ئه‌ڤرۆ نيوز:‏
بەرپرسێ نڤیسینگەھا رزگارکرنا رەڤاندیێن کوردێن ئێزدی دیارکر کو دوھی 20ی چریا دویێ2017 سێ زارۆیێن رەڤاندیێن ئێزدی ل ‏وەلاتی تورکیا ھاتنە دیتن‎.‎
حسێن قائیدی، بەرپرسێ نڤیسینگەھا رزگارکرنا رەڤاندیێن کوردێن ئێزدی بۆ ئەڤرۆ گۆت: “سێ زارۆیێن کوردێن ئێزدی ل وەلاتێ ‏تورکیا ھاتینە دیتن، بەلێ ھێشتا دیار نەبوویە کا چەوان ل دەمێ کارەساتا شنگال گەھشتینە تورکیا”.‏
زێدەتر گۆن: “ئەم یێ کار دکەین کا دێ چاوان وان زارۆیان دووبارە ڤەگەرینینە ھەرێما کوردستانێ و ھێشتا پێرابوونێن قانوونی ب ‏دووماھی نەھاتینە”.‏
بەرپرسێ نڤیسینگەھا رزگارکرنا رەڤاندیێن کوردێن ئێزدی خویا ژی کر کو ل دەمەکێ نێزیک ئەڤ ھەر سێ زارۆیێن ئێزدی دێ ژ ‏تورکیا بۆ ھەرێما کوردستانێ ھێنە ڤەگۆھاستن و گۆت: “پاشان ب رێیا مە دێ ئەڤ زارۆیە گەھنە ناڤ کەسوکارێن خوە”.‏
ئەڤ ھەر سێ زارۆیێن ئێزدی خەلکێ شنگالێ نە ب پشتەڤانیا سەرۆکێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ھەتا نھا پتر ژ 3150 رەڤاندیێن ‏ئێزدی یێن ھاتینە رزگارکرن و ھێشتا چارەنڤیسێ پتر ژ سێ ھزار کەسان ژی یێ دیار نینە‎.‎

ئه‌ڤرۆ نیۆز، هلورى:

ده‌مه‌ك به‌ریا نها قوباد تاله‌بانى جێگرێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، په‌یامه‌ك تایبه‌ت ل سه‌ر ره‌وشا ئێكه‌تیا نیشتمانیا كوردستانێ به‌لاڤكر و تێدا دیاركر كو ژ غیابا مام جه‌لال ئێكه‌تى تووشى نه‌خوه‌شیێن چاڤه‌رێ كرى بوویه‌ ، ئه‌ڤه‌ زێده‌بارى كو كوردستان و عیراق ژى تووشى چه‌ندين ئاریشێن مه‌زنتر بوویه‌ ، بۆ ده‌ربازبوون ژ هه‌موو ئاریشان، پێدڤیه‌ كۆنگرێ ئێكه‌تيێ بهێته‌ گرێدان.

قوباد تاله‌بانى جێگرێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ وكۆرێ جه‌لال تاله‌بانى  راگه‌هاندنه‌ك ل سه‌ر ره‌وشا ئێكه‌تیا نیشتمانیا كوردستانێ به‌لاڤكر و تێدا دبێژیت: ( ناهێته‌ ڤه‌شارتن كو نها ئێكه‌تى د ره‌وشه‌كا دژوار دایه‌ و روو ب روویێ چه‌ندين هه‌ره‌شه‌یێن مه‌زن و مه‌ترسیێن ده‌ره‌كى و ناڤخوه‌ى بوویه‌  و د غیابا مام جه‌لالى دا، ئێكه‌تى تووشى نه‌خوه‌شیێن چاڤه‌رێ كرى بوویه‌ ، ئه‌ڤه‌ زێده‌بارى كو كوردستان و عیراق ژى تووشى چه‌ندين ئاریشێن مه‌زنتر بوویه‌ ، بێى ئێكه‌تیه‌كا ب هێز كوردستانه‌كا بهێز نكاریت به‌رگریێ بكه‌ت ).

زێده‌تر گۆت: ( داكو ئێكه‌تى ل پێناڤى ئێكپارچه‌یا كوردستانێ كار و خه‌باتێ بكه‌ت  وژ ئاریشان رزگار بیت، ده‌م هات ئێكه‌تیێن دلسوز هه‌لسه‌نگاندنێ ب وخوه‌ بكه‌ن ، ده‌ستێ خوه‌ بێخنه‌سه‌ر برینێ و چاره‌سه‌ریا ئاریشان بكه‌ن ، كار بۆ قۆناغه‌كا نوو یا خه‌باتێ بكه‌ن ل كوردستان و عیراق و ده‌ڤه‌رێ ، ب گوهۆرینا سه‌روچاڤێن هنده‌ك كه‌سان چو ناهێته‌ گوهۆرین ، ئه‌وا كو دێ ئێكه‌تيێ زڤرینیت ب تنێ گرێدانا كۆنگره‌‌كى يه‌ و هه‌موو بنه‌ما و شێوازێن كاركرنا ناڤا ئێكه‌تى و په‌یره‌وێ ناڤخوه‌ و سیاسه‌تا حزبێ بهێته‌ گوهۆرین ، ده‌رفه‌تێ بۆ كادرێن دلسوز و بسپورێن سه‌رده‌می يێن حزبێ بهێته‌دان و پێدڤیه‌ هه‌موو لایه‌ك كار بكه‌ت كو كۆنگرێ ئێكه‌تيێ ل دوماهیا هه‌يڤا ئێك بهێته‌ گرێدان ).

ئه‌ڤرۆنيۆز:

سه‌رۆك بارزانى راگه‌هاند، دڤيا پشتى په‌سه‌ندكرنا دستوورێ نوويێ عيراقێ ل سالا 2005، دادگه‌ها فيدرالى يا نوكه‌ هاتبا هه‌لوه‌شاندن، به‌لێ ژ سالا 2005 وهه‌تا نوكه‌ دادگه‌ها فيدرالى بێ كو بنه‌مايه‌كێ دستووى وقانوونى هه‌بيت، يا ل سه‌ر كارێن خوه‌ به‌رده‌وامه‌ . .

سه‌رۆك بارزانى، ئه‌ڤرۆ 20/11/2017 به‌ياننامه‌ك ل دۆر بريارا دادگه‌ها فيدرالى يا عيراقێ ب نه‌دستووريا ريفراندۆمێ، به‌لاڤكر وتێدا دبێژيت، سه‌باره‌ت بريارا دادگه‌ها فيدرالى ب نه‌دستووريا ريفراندۆما هه‌ريما كوردستانێ، پێدڤيه‌ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ ووه‌لاتيێن عيراقى وهه‌موو لايه‌ك وێ چه‌ندێ بزانن كو دادگه‌ها فيدرالى يا عيراقى به‌رى په‌سه‌ندكرنا دستوورێ عيراقێ هاتبوو دروستكرن وپێدڤيه‌ پشتى په‌سه‌ندكرنا دستوورێ نوويێ عيراقێ ل سالا 2005 ئه‌و دادگه‌هه‌ هاتبا هه‌لوه‌شاندن ودادگه‌هه‌ك ل دووڤ پيڤه‌رێن دستوورى كو د مادا 92 دا هاتيه‌ بهێته‌ دامه‌زراندن.

سه‌رۆك بارزانى گۆت ژى، ئه‌ڤ دادگه‌هه‌ دده‌مێ كاركرنا وێ دا ل به‌رامبه‌ر هه‌موو پێشيلكاريه‌كا دستوورى كو حوكمه‌تێن عيراقى ئه‌نجامداين، بێ ده‌نگى هه‌لبژارتيه‌، ل بريارا ب نه‌دستوورى زانينا ريفراندۆمێ ژى دا ب حه‌زا سياسيان لڤيه‌ وچو خواندنه‌ك بۆ وى ده‌قى نه‌بوو كو ل ديباجا دستوورێ عيراقێ دا هاتى كو( ان الالتزام بهذا الدستور يحقق للعراق اتحاده الحر شعبا وأرضا وسيادة) ئه‌ڤه‌ دحاله‌ته‌كى دايه‌ كو زێده‌تر ژ 55 مادێن دستوورى هاتينه‌ پێشيلكرن وحوكمه‌تا عيراقێ يا پێگير نه‌بوو ب دستوورى.

بارزانى زێده‌تر دبيژيت، بۆچى ئه‌و دادگه‌هه‌ دپێكنه‌ئينانا جڤاتا ئيتيحادى دا بێ ده‌نگ بوو كو پێدڤى بوو ل دووماهيا 2007 هاتبا بجهئينان، خوه‌ هه‌موو لايه‌ك دزانن بجه نه‌ئينانا وێ مادێ ژێده‌رێ گه‌له‌ك كێشان وبێ باوه‌ريێ دناڤبه‌را هه‌رێمێ وبه‌غدا بوو.

ئاماژه‌ دا ژى كو دادگه‌ها فيدرالى دده‌مێ كاركرنا خوه‌دا ل سه‌ر وان كرياران بێ ده‌نگ بوو كو ل دژى خه‌لكێ كوردستانێ دهاتنه‌ ئه‌نجامدان، دڤێت ئه‌و دادگه‌هه‌ وێ چه‌ندێ ژى رۆهن بكه‌ت كو ل دووڤ چ مادا دستوورى هه‌ر ژ سوباتا 2014 وهه‌تا نوكه‌ كه‌سه‌ك ب ئێك ئيمزا به‌هرا بودجا گه‌لێ كوردستانێ برى؟ كو ل دووڤ برا سێ ژ مادا 121، گه‌لێ كوردستانێ مافێ هه‌يه‌ بودجا شايسته‌ ودادپه‌روه‌رانه‌ هه‌بيت.

زيده‌تر دبيژيت، بۆچى وێ دادگه‌هێ رێ ل وێ چه‌ندێ نه‌گرتيه‌ كو هێزا چه‌كدار دژى خه‌لكێ كوردستانێ وبۆ ئێكلاكرنا كێشێن سياسى ژلايێ حوكمه‌تا عيراقێ بهيته‌ بكارئينان كو ئه‌و بخوه‌ پێشيلكرنا ئاشكرايه‌ بۆ مادێ نه‌هێ ژدستوورى كو نابيت هێزا چه‌كدار بۆ سه‌ركوتكرنا گه‌لێ عيراقێ بهێته‌ بكارئينان وده‌ستێوه‌ردانێ دكاروبارێن سياسى دا بكه‌ت، بۆچى دادگه‌ها فيدرالى چو بريار وهه‌لويسته‌ك نه‌بوو ل به‌رامبه‌ر كۆمه‌لكوژى زئازاردان وئاواركرنا خه‌لكێ كه‌ركووكێ وخورماتوو وده‌ڤه‌رێن دى؟

مه‌سعود بارزانى د وێ به‌ياننامێ دێ رۆهن دكه‌ت كو بريارا دادگه‌ها فيدرالى، برياره‌كا تاكلايانه ‌وسياسى بوو وده‌قێن دستوورى دبه‌رژه‌وه‌نديا هنده‌ك لايه‌نێن سياسى دا يێن شرۆڤه‌كرين وپێشيلكرنا 55 مادێن دستوورى ژلايێ حوكمه‌تا عيراقێ ب چ وه‌رنه‌گرتينه‌ كو هه‌ر ئه‌و پێشيلكرنه‌بوو گه‌لێ كوردستانێ هانداى ب پشتبه‌ستن ب دستوورى مفێ ئاسايى وقانوونى يێ خوه‌ ب شێوه‌كێ ئاشتيانه‌ وديموكراتى بكاربينيت. ژبلێ وێ چه‌ندێ پێدڤيه‌ هه‌موو لايه‌ك بزانن چو بنه‌مايه‌كێ قانوونى ودستوورى نينه‌ كو بشێت ده‌نگێ سێ مليۆن مرۆڤان ب نه‌دستوورى بده‌ته‌ زانين، چونكى ده‌نگێ گه‌ل ب خوه‌ ژێده‌رێ شه‌رعيه‌ت ودستوورى وقانوونێ يه‌.

ئه‌ڤرۆنيۆز:

ئه‌ندامه‌كێ لژنا دارێشتنا دستوورێ عيراقێ، ئه‌ڤرۆ دوشه‌مبى، راگه‌هاند، دادگه‌ها فيدرالى بريارا نه‌ دستووريا ريفراندۆما كوردستانێ ده‌ركر، سه‌ره‌راى نه‌ به‌رهه‌ڤبوونا  چو نوونه‌رێن هه‌رێمێ ل دادگه‌هێ. دياركر ژى ريفراندۆم ناهێته‌ هه‌لوه‌شاندن بێ ئه‌نجامدانا  ئێكا هه‌ڤشێوێ وێ.

دادگه‌ها فيدرالى ل عيراقێ، ئه‌ڤرۆ، برياره‌ك ب نه‌دستووريا وێ ريفراندۆما ل سه‌ربخوه‌يا كوردستانێ هاتيه‌ ئه‌نجامدان ل 25 ئه‌يلۆلا بۆرى.

پارێزه‌رى كوردكه‌ريم ئه‌لبه‌حرى بۆ كه‌نالێ كوردستان 24 گۆت، چو ده‌ستهه‌لات ل جيهانێ نه‌شێن ريفراندۆمێ ب هه‌لوه‌شينن، چونكى مافه‌كێ دستوورى يه‌.

كه‌ريم كو ئه‌ندام بوو دلژنا دارێشتنا دستوورێ عيراقێ دا ل سالا 2005 زێده‌تر گۆت، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ چو شاند نه‌هنارتن بۆ روونشتنێن وێ دادگه‌هێ بۆ به‌رگريێ ژمافێن گه‌لێ كوردستانێ ودياركر، كوردستانێ ئێكسه‌ر سه‌ربخوه‌يێ رانه‌گه‌هاندبوو  وده‌ليڤه‌ هه‌بوو كو دادگه‌ه بريارێ ل دۆر دستوورى يان دستوورى نه‌بوونا راگه‌هاندنا وێ ده‌وله‌تێ بده‌ت.

ئاشكراكر ژى، ريفراندۆم ناهێته‌ هه‌لوه‌شاندن بێ ئه‌نجامدانا ريفراندۆمه‌كا دى يا هه‌ڤشێوێ وێ بۆ هه‌لوه‌شاندنێ .