ئەندامەكێ شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ دانوستاندنێ ل گەل شاندێ حوكمەتا ئیراقێ ڕاگەهاند: ئەڤرۆ یان سوباهی ل گەل پتریا پرسان ل گەل حوكمەتا فیدرالی دێ گەهینە ڕێككەفتنێ و هیچ بەهانەیەك ل بەردەم هنارتنا مووچە و بودجەیا هەرێما كوردستانێ نامینیت، هەروەسا ڕۆهنكر ژی: حوكمەتا ئیراقێ نیازەكا ڕژد بۆ چارەسەركرنا كێشەیان ل گەل هەرێما كوردستانێ هەیە.
دوهی شەمبیێ 22/7/2023، جۆتیار عادل، سەرۆكێ فەرمانگەها میدیا و پێزانینان ل سەرۆكایەتیا جڤاتا وەزیرێن هەرێمێ و ئەندامێ شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ دانوستاندنێ ل گەل شاندێ حوكمەتا فیدرالی ل دۆر ئەنجامێ كۆمبوونێن هەفتیا بۆری یا هەردو شاندێن حوكمەتا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، گوت» د وان دانوستاندناندا پێنگاڤێن باش هاتینە هاڤێتن و بابەتێن پێدڤی ب چاوانیا بجهئینانا قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ و ئەو پێگیریبوون و مافێن ژ ئالیێ هەدو ئالیان هەیە، دانوستاندن ل سەر هاتە كرن».
جۆتیار عادل دیاركر ژی» دو بابەتێن دی ماینە بڕیارە ئەڤرۆ ئێكشەمبی شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سەرەدانا بەغدا بكەت یێ ئێكێ، پرسا داهاتێ نە پەترۆلی، نوكە هەژمارەكا بەنكی ل بەنكا ناڤەندیا ئیراقێ هاتیە ڤەكرن و ئەو گوژمەیێ پارەیێ گرێدای داهاتێن نەپەترۆلی د وێ هەژمارا بەنكی دا دێ هێتە دانان. د هەمان دەمدا هندەك بابەتێن دی گرێدای بەرهەمئینانا پەترۆلێ ل سەر ئاستێ ئیراقێ و ل سەر ئاستێ هەرێما كوردستانێ ژی مایە دانوستاندن ل سەر بهێتە كرن».
پتر گوت» د وێ باوەریێ داینە ئەڤرۆ ئەڤ هەردو بابەتە ژی بهێنە چارەسەركرن و وی دەمی پێدڤیە بودجەیا مەهانە یا هەرێما كوردستانێ بهێتە هنارتن، ژبلی وان شەش مەهێن گرێدای ب (تەسفیا حیساباتان) كو ل سەر حوكمەتا ئیراقێ پێدڤیە وەكو شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ بهنێریت، لەوما د وێ باوەریێ دامە بگەهینە ئەنجامەكێ باش».
ب گۆرەی وی ئەندامێ شاندێ حوكمەتا هەرێمێ، د چارچۆڤەیێ قانوونا بودجەی دا كو جڤاتا نوونەران پەسەندكریە، نوكە ڕۆژانە حوكمەتا ئیراقێ نێزیكی 60 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ ژ كێلگەهێن پەترۆلی یێن هەرێما كوردستانێ وەردگریت و د پارزینگەهاندا چارەسەر دكەت، یان بۆ كارێن دی بكاردئینیت.

جێگرێ سەرۆكێ لژنەیا ئاسایشێ و بەرگریێ ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دبێژیت: بڕیار بوو دو هزار و 600 زێرەڤانێن سنۆری ژ خەلكێ هەرێما كوردستانێ بۆ هەرێما كوردستانێ بهێنە دامەزراندن، بەلێ ل دەمێ ڕاگەهاندنا ناڤان پتریا وان بۆ خوە دامەزراندینە و تنێ 900 كەس ژ خەلكێ هەرێما كوردستانێ هاتینە دامەزراندن.
سەگڤان سندی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و جێگرێ سەرۆكێ لژنەیا ئاسایش و بەرگریێ ل جڤاتا نوونەران گوت» بڕیاربوو دو هزار و 600 زێرەڤانێن سنۆری بۆ هەرێما كوردستانێ بهێنە دامەزراندن پاشی پەشێمان بوون و گوت: پێدڤیە پشكەك بۆ ئیراقێ ژی بیت، بەلێ پشتی ڕاگەهاندنا ناڤان هزار و 700 كەس بۆ خوە دامەزراندینە و پشكا هەرێما كوردستانێ كریە 900 كەس، ئەڤە ژی غەدرەكە ل هەرێما كوردستانێ هاتیە كرن، چونكە سنۆرێن وان پێدڤی پێ نینە و سنۆرێن هەرێما كوردستانێ پێدڤیا زێدەتر پێ هەیە».
سەگڤان سندی گوت ژی» هەكە هات و پێدڤی پێ نەبوو نەچارن بۆ هەرێما كوردستانێ بهنێرن، چونكە ناڤ یێن هاتین و ب دوماهی هاتیە ودێ دەست بكاربن، ژ بەر كو ژ هەموو پێرابوونان ب دووماهی هاتینە و ناڤ ژی یێن هاتین، ددەمەكی دا پێدڤی بوو هەموو ئەو زێرەڤانێن سنووری یێن هاتینە دامەزراندن ژ خەلكێ هەرێما كوردستانێ بان و چ بۆ وان نەبیت، بەلێ ئەو پەشێمان بوون و پتریا وان بۆ خوە دامەزراندن».

پشتی ب سەرەدانەكا فەرمی گەهشتیە باكۆ پایتەختێ وەلاتێ ئازەربایجان، دوهێ سێشەمبی 18/7/2023 نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ژ ئالیێ ئیلهام عەلیێڤ، سەرۆكێ ئازەربایجانێ ل كۆچكا كۆماری ب گەرمی پێشوازی لێ هاتە كرن.
د كۆمبوونەكا دۆستانە یا دو قۆلی دا هەردو ئالیان دوپاتی ل پێشڤەبرنا پەیوەندیێن ئازەربایجانێ ل گەل ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ل هەموو بواراندا كر، ب تایبەتی د بوارێ ئابووری و بازرگانی و گەشتیاری و وزێ و دەلیڤەیێن وەبەرئێنانێ بۆ كۆمپانیێن ئازەربایجانێ ل هەرێما كوردستانێ و هەموو ئیراقێ كر.
هەر سەبارەت ڤێ چەندێ دوپاتی ل گرنگیا ڤەكرنا قونسۆلخانەیا گشتی یا ئازەربایجانێ ل هەرێما كوردستانێ هاتە كرن كو پێشتر بڕیار ل سەر هاتبوو دان و باس ل پێرابوونان سەبارەت ڤێ چەندێ هاتە كرن بۆ وێ چەندێ د دەمەكێ نێزیك دا بهێتە ڤەكرن و كار بكەت بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندیان و هاریكاریا هەڤپشك یا هەردو ئالیان.
هەروەسا دووماهی پێرابوون و پێنگاڤێن گەشتا ڕاستەوخوە یا ئەسمانی هەولێر – باكۆ و باكۆ ل گەل بەغدا و چەند دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ و ئاسانكاری بۆ پێدانا ڤیزێ و ئالۆگۆریا سەرەدان و شاندێن هەردو ئالیان، هاتە باسكرن.
پاشی د كۆمبوونەكا دی دا كو ب بەرهەڤبوونا شاندێن هەردو ئالیان و پشكداریا كاربڕێكەرێ كاروبارێ بالیۆزخانەیا ئیراقێ ل باكۆ هاتە گرێدان، كەنالێن پەیوەندیێ و پێرابوونێن پێداچوونا تەوەرێن كۆمبوونا هەردو سەرۆكان بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندیان، هاتنە باسكرن و بڕیارێن پێدڤی ل دۆر هاتنە دان.
سەرەدانا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ بۆ ئازەربایجانێ پشتی وێ چەندێ دهێت كو ل مەها شوباتا ئەڤسالە و د چارچۆڤەیێ كۆنفرانسێ ئاسایشێ ل میونشن ل ئەلمانیا، ل گەل ئیلهام عەلیێڤ، سەرۆكێ ئازەربایجانێ كۆمبووی و تێدا سەرۆكێ ئازەربایجانێ، داخواز ژ سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ كربوو سەرەدانا ئازەربایجانێ بكەت.

بەرپرسێ مەكتەبا ڕێكخستنا سلێمانیێ/ هەلەبجە یا پارتی دیموكراتی كوردستان ڕاگەهاند: وەكو پارتی، بەرژەوەندیا خەلكێ دەڤەرێن كوردستانی چاوان بیت، ب وی ئاراستەی پارتی بەرهەڤی ڕوونشتنێ و دانوستاندنێ یە ل گەل ئالیێن سیاسی.
عەلی حسێن، بەرپرسێ مەكتەبا ڕێكخستنا سلێمانیێ/ هەلەبجە یا پارتی دیموكراتی كوردستان، پشتی كۆمبوونێ ل گەل شاندێ بزاڤا گۆڕان، ڕاگەهاند كو وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان، بەرژەوەندیا خەلكێ دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ و بەرژەوەندیا كوردستانیبوونا دەڤەران چاوان بیت، د وی چارچۆڤەی دا د بەرهەڤین بۆ دانوستاندنێ ل گەل ئالیێن سیاسی.
عەلی حسێن گوت ژی» دوپات دكەین ل گەل كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل ئیراقێ باخڤین، تاكو هەلبژارتن ل گەل جڤاتێن پارێزگەهان بهێنە ئەنجامدان، مە پرسیار و دووڤچوون كریە كو هیچ گرفتەك نینە و دشاندایە بهێنە ئەنجامادن، بەلێ پێدڤی ب ئیرادە و ئێكگرتنا ئالێن كوردستانی هەیە، ب دیتنا مە ئەو نیگەرانیا د ناڤبەرا ئالیان دا، بلا ل هەلبژارتنان بهێتە ئێكلاكرن و ئەم ل گەل ئەنجامدانا هەلبژارتناینە.
هەروەسا دیاركر كو پێدڤیە گرفت ب دانوستاندنێ بهێنە چارەسەركرن و مە هیچ مەرجەك بۆ دانوستاندنێ نینە و بەرژەوەندیا خەلكێ هەرێما كوردستانێ د چ دابیت، ئەم ل گەل وی كاری و وی ئاراستەینە.

پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د كۆنفرانسەكێ ڕۆژنامەڤانی دا ڕاگەهاند، پشتەڤانیا ڕۆژنامەڤانان و بابەتێ شەفافیەتێ، ئێك بوو ژ وان كارێن كو سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ مەسرور بارزانی باوەری پێ هەبوو. سەبارەت وەرگرتنا گەنمێ جوتیارێن هەرێما كوردستانێ، هەورامانی دیاركر: ل سەر فەرمانا مەسرور بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ، هەموو گەنمێ جۆتیاران هاتە وەرگرتن.
پێشەوا هەورامانی، پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گوت» بابەتێ گەنمێ جۆتیاران د چەند ڕۆژێن بۆری دا بابەتەكێ گەرم بوو، ترس و دودلی ژ ئالیێ جۆتیاران هەبوو، كو چارەنڤیسێ گەنمێ وان یێ دیار نینە، بەلێ ژ رەوانگەها وێ باوەریا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ مەسرور بارزانی بۆ چاندنێ و ژێرخانەیەكا ب هێزتر بۆ هەرێما كوردستانێ هەی، زوو هاتە سەر هێلێ و ڕاگەهاند، پێدڤیە د دەمێ 48 ساتێن بهێت دا بابەتێ گەنمێ جۆتیاران بهێتە چارەسەركرن.
پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێمێ هەروەسا گوت» پێشتر ڕێژەیا وەرگرتنا گەنمی كو ژ ئالیێ بەغدا ڤە هاتبوو دیاركرن 200 هزار تەن بوو، ئەڤ ڕێژەیە ب بزاڤێن مەسرور بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ بۆ 500 هزار تەنان هاتە زێدەكرن، هەروەكو هەموو دزانن، ل دەستپێكا كارێن كابینەیا نەهێ، چەند سایلۆیێن مەزن ل هەرێما كوردستانێ هاتنە دروستكرن، ئارمانج ژ دروستكرنا وان، بۆ وێ چەندێ بوو د مفایێ مە دا بن و د دەمێ وان 48 ساتێن سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ دیاریكرین 11 هزار تەنێن گەنمی هاتنە وەرگرتن، ژبلی وێ چەندێ ژی پێشتر 52 هزار تەنێن دی ژی هاتینە وەرگرتن( ژبلی وان 500 هزار تەنێن كو حوكمەتا ئیراقێ دیاركرین)، سەرەرای وی چەندێ 20 هزار تەنێن دی یێن گەنمی كو ب كێر ئاری نەدهات، دوبارە ئەو ژی بۆ دروستكرنا ساڤاری هاتنە وەرگرتن.
سەبارەت مووچەیێ مەها شەش یێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ ژی گوت» حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو ئەركێن سەر ملێن خوە بەرامبەر حوكمەتا ئیراقێ بجهئیناینە، پێشتر ژ داهاتێ پەترۆلێ 83% بۆ مووچەی دهاتە دابینكرن، یێن دی پشتبەستن بوو ب داهاتێ ناڤخوەیی، ئەوا كو مای داهاتێ ناڤخوەیی یە و دشیان دا نینە مووچە پێ بهێتە دان، ل هەفتیا بۆری مە نڤیسار بۆ حوكمەتا ئیراقێ هنارتیە تاكو مووچە و شایستەیێن دارایی بهنێریت، د نوكە دا حوكمەتا هەرێمێ هیچ تشتەك نینە بكەت، ئەو شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی كو سەرەدانا بەغدا دكەت بۆ وێ مەبەستێ چوویە كو مەهانە ماف و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ بهێنە هنارتن و پێدڤیە وەكو هەموو فەرمانبەرێن دی یێن ئیراقێ، فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ ژی د دەمێ دیاركریێ خوە دا مووچەی وەربگرن.
سەبارەت پرسا پەترۆل و غازا هەرێما كوردستانێ، پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گوت» ل دۆر وی بابەتی، ئەولەویەت دڤێ دۆسێیێ دا دابینكرنا پێدڤیێن ناڤخوەیی یێن هەرێما كوردستانێ نە، هەر دانوستاندنەكا سەبارەت پەترۆل و غازا هەرێما كوردستانێ بهێتە كرن، دڤێت حوكمەتا هەرێمێ ئالیەكێ وێ دانوستاندنێ بیت».
ل دۆر داگیركرنا ئەردێ جوتیارێن كورد ل دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێما كوردستانێ، هەورامانی گوت» پێشتر مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د چارچۆڤەیێ دیدارەكێ دا ل گەل پشكەك ژ تەخ و چینێن خەلكی، ڕاگەهاندبوو، تاكو ئەم مابین داگیرانێ ل سەر ئێك بهۆستا ئاخا كوردستانێ ناكەین».

دیدار، سالار دۆسكی:

چاڤدێرەكێ‌ سیاسی دبێژیت: هەرێما كوردستانێ‌ قەوارەیەكێ‌ دستوریە و بەرهەمێ‌ خوینا پێشمەرگێ‌ كوردستانێ‌ یە و گەلەك خوین هاتیە ڕێشتن و خەلكێ‌ مە گەلەك وەستیان دیتیە و مە هیڤی هەنە ئەڤ قەوارە بهێتە پاراستن و پەرلەمان و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ‌ بەرهەمێ‌ چەندین سالێن خەباتا گەلێ كوردستانێ یە، هەروەسا دبیت :نەبوونا پەرلەمانێ‌ كوردستانێ‌ د ڤێ قۆناغێ دا پشتی بڕیارا دادگەها فیدرالی دبینم ئەنفالەك دژی خەلك و قەوارەیێ‌ هەرێما كوردستانێ‌ یێ دستووری هەیە و حوكمەتا بەغدا نەبوونا كودەنگیا كوردان ب دەلیڤە دیتیە د ڤێ‌ قۆناغێ‌ دا بۆ لاوازكرن و نەهێلانا قەوارەیێ‌ هەرێما كوردستانێ‌.
شێخ زێدو باعەدری، چاڤدێرێ‌ سیاسی بۆ ڕۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» د ڤێ‌ قۆناغێ‌ دا پلانەكا گەلەك مەزن دژی مللەتێ‌ كورد دهێتە گێران و دبیت وەكو نسكۆیا 1975ێ‌ و یا 1988ێ‌ بیت، ئەرەبێن شوفینی نەشێن ژ بەر وەلاتێن هەڤپەیمان و قەهرەمانیا پێشمەرگێ‌ كوردستانێ‌ ب چەكی هێرشی كوردستانێ‌ بكەن، بەلكو ب هندەك ڕێكێن دی و فێلبازی هاتن بكارئینانا دادگەها فیدرال ئانكو دادگەها (سەورە) و ئەڤە ژی دژی مافین مللەتێ‌ كوردە.
شێخ زێدو باعەدری هێشتا گوت» پشتی پەرلەمانێ‌ كوردستانێ‌ نەمای، حوكمەتا ئیراقێ‌ دڤێت ئەف ڤالاتیا دستوری و قانوونی پتر ژ سالەكێ‌ ڤەكێشیت، چونكە سەرۆكێ‌ هەرێما كوردستانێ‌ داخازكریە هەلبژارتنێن پەرلەمانێ‌ كوردستانێ‌ ل گەل هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ‌ بهێنە ئەنجامدان، بەلێ‌ هەتا نوكە ڕازیبوون ل سەر نەهاتیە كرن و دیسا ژیێ‌ كۆمسیۆنا بالا یا سەربەخوەیا هەلبژارتنان ل ئیراقێ‌ ژی گەلەك نەمایە و ئەڤجا كا دێ‌ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژیێ‌ وێ‌ كۆمسیۆنێ چەوا دەرباز كەت كو هەتا نوكە نەهاتیە ئاشكراكرن، دبینم پلانەكا دارێشتی یە، چونكە نوكە ئەرەب نەشێن ب چەكی بهێنە سەر كوردستانێ‌، بەلكو یێ‌ بزاڤان دكەن ب ڕێكێن دی بهێنە سەر كوردستانێ‌ و ناڤمالا كوردی بێ‌ تفاقی تێدا هەیە و ئەو ڤێ‌ ژی ل بەرچاف وەردگرن و داخاز ژ هەموو پارتێن كوردستانی دكەم بلا مە كودەنگی هەبیت و گازندەیێن مە بتنێ‌ بۆمە بخوە بن و نەچنە بەغدا دا قەوارەیێ‌ هەرێما كوردستانێ‌ یێ‌ پاراستی بیت».
هێشتا گوت» هەرێما كوردستانێ‌ قەوارەیەكێ‌ دستووریە و بەرهەمێ‌ خوینا پێشمەرگێ‌ كوردستانێ‌ و خەباتا گەلێ وێ یە و گەلەك خوین هاتیە ڕێشتن و خەلكێ‌ مە گەلەك وەستیان دیتیە و مە هیڤی هەنە ئەڤ قەوارە بهێتە پاراستن و پەرلەمان و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ‌ بەرهەمێ‌ چەندین سالێن خەباتا گەلێ كوردستانێ یە هەروەسا بەرهەمێ مشەختبوونا ملیۆنی یا سالا 1991ێ‌ یە و دروستبوونا بەرەیێ‌ كوردستانی و ئەنجامدانا هەلبژارتنێن سالا 1992ێ‌ و دەمێ‌ حوكمەتا بەغدا هەمی فەرمانگەهێن خوە ڤەكێشاین وی دەمی حوكمەتا هەرێمێ‌ هاتە دروستكرن و پەرلەمانی شەرعیەت ژ خەلكی وەرگرت و هەتا نوكە هەموو جیهان ڕێزێ ل گەلێ‌ كوردستانێ‌ دگریت لەوما داخازێ ژ هەموو سیاسەتمدارێن كورد دكەم كار بكەن بۆ دیتنا ڕێكەكێ‌ و دەربازبوونا ڤێ‌ ڤالاهیا قانوونی و ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ‌ كوردستانێ‌ و كار ل سەر ڤێ‌ چەندێ‌ بهێتەكرن كو ئەف ڤالاهیا قانوونی دبینم وەك ئەنفالەكێ‌ یەو ئەو دانپیدانا ب كوردان ژ ئالیێ وەلاتێن ئەورۆپی و جیهانی ڤە نامینیت و ئەڤە پیلانەكا بەغدایە ل دژی كوردستانێ‌ دهێتە گێران».
شێخ زێدو ئەو ژی گوت» د ڤێ‌ قۆناغێ‌ دا دەلیڤەیەك بۆ بەغدا دروست بوویە كو ب هەر ڕێكەكا هەبیت ئاستەنگان بۆ هەلبژارتنێن كوردستانێ‌ دروست بكەت و دیسا دادگەها فیدرال ژی وەكو دادگەها (سەورە) ژی ڕۆلەكێ‌ مەزن هەیە دژی حوكمەتا هەرێما كورستانێ‌ و مە هیڤی هەنە سەركردایەتیا كوردی بەری هەر تشتەكی ئێكگرتنا خوە موكم بكەت و كار ل سەر وێ‌ چەندێ‌ بكەت بەرژوەندیا مللەتی و كوردستانێ‌ ل بەرچاڤ بهێتە وەرگرتن و كار ل سەر وێ‌ چەندێ بهێتەكرن كو قەوارەیێ‌ هەرێما كوردستانێ‌ بهێتە پاراستن».

كاردینال لویس ساكۆ، پەتریاركێ كلدانێن كاسۆلیك ل ئیراقێ بڕیاردا خوە ژ بارەگەهێ پتریاركیێ سەرەكی ل بەغدا ڤەكێشیت بەر ب كەنیسەیەكا هەرێما كوردستانێ ڤە بهێت، ئەڤ چەندە ڕوودا پشتی پەیدابوونا ناكۆكیێ ل گەل سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ و سەركردەیێ پارتەكا مەسیحی.
دەمێ چەند مەهایە ناكۆكی د ناڤبەرا لویس ساكۆ و ڕەیان كلدانی دا كو سەرۆكێ پارتەكا مەسیحی یە و دناڤ جڤاتا نوونەران و حوكمەتێ دا ئەندام هەنە و دناڤ حەشدا شەعبی دا ژی هێز هەیە، دروستبوویە. و دڤێ مەهێ دا ناكۆكیێن وان زێدەتر بووینە، دەمێ سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ لەتیف ڕەشید نڤیسارا هەژمار 147 یا سالا 2013 هەلوەشاندی، كو یا تایبەت بوو ب دیاركرنا كاردینالی ڤە بۆ سەرۆكێ كەنیسەیا كلدانی.
مەتران مار بەشارە وەردە، سەرۆكێ ئەساقیفەیێن ئەبرەشیا كلدانی د كۆنگرەیەكێ ڕۆژنامەڤانی دا ڕاگەهاندبوو: بڕیارا سەرۆكایەتیا كۆمارا ئیراقێ جهێ داخێ یە و پشتڕاست كربوو ژی كو كاردینال ساكۆ دێ ل هەرێما كوردستانێ چاڤدێریا كاروبارێن كەنیسێ كەت، بەلێ ڕۆهنكر ژی كو ئەو چەندە ب ڕامانا ڤەگوهاستنا بارەكەهێ پاتریاركیا كەنیسەیا كلدانی نینە، بەلكو عێنكاوە دێ بیتە جهێ بارەگەهێ هاڤینی یێ پاتریاركیێ، كو وەكو سالێن بۆری دێ جهەكێ دەمكی بیت.
كاردینال ساكۆ ژ ئالیێ پێكهاتەیێ مەسیحی و بەرپرسێن سیاسی یێن ئیراقێ ب كەسایەتیەكێ گرنگ دهێتە هەژمارتن، هەر ئەو بوو ژی كو سەرەدانا دیرۆكی یا پاپا فرانسیس پاپایێ فاتیكانێ ل سالا 2021 بۆ ئیراقێ ڕێكخستی.
د هەڤپەیڤینەكێ دا ل گەل میدیایا ئیراقی، كاردینال ساكۆ ڕۆهنكربوو، ئەو نڤیسارا كۆماری بۆ وی گرنگ بوو تاكو بشێت سامان و كاروبارێن كەنیسێ بڕێڤەببەت. بەلێ سەرۆكایەتیا كۆمارێ دبێژیت ئەو نڤیسارا كۆماری ل سەر بنەمایێ نەبوونا هیچ پشتەڤانیەكا دستووری و قانوونی هاتیە هەلوەشاندن و هیچ نڤیسارەكا كۆماری بۆ دەستنیشانكرنێ دیارناكەت ژبلی بۆ كارمەندێن دەزگەهان، سەرۆكایەتیان، وەزارەتان و ڕێڤەبەریێن حكومی و دەزگەهێن ئایینی ب دەزگەهێن حكومی ناهێنە هەژمارتن و زانایێن ئایینی ب كارمەندێن دەولەتێ ناهێنە هەژمارتن تاكو نڤیسار بۆ دەستنیشانكرنا وان بهێنە دەركرن. و هەلوەشاندنا نڤیسارا كۆماری هیچ كاریگەریەكێ ناكەتە سەر پێگەهێ ئایینی و قانوونی یێ كاردینال لویس ساكۆ.
كاردینال لویس ساكۆ د نامەیەكێ دا بۆ هەرسێ سەرۆكایەتیێن ئیراقێ گوت» ل بەرامبەر وێ هەوا ب مەبەست یا كەتائیب بابلیۆن دژی من و پێكهاتەیێ مەسیحی دهێتە كرن و نەبوونا هێزەكێ بۆ ڕاوەستاندنا كەتائیب بابلیۆن و بێدەنگیا حوكمەتێ و ڤەكێشانا نڤیسارا كۆماری ژ ئالیێ سەرۆكایەتیا كۆمارێ ڤە ژمن، كو ئەڤە پێشهاتەكە د دیرۆكا ئیراقێ دا هەڤشێوەیێ وێ نەبوو من بڕیار دا ژ بارەگەهێ پاتریاركیێ ل بەغدا ڤەكێشم و بەر ب كەنیسەیەكا هەرێما كوردستانێ بچم».
مەتران مار بەشار وەردە د كۆنگرەیێ خوە یێ ڕۆژنامەڤانی دا ل عێنكاوە گوت» یا ڕۆهن نینە بۆچی سەرۆك كۆماری ئەو مەرسووما كۆماری هەلوەشاندیە و پێدڤی بوو رۆهنكرنا زێدەتر هەبا».
ژ ئالیێ خوەڤە ڕۆمیۆ هەكاری، سكرتێرێ گشتیێ حزبا دیموكراتا بەیت نەهرەین، ڕاگەهاند» پێدڤیە هەموو مەسیحیان هەلوەست دژی بڕیارا سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ هەبیت و ئەو بڕیارە دەستێوەردان بوو د كاروبارێن مەسیحیان دا».
گۆت ژی» پاپایێ فاتیكانێ و جڤاكێ نێڤدەولەتی دێ دژی بڕیارا سەرۆك كۆمارێ ئیراقێ هەلوەست هەبیت».

هەولێر، قائید میرۆ

بەرپرسەكێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل كەركووكێ ئاشكراكر، بزاڤێن پارتی بۆ پێكئینانا لیستەیەكا بەرفرهە ل كەركووكێ د بەردەوامن و هەتا نوكە هندەك ئالیێن سیاسی بەرهەڤیا خوە نیشادایە بۆ پێشنیازا پارتی و پێكئینانا لیستەكێ. هەروەسا دبێژیت، پارتی دێ ل چەند ڕۆژێن داهاتی ناڤێن بەربژارێن خوە ئێكلا كەت و هەلبژارتنێن ڤێجارێ گرنگیا خوە بۆ كوردان هەیە ژبەر كەركووكێ.
باقی سالەیی، ئەندامێ مەكتەبا ڕێكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل كەركووكێ بۆ ڕۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت « ئەم یێ بەر ب هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ دچین و ل كەركووكێ ژی هەلبژارتن دێ هێنەكرن، لەوڕا هەژمارەكا ئالیێن بەری نوكە سەرەدانا مەكتەبا ڕێكخستنا پارتی ل كەركووكێ یا كری و مە ژی سەرەدانا هەژمارەكا ئالیێن سیاسی كریە ب مەرەما پێكئینانا لیستەكێ بۆ هەلبژارتنێن ئەڤسالە یێن جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ، پارتی دخوازیت كوردان لیستەكا هەڤپشك یا كوردی ل كەركووكێ هەبیت و هەر ئالیەكێ بخوازیت دگەل لیستا پارتی پشكداری هەلبژارتنان بكەت دەرگەهێ پارتی یێ ڤەكریە ل بەردەم ئالیێن سیاسی».
سالەیی گوت ژی» بۆچوونا پارتی ل كەركووكێ یا خۆیایە بۆ هەلبژارتنێن بهێن، ئالیەكێ سیاسی ڕازیبوونا خوە دیاركریە دگەل پارتی پشكداری هەلبژارتنان بكەن و بڕیارە ئەڤرۆ ئالیەكێ دی یێ سیاسی سەرەدانا پارتی بكەت و دو حزبێن دی ژی بڕێڤەنە و پەیوەندی كریە و دخوازن سەرەدانا پارتی بكەن، پارتی چو مەرج ل سەر ئالیێن سیاسی نینە بۆ ئێك لیستەییێ و تنێ پارتی دخوازیت كورد دەنگێن زۆر بدەستڤە بینن و ئیدارەیا كەركووكێ بكەڤیتە دەستێ كوردان، بەلێ ئەم ناڤەشێرین ل سالێن بۆری مە هەڤپەیمانی هەبوویە ل كەركووكێ و مە ئەزموونەكا تەحل دگەل ئالیەكێ سیاسی هەیە و ناخوازین ئەو ئەزموون دوبارە ببیت، هەرچەندە پارتی دخوازیت هەموو كورد ب ئێك لیست پشكداریێ د هەلبژارتنان دا بكەن، دگەل ڤێ چەندێ ژی ئەڤە كارەكێ ب زەحمەتە و سەرناگریت».
باقی سالەیی ئاماژەكر» پارتی پشكدارەكێ سەرەكیێ لیستا برایەتی بوو ل كەركووكێ و پتریا پۆستێن پارێزگەها كەركووكێ د دەستێ كوردان دابوون، بەلێ ل دووماهیێ مەدیت چ بسەرێ كوردان هات و پارتی ناخوازیت ئەو ئەزموون بهێتە دوبارەكرن، ئەم چاڤەڕێی هەردو لقێن پارتی ل كەركووك و چەمچەمال دكەین بۆ هنارتنا ناڤێن بەربژارێن سنۆرێ خوە بۆ جڤاتا پارێزگەها كەركووكێ، هەردەمێ ناڤێن بەربژاران پێشكێشی مەكتەبا ڕێكخستنێ بهێنە كرن، لژنەیەكا تایبەت هەیە و دێ پێداچوون بۆ هێتەكرن و ناڤێن بەربژارێن پارتی ل كەركووكێ هێنە ئێكلاكرن، چونكی هەلبژارتنێن ڤێجارێ بۆ كوردان د گرنگن، ژ بەر كو دێ كەركووك ژی ڤەگریت و پشتی چەندین ڕوودانان دێ جارەكادی جڤاتەكا نوو یا پارێزگەهێ هێتە پێكئینان و گوهۆڕین ب سەر ئیدارەیا كەركووكێ هێن، لەوڕا ژی یا گرنگە كورد كار بكەن زۆرترین دەنگان بدەستڤە بینن و وەلاتیێن كورد پشكداریەكا بەرفرهە د هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهان دا هەبیت».

پەرلەمانێ هەرێما كەتەلۆنیا ل وەلاتێ ئیسپانیا د چارچۆڤەیێ سەرەدانەكا وەزیرێ شەهید و ئەنفالكریان ل هەرێما كوردستانێ، سۆز دا قوربانی و ئەنفال و كیمیاباران و جینۆساید و هەموو نەهامەتیێن خەلكێ كوردستانێ بێخیتە بەراهیا كارێن خوە بۆ وێ چەندێ ب جینۆساید ب نیاسیت.
عەبدوللا حاجی مەحمود، وەزیرێ كاروبارێن شەهید و ئەنفالكریان ل هەرێما كوردستانێ ل گەل شاندەكێ وەزارەتێ، سەرەدانا پەرلەمانێ هەرێما كەتەلۆنیایێ ل باژێرێ بەرشەلۆنا ل وەلاتێ ئیسپانیا كر و ژ ئالیێ ئەلبا ڤێركێس جێگرێ سەرۆكێ پەرلەمانێ هەرێما كەتەلۆنیایێ و ئانا بالسێرا جێگرا سەرۆكێ كۆمسیۆنا پەیوەندیێن دەرڤە ل پەرلەمانێ كەتەلۆنیا پێشوازی لێ هاتە كرن.
د وێ دیدارێ دا وەزیرێ شەهید و ئەنفالكریا ڕۆناهی ئێخستە سەر ئارمانجا سەرەدانێ كو بۆ پشكداریكرنێ بوو د كۆنفرانسێ 16 یێ ئێكەتیا زانایێن نێڤدەولەتی یێن جینۆسایدێ ل باژێرێ بەرشەلۆنە، هەروەسا باسێ قوربانیدان و نەهامەتیێن خەلكێ كوردستانێ و ئەنفال و كیمیاباران
و جینۆسایدا دژی گەلێ كورد هاتیە كرن .
جێگرێ سەرۆكێ پەرلەمانێ كەتەلۆنیا ژی ڕاگەهاند كو پەرلەمانێ هەرێما كەتەلۆنیا پرسا جینۆسایدا كوردان دێ ئێخیتە بەراهیا كارێن خوە بۆ وێ چەندێ ئەو كارەسات و جینۆسایدێن كو ب سەرێ خەلكێ كوردستانێ دا هاتین ب زیندی ل سەر ئاستێ نێڤدەولەتی بمینن .

سەرۆكێ دیوانا سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ ڕادگەهینیت: دانوستاندن و پەیوەندی ل گەل كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ بۆ دیاركرنا ڕۆژا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ د بەردەوامن و خویاكر، بۆچوونا نەتەوەیێن ئێكگرتی ئەوە كۆمسیۆن دشێت د ئەڤسالەدا سەرپەرشتیا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ل هەمان ڕۆژا هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ بكەت.
فەوزی حەریری، سەرۆكێ دیوانا سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ گوت» پشتی بڕیارا دادگەها فیدرالی، مە سەرەدانا كۆمسیۆنا هەلبژارتنێن ئیراقێ ل بەغدا كر و بۆچوونێن جودا هەبوون ل سەر ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، لەوما پشتی وێ ڕوونشتنێ مە ئەو داخوازی هەرێما كوردستانێ كرن بۆ زێدەتر دانوستاندنێ».
فەوزی حەریری دیاركر» مە دوپاتی ل سەر ئەنجامدانا هەلبژارتنان ل 18/11/2023 ب گۆرەی فەرمانا سەرۆكایەتیا هەرێمێ كر وهەروەسا ڕازی بووین ژی ل سەر وێ چەندێ كو ل گەل هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ ل 18/12/2023 بهێنە ئەنجامدان، بەلێ هەتا نوكە كۆمسیۆنێ ژڤانێ هەلبژارتنان ئێكلا نەكریە».
ئاماژەكر» ئەم ل گەل جینین پلاسخارت، نوونەرا تایبەت یا سكرتێرێ گشتیێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ و پسپۆرێن نەتەوەیێن ئێكگرتی كۆمبووینە و باوەریا وان ئەوە دشیانێن كۆمسیۆنا هەلبژارتنێن ئیراقێ دایە د ئەڤسالەدا ل گەل هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ، هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ژی بڕێڤەببەت».
ل ڕۆژا 10/7/2023، سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ نڤیسارەك ئاراستەی كۆمسیۆنا هەلبژارتنێن ئیراقێ كریە ب گۆرەی فەرمانا هەرێمێ هەژمار 90 ل 26/3/2023، بڕیار هاتیە دان هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ل ڕۆژا 18/11/2023 بهێنە ئەنجامدان، بۆ وێ مەبەستێ ژی داخواز ژ كۆمسیۆنا هەلبژارتنێن ئیراقێ كریە بەرهەڤیێ نیشا بدەت بۆ سەرپەرشتیكرنا هەلبژارتنان د وی ژڤانێ دیاركری دا، یان ژی ل گەل هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ ل 18/12/2023 بهێنە ئەنجامدان .
پشتی بڕیارا دادگەها فیدرالی ل 30/5/2023 دۆر دەمێ درێژكرنا دەمێ قانوونی یێ ژیێ خولا پێنجێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ، د نوكە دا ئالیێن پەیوەندیدارێن هەرێما كوردستانێ ل گەل كۆمسیۆنا بلند یا هەلبژارتنێن ئیراقێ، دانوستاندنێ ل دۆر دیاركرنا ژڤانەكی بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، كو ژ ئەگەرێ ئەنجامدانا هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ و ب دووماهی هاتنا دەمێ قانوونی یێ كاركرنا جڤاتا كۆمسیارێن كۆمسیۆنێ پشتی هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهان، هەتا نوكە هیچ ژڤانەك بۆ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ نەهاتیە دیاركرن.
ل 21/6/2023، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پشتی پێشوازیكرنێ ل جینین پلاسخارت، نوونەرا تایبەت یا سكرتێرێ گشتیێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ، د تویتەكی دا ڕاگەهاند» خەلكی مافێ هەلبژارتنان هەیە، ل گەل نوونەران تایبەت یا سكرتێرێ گشتیێ نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئیراقێ مە باس ل بەرهەڤیان و پشتەڤانی ل دۆر ڤێ چەندێ كر».
بڕیارە ل 18/12/2023 هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهێن ئیراقێ ( ژبلی پارێزگەهێن هەرێما كوردستانێ) بهێنە ئەنجامدان ب پشكداریا زێدەتر ژ 23 ملیۆن دەنگدەران و ب گۆرەی ڕێنمایێن كۆمسیۆنا بلند یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ د ڤێ مەهێ دا دێ دەست ب تۆماركرنا هەڤپەیمانیێن حزبان هێتە كرن.