مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان ب سەرپەرشتیا سەرۆك مەسعود بارزانی كۆمبوو و د بەیاننامەیەكێ دا داخواز دكەت، فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ وەكو یێن ئیراقێ مەهانە مووچەیێن خوە وەربگرن، هەروەسا ئاماژە دكەت: بجهنەئینانا قانوونا بودجەی ب شێوەیەكێ گونجای، غەدرەكا مەزنە ل هەرێما كوردستانێ دهێتە كرن.
مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان د بەیاننامەیا خوە دا دیاركر» پێدڤیە بابەتێ مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ بهێتە جوداكرن وەكو هەموو فەرمانبەرێن ئیراقێ مەهانە مووچەیێن خوە وەربگرن و ئەڤ بابەتە نەهێتە تێكهەلكرن ل گەل كێشەیێن دی و نەهێتە سیاسی كرن».
سەبارەت قانوونا بودجەیا گشتی یا ئیراقێ، مەكتەبا سیاسی یا پارتی د بەیاننامەیا خوە دا دبێژیت» دەمەكی كو حوكمەتا فیدرال پڕۆژەیێ قانوونێ بەرهەڤ دكر ب ڕێككەفتن ل گەل حوكمەتا هەرێمێ، پشكا هەرێما كوردستانێ هاتبوو دیاركرن، بەلێ ل جڤاتا نوونەران سەر ژ نوو ئەڤ پڕۆژە قانوونە گوهۆڕین ب سەردا هات و غەدرەكا مەزن ل هەرێما كوردستانێ هاتە كرن، نوكە ژی ئەوا كو د قانوونێ دا ژی هاتی ب شێوەیەكێ گونجای ناهێتە بجهئینان كو ئەڤە ژی غەدرەكا مەزنە ل موجەخۆرێن هەرێما كوردستانێ ب تایبەتی و خەلكێ كوردستانێ ب گشتی»,
سەبارەت ڕوودانێن كەركووكێ، د بەیاننامەیا مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان دا هاتیە» پشتی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ب گۆرەی مافێ دستووری و ڕێككەفتنا ئیدارەیا بڕێڤەبرنا دەولەتێ و كارنامەیا كابینەیا وەزاری، بڕیارا ڕادەستكرنا بارەگەهێن پارتی دیموكراتی كوردستان دەركری، دەستهەلاتدار و كاربەدەستێن كەركووكێ بۆ بجهنەئینانا ڤێ بڕیارێ هاندنا كۆمەكا خەلكێ تێكدەر و ئاژاوەگێر كر و ئاستەنگ بۆ بجهئینانا وێ بڕیارێ دروستكرن و ڕێكا هاتنوچوونا خەلكێ دائێخست بێی كو بەرپرسێن حوكمەتێ ڕێگریێ لێ بكەن».
هەروەسا د بەیاننامەیێ دا هاتیە ژی» دەمێ هەژمارەكا خەكێ دی یێ كەركووكێ ژ وەلاتیێن كورد ب شێوەیەكێ ئاشتیانە داخوازا ڤەكرنا ڕێكێ دكر، كۆمەكا چەكداران د پەنایا دەزگەهێن ئەمنی یێن كەركووكێ بێی ل بەرچاڤ وەرگرتنا داخوازا ڕەوا یا خەلكی تەقە لێكر و هەژمارەكا گەنجێن كورد شەهید بوون و هەژمارەكا دی ژی بریندار بوون، لەوما پارتی داخواز دكەت ئەو كەسێن بەرپرس ژ شەهیدكرنا وەلاتیێن كەركووكێ بهێنە دەستنیشانكرن و ڕادەستكرن بۆ دادگەهێ».

د دووماهی كۆمبوونا جڤاتا وەزیرێن هەرێما كوردستانێ دا، ب سەرپەرشتیا مەسرور بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ، پێشنیازا كۆمبوونەكا بەرفرهە بۆ ئالیێن سیاسی یێن هەرێما كوردستانێ هاتە كرن تاكو ڕاستیان سەبارەت پێگیریێن هەرێمێ ل دۆر ڕێككەفتنا د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدا بهێنە بەرچاڤكرن، وەكو د بەیاننامەیەكا جڤاتا وزیران دا هاتی.
د بەیاننامەیا ناڤبری دا هاتیە: داخواز ژ ئالیێن سیاسی یێن سەرەكی یێن حوكمەتا ئیراقێ پێكئینای هاتە كرن شایستەیێن دارایی یێن هەرێمێ وەكو د خشتەیێ بودجەی دا هاتی، بهێنە مەزاختن و پێگیر بن ب نەخشەڕێكا وەزاری و ڕێككەفتنێن سیاسی یێن پێكئینانا حوكمەتێ و د وی چارچۆڤەی ژی دا، مامەلێ ل گەل ماف و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ بكەن.

پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د بەرسڤا پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ دا دبێژیت: هیچ هۆكار و بهانەیەكێ نابینین بۆ نە هنارتنا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ و پێدڤیە دوور ژ ئینفاقا فعلی بێی هیچ تێكهەلكرنەكا هەڤشێوەیێ دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ مووچە بهێتە هنارتن.

دەقێ بەرسڤا پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ ئاخڤتنێن پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ ل دۆر پێگیری و شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ و دیاركركرنا ڕاستیان:

هەرێما كوردستانێ ب گۆرەی خشتەیێن قانوونا بودجەیا فیدرالی بۆ سالا 2023، شایستەی 16 ترلیۆن و 498 ملیار دینارایە كو مەهانە دبیتە ئێك ترلیۆن و 375 ملیار دینار، ژ ڤی گۆژمەی مەهانە 906 ترلیۆن دینار تەرخانكریێ مووچەیی فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ یە، بەلێ ژ 1/1/2023 هەتا نوكە وەزارەتا دارایی یا فیدرال تنێ گۆژمەیێ دو ترلیۆن و 598 ملیار دینار بۆ هەرێما كوردستانێ مەزاختیە، كو 400 ملیار دینار ژ ڤی پارەی بۆ مەهاێن 11 و 12 سالا 2022، د دەمەكی دا ب گۆرەی خشتەیێن قانوونا بودجەی هەتا مەها تەباخا 2023 گۆژمەیێ 11 ترلیۆن تەرخانكریێ هەرێما كوردستانێ یە.
-ژ 1/1/2023 مووچەیێ فەرمانبەرێن دەڤەرێ دی یێن ئیراقێ ب گۆرەی هەژمارێن هاتی ل خشتەیێن قانوونا بودجەی، د دەمێ خوە دا هاتیە بەلاڤكرن، لێ تنێ بۆ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ بیڤەرێ ئینفاقا فیعلی هاتیە پەیڕەوكرن كو د ڤێ چەندێ ژی دا كار ل سەر پێرابوونەكا جودا هاتیە كرن ئەوژی میكانیزمێ قەری یە، كو ل هیچ جهەكێ دی یێ ئیراقێ ئەڤە ڕوونەدایە كو ب قە ماف و مووچە ب فەرمانبەری بهێتە دان، بەلكو مووچەیێ فەرمانبەران ب گۆرەی شایستەیێ وان هاتیە بەلاڤكرن.
– دووماهی گۆژمەیێ پارەی كو بڕیار ل سەر هاتیە دان كو 500 ملیار دینارن ب شێوازێ قەری. ئەو دبێژن داهاتێ مە 320 ملیار دینارن، هەكە ئەڤ دو گۆژمەیێن پارەی ژی كۆم بكەین هێشتا ناگەهیتە سەرجەمێ گشتی یێ شایستەیێن مەهانە یێن هەرێما كوردستانێ كو دبیتە ئێك ترلیۆن و 375 ملیار دینار كو د قانوونا بودجەی دا هاتیە.
-ل دۆر داهاتێ پەترۆلێ، ژ مەها سێ یا ئەڤسالە پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ناهێتە هنارتن، بەلێ وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ ب خوە ژ 25/6/2023 وهەتا نوكە ڕۆژانە تێكرا ڕێژەیا 85 هزار بەرمیلێن پەترۆلێ وەرگرتیە بۆ بكارئینانا ناڤخوەیی و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی بەرهەڤ بوویە ژی ڕێژەیەكێ كو وان بڤێت بدەتە وان، ب وێ ڕێژەیا كو وەزارەتا پەترۆلێ داخوازكریە و د شیانێن پالاوگەهێن ناڤخوەیی دایە، د بەرانبەر دا حوكمەتا ئیراقا فیدرال پێگیریا سەر ملێ خوە بۆ مەزاختنا تێچوویا ڤێ پەترۆلێ ب ستوویێ خوەڤە وەرنەگرت و ئێك دینار ژی نەهنارت بۆ مەزاختیێن دەرئینان و بەرهەمئینان و ڤەگوهاستنا پەترۆلێ.
-سەبارەت داهاتێ نە پەترۆل یێ هەرێما كوردستانێ ژی هەر ژ دەستپێكێ شەفافانە هەموو داتا و هەژمار چوونە بەردەستێ وەزارەتا دارایی یا ئیراقا فیدرال و هووربینی بۆ هاتیە كرن، بەرهەڤی ژی مە نیشادایە دچارچۆڤەیێ دستووری و قانوونێن كارپێكری دا ژ وان ژی قانوونا ئیدارەیا دارایی یا فیدرال كو داهاتێن نە پەترۆلی یێن فیدرالی بهێنە ڕادەستكرن، بەلێ وەزارەتا دارایی یا فیدرال شرۆڤەكرنەكا ناڤەندی هەیە بۆ داهاتێن نە پەترۆلی و بەردەوام زێدەتر بڕیە كو هەرێمێ هەی ژ ناڤ شایستەیێن دارایی دا، ئەڤە ژی بەرۆڤاژی دستووری و قانوونێن كارپێكرینە.
-ل دووماهیێ ڕادگەهینین هیچ هۆكار و بهانەیەكێ نابینین بۆ نە هنارتنا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ و پێدڤیە دوور ژ ئینفاقا فعلی بێی هیچ تێكهەلكرنەك هەڤشێوەی دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ مووچە بهێتە هنارتن و بەرۆڤاژی ئاخڤتنێن پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ، فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ نەكو سێ جار هندێ مافێن وان بۆ نەهاتیە هنارتن بەلكو ل بن ناڤێ قەری ئەوا بۆ هاتیە هنارتن ژی نیڤا مافێن وان ژی نینە و مووچەیێن چەند مەهان هاتیە بڕین و باسێ هنارتنا وان ژی نەهاتیە كرن. حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، هەموو پێگیریێن سەر ملێ خوە بجهئیناینە، بەلێ بەردەوام ب بهانەیەكێ مافێ هەرێمێ دهێتە پێشێلكرن و بەرێز پەیڤدارێ حوكمەتا ئیراقێ دبێژیت «باشترین ڕێك بۆ چارەسەریێ بجهئینانا دستووری و ڕێككەفتنایە» ئەم ژی دگەل وێ چەندێ د هەڤڕاینە ل گەل هەوە بەلێ پرسیار دكەین، كێ دستوور و قانوون پێشێلكرینە؟ كی یە ڕێككەفتنان دگوهۆڕیت و پێگیریێ ناكەت؟.

سه‌رۆک مه‌سعود بارزانى پەیامەک ل دۆر ره‌وشا که‌رکووکێ بەلاڤکر و تێدا ھاتیە: ده‌مێ چه‌ند رۆژایه‌ ھەژماره‌کا رێگر و ئاژاوه‌گێران ب بهانه‌یا رێگریێ ل ڤه‌کرنا باره‌گایێن پارتى ل باژێرێ که‌رکووکێ رێیا هه‌ولێر – که‌رکووکێ گرتینه‌ و رێ ناده‌ن وه‌لاتى ژیان و هاتنوچوونا ئاسایى یا خۆ بکه‌ن و ره‌وشه‌کا نه‌گونجاى و گه‌له‌ک مه‌ترسیدار بۆ خه‌لکێ که‌رکووکێ دروستکرینه‌«.
د پشکەکا دی یا پەمێ دا هاتیه‌ «ئه‌م هه‌رده‌م دوپات دکه‌ین کو که‌رکووک پێدڤیه‌ ببیته‌ نموونه‌یا پێکڤه‌ژیانێ و برایه‌تیێ د ناڤبه‌را هه‌مى پێکهاته‌یێن باژێڕێ دا، لێ ئه‌ڤ ره‌فتارا نه‌ د جهێ خۆ دا و نه‌یاسایى بزاڤه‌که‌ بۆ په‌یداکرنا فتنه‌یێ و تێکدانا پێکڤه‌ژیانێ».
سه‌رۆک بارزانى د یا پەیاما خۆ دا دیارکریه‌ «جهێ مەندەھۆشیێ یه‌ د چه‌ند رۆژێن بۆرى دا هێزێن ئه‌منى و پۆلیسێن که‌رکووکێ ب چ شێوه‌یان رێگرى ل ئاژاوه‌گێریێ و ره‌فتارێن نه‌یاسایى نه‌کربوون، دوھی ژى توندوتیژى ل به‌رانبه‌ر گه‌نجێن خۆنیشانده‌رێن کورد هاته‌ بکارئینان و خوینا گه‌نجێن کورد هاته‌ رشتن، ئه‌ڤ ره‌فتاره‌ ب چو شێوه‌یان قابلى قەبوولکرنێ نینه‌ و ئه‌نجامێن گه‌له‌ک خراب دێ په‌یدا که‌ت و ڕێژتنا خوینا گه‌نجێن مە ل که‌رکووکێ باجه‌کا گڕان دێ هه‌بیت».
سه‌رۆک بارزانى داخواز ژ سه‌رۆکوه‌زیرێ ئیراقێ کر کو سنووره‌کی بۆ وان رێگر و ئاژاوه‌گێران بدانیت و دووماهیێ ب ڤێ سته‌مێ و جوداکاریێ و رێگریێ بینیت کو ئێکسه‌ر پێکڤه‌ژیان و سه‌قامگیریا که‌رکووکێ و ده‌ڤه‌رێن دى دکه‌نه‌ ئارمانج.

وەزیرێ دارایی وئابۆری ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڕاگەهاند: هەرێما كوردستانێ ل گەل چارەسەریا كێشایە ل گەل بەغدا ب گۆرەی دستووری، بەلێ ئیراق پێگیری ڕێككەفتنان نەبوویە .
ئاوات شێخ جەناب، وەزیرێ دارایی و ئابۆری ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د چارچۆڤەیێ پێشوازیكرنێ ل شاندەكێ پەرلەمانێ كەنەدا ژ پارتێن جودا یێن وی وەلاتی ڕاگەهاند» هەرێما كوردستانێ دەڤەرەكا گونجایە بۆ كۆمپانیێن بیانی تاكو وەبەرئێنانێ د كەرتێ جودا یێن چاندنێ، پیشەسازی و گەشتوگوزاری دا بكەن».
وەزیرێ دارایی و ئابۆری سەبارەت پەیوەندیێن هەرێما كوردستانێ و بەغدا ڕۆهنكر» سیاسەتا كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ چارەسەركرنا كێشەیان بوو ل گەل بەغدا ب گۆرەی دستووری د وی چارچۆڤەی ژی دا چەندین ڕێككەفت ل گەل حوكمەتا ئیراقێ هاتینە ئەنجامدان، بەلێ پاشی ژ ئەگەرێ پێگیری نەكرنا حوكمەتا ئیراقێ، ڕێككەفتن نەهاتنە بجهئینان».
ئاوات شێخ جەناب گوت ژی» هەكە قانوونا بودجەیا ئیراقێ وەكو خوە بهێتە بجهئینان، هەرێما كوردستانێ دشێت پشكەكا مەزن یا كێشەیان چارەسەر بكەت».
وەزیرێ دارایی و ئابۆری ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر كو چەندین بزاڤێن ناڤخوەیی و نێڤدەولەتی هەنە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان.

مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان ڕەت دكەت بەرسڤا بەیاننامەیەكا مەكتەبا سیاسی یا ئێكەتی نیشتمانی كوردستان ل دۆر ڕوودانا 31 ئاب بدەت و دبێژیت (جواب اڵاحمق السكوت) هەروەسا دوپاتیێ ل وێ چەندێ دكەت كو ڕوودانا 31 ئاب خالەكا وەرچەرخانێ بوو د دیرۆكا خەباتا گەلێ مە دا.
مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان د بەیاننامەیەكێ دا بەلاڤكر» مەكتەبا سیاسی یا ئێكەتی نیشتمانی كوردستان، ل ڕێككەفتی 30/8/2023، بەیاننامەیەكا دوور و درێژ و بێ ناڤەرۆك، دوور ژ ڕاستیێ و پڕ جەواشەكاری ب هەلكەفتا 31 ئاب بەلاڤكر».
ڕوودانا 31 ئاب سالا 1996، وەكو مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان د بەیاننامەیا خوە دا ئاماژە پێكری» خالەكا وەرچەرخانێ بوو د دیرۆكا خەباتا گەلێ مە دا و ئەنجامێن وێ هەرێما كوردستانێ بەر ب ئاراستەیەكێ نیشتمانی و ئاڤەدانكرنێ و سەقامگیریێ پێنگاڤ هاڤێتن».
پارتی ڕەت دكەت بەرسڤا وێ بەیاننامەیا پڕ ژ تۆمەت و دوور ژ ڕاستیات یا ئێكەتیێ بدەت، چونكە وەكو ئاماژە پێ هاتیە كرن» ناڤەرۆكا وێ ئاستێ وان نیشان ددەت و ( جواب اڵاحمق السكوت)».

ئەندامەكێ بەرێ یێ پەرلەمانێ كوردستانێ ڕادگەهینیت: پتریا وان سكالایێن ل دادگەها فیدرالی یا ئیراقی دژی قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ هاتینە تۆماركرن، ئالیێن كوردستانی و پشكەك ژ فراكسیۆنێن پشكدار د كابینەیا نەهێ دا تۆمار كرینە.
عەبدولسەلام بەرواری، شرۆڤەكارێ سیاسی و ئەندامێ بەرێ یێ پەرلەمانێ كوردستانێ گوت» ئێك ژ هۆكارێن بووینە ئەگەر هەولێر و بەغدا ل دۆر كێشەیێن هەلاویستی نەگەهنە ڕێككەفتنێ، قبوولنكرنا هزرا فیدرالیەتێ ژ ئالیێ بەرپرسێن ئیراقێ و دانپێدان نەكرن ب وێ چەندێ هەرێما كوردستانێ د فیدرالیەتێ دا یا جودایە ژ پارێزگەهێن دی یێن ئیراقێ».
عەبدولسەلام بەرواری دبێژیت» هەرێما كوردستانێ ب گۆرەی مادەیا 121 ژ دستووری نوونەرایەتیا دەولەتا ئیراقێ دكەت ل سەر پارچەیەكا ئەردی و هەموو دەستهەلات هەنە، بەلێ ئەڤە ژ ئالیێ وەزیر، بەرپرس، سیاسەتمەدار و هەتاكو كارمەندان ژی ڤە ل بەغدا ناهێتە قبوولكرن».
ب دیتنا وی شرۆڤەكارێ سیاسی» پشتی سالا 2003، حوكمەتێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن ئیراقێ د سەركەفتی نەبوون و كێشە هەبوون د پێشكێشكرنا سادەترین خزمەتگوزاری بۆ وەلاتیان و بەردەوام خەلك یێ نەڕازی بوو، بەلێ د بەرامبەر دا ل هەرێما كوردستانێ، سەرەرای ئابلۆقەیا ئابۆری، شەڕێ داعشێ، هاتنا سەدان هزار ئاوارە و پەنابەران، بەردەوام پێشكەفتن ب خوەڤە دیتیە، ئەڤە ژی ئێك ژ هۆكارێن دی یە كو بوویە ئەگەر بەغدا بەردەوام ل گەل هەولێرێ نەگەهیتە ڕێككەفتنێ».
دوپاتكر ژی» ژ ڕوویێ پێشكەفتنێ ڤە هەرێما كوردستانێ ل گەل ئیراقێ ناهێتە بەراوردكرن، خزمەتگوزاریێن وەكو كارەب و ئاڤ ل ئیراقێ گەلەك د خرابن، بەلێ د بەرامبەر دا ل هەرێما كوردستانێ گەلەك باشترە».
خویاكر» د دەمێ بۆری دا پتریا ئەو سكالایێن ل دادگەها فیدرالی دژی هەرێما كوردستانێ هاتینە تۆماركرن، د ڕاستی دا ژ ئالیێ ئەرەبێن شوڤینی نەهاتبوونە تۆماركرن، بەلكو ژ ئالیێ كوردان ڤە و ب تایبەتی ژ ئالیێ هندەك فراكسیۆنێن پشكدار د حوكمەتێ دا هاتبوونە پێشكێشكرن. ئەڤ چەندە ژی بەرپرسێن ئیراقی هانددەت د ڕژد بن ل سەر هەلویستێن خوە و بزاڤێ بكەن وەكو پارێزگەهەك مامەلێ ل گەل هەرێمێ بكەن» .

پەرلەمانتارەك ئاماژێ ب وێ چەندێ دكەت، مادەیا 140 ب وی شێوەیێ نوكە كار ل سەر بهێتە كرن، دێ بێ ئەنجام بیت و ڕێگریكرن ل زڤرینا پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ كەركووكێ و شنگالێ و جهێن دی بەلگەیە ل سەر بجهنەئینانا مادەیا 140، هەروەسا دبێژیت، حوكمەتا محەمەد شیاع سۆدانی هەڤشێوەیا حوكمەتا كازمی بڕیاران ددەت بەلێ بجه نائینیت.
ماجد شنگالی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارەت ڕێگری و ئاستەنگێن بەردەم بجهئینانا مادەیێ 140 یێ دستووری گوت» ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی پشتی پەسەندكرنا دستووری ل سالا 2005 و هەتا گەهشتیە نوكە، هیچ بڕگە و مادەیەكا دستووری وەكو خوە بجهنەئینایە، سەبارەت مادەیا 140، تنێ گۆژمێ10 ملیۆن دینار وەكو قەرەبوو بۆ زیانداران هاتیە مەزاختن، ئەگەر نە هەتا نوكە سەبارەت ئاساییكرنا دەڤەرێن سنوورێ مادەیێ 140، نە سەرژمێری هاتیە كرن و نە ڕاپرسی ژی هاتیە ئەنجامدان».
گوت ژی» پتریا ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی دژی بجهئینانا مادەیا 140 نە، بەلێ ب زمانی ب ئاشكرا نابێژن، بەلكو د ناڤخوەدا ب تمامی دژی بجهئینانا وێ مادەیێ نە».
ماجد شنگالێ ئاشكراكر ژی» ڕێگریكرن ل زڤرینا پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ كەركووكێ و شنگالێ و جهێن دی، بەلگەیە ل سەر وێ چەندێ كو ڕێ ناهێتە دان مادەیا 140 بهێتە بجهئینان».
هەڤدەم باس ل وێ چەندێ كر» وان ئالیێن سیاسی ترس ژ پارتی دیموكراتی كوردستان هەیە بزڤریتە كەركووكێ و جهێن دی، لەوما هەتا د شیانێن واندا بیت ڕێگریێ ل زڤرینا پارتی بكەن بۆ كەركووكێ، حوكمەتا محەمەد شیاع سۆدانی ژی هەڤشێوەیێ حوكمەتا مستەفا كازمی یە، بڕیاران ددەت، بەلێ بجهنائینیت».
سەبارەت هەلویستێ پارتی ل سەر وان جۆرە هەلویستان، ماجد شنگالی دبێژیت» پارتی ب هەموو شێوەیان دەستپێشخەریێ دكەت بۆ بجهئینانا ڕێككەفتنان ل گەل هەڤپەیمانیا بڕێڤەبرنا دەولەتێ، بەلێ حوكمەتا ئیراقێ و هەڤپەیمانیا بڕێڤەبرنا دەولەتێ ل بەرامبەر وان دەستپێشخەریان یا بێ دەنگە و خوە ژێ ڤە ددزریت» هەروەسا دوپاتكر ژی» بجهئینانا مادەیا 140 ب وی شێوەیێ نوكە، دێ بێ ئەنجام بیت».
بەری چەند ڕۆژان لایەنگرێن حەشدا شەعبی و عەسائیب ئەهلولحەق خوەنیشادان ئەنجامدابوو دژی بڕیارەكا محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێبۆ ڕادەستكرنا بارەگەهێ جڤاتا سەركردایەتیا پارتی ل كەركووكێ كو پشتی ڕوودانێن 16 ئۆكتۆبەرا 2017 فەرماندەیا ئۆپەراسیۆنێن كەركووكێ تێدابوو و ڕێكا هاتنوچوونێ د ناڤبەرا كەركووكێ و هەولێرێ دائێخستبوو و ئاستەنگ بۆ هاتنوچوونا شۆفێران ژی دروستكربوو.

ئەندامەكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دبێژیت: بۆ دابینكرنا شایستەیێن دارایی یێن فەرمانبەران، هەرێما كوردستانێ هەموو پێگیریێن خوە د قانوونا بودجەی دا بجهئیناینە، ئەگەر چ قانوون ب ڕێككەفتن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا نەهاتیە پەسەندكرن و ل سەر مە هاتیە سەپاندن، بەلێ سەرەرای ڤێ چەندێ ژی، حوكمەتا فیدرالی پێگیری قانوونێ نەبوو و ڕێككەفتن پێشێل كرینە.
سیپان شێروانی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارەت وێ چەندێ هەكە بەغدا بەردەوام بوو ل پێشێلكرنا ڕێككەفتنان و شایستەیێن دارایی یێن هەرێمێ نە هنارتن، حوكمەتا هەرێمێ دشێت چ بكەت؟ گوت» ڕێكێن قانوونی، كارگێری و سیاسی و گەلەك ڕێكێن دی ل بەرمە هەنە بۆ وێ چەندێ دژی حوكمەتا فیدرالی بكاربینین و ب گۆرەی بڕگەیا حەفت ژ مادەیا 13 ژ قانوونا بودجەی، هەكە هەولێر و بەغدا ل دۆر هنارتنا شایستەیێن دارایی یان هەر پرسەكا دی نەگەهشتنە ڕێككەفتنێ، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ د دەمێ 15 ڕۆژان دا دێ بڕیارا پێدڤی ل دۆر بڕیارێ دەت و كێشەیێ ئێكلاكەت».
دیاركر ژی» د وێ باوەریا دامە كو محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ دێ قانوونێ سەروەر كەت و دستووری بجهـ ئینیت و بڕیارا پێدڤی دێ دەركەت».
كارتا قانوونی وەكو سیپان شێروانی باس كری، دوەمین كارتە كو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دشێت دژی بەغدا بكاربینیت و ئاماژە دكەت» سەرەرای وان هەموو تێبینیێن مە ل سەر دادگەها فیدرالی یا ئیراقی هەین، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دشێت كارتا قانوونی بكاربینیت و ل دادگەها فیدرالی سكالایێ تۆمار بكەت بۆ وێ چەندێ كێشە بهێتە ئێكلاكرن، هەرچەندە مە گەلەك گۆمان ل سەر بڕیارێن وێ دادكەهێ یێن هەین».
وی پەرلەمانتارێ فراكسیۆنا پارتی خویاكر ژی» كارتا سیێ د دەستێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دا، كارتا سیاسی یە و بڕیارا سیاسی ژ ئالیێ سەركردایەتیا كوردی و سەرۆك مەسعود بارزانی دهێتە دان، كارتەكا گەلەك ب هێزە و دێ كاریگەریەكا مەزن هەبیت».
سیپان شێروانی د پشكەكا دی یا ئاخڤتنێن خوە دا گوت ژی» گەلەك جاران دهێتە گوتن، ئایا هەولێر و بەغدا ڕێككەفتینە یان نە؟ بەلێ ڕێككەفتن ژمێژە هاتیە كرن. ل دۆر پرسا پەترۆلێ، ڕۆژا 4/4/2023 هەردو سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ڕێككەفتن ئیمزاكریە و سەبارەت هووردەكاریێن هنارتنا شایستەیێن دارایی ژی، ڕۆژا 27/7/2023، هەردو شاندێن بەغدا و هەولێرێ ڕێككەفتن، بەلێ ژ ئەگەرێ وێ چەندێ ئیراق وەلاتەكێ دەزگەهی، قانوونی و دستووری نینە ڕێككەفتن ناهێنە بجهئینان».
پتر ڕۆهنكر ژی» ئەو حزب و ئالیێن سیاسی یێن نوكە یێن ئیراقی كو نیاز هەیە یان خەونێ ب وێ چەندێ ڤە دبینن كو قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ ژ ناڤ ببەن، گەلەك ژ ڕژێما پێشتر یا ئیراقێ لاوازترن كو ل سالێن نۆتان دا كار بۆ ژناڤبرنا كوردان دكر و پاشی نەچاربوو دەست ب دانوستاندنان ل گەل كوردان بكەت».
هەروەسا دیاركر» ب درێژیا 100 سالێن بۆری، هەر دەمێ ئیراق بێ هێز بووی، داخوازا هاریكاریێ ژ كوردان كریە و گوتیێ دێ مافێن هەوە یێن دستووری دەین و هەر چ تشتێ هەوە بڤێت دێ بۆ هەوە ئەنجام دەین، بەلێ دەمێ ب هێز دبیت، شەڕێ كوردان دكەت و كار بۆ ژناڤبرنا كوردان كریە، ئەڤ ئەقلیەتە هەتا نوكە ژی یا مای».

ل گۆر ئەنجامێ ڤەکۆلینا ناڤەندەکا ڤەکۆلینان ل باکورێ کوردستانێ کورد داخوازا راگرتنا شەڕی و چارەسەرکرنا پرسا کوردی دکەن، وەلاتی دخوازن ب رێیا پەرلەمانێ تورکیا پرسا کوردی بهێتە چارەسەرکرن، چونکی رەوشا نها کاریگەریەکا گەلەک خراب ل ژیانا وان کریە و دڤێت پرسا کوردی ب رێیا ئاشتیێ بهێتە چارەسەرکرن.

ناڤه‌ندا ڤه‌کۆلینێن هزری یا spectrum house ل 15 باژێرێن باکورێ کوردستانێ ل سه‌ر پرسا کورد ڤه‌کۆلینه‌کا به‌رفه‌ره‌ه کر و پاشی ئه‌نجامێن ڤه‌کۆلینا خوه‌ ژ بۆ رایا گشتی ئاشکرا کر. د راپۆرتا ناڤه‌ندا ڤه‌کۆلینێن هزری دا هاتیه‌ راگه‌هاندن کو ل 15 باژێرێن باکورێ کوردستانێ وان ل گەل وه‌لاتیێن کورد هەڤدیتن کرینە و د ئه‌نجام دا نێزیکی 80٪ وه‌لاتیێن کورد داخوازا چارەسەر‌کرنا پرسا کوردی ب رێیا دیالۆگێ و ئاشتیێ کرینه‌، هه‌روه‌سا وه‌لاتیێن کورد دیار ژی کرینه‌ کو دڤێت ب ده‌ستپێشخه‌ریا په‌رله‌مانێ تورکیا و ب پشته‌ڤانیا ده‌ستهه‌لاتێ و سازیێن جڤاکێ سڤیل وه‌ک سالا 2013 جاره‌کا دی قۆناغا ئاشتیێ بهێته‌ ده‌ستپێکرن.
د پشکه‌کا دی یا راپۆرتا هەمان ناڤەندێ دا ئەو یەک ژی هاتیە دیار کرن، کو ژ ئه‌نجاما ڤه‌کۆلینا وان ئاشکرا بوویە پرانیا وه‌لاتیێن کورد وه‌سا دبینن ژ به‌ر کو هەتا نها پرسا کوردی نه‌هاتیه‌ چارەسەر‌کرن ره‌وشا ئابووریا تورکیا خراب بوویه‌ و داخوازێ ژ ئالیێن شه‌ر کرینه،‌ کو ب دانوستاندنان پرسا کوردی چارەسەر‌ بکه‌ن.
هه‌روه‌سا ل گۆر ڤه‌کۆلینا ناڤه‌ندا ڤه‌کۆلینێن هزری پشکه‌ک ژ وه‌لاتیێن کورد ژ سیاسه‌تا هەدەپێ ژی نه‌رازینه‌ و داخوازا سیاسه‌ته‌کا نوو و زەلال ژ هەدەپێ کرینه‌ و راگه‌هاندینه‌ کو ئه‌و ژ سیاسه‌تا نها یا ده‌ستهه‌لاتێ ژی نه‌رازینه‌. وه‌لاتیێن کورد د هه‌ڤدیتنێن ل گەل ناڤەندا ناڤهاتی دا ئەو یەک ژی دیار کرینه،‌ کو ژ به‌ر شه‌ڕی و ئالۆزیێن نها، رەوشا وان ژی گەلەک خراب بوویە، چونکی شەڕی کاریگەریەکا خراب ل ژیانا وان کریە، رێژەیا بێکاریێ گەلەک زێدە بوویە و هەروەسا ئەو کوردێن ژ نەچاریێ چووینە باژێرێن مەزن یێن تورکیا ژی نها د رەوشەکا گەلەک خراب دا دژین، ژ بەر هندێ ژی چو رێیێن دی نینن و دڤێت پرسا کوردی بهێتە چارەسەرکرن دا رەوشا تورکیا ژی یا ئارام بیت.
ناڤه‌ندا ڤه‌کۆلینێن هزری ڤه‌کۆلینێن خوه‌ ل 15 باژارێن باکورێ کوردستانێ یێن وه‌ک، ئامه‌د، وان، مێردین، ئه‌رزرۆم، باتمان، جۆله‌مێرگ‌، روحا، شه‌رنه‌خ، سه‌مسور، سێرت، ئاگری، به‌دلیس، موش، قه‌رس و دێرسیمێ کریه‌ د ڤێ ڤەکۆلینێ دا نێزیکی دو هزار کەس پشکدار بووینە و بەرسڤا پرسێن ناڤەندا ڤەکۆلینان داینە.
ئەو یەک د دەمەکێ دایە کو بەری نها ژی چەندین ناڤەندێن ڤەکۆلینان ل تورکیا سەبارەت ب رەوشا نها و داخوازیێن وەلاتیان چەندین راپرسی کربوون و د ئەنجاما راپرسیان دا دیار ببوو، کو ئێک ژ داخوازیێن سەرەکی یێن وەلاتیێن کورد چارەسەرکرنا پرسا کوردی و راگرتنا شەڕی یە، چونکی وەلاتی وەسا دبینن ژ بەر شەڕێ نها رەوشا دەڤەرێن وان گەلەک ئالۆزە و ئەو نەشێن ب رەنگەکێ ئاسایی بژین، چونکی شەڕی کاریگەری ل ژیانا وان یا کری و ب تایبەتی ژی نها داهاتێ وان نینە، هەکە شەڕ بهێتە راگرتن و هەروەسا گرنگی ب دەڤەرێن کوردی ل باکورێ کوردستانێ بهێتە دان دێ رەوشەکا نوو هێتە پێش و ئەو یەک دێ بیتە ئەگەرێ کێمکرنا بێکاریێ و بێگومان دێ رەوشا ئابووری یا دەڤەرێن کوردی گەلەک باشتر لێ هێت و ئەو یەک دێ کاریگەریا خوە ل سەر رەوشا گشتی یا تورکیا ژی کەت.