ئه‌ڤرۆ نیوز ، نه‌وزاد هلۆرى:
ب گۆره‌ى مالپه‌رێ سه‌ره‌كیێ كه‌شناسیا جیهانى ( accuweather )، رۆژا ئێكێ یا جه‌ژنا نه‌ته‌وى یا گه‌لێ كورد ( نه‌وروز ) دێ بیته باران.
مالپه‌رێ ناڤبرى به‌لاڤكريه كو پله‌یا گه‌رماتیێ ل 21/3/2018، دێ 16 پله بیت و پله‌یا نزم ژى دێ 7 پله بیت ، به‌لێ رۆژا 22/3/2018 كو دبيته رۆژا دويێ يا نه‌وروزى گه‌ش و هه‌وا دێ بۆ عه‌ور و هه‌تاڤ هێته گوهۆرین و رۆژا 22/3/2018 ئانكو رۆژا سيێ نه‌وروزێ ب تهمامى دێ بیته هه‌تاڤ.
ب رێیا ڤى لینكى زانیاریێن زێده‌تر وه‌ربگرن:
ئه‌ڤرۆنيوز:
به‌رپرسێ په‌یوه‌ندیان ل پارێزگه‌ها دهوكێ، هه‌ژار ئه‌حمه‌د شاكر، دگه‌ل ئۆفيسا دهۆكێ يا كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتنان ل عيراقێ و رێكخراوێن جڤاكێ مه‌ده‌نی كۆمبوو.
ل به‌راهیێ به‌رپرسێ په‌یوه‌ندیان به‌حسێ گرنگیا پرۆسا هه‌لبژارتنان بۆ موكمكرنا سه‌نگێ هه‌رێما كوردستانێ ل په‌رله‌مانێ عێراقێ كر و داكوكی ل وێ چه‌ندێ كر كو پێدڤیه ب هه‌موو شیانان خه‌لك بهێته هاندان بۆ تۆماركرنا ناڤێن خوه و قه‌ست كرنا هه‌لبژارتنان و دیاركر كو دڤێت رێكخراوێن جڤاكێ مه‌ده‌نی ڤی رۆلێ گرنگ بگێرن.
ژلایێ خوه‌ڤه یوسف سلمان، به‌رپرسێ ئۆفيسا دهۆك يا كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لژارتنان ل عيراقێ به‌حسێ سیسته‌می نوو یێ ده‌نگدانێ و هه‌لبژراتنان و چاوانیا ده‌نگدانێ كر.
ئه‌ڤرۆنيوز:
ل ساليادا وه‌غه‌ركرنا مسته‌فابارزانى، سه‌ركردێ شوره‌شا رزگاريخوازا گه‌لێ كوردستانێ، ئه‌ڤرۆ پێنجشه‌مبى 1/3/2018هزاران كه‌سان سه‌ره‌دانا مه‌زارێ نه‌مران ل بارزان كر.
وه‌لاتيێن كوردستانێ ب هه‌موو ته‌خ وچينێن خوه‌ڤه په‌يمانا وه‌فاداريێ بۆ ئاخ وگه‌لێ كوردستانێ ل به‌رامبه‌ر مه‌زارێ مسته‌فا بارزانى نوو دكه‌ن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
په‌رله‌مانێ كوردستانێ ل سه‌ر قانوونا چاكسازيێ كو شڤێدى ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ هاتيه په‌سه‌ندكرن، رۆنكرنه‌ك به‌لاڤ كريه و راگه‌هانديه: ئه‌و دوێ باوه‌رێ دانه كو په‌سه‌ندكرنا ڤێ قانوونێ ده‌ستكه‌فته‌كا مه‌زنێ گه‌لێ مه‌يه د چارچوڤێ پرۆسا چاكسازيێ دا.
د رۆنكرنێ دا هاتيه كو هه‌موو ياسا كه‌تيه به‌ر ده‌نگدانێ چو ئه‌ندام په‌رله‌مانێ و چو فراكسيونه‌ك دژى په‌سه‌ندكرنا ياسايێ ده‌نگ نه‌دايه و هه‌موو فراكسيون ل گه‌ل قانوونێ بوون.
سه‌باره‌ت ره‌خنێن ل مووچێ خانه‌نشينێن په‌رله‌مانتاران دهێته گرتن، په‌رله‌مانى د ۆرنكرنا خوه‌دا دياركريه: سه‌باره‌ت خانه‌نشينا پلێن بلند ل سه‌رۆكاتيا هه‌رێمێ و حوكمه‌ت و په‌رله‌مان و وه‌زير و په‌رله‌مانتار و وه‌كيل وه‌زير و راوێژكار و رێڤه‌به‌رێن گشتى و هه‌موو پلێن بلند ب ميكانزمه‌كێ هاتينه په‌سه‌ندكرن به‌راورد ب ياسايێن به‌ركار يێن به‌رى هه‌بوون، بۆ خانه‌نشينيا ڤان رێژه‌كا مه‌زن هاتيه كێمكرن، و بزاڤ هاتيه كرن سالانێن خزمه‌ت و باوه‌رنامێ و ته‌مه‌ن ل به‌رچاڤ بهێته وه‌رگرتن، و رێژا 25% ژ مووچێ وان ده‌ست پێ دكه‌ت بۆ ئه‌وێن ژيێ وان ل بن 50 ساليێ نابيت ل 60% مووچێ وان زێده‌تر بيت و ئه‌وێن ژيێ وان ژ 50 سالان زێده‌تر نابيت ژ 70% ژ مووچێ وان زێده‌تر بيت ئه‌ڤه دده‌مه‌كى دايه كو پێشير ب 80% دهاتنه خانه‌نشينكرن.
ئه‌ڤرۆنيوز:
خولا هه‌یڤانه ل ژیێ گه‌هشتنێ ده‌ست پێ دكه‌ت ژ 9 سالیێ ل ده‌ف كچان، هه‌ر ژنه‌ك 400 جاران خولا هه‌یڤانه دبینيت ب رێيا دیتنا خوینێ هه‌تا دگه‌هیته ژیێ 51 سالیێ.
جه‌نان نوری حه‌سه‌ن، نوشدارا تایبه‌تمه‌ندا ژن و زارۆبوونێ بۆ نوش نیوز دیاركر هه‌یڤانه ژن خوینێ د ناڤبه‌را 4 هه‌تا 7 رۆژان دا دبینن، هه‌ر 28 رۆژا جاره‌كێ، لێ هنده‌ك 32 رۆژان و هنده‌ك ژى 35 رۆژان جاره‌كێ دبینن.
تايبه‌تمه‌ندا ژن و زارۆبوونێ گۆت “ل ژیێ گه‌هشتنێ 9 سالیێ ده‌ست پێ دكه‌ت، به‌لێ ل هنده‌ك كچان ژ15 سالیێ دمینين هه‌تا دگه‌هیته 45 سالیێ”.
زێده‌تر گۆت “ژ ژن بۆ ژنێ جودايه، ل سه‌ر خێزانێ دمينيت، دايك و خوه‌شك كا د چاوانه، يان وێ ژنێ چه‌ند زارۆ هه‌نه، هندى پتر زارۆ هه‌بن خولا هه‌يڤانه دره‌نگتر د راوه‌ستيت”.
حه‌نان به‌حس ل وێ چه‌ندێ ژى دكه‌ت كو هنده‌ك ژن يێن هه‌ین ژ ئه‌گه‌رێ نه‌خۆشيان، خولا وان يا هه‌یڤانه ل ژیێن بچووك د راوه‌ستيت وه‌كو 30 سالیێ و گۆت: “ب تايبه‌ت ل ده‌مێ ئاریشه بكه‌ڤيته هێكێن وان، كارێ خۆ نه‌كه‌ن نه‌شێن خه‌رزێ چێكه‌ن”.
تايبه‌تمه‌ندا ژن و زارۆبوونێ دا زانين ژى كو هه‌ر ژنه‌كێ ملیۆن هێك يێن هه‌ین، هه‌یڤانه ژ سه‌رجه‌مێ 30 هه‌تا 40 هێكان، ئێك دبیته خولا هه‌یڤانه یێن دی هه‌موو پووچ دبن و گۆت: “د ژيىێ خوه دا، ژن نێزیكی 400 جاران خولا هه‌یڤانه دبینين و هه‌كه خه‌رزێ ژنێ نه‌ما، خولا وێ یا هه‌یڤانه د راوه‌ستیت”.
گۆتژى: “ئه‌و ژنا خولا هه‌یڤانه دبینيت ساخله‌میا وێ باشتره چونكو هێلكه‌دان روونێ د لاشێ ژنێ دا دكه‌ته هورمون، پاش دكه‌ته خولا هه‌یڤانه، له‌ورا ساخله‌میا وێ به‌ری ژیێ 50 سالێ باشتره، هه‌كه هه‌ڤبه‌ركيێ ل گه‌ل یا زه‌لامی بكه‌ين، لێ پشتی 50 سالیێ مه‌ترسیا نه‌خۆشيان وه‌كو ئێك لێ دهێت”.
ئاماژه ب وێ ژی دا كو راوه‌ستیانا خولا هه‌یڤانه كارتێكرنێ دكه‌ته سه‌ر ساخله‌میا وێ، هه‌ستیێێ وێ پێتی دبن، ده‌روونێ وێ تێك دچیت تایێن سار و گه‌رم دهێنێ و بیردانكا وان كێم دبیت.
ده‌رباره‌ى وان ژنێن خولا وان يا هه‌يڤانه ژ ئه‌گه‌رێ چاره‌سه‌ريان د راوه‌ستيت دا زانين كو چاره‌سه‌ری بۆ وان ژنێن خولا وان يا هه‌یڤانه د راوه‌ستیت ب رێيا ده‌رمانايه كو جوره‌كێ هورمونا دده‌نێ (HRT) يێ به‌رپرسه ژ چێكرنا هێكان، يه‌لێ نابیت بۆ ماوه‌یه‌كێ درێژ بخۆت، چونكو دبیته ئه‌گه‌رێ په‌نجه‌شێرێ و هه‌ستی پێتی دكه‌ت، دڤێت شیری به‌رده‌وام ڤه‌خۆت و فێقی و كه‌سكاتى ژى به‌رده‌وام بخۆت.
زێده‌تر گۆت: “پێدڤيه فێقيێ هشك كری وه‌ك مێووژ، هژیر، مشمش، قه‌یسی و حلیكا بخۆت كو ماددێ ئیستروجین تێدايه ب ره‌نگه‌كێ سروشتی د لاشێ ژنێ دا زێده دكه‌ت چ زیانن خۆ نینن، (شیرێ صویا) ڤه‌خۆن كو ماددێ ئیستروجین تێدا زێده‌یه بۆ ساخله‌میا ژنێ گه‌له‌كێ باشه ده‌مێ دگه‌هیته ژیێ بێ هیڤی بوونێ”.
ئه‌ڤرۆنيوز:
ئه‌ندامه‌كێ لژنا قانوونى ل جڤاتا نوونه‌رين عيراقێ راگه‌هاند، وه‌زيرێ ناڤخوه‌يێ عيراقێ رازيبوويه ل سه‌ر خه‌رجكرنا مووچێن چه‌ندين رێڤه‌به‌ريێن ب سه‌ر وه‌زاره‌تا ناڤخوه‌يى ڤه ل هه‌رێما كوردستانێ.
ئه‌مين به‌كر ئه‌ندامێ جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ وئه‌ندامێ لژنا قانوونى دفه‌يسبووكى دا به‌لاڤكر” وه‌زيرێ ناڤخوه‌يێ عيراقێ رازيبوويه ل سه‌ر خه‌رجكرنا مووچێن گيرۆبووى يێن هه‌يڤێن 10 و11 و12 يێن سالا 2017 يێن فه‌رمانبه‌رێن رێڤه‌به‌ريێن ره‌گه‌زنامێ وپاسه‌پۆرتان ل هه‌رێما كوردستانێ كارتا نيشتمانى”.
ئه‌ڤرۆنيوز:
فراكسيۆنا پارتى ديموكراتى كوردستان ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ دياركر، ل سه‌ر قانوونا چاكسازيێ دخانه‌نشينيێ ومووچه‌ى وده‌رمالان دا كو ل په‌رله‌مانێ هاتيه په‌سه‌ندكرن، جاره‌كا دى موزايه‌دچيان دڤێت رايا گشتى دسه‌ردا ببه‌ن.
ئه‌ڤرۆ چارشه‌مبى 28/2/2018، ئومێد خوشناو سه‌رۆكێ فراكسيۆنا پارتى ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ به‌ياننامه‌ك به‌لاڤكر وراگه‌هاند، جاره‌كا دى موزايه‌دچيان وه‌كو كارێ وان يێ به‌رده‌وام دخوازن رايا گشتى سه‌ر دا ببه‌ن، له‌وما دخوازين هه‌ر چ زوويه سه‌رۆكايه‌تيا په‌رله‌مانى ولايه‌نێن په‌يوه‌نديدارێن حوكمه‌تێ، ئارمانج وراستيا پرۆ1ه‌ى بۆ رايا گشتى به‌رچاڤ ورۆهن بكه‌ن.
دوێ به‌ياننامێ دا هاتيه، هه‌كارێن ده‌ركرنا پرۆژه‌ى 70 ئه‌ندامێن په‌رله‌مانى ده‌نگ پێدا، هه‌روه‌سا 68 ئه‌ندامێن په‌رله‌مانى ده‌نگ ب پرۆ1ه دايه وچو ئه‌ندامه‌كێ په‌رله‌مانى يان فراكسيۆنه‌كێ دژى وى پرۆژه‌ى نه‌بوو.
دياركر ژى” خه‌لكێ كوردستانێ پشت راست دكه‌ين، چاكسازى پێدڤيه‌كا حه‌تمى يه وتا حوكمرانى هه‌بيت، چاكسازى ژى پرۆسه‌كا هه‌ڤشانا حوكمرانيێ دبيت وفراكسيۆنا پارتى دێ هه‌لگرا وێ مه‌شخه‌لێ بيت، ئه‌ڤه ژى پشته‌ڤانيا هه‌موو ئه‌ندام ولايه‌نگر وسه‌ركردايه‌تيا پارتى ل گه‌له، ئه‌م ده‌ستڤه‌كرى نه دچاڤ نه‌پۆشينێ ل سه‌ر كێماسيان وچاكسازيكرنێ وهه‌لگرتنا به‌رپرسياره‌تيێ ونه‌ره‌ڤينێ ونه‌كرنا دوكێلێ دچاڤێ وه‌لاتيان دا وه‌كو خه‌لكێ دى دكه‌ت”.
ئۆمێد خوشناو دبيژيت” پرۆژه قانوونا چاكسازيێ دمووچه‌ى وخانه‌نشينيێ دا ب هه‌ماهه‌نگى شه‌ش لژنێن دده‌مه‌كى دايه كو ئه‌ڤرۆ هژماره‌كا فراكسيۆنێن دناڤ په‌رله‌مانێ كوردستانێ دا رۆهنكرن دان كو ئه‌و ل گه‌ل په‌سه‌ندكرنا برگه‌كا تايبه‌ت ب خانه‌نشينيا په‌رله‌مانتار وپله تايبه‌تان نه‌بوون.
ئه‌ڤرۆنيوز:
شيره‌تكارێ جڤاتا ئاسايشا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند، هه‌رێمێ ئه‌ركێن خوه يێن دستوورى يێن بجهئيناين ونوكه ده‌مێ وێ چه‌ندێ يه به‌غدا ئه‌ركێن خوه بجهبينيت، دياركر ژى هوكارێ بريارا داخستنا گه‌شتێن نێڤده‌وله‌تى ل فرۆكخانێن هه‌رێمێ سياسى يه نه‌كو ته‌كنيكى.
مه‌سرور بارزانى، شيره‌تكارێ جڤاتا ئاسايشا هه‌رێما كوردستانێ، كو دسه‌ره‌دانه‌كا چه‌ند رۆژى ل ئه‌مريكايه زێده‌تر بۆ روداو خوياكر كو ل گه‌ل به‌رپرسێن كۆچكا سپى ووه‌زاره‌تا ده‌رڤه وسيناتۆران كۆمبوويه ودانوستاندن ل دۆر چه‌ندين پرسان هاتيه كرن.
ل دۆر كۆمبوونا شاندێ كوردستانێ وحوكمه‌تا عيراقێ ل ميونشن، مه‌سرور بارزانى گۆت” دشێم بێژم ئه‌م گه‌هشتينه رێككه‌فتنه‌كێ بۆ چاوانيا ڤه‌كرنا فرۆكخانان، به‌لێ هه‌موو رۆژه‌كێ يێ بيانويێن دى دئينن، وه‌سا دياره مه‌ره‌م سياسى يه ونه ته‌كنيكى، هه‌كه نه چو بيانويه‌ك نه‌مايه كو فرۆكخانه نه‌هێنه ڤه‌كرن”.
سه‌باره‌ت په‌يوه‌نديێن دناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ وئه‌مريكا، گۆت” سه‌ره‌راي هه‌بوونا بۆچوونێن جودا ل سه‌ر هنده‌ك بابه‌تان، به‌لێ ئاستێ په‌يوه‌نديان گه‌له‌ك يێ باشه وكوردستان وئه‌مريكا دۆست وهه‌ڤپه‌يمانێن هه‌ڤدوونه”.
ئه‌ڤرۆنيوز:
پشتى چه‌ندين كۆمبوونان ل سه‌ر پرۆژه قانوونا چاكسازيێ دخانه‌نشينيێ ومووچه‌ى وده‌رماله وبه‌خشين وئيمتيازاتان، په‌رله‌مانێ كوردستانێ دروونشتنا خوه يا رۆژا سێشه‌مبى 27/2/2018
هه‌موو مادێن پرۆژه قانوونا ناڤبرى په‌سه‌ندكرن وب وى شێوه‌ى پێدڤيه حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ پرۆژه قانوونێ بجهبينيت.
پشتى په‌سه‌ندكرنا پرۆژه قانوونێ، سه‌رۆكايه‌تيا په‌رله‌مانێ كوردستانێ وشاندێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ، كۆنگره‌كێ رۆژنامه‌ڤانى ئه‌نجامدا وجه‌عفه‌ر ئيبراهيم جێگرێ سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى گۆت” پرۆژه قانوون ب تێكرايا ده‌نگان هاته په‌سه‌ندكرن وهه‌موو فراكسيۆن ب روحه‌كا نيشتمانپه‌روه‌رى مامه‌له ل گه‌ل كر ودوێ قانوونێ دا ره‌وشا دارايى يا هه‌رێما كوردستانێ ل به‌رچاڤ هاته وه‌رگرتن ب تايبه‌تى ئه‌وێن دنالن ژبه‌ركو وه‌كو پێدڤى دادپه‌روه‌رى نه‌هاتيه ل به‌رچاڤ وه‌رگرتن ددامه‌زراندنێ وده‌لماله وپله وپۆستان دا”.
بێگه‌رد تاله‌بانى، سكرتێرا په‌رله‌مانێ كوردستانێ گۆت” په‌سه‌ندكرنا قانونا چاكسازيێ پێنگاڤه‌كا مه‌زنبوو ل كوردستانێ ودبه‌رژه‌وه‌نديا خه‌لكێ كوردستانێ دايه”.
پانوونا چاكسازيێ دخانه‌نشينيێ ومووچه‌ى وده‌رماله وئيمتيازاتان دا ژ 24 مادان پێكهاتيه و ب په‌سه‌ندكرنا وێ، دێ گۆژمێ 150 مليار دينار بۆ حوكمه‌تێ زڤرن، دوێ قانوونێ دا خزمه‌تا سالانه يا فه‌رمانبه‌ران وده‌رمالێن وان هاتينه رێكخستن وكێمترين مووچێ خانه‌نشينيێ ژى 300 هزار ديناره ودو مووچه‌يى ژى نامينيت.
ئەڤرۆ نیوز ، زنار تۆڤی:
ب ئەگەرێ نە ئاماده‌نه‌بوونا رێژا یاسایى ئه‌ندامان،روونشتنا ئەڤرۆ یا په‌رله‌مانێ عێراقێ بۆ رۆژا پێنجشه‌مبی هاتە پاشخستن.
بریاربوو ئه‌ڤرۆ په‌رله‌مانێ عێراقێ روونشتنا خوە ل سه‌ر پڕۆژه قانوونا بودجەی ئه‌نجام بدەت، به‌لێ ب ئەگەرێ ته‌مام نه‌بوونا رێژه‌یا ئه‌ندامێن پەرلەمانی د ئاستێ قانوونی دا، ئه‌و روونشتنه بۆ سوبەهی پێنجشه‌مبی هاتە پاشخستن.
دوهی سێشه‌مبی سه‌لیم جبوورى سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ عێراقێ بێی ئاماده‌بوونا په‌رله‌مانتارێن كورد، ل گه‌ل لیژنا دارایى یا په‌رله‌مانێ عێراقێ كۆمبوون ئه‌نجام دایە، هەروەسا پشتی ته‌مامبوونا وێ كۆمبوونێ نڤێسینگه‌ها سه‌رۆكێ په‌رله‌مانى راگه‌هاندبوو،پشتی گوهۆرین د پرۆژه قانوونا بودجەی دا هاتینە کرن،ئەڤرۆ ئێخستبوو به‌رنامێ كارێ په‌رله‌مانی.
لێ ئه‌ڤرۆ ب ئەگەرێ ئاماده‌نه‌بوونا رێژا قانوونی ل په‌رله‌مانی ئەو كۆمبوون جارەکا دی هاتە پاشخستن.
ماوێ دو مانگانە په‌رله‌مانێ عێراقێ نەشێت پرۆژە قانوونا بودجەی په‌سه‌ند بكەت،ب ئەگەرێ وێ نەرازیبوونا ل سه‌ر وی بودجه‌ی هه‌ی،هەروەسا فراكسیۆنێن كوردستانی، ماوێ زێدەتر ژ مانگەکێیە هه‌لویستێ وان روونە و دبێژن پێدڤیە بودجێ هەرێمێ %17 بیت،لەورا وان بایکۆتا روونشتنێن پەرلەمانی کریه.
نيشاندان