل سەر ئاستێ جیھانێ بەرھەم بینین.‏