وەزیرێ ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند: تاوانێن داعشێ ئیدارەیا گەلێ مە ناشكێنیت، هەروەسا دوپاتی ل بجهئینانا مادەیا 140 یا دەستووری و رێككەفتنا شنگالێ كر.
دوهی دوشەمبی 1/9/2025رێبەر ئەحمەد، وەزیرێ ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ب نوونەرایەتییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پشكداری د رێوڕەسمێ ڤەكرنا مزگەفتا (نووری) یا مەزن و كەنیسەیێن (تاهیرە) و (ساعە) ل باژێرێ مووسلێ كر و پەیڤەك بۆ بەرهەڤبوویان پێشكێشكر.
محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ، محەمەد ئەلحەسسان، هنارتیێن تایبەتێ نەتەوەیێن ئێكگرتێ بۆ ئیراقێ، شاندەكێ بلند یێ ئیماراتی و چەندین وەزیر و بەرپرسێن حكومی د رێوڕەسمێدا پشكدار بوون.
رێبەر ئەحمەد، وەزیرێ ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پەیڤا خوە دا دوپاتی ل وێ چەندێ كر» تاوانێن گرۆپا تیرۆرستییا داعشێ، ب تایبەتی ل مووسلێ و دەشتا نەینەوا و شنگالێ، ئیرادەیا گەلێ مە بۆ مانێ و پێكڤەژیانێ ناشكێنیت. ئەوان تیرۆرستان پەرستگەه كرنە ئارمانج، كۆمكوژی دژی ئێزدییان ئەنجامدان، مەسیحی و هەموو پێكهاتەیێن نەینەوا ئاوارە كرن و بزاڤكر ناسنامەیا باژێرێ نەهێلن».
رێبەر ئەحمەد رێز ل قوربانیێن هێزێن ئیراقی ب هەموو پێكهاتەیێن خوەڤە گرت، ب تایبەتی هێزێن پێشمەرگەی و گوت» ل سەرنگەرێن بەراهیێ راوەستان و دەرگەهێن رزگاركرنا مووسلێ بۆ هێزێن فیدرالی ڤەكرن».
هەروەسا ئاماژە كر» هێزێن پێشمەرگەی ل شەڕێ ژناڤبرنا داعشێ قوربانییەكا مەزن دایە و خوونا وان ل مەیدانا شەڕی ل گەل هێزێن ئیراقی تێكهەل بوویە، ئەڤ چەندە ژی دوپات دكەت كو پاراستنا باژێری و وەلاتییان بەرپرسیارەتییەكا هەڤپشكە».
وەزیرێ ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دوپاتی ل پێدڤییا رەتكرنا ناكۆكییان و پێشڤەبرنا كەلتوورێ ئاشتییا مەدەنی و پێكڤەژیانا هەڤپشك كر و گوت» چونكە ئەوا مە كۆمڤەدكەت گەلەك مەزنترە ژ یا مە جودا دكەت».
ل دۆر زڤرینا ئاوارەیان ژی، رێبەر ئەحمەد ب لەزكرنا بجهئینانا رێككەفتنا شنگالێ ب پێنگاڤەكا گەلەك پێدڤی زانی بۆ بەرهەڤكرنا رێكێ بۆ زڤرینا زێدەتر ژ 300 هزار ئاوارەیێن ئێزدی بۆ دەڤەرێن خوە ب رێزڤە و ب بەرپرسیارەتییەكا نیشتمانی و ئەخلاقی ل سەر ملێ هەموو ئالییان هەژمارت.
ل دووماهیێ، وەزیرێ ناڤخوە ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دوپاتی ل» گرنگییا بجهئینانا مادەیا 140 یا دەستوورێ ئیراقی كر وەكو دەرگەهەكێ سەرەكی بۆ چەسپاندنا دادپەروەریێ و ب دووماهیئینانێ ب دۆسیێن هەلاویستی، كو ئارامییا وان دەڤەران دابین دكەت و گیانێ برایەتیێ و وەلاتیبوونێ د ناڤبەرا پێكهاتەیێن نەتەوەیی و ئایینی یێن جودا دا ب هێز دكەت».

پڕۆژەیەك بۆ دروستكرنا هەرێمەكا تایبەت ژ ئالیێ عەرەبێن سوننە یێ ئیراقێ ل بەرە بهێتە راگەهاندن كو ناڤێ وێ هەرێمێ ژی (رۆژهەلاتا شامێ) یە و چەندین پارێزگەهێن رۆژئاڤایا ئیراقێ بخوەڤە دگریت، هەروەسا چەند دەڤەرێن كوردستانێ یێن داگیركری ژی (دەڤەرێن مادەیێ 140 ژ دەستوورێ ئیراقێ) ڤەدگریت.
پڕۆژەیێ ناڤبری ژ ئالیێ (بەرەیێ سەربخوە بۆ ئازادیێ و ئاشتیێ) هاتیە بەلاڤكرن كو ل دووڤ وان پێزانینێن ل دۆر خوە ئاماژە پێدای، بەرەیەكێ عەرەبێن سوننەیە كو كار بۆ ب هەرێمكرنا دەڤەرێن سوننەنشینێن ئیراقێ دكەن. هەرێما وان ژی وەك د نەخشەیێ هەڤپێچدا دیاركری، ژ چەند پارێزگەهێن ناڤەڕاست و رۆژهەلات و رۆژئاڤایا ئیراقێ پێك دهێت و سنوورێ وێ ژی ل هندەك دەڤەران هەتا سنوورێن ئیرانێ درێژ دبیت و رووبەرێ گەلەك دەڤەرێن كوردستانی یێن داگیركری ژی ل سەرە.
وی بەرەیی ئاماژە ب وێ چەندێ كریە كو پشتی سالا 2003 و ژناڤچوونا رژێما بەرێ یا ئیراقێ، هێز و میلیشیێن سەر ب ئیرانێڤە دەستهەلات وەرگرتیە و دەست كریە ب گرتن و كوشتن و دەربەدەركرنا خەلكێ دەڤەرێن پترییا وان عەرەبین سوننە، وەك (بەغدا و نەینەوا و سەلاحەدین و دیالا و ئەنبار و حەویجە و دەڤەرا جەرفولسەخر ل بابل).
هەروەسا بەرچاڤكریە كو میلیشیێن حەشدا شەعبی بوونە ئەگەرێ كوشتنا زێدەتر ژ ملیۆن و نیڤ وەلاتیێن عەرەبێن سوننە و ئاوارەبوونا زێدەتر ژ چار ملیۆنێن دی و گرتنا 190 هزار كەسان ل بن ناڤێ بجهئینانا قانوونا (بەرهنگاربوونا تیرۆرێ).
بەرەیێ سەربخوە بۆ ئازادیێ و ئاشتیێ ل مالپەرێ خوە دا ئەوژی بەلاڤكریە كو ل دەمێ بۆری دەستدرێژی ل سەر 32 هزار كچ و ژنان هاتیە كرن، سەرەرای بەرزەكرنا زێدەتر ژ 50 هزار زەلام و گەنجێن عەرەبێن سوننە و دەركرنا فەرمانا سێدارەدانێ بۆ زێدەتر ژ 30 هزارێن كەسێن دی ل گرتیخاناندا. ئەڤە ژ بلی وێ چەندێ وەلاتیێن كریستییان و ئێزدی ژی ل سەر دەستێ وان میلیشیایێن سەر ب ئێرانێ ڤە روو ب روویێ هەمان چارەنڤیس بووینە و حوكمەتان ژی نەشیاینە ژیان و مالێن وان بپارێزن و مافێن وان بۆ بزڤرینن.
ل دووڤ وێ بەیاننامەیا وی بەرەی «سنوورێن وێ هەرێمێ دێ درێژ بن ژ دیالا هەتا لازقییە، هەروەسا ژ نەینەوا هەتا دیمەشقێ، ل دەمێ خوە مووسل پشكەك بو ژ سووریا نوو، بەلێ پاشی بریتانیا ئێخستە ب سەر ئیراقێڤە، تاكو ل گەل دەڤەرێن دی هەرێما كوردستانێ رۆژهەلاتا شامێ ئەڤ دەولەتا ئیراقێ ژێ پێكئینای».
ئەوژی دیاركر كو هەرێما وان ژ پارێزگەه و قەزایێن (بەغدا، نەینەوا، ئەنبار، سەلاحەدین، دیالە،/ حەویجە و جورفولسەخر) پێك دهێت.
ئەڤە د دەمەكیدایە هەتا نوكە هیچ حزبەكێ ل ئیراقێ ب فەرمی پشتەڤانییا خوە بۆ پڕۆژەیێ ناڤبری رانەگەهاندییە و حوكمەتا فیدرالی و عەرەبێن شیعە ژی هیچ هەلوەشتەكێ جدی ل دۆر ڤێ چەندێ بەرچاڤ نەكریە.
پێشتر عەرەبێن سوننە یێن ئیراقێ بزاڤا ب هەرێمكرنا دەڤەرێن خوە كریە، هەتا ل ئەنبار و سەلاحەدین ئەڤ بابەتە دناڤا كۆمبوونێن جڤاتێن پارێزگەهان هاتبوو باسكرن و دەنگ ژی ل سەر هاتبوو دان و هاتبوو پەسەندكرن، بەلێ حوكمەتا فیدرالییا ئیراقێ ل سەر دەمێ كابینەیا نوری مالكی، ب ئاگری و ئاسنی روو ب روویێ داخوازییان وان بوو و ب هێزێ دووماهی ب خواستا وان ئینا، پاشی رێكخراوا تیرۆرستییا داعشێ دەركەفت و ئەو بابەت هاتە ژبیركرن.
ل دووڤ دەستوورێ بەردەوام یێ ئیراقێ یێ سالا 2005، ئیراق دەولەتەكا فیدرالییە و ل دووڤ مادەیا 119 ژ دەستووری، هەر پارێزگەهەك یان زێدەتر مافێ وێ چەندێ هەیە هەرێمێ دروست بكەن ب رێكا راپرسیێ، راپرسی ژی ب ئێك ژ ڤان دو رێكا دا دهێتە داخوازكرن:
1-ئێك ل سەر سێیا ئەندامێن جڤاتا وێ پارێزگەهێ كو دخوازیت ببیتە هەرێم، داخوازا راپرسیێ بكەن.
2-داخوازی بۆ ئەنجامدنا راپرسیێ ژ ئالیێ 10% ژ دەنگدەرێن هەر پارێزگەهەكێ بهێتە پێشكێشكرن كو دخوازیت ببیتە هەرێم.

سیاسەتمەدارێن کورد ل تورکیا و باکورێ کوردستانێ دیار دکەن، دڤێت هەبوونا گەلێ کورد ل تورکیا ب فەرمی بهێتە قەبوول کرن و د دستوورێ نوو یێ تورکیا دا مافێن گەلێ کورد بهێنە گەرەنتیکرن، هەکە تشتەک وەسا بهێتە کرن دێ ئاشتی رامانا خوە هەبیت.

بایرام بۆزیەل سەرۆکێ گشتی یێ پارتا سوسیالیست یا کوردستانێ دیار کر، قووناغا ئاشتیێ بۆ راگرتنا شەڕێ چەندین سالان ل تورکیا گەلەک گرنگە، لێ بابەتێ مافێن گەلێ کورد و چارەسەرکرنا پرسا کوردی ژی تشتەک جودایە، دڤێت وەکو بەرهەمێ قووناغا ئاشتیێ ل تورکیا هەبوونا گەلێ کورد ب فەرمی بهێتە قەبوول کرن و د دستوورێ نوو دا مافێن کوردان بهێنە گەرەنتیکرن، نابیت بەردەوام بەرپرسێن تورکیا بەحسێ تیرۆرێ و تورکیایەک بێ تیرۆر بکەن و بەحسێ مافێن گەلێ کورد نەکەن، ئەو یەک ب چو رەنگەکێ ناهێتە قەبوول کرن و گرنگە ل تورکیا هەبوونا کوردان وەکو نەتەوەیەک جودا بهێتە قەبوول کرن و وەکو پێنگاڤا ئێکێ ژی گرنگە هەموو قەدەغەیێن ل سەر زمانێ کوردی ل تورکیا ب دووماهی بهێن.
ل ئالیێ دی سەرکان ئاکان ئەندامێ پەرلەمانێ تورکیا ژی دیار کر، دڤێت بابەتێ مافێن گەلێ کورد ل تورکیا ژ چەکی و شەڕی بهێتە جوداکرن، هەکە چەک ژی نەهێنە دانان دڤێت تورکیا ئێدی پرسا کوردی چارەسەر بکەت، نها کارەک گەلەک مەزن دهێتە کرن و شەڕ ب دووماهی دهێت، ئەو یەک گەلەک گرنگە، براستی ژی ئێدی کەسێ نەڤێت ل تورکیا زارۆیێن وان بهێنە کوشتن، لێ بابەت تنێ ئەو نینە، بەلکو دڤێت پرسا پتر ژ بیست ملیۆن کوردان بهێتە چارەسەرکرن، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی دڤێت وەکو بەرهەمێ قووناغا ئاشتیێ هندەک پێنگاڤێن دلخوەشکەر بهێنە ئاڤێتن دا ئەو یەک ببیتە جهێ دلخوەشیا کوردان، ب تایبەتی ژی نها گرنگە هەموو ئاستەنگێن ل هەمبەر زمانێ کوردی نەمینن، دڤێت هەبوونا کوردان ژی ل تورکیا بهێتە قەبوول کرن گۆت: (هەکە براستی ژی کورد و تورک برانە وی دەمی کا تورکان ل تورکیا چ ماف هەیە دڤێت کوردان ژی هەمان ماف هەبیت، مخابن هەتا نها گەلەک زۆرداری ل کوردان هاتیە کرن و ئەم هیڤیدارین زۆرداریا ل سەر گەلێ کورد ل تورکیا ب دووماهی بهێت).
گەلەک ژ سیاسەتمەدارێن کورد ل تورکیا ژی ب رەنگێن جودا جودا پشتەڤانیا خوە بۆ قووناغا ئاشتیێ ل تورکیا دیار کرن و راگەهاندن، دڤێت د زووترین دەم دا پێنگاڤێن دلخوەشکەر بهێنە ئاڤێتن، نابیت بەرپرسێن تورکیا تنێ بەحسێ نەمانا تیرۆرێ بکەن، چونکی ئەو ژی دزانن بابەت تیرۆر نینە، بەلکو بابەت پرسا کوردی یە و دڤێت دەولەتا تورکیا ب کریاری کار بۆ چارەسەرکرنا پرسا کوردی بکەت.

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ل گەل شاندێ دانوستانكارێ حوكمەتا هەرێمێ ل گەل حوكمەتا فیدرال كۆمبوو.
فەرمانگەها میدیا و زانیاری یا ب سەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڤە دوهی ئێكشەمبی 31/8/2025 بەلاڤكر» د كۆمبوونێدا، شاندی دوماهی ئەنجامێن دانوستاندنان سەبارەت ب بابەتێن تەكنیكی و قانوونی ل گەل حوكمەتا فیدرال بەرچاڤكر و ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو داتا و پێزانینێن تمام پێشكێش كرینە و رۆهنكرنێن پێدڤی ل دۆر هەموو كێشە و بابەتان داینە».
كۆمبوونێ دوپاتی ل گرنگییا بەردەوامبوونا دانوستاندنان و لەزتركرنا رێڕەوێ دانوستاندنان ب ئاراستەیێ گەهشتنێ ب رێككەفتنێ و دابینكرنا مافێن دەستووری و قانوونی و مووچە و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ كر.

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل قونسلا گشتی یا نوو یا ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ كر، د دیدارەكێدا قونسلا ئەمریكا هەردو پڕۆژەیێن (رۆناهی) و (هەژمارا من) بلند هەلسەنگاندن.
دوهی ئێكشەمبی 31/8/2025، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل وێندی گرین، قونسلا گشتی یا نوو یا ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ كر.
د دیدارەكێدا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ پیرۆزباهییا دەستبكاربوونێ ل قونسلا گشتی یا ئەمریكا كر و پشتەڤانییا خوە بۆ سەرئێخستنا ئەركێ وی دیاركر.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ هەروەسا سوپاسییا هاریكاری و پشتەڤانییا ئەمریكا بۆ هەرێما كوردستانێ د هەموو واراندا كر.
د دیدارێدا قونسلا گشتی یا ئەمریكا، خوەشحالییا خوە بۆ دەستبكاربوونێ ل هەرێما كوردستانێ نیشادا و ئاماژە ب گرنگییا هەڤبەندیێن دۆستانە د ناڤبەرا هەردو ئالییاندا كر و خواستا وەلاتێ خوە بۆ زێدەتر ب هێزكرنا هەڤبەندییان ل گەل هەرێما كوردستانێ دوپاتكر و ئاماژە ب هاتنا شاندەكێ بازرگانیێ ئەمریكی كر كو ل نێزیك دێ سەرەدانا هەرێما كوردستانێ كەت.
قونسلا گشتی یا ئەمریكا چاكسازیێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د وارێن جودا جودا دا بلند هەلسەنگاندن ب تایبەتی ئاماژە ب گرنگییا هەردو پڕۆژەیێن (رۆناهی) و (هەژمارا من) كر.
پێدڤییا چارەسەركرنا كێشەیێن هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرال و دابینكرنا ماف و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ و دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ، پشكەكا دی یا دانوستاندنێن دیدارێ بوون.

سەرۆكێ نوونەرایەتییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەغدایێ راگەهاند: كێشەیا مەزن یا مە ل گەل بەغدا مەژییە، ئەو دخوازن بڕیارێ بدەن و ئەم ژی بجهبینین، لەوما باشترین چارەسەری بۆ وێ چەندێ كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدایێ دا بهێنە چارەسەركرن پێدڤییە كورد ئێكدەنگ و ئێكهەلوەست بن، ژ بەركو پترییا دەستكەفتێن بۆری ل بەغدا ب ئێكدەنگیێ ب دەستڤەهاتینە.
فارس عیسا، سەرۆكێ نوونەرایەتییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەغدایێ گوت» كێشەیا مە ل بەغدا كێشەیا مەژییە، ئەو یێن گەهشتینە وێ باوەریێ كو هەرێما كوردستانێ یا بەر ب پێشڤەچووی و وان باوەری ب وەلاتەكێ دیموكراسی و فیدرالی نینە، ب گۆڕەی دستووری ژی ئەم وەلاتەكێ دیموكراسی نە، بەلێ رەفتارا وان یا ناڤەندییە، مە دەستكەفتێن خوە ب ئێكڕێزیێ یێن پاراستین، ل دەمێن بۆری و ل حوكمەتێ ژی ب ئێك تیم كار هاتیە كرن، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گەلەك بزاڤ كرینە كێشەیێن هەرێمێ نەگەهنە بەغدا، لەوما بۆ ڤەكێشانێ ژی پێدڤییە هەموو فراكسیۆن پێكڤە خوە ڤەكێشن نەك ئێك فراكسیۆن».
فارس عیسا گوت ژی» بەغدا وەك وەلاتیێ پلە دو دنێریتە كوردان و ب دیتنا وان پێدڤییە ئەو بڕیارێ بدەن و ئەم بجهبینین، بۆ پرسا پەترۆلی ژی، پێشتر رێككەفتن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدایێ دا هەبوو بۆ وێ چەندێ رەشنڤیسەك بهێتە بەرهەڤكرن و قانوونا پەترۆل و غازێ بهێتە دەركرن، ئیراق ل وێ چەندێ پەشێمان بوویە، ل مەها شەش كۆمبوونەك ل گەل مە ئەنجامدا و بڕیار هاتە دان ئەو پەترۆلا ل بەردەست ل دەستپێكا مەها حەفت رادەستی بەغدا بهێتە كرن، مە ژی بەغدا ئاگەهدار كر، بەلێ وەرنەگرت، ب بەهانەیا هەبوونا كێشەیا تەكنیكی، لەوما جهێ مخابنیێ یە ئیراق رەفتارا جودا ل گەل مە دكەت».
سەرۆكێ نوونەرایەتییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل بەغدایێ باس ل وێ چەندێ ژی كر» هندەك ئالی ل ئیراقێ ناخوازن هەرێما كوردستانێ و بەغدا بگەهنە رێككەفتنێ، ئەوژی ژ بەر وێ چەندێ دا درۆنان هێرش ل سەر زەڤیێن پەترۆلا هەرێما كوردستانێ بهێنە كرن، بۆ وێ چەندێ كێشە هەر ب وی شێوەی بەردەوام بن، ئەوێن درۆن ئاراستەی هەرێما كوردستانێ كرین د دیارن، ئەوێن درۆنان ب شەڤ و رۆژ ئاراستەی مە دكەن، سەرەخوەشیێ ل مە دكەن، ئەوا هاتیە كرن ژی بۆ وێ چەندێ بوو هەرێما كوردستانێ و بەغدا نەگەهنە رێككەفتنێ».
رۆهنكر ژی» وەلاتێن جیهانێ ژی ل گەل وێ چەندێ نینن كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدایێ دا بەردەوام بن، ئەوژی بزاڤێ دكەن ئەو كێشە بهێنە چارەسەركرن، لەوما هەكە ئەم ل بەغدا ئێكدەنگ و ئێكڕەنگ بین دێ كێشە باشتر هێنە چارەسەركرن، ئێكڕێزییا كوردان دێ بیتە فاكتەرەك كێشە ب ئێكجاری بهێنە چارەسەركرن، چونكە ل ئیراقێ وەسا هزر دكەن چەند ل هەرێما كوردستانێ دێ پێگەهێ وان ب هێزتر بیت».

هەولێر، قائید میرۆ

جێگرێ بەرێ یێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئاشكراكر، هەلبژارتنێن ئیراقێ د دەمێ دیاری كری دێ هێنە ئەنجامدان و روودانێن دەڤەرێ كاریگەری ل سەر پرۆسەیا هەلبژارتنان نابن هەروەسا گوت ژی: كورد دێ پشكداری د هەلبژارتناندا كەن و هەكە بایكۆتا هەلبژارتنان بهێتەكرن چو كاریگەری ل سەر ڤێ پرۆسەیێ نابیت، تنێ هەكە هەموو ئالی پێكڤە بایكۆت بكەن وی دەمی دێ كاریگەریێن خوە هەبن.
د. بەشیر حەداد، جێگرێ بەرێ یێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت « هەر دەمێ نێزیكی ژڤانێ ئەنجامدانا هەلبژارتنان دبین، گەلەك پرۆپاگندە دهێنە بەلاڤكرن ل دۆر ئەنجامدانا پرۆسەیا هەلبژارتنان ل ئیراقێ و ئاریشە د ناڤبەرا ئالیێن سیاسیدا دهێنە دروستكرن، ئەڤەژی بۆ تێكدانا رەوشێ و راكێشانا سەرنجێ خەلكییە، ژئالییەكێ دیڤەژی دبیت هندەك ئالیێن سیاسی ئەڤان بابەتان د ناڤا وەلاتیاندا بەلاڤ بكەن بۆ پاشئێخستنا پرۆسەیا هەلبژارتنان، بەلێ ب دیتنا من ب هەرشێوەیەكێ هەبیت دێ هەلبژارتنێن ئیراقێ د دەمێ دیاركریدا هێنە ئەنجامدان و رەوشا ئیراقێ ب ڤی شێوەی نینە یێ دهێتە باسكرن، هندەك جاران بابەت دهێنە مەزنكرن، راستە روودانێن دەڤەرێ كاریگەری ل سەر رەوشا ئیراقێ هەنە، بەلێ ناگەهیتە وی ئاستی هەلبژارتن نەهێنە ئەنجامدان، هەلبژارتن دێ هێتە ئەنجامدان ئەو گۆتگۆتكێن دهێنە بەلاڤكرن و باسێ ئەنجامنەدانا هەلبژارتنان دكەن چو راستی بۆ نینە و هندەك ئالی بۆ سەردابرنا وەلاتیێن ئیراقی و ب مەبەست ئەڤان پرۆپاگندەیان بەلاڤ دكەن هەم ژی بۆ پەیداكرنا دەنگایە».
ل دۆر پشكداریا كوردان ژی د. بەشیر حەداد گوت» هەكە كورد هەموو پێكڤە ب دەستهەلات و ئۆپۆزسیۆنڤە بڕیارەكا ب كۆم بدەن و خوە ژ هەلبژارتنان ڤەكێشن دێ كاریگەری ل سەر پرۆسەیا هەلبژارتنان ل ئیراقێ هەبیت، بەرۆڤاژی هەكە تنێ ئالییەكێ كوردی خوە ڤەكێشیت و پشكداریێ د پرۆسەیا هەلبژارتناندا نەكەت ئەڤە چو كاریگەری ل سەر ئەڤێ پرۆسەیێ نابن و هەكە هەبن ژی كاریگەریێن مەزن نابن، ب باوەریا من د دەمێ نوكەدا د بەرژەوەندییا كورداندا نینە خوە ژ پرۆسەیا هەلبژارتنان ڤەكێشن ب تایبەتی و بەری نوكەژی مە ئەزموون هەبوویە و جارەكێ سوننەیان بایكۆتا هەلبژارتنان ل ئیراقێ كر و هەتا نوكە ژی یێ باجا وێ بایكۆتێ د دەن، لەوڕاژی پێدڤییە كورد د هشیار بن و بابەتێ بایكۆتا هەلبژارتنان ب هووری ل بەرچاڤ بهێتە وەرگرتن و هەكە بهێت و بڕیارەكا ب وی شێوەی بدەن دڤێت بڕیارا هەموو ئالیێن كوردی بیت نەك تنێ ئێك ئالی، دبیت هەكە پێكڤە خوە ڤەكێشن ئارمانجا خوە بدەستڤە بینن».

ئەندامەكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: بەغدا رۆژانە بەهانەیەك دگریت، هەروەسا ئاماژە كر كو نیازا بەغدا ئەوە هەتا پشتی هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل مەها 11 یا ئەڤسالە، هیچ مووچەیەكێ دی بۆ هەرێما كوردستانێ، نەهنێریت.
جوهی ئێكشەمبی 31/8/2025، شێروان دوبەردانی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان گوت» بەغدا یا بەردەوامە ل سەر وێ سیاسەتا ل بەرانبەر هەرێما كوردستانێ پەیڕەو دكەت، پرسا مووچەی كریە بابەتەكێ سیاسی».
گوت ژی» بەغدا 690 ملیار دینار بۆ هەرێما كوردستانێ هنارتینە و 300 ملیار دینار ماینە، ب بەهانەیا وێ چەندێ هێشتا نڤیسارا بەنكا ناڤەندی بۆ وەزارەتا دارایی نەهاتیە، هەروەسا سەبارەت 120 ملیار دینارێن هەرێما كوردستانێ، بەغدا رۆژانە ئاستێ داخوازیێن خوە بەرانبەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بلند دكەت، ئەڤ فشارە ژی ل سەر كوردستانێ یا بێ مفایە».
شێروان دوبەردانی دیاركر ژی» فشارا سیاسی هەیە، هندەك ژ ئالیێن كوردستانی رۆل د دروستكرنا كێشەیێدا هەیە كو ب دەنگێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ چووینە بەغدا، ئەو ئالیێن كوردی بووینە پارێزەرێن بەغدا دژی شایستەیێن هەرێما كوردستانێ».
رۆهنكر ژی» هەرێما كوردستانێ مەهانە پێدڤی ب 150 ملیار دیناران هەیە بۆ وەزارەتان و نەخوەشخانەیان، ئەوا بەغدا ژ هەرێما كوردستانێ داخواز دكەت، نە ل دەستووری، نە ل هیچ قانوونەكێ ئاماژە بۆ نەهاتیە كرن».
خویاكر» بڕگەیا 21 ژ قانوونا بودجەیا ئیراقێ گەلەك ب رۆهنی باسێ داهاتێن نە پەترۆلی دكەت، باسێ پارێزگەهێن ئیراقێ دكەت نەك پارێزگەهێن هەرێما كوردستانێ، نوكە وەك بەهانە، وەزارەتا داراییا فیدرال داخوازا هەموو داهاتێ نە پەترۆلیێ هەرێما كوردستانێ دكەت، ئەوژی رامانا وێ ئەوە ل مەهێن داهاتی بەغدا دێ ئاستێ داخوازیێن خوە گەلەك زێدەتر كەت ژ پێخەمەت وێ چەندێ مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ نە هنێریت، ژ ڤی روویڤە بەغدایێ دەست ب گرتنا بەهانەیێن نوو ب هەرێما كوردستانێ كریە» .
ئاماژەكر « هنارتنا مووچەیێ مەها شەش ژ ئالیێ بەغدایێ ڤە، وەكو نیشادانا نیازپاكیێیە بۆ هەرێما كوردستانێ، وەسا نیشادەت خێرێ ب هەرێما كوردستانێ دكەت، نەك مافەكێ دەستووری و قانوونی ب هەرێما كوردستانێ بدەت».
ل دۆر چوونا دو شاندێن هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدایێ ل بۆ پرسێن داهاتێن نە پەترۆلی و داهاتێن پەترۆلی، شێروان دوبەردانی گوت» حوكمەتا ئیراقێ ب پیلان دخوازیت مووچەیێ خەلكێ كوردستانێ گیرۆبكەت هەتا هەلبژارتنان، بۆ وێ چەندێ دەنگێ دەنگدەران بۆ خوە كۆمبكەت، بەلێ ب دیتنا من دێ بۆ چەند حەفتیێن دی درێژ بیت ب بەهانەیێن جودا، ب گۆڕەی وێ چەندێ ئەم ل بەغدایێ نە و د ئاگەهدارین، حوكمەتا ئیراقێ دخوازیت هەتا پشتی هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ مووچەیێ مەهێن حەفت و هەشت یێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ نە هنێریت» .
سەبارەت كاریگەریێن دەستووری و قانوونێ ل ئیراقێ، دوبەردانی دوپاتكر» دەستوور و قانوونێ ل ئیراقێ رۆل نینە، بەلكو سەركردەیێن شیعی و هندەك ئالیێن سیاسی و چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ رۆلێ سەرەكی هەیە، لەوما پێدڤییە فشارەكا مەزن بكەڤیتە سەر بەغدا، پێدڤی ژی كورد ب هەموو ئالییان و فراكسیۆنێن جودا، هەلوەستەكێ ئێكگرتی نیشا بەغدایێ بدەن ژ پێخەمەت داكۆكیێ ژ مافێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ، چونكە فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ بووینە قوربانیێن وێ ململانێیا بەغدا ل گەل هەولێرێ دكەت».

ئەو باژێرێ دەمەكی ب چەكێ كیماوی تاری ب سەردا هاتی و هاوار دكر (من ب تنێ نەهێلن)، نوكە و ل سەر فەرمان و راسپاردەیا سەرۆك مەسعود بارزانی، ب رۆناهییەكا تمام شادبوو. مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ئەو سۆز بجهئینا و هەلەبجە كرە ئێكەمین پارێزگەه ل سەر ئاستێ هەموو ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ كو ببیتە خودانا كارەبا 24 ساتی.
ئەڤ پێنگاڤا دیرۆكی د دەمەكی دایە كو پڕۆژەیێ رۆناهی، وەك ئێك ژ پڕۆژەیێن ستراتیژی یێن كابینەیا نەهێ، كارەبا 24 ساتی بۆ نێزیكی چار ملیۆن وەلاتییان و زێدەتر ژ 115 هزار جهێن بازرگانی ل سەرانسەری هەرێما كوردستانێ دابین كریە، كو دبیتە زێدەتر ژ نیڤا ئاكنجیێن هەرێمێ.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د پەیامەكێدا راگەهاند» ب خوەشحالیڤە رادگەهینم كو هەلبجەیا خوەشتڤی، ئێكەم پارێزگەهە ب تمامی كارەبا وێ بوویە 24 ساتی و پیرۆزە ل كوردستانێ».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ دوپاتكر» ئەڤ پڕۆژەیە تنێ گەهاندنا كارەبێ نینە، بەلگو گوهۆڕینەكا مەزنە د ژیانا خەلكیدا».
هەروەسا گوت ژی» هەتا نوكە زێدەتر ژ سێ هزار و 200 موەلیدەیێن گازوایلێ یێن تاخان هاتینە ڤەمراندن، ڤێ چەندێ ژی وەكریە تاخێن وان پاقژتر و ساخلەمتر و سەلامەتتر بن، ژ بلی مفایێن ژینگەهی و ساخلەمی، پڕۆژەیێ رۆناهی بارگرانی ل سەر ملێ وەلاتییان ژی كێم كریە، ب جۆرەكی نێزیكی 80% ژ خەلكی پارەی كێمتر ددەن ب هەمبەركرن ب وی گۆژمەیێ كو پێشتر ددا موەلیدەیان».
ل مەها 11 یا سالا 2024، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پڕۆژەیێ رۆناهی راگەهاند، ب مەبەستا گەهاندنا كارەبا 24 ساتی بۆ هەموو مال و جهێن بازرگانی تاكو دووماهییا سالا 2026.

شاخەوان عەبدوللا، نوونەرێ پارێزگەها كەركووكێ ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كو هەڤدەم جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێیە د پۆستەكیدا ل تۆڕا جڤاكییا فەیسبووكی بەرسڤا رێبوار تاها، پارێزگەرێ كەركووكێ دا و دبێژیت» ل شوونا وێ چەندێ دووڤچوونێ بۆ وان رەخنان بكەن ئەوێن مە ئاراستەی وان كرین، دەمێ حەفتییەكێیە پارێزگەر و ئەندامەكێ جڤاتا پارێزگەهێ ئەركێن خوە بجه هێلاینە و مژوولی بەرسڤدانا منن».
شاخەوان عەبدوللای گوت ژی» باشتربوو ل شوونا وێ بەرسڤدانێ، نڤیسارەكا فەرمی ئاراستەی وەزارەتا كارەبێ كربا بۆ هەلوەشاندنا وێ بڕیارا دلگرانی بۆ وەلاتیێن وان دەڤەران دروستكری، بەلێ هەتا نوكە ئەو كارە نەكریە».
بەری دو رۆژان د بەرنامەیەكێ تەلەڤزیۆنیدا، رێبوار تاها، پارێزگەرێ كەركووكێ گوتبوو» مە بزاڤ كریە رێڤەبەرییا گشتییا كارەبا كەركووكێ دابەشی دو زۆنان بكەین، بەلێ شاخەوان عەبدولای ئەو بابەتە گرێدایە ب دۆسێیا ئاخێ و خوونا شەهیدانڤە». هەروەسا گوت ژی» ئێك پڕۆژەیێ وی برادەری بۆ من بێژن كو ل دەمێ ئەز پارێزگەر، بۆ كەركووكێ ئەنجام دابیت؟».
د بەرسڤا وان ئاخڤتنێن رێبوار تاها، پارێزگەرێ كەركووكێ، شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ، هەژمارەكا خالان نڤیسینە و دبێژیت، ئەڤە پشكەكن ژ كار و پڕۆژەیێن من:
ئێك: راستڤەكرنا قانوونا هەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەهان كو بوو ئەگەرێ ئەنجامدانا هەلبژارتنان ل كەركووكێ پشتی 20 سالان ژ راوەستیانێ.
دو: بلندكرنا ئالایێ كوردستانێ ل كەركووكێ ل ئیلۆنا 2021، ل دەستپێكێ ل سەر نڤیسینگەه و پاشی ل سەر بارەگەهێن پارتی دیموكراتی كوردستان.
سێ: هەلوەشاندنا بڕیارێن رژێما بەعس و كاركرن بۆ زڤراندنا زەڤیێن چاندنێ بۆ خودانێن وان یێن رەسەن ل كەركووكێ و مەندلی و خانەقینێ.
چار: گەهاندنا خزمەتگوزارییان بۆ تاخێن كوردنشینێن كەركووكێ كو پێشتر ب بەهانەیا (زێدەگاڤیێ) هاتبوونە بێ بەهركرن. ل نیسانا 2022 ب رێكا نڤیسارەكێ بۆ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ یێ وی دەمی، بڕیار هاتە دان پڕۆژەیێن خزمەتگوزاری وەك قیركرن و كۆنكریتكرن ل وان تاخان بهێنە بجهئینان.
پێنج: بجهئینانا پڕۆژەیێ ئاڤا تاخێ (پەنجا عەلی) كو كێشەیا كێمییا ئاڤێ ل وی تاخێ چارەسەركر، ل گەل كولانا چەندین بیرا ل تاخێ رزگاری و كۆنكریتكرنا سەدان كۆلانان و دابینكرنا دەهان بگوهۆڕێن كارەبێ و دروستكرنا جادەیا دوسایدییا پەنجا عەلی.
شەش: كاراكرنا مادەیا 140 یا دەستووری پشتی 12 سالان ژ راگرتنێ و دەستپێكرنا قەرەبووكرنا وەلاتییان، ل گەل دەركرنا بڕیارا تەرخانكرنا پارچە زەڤییان بۆ ئاوارەیان.
حەفت: دەربازكرنا قانوونا ب پارێزگەهبوونا هەلەبجە.
هەشت: راستڤەكرنا هەردو قانوونێن شەهیدان و زیندانیێن سیاسی د بەرژەوەندییا خەلكێ كوردستانێدا.
نەهـ: وەرگرتنا 375 ملیار دیناران ژ شایستەیێن دارایی یێن جوتیارێن هەرێما كوردستانێ بۆ سالێن 2014، 2015، 2016 و جهگیركرنا وان د چارچۆڤەیێ قانوونا ئاسایشا خۆراكی .
دەهـ: كاركرن بۆ نەهێلانا سەربازگەها (شۆراو) و راگرتنا ئۆپەراسیۆنێن سەربازی ل تاخێن كوردنشین.
یازدە: تەرخانكرنا بودجەی بۆ لیوایا 20 یا لەشكرێ ئیراقێ یا هەڤپشك و تمامكرنا پێرابوونێن وێ كو د ئەنجامدا بوو ئەگەرێ دامەزراندنا 3700 گەنجان.
شاخەوان عەبدوللای راگەهاند ژی» ئەڤە پشكەكا كێمن ژ پڕۆژەیێن من، بەلێ بلا هوونێن بەرێز ئاماژێ ب وێ چەندێ بكەن كو د دەمێ سالەكێدا ژبلی رادەستكرنا قەزایێن دووبز و داقووق و رێڤەبەریێن پۆلیس و چاندنا كەركووكێ ب ئالییەكێ دیاركری، هەوە چ پڕۆژەیەكێ دی بۆ كەركووكێ ئەنجامدایە؟».
گوت ژی» خوازی ل شوونا بەرسڤدانا مە، هەوە بەرسڤا داخویانیێن ڤێ دووماهیێ یێن محەمەد تەمیم و حەلبووسی دابایە كو دناڤ كەركووكێدا و ل باژێرەكێ پترییا ئاكنجیێن وی كورد، سڤكاتی ب حوكمڕانی و سەركردەیێن كورد كری».
ئەڤ داخۆیانی و بەرسڤدانا هەڤدو ژ ئالیێ شاخەوان عەبدوللای و رێبواری تاهای ڤە د وی دەمیدا دەستپێكر كو رۆژا 19 ئاب 2025 شاخەوان عەبدوللای د پۆستەكیدا ل تۆڕا جڤاكییا فەیسبووكیدا نڤیسارەك بەلاڤكری كو ب (پیلان) دانای و ب (كارەسات) ناڤكری و راگەهاندبوو» هەژمارەكا قەزا و ناحیێن كوردنشین و توركماننشین ژ روویێ كارگێریڤە دێ ئێخنە سەر قەزا حەویجەڤە».
وی دەمی هەر زوو نڤیسینگەها پارێزگەرێ كەركووكێ بەرسڤا دابوو و گوتبوو» رازیبوونا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ تنێ بۆ جوداكرنا فەرمانگەها حەویجەیە».