ئه‌ڤرۆ نيوز، عه‌زيز هه‌ورامى:
چه‌نده‌كێ به‌رى نوكه بيڤه‌له‌رزه‌كێ ل سلێمانيێ دا و چه‌ند چركه‌يه‌كێن كێم يا به‌رده‌وام بوو و وه‌لاتيان هه‌ست پێ كر و ژ مالێن خوه ده‌ركه‌فتنه ژ ده‌رڤه. ئه‌ڤێ بيڤه‌له‌رزێ ل سنورێ گه‌رميان و هه‌له‌بچه ژى ب هه‌مان شێوه دايه.
ب گۆره‌ى گۆتنێن شاره‌زايان ئه‌ڤ بيڤه‌له‌رزه ب رێژا 5.3 پله بوويه ل دووڤ پيڤه‌رێ ريخته‌ر.
ئه‌ڤرۆنيۆز:
ئه‌ندامه‌كێ لژنا دارێشتنا دستوورێ عيراقێ، ئه‌ڤرۆ دوشه‌مبى، راگه‌هاند، دادگه‌ها فيدرالى بريارا نه دستووريا ريفراندۆما كوردستانێ ده‌ركر، سه‌ره‌راى نه به‌رهه‌ڤبوونا چو نوونه‌رێن هه‌رێمێ ل دادگه‌هێ. دياركر ژى ريفراندۆم ناهێته هه‌لوه‌شاندن بێ ئه‌نجامدانا ئێكا هه‌ڤشێوێ وێ.
دادگه‌ها فيدرالى ل عيراقێ، ئه‌ڤرۆ، برياره‌ك ب نه‌دستووريا وێ ريفراندۆما ل سه‌ربخوه‌يا كوردستانێ هاتيه ئه‌نجامدان ل 25 ئه‌يلۆلا بۆرى.
پارێزه‌رى كوردكه‌ريم ئه‌لبه‌حرى بۆ كه‌نالێ كوردستان 24 گۆت، چو ده‌ستهه‌لات ل جيهانێ نه‌شێن ريفراندۆمێ ب هه‌لوه‌شينن، چونكى مافه‌كێ دستوورى يه.
كه‌ريم كو ئه‌ندام بوو دلژنا دارێشتنا دستوورێ عيراقێ دا ل سالا 2005 زێده‌تر گۆت، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ چو شاند نه‌هنارتن بۆ روونشتنێن وێ دادگه‌هێ بۆ به‌رگريێ ژمافێن گه‌لێ كوردستانێ ودياركر، كوردستانێ ئێكسه‌ر سه‌ربخوه‌يێ رانه‌گه‌هاندبوو وده‌ليڤه هه‌بوو كو دادگه‌ه بريارێ ل دۆر دستوورى يان دستوورى نه‌بوونا راگه‌هاندنا وێ ده‌وله‌تێ بده‌ت.
ئاشكراكر ژى، ريفراندۆم ناهێته هه‌لوه‌شاندن بێ ئه‌نجامدانا ريفراندۆمه‌كا دى يا هه‌ڤشێوێ وێ بۆ هه‌لوه‌شاندنێ .
ئه‌ڤرۆنيۆز:
ئه‌ندامه‌كێ لژنا دارايى ل جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ ئاشكراكر كو ل هه‌فتيا بهێت دێ پارێ گه‌نمێ جوتيارێن هه‌رێما كوردستانێ هێته مه‌زاختن.
مه‌سعود حه‌يده‌ر ئه‌ندامێ لژنا دارايى ل جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ راگه‌هاند، پارێ سێ سالان يێ جوتياران دێ هێته مه‌زاختن.
وى په‌رله‌مانتارى د به‌ياننامه‌كێ دا گۆت، شيستێن دارايى يێن جوتيارێن هه‌رێما كوردستانێ بۆ سالێن 2014 و2015 و2016 دراستڤه‌كرنا قانوونا بودجا سالا 2017 هاتيه چه‌سپاندن ومه‌رجێ مه ئه‌وبوو كو حه‌يدر عه‌بادى سه‌رۆك وه‌زيران ب خوه ببينين ومه سۆز ژێ وه‌رگرت كو ئه‌ڤ ساله پاره‌ى ب مه‌زێخيت وسۆزا خوه بجهئينا.
دياركر، ل ده‌مێ بۆرى بريارا مه‌زاختنا پارێ گه‌نمێ جوتيارێن كوردستانێ هاتبوو دان ونوكه ژى ل گه‌ل وه‌زاره‌تا بازرگانى مه ئاخڤتيه وبرياره ب دو گه‌را سه‌رجه‌مێ پاره‌ى بهێته مه‌زاختن.
دووپاتكر ژى كو ل هه‌فتيا بهێت دێ نيڤا پاره‌ى هێته مه‌زاختن ول مه‌ها 12 يا ئه‌ڤ ساله نيڤا دى دێ هێته مه‌زاختن.
سه‌رجه‌مێ پارێ گه‌نمێ جوتيارێن هه‌رێما كوردستانێ بۆ سالێن 2014 و 2015 و2016 زێده‌تره ژ 600 مليار ديناران.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
وه‌زاره‌تا دارايى راگه‌هاندنه‌ك سه‌باره‌ت بيڤه‌له‌رزا كو بوويه ئه‌گه‌رێ گه‌هاندنا زيانێن گيانى و مالى ل باژێر و باژێركێن كوردستانێ ب تايبه‌ت ل سنورێ پارێزگه‌هێن (سلێمانی، هه‌ڵه‌بجه، گه‌رمیان، ده‌ربه‌ندیخان) به‌لاڤ كريه، و دياركريه كو وه‌ك پێشينه‌يا به‌رده‌ست بۆ راپه‌راندنا كاران، ئه‌ڤ كوژمێ پاره‌ى مه‌زاختيه.
1-(100) سه‌د ملیۆن دینار بۆ پارێزگه‌ها سلێمانی.
2-(100) سه‌د ملیۆن دینار بۆ پارێزگه‌ها هه‌ڵه‌بجه.
3-(100) سه‌د ملیۆن دینار بۆ ئیداره‌يا گه‌رمیان.
و ل سه‌ر راسپاردا به‌ڕێز (سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران)، كوژمێ (ئێك ملیار) دینار ژ ئاليێ (وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووری) هاتينه ته‌رخانكرن، بۆ چێكرنا كێشێن ئاڤ و كاره‌بێ ل (ده‌ربه‌ندیخان) ل سه‌ر داخوازيا پارێزگارێ سلێمانى.
ئه‌ڤرۆ نيوز، زنار تۆڤى:
شڤێدى و ئه‌ڤرۆ پێلەکا سەرمایێ دەڤەرا کانی ماسێ ڤەگرت و سەقایێ ڤێ دەڤەرێ ژی گەلەک ساربوویە و پلێن گەرماتیێ نزمبوونەکا بەرچاڤ ب خوەڤە دیتیە و د ئەنجامدا رێژەیەکا باش یا بارانێ ل ڤێ دەڤەرێ باریە و د ھەمان دا ل زنجیرا چیایێ ھنداڤی ناحیا کانی ماسێ و ھەروەسا ل چیاکێ سەرکێ دێشێشێ و ل ھنداڤی بێدۆھێ ئۆرە ژی بەفر باریە.
ئەڤ سالە ئێکەم جارە بەفر ل چیایێن ڤێ دەڤەرێ دباریت و ڤێ چەندێ دلخۆشیەک بۆ خەلکێ ڤێ دەڤەرێ پەیداکریە،ھەروەسا ل دووڤ پێشبینیێن رێڤەبەریا کەشناسی و بیڤەلەرزان ل دھۆکێ ل ڤێ حەفتیێ دێ رێژەیەکا باشتر یا بارانان ل پارێزگەھا دھۆکێ دەڤەرێ باریت.
جۆتیارەک ب ناڤێ محەمەد عەلی کو خەلکێ دەڤەرا کانی ماسێ یە بۆ ئەڤرۆ نيوز دبێژیت: بارینا بەفرێ ل ھەیڤا چریا دویێ و ل ھەردو کانوونێن ئێکێ و دویێ دا دبیتە ئەگەرێ زیدەبوونا ژێدەرێن ئاڤێ،ھەر چەندە ئەڤ سالە تا رادەیەکێ بارینا بەفر و بارانان گیرۆبوویە ژی،لێ ھەتاکو نوکە ل ڤێ دەڤەرێ باران تێرا پەلا گێسنی باریە و جۆتیاران ژی جۆت و گێلانێن خوە کرینە.
ئه‌ڤرۆنيۆز:
به‌رنامێ سه‌ره‌دانا شاندێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ لايه‌نێن سياسى ده‌ستپێكر وئه‌ڤرۆ شاندێ حوكمه‌تێ ل گه‌ل ئێكگرتوويا ئيسلامى كۆمبوو.
ئه‌ڤرۆ دوشه‌مبى پشتى كۆمبوونا جڤاتا وه‌زيران، نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زيرێن هه‌رێما كوردستانێ وجێگرێ وى قوباد تالبانى، سه‌ره‌دانا ئێكگرتووبا ئيسلامى كوردستان كر ول گه‌ل سه‌لاحه‌دين محه‌مه‌د به‌هائه‌دين ئه‌ميندارێ گشتيێ ئێكگرتوو كۆمبوون.
نێچيرڤان بارزانى دبه‌رپه‌رێ خوه ل فيسبووكى دبێژيت، مه كۆمبوونه‌كا به‌رهه‌مدار ل گه‌ل سه‌لاحه‌دين محه‌مه‌مه‌د به‌هائه‌دين ئه‌ميندارێ گشتيێ ئێكگرتووى ئيسلامى كوردستان هه‌بوو، مه به‌حسێ ره‌وشا نوكه وپێشهاتان كر، بۆ ده‌ربازبوونا ڤێ ره‌وشێ مه دووپاتى ل ئێكرێزيێ وته‌بايێ كر.
برياره دڤێ هه‌قتيێ دا شاندێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا لايه‌نێن دى يێن سياسى بكه‌ت، حوكمه‌تا هه‌رێمێ دڤێت بۆچوونا هه‌موو لايه‌نێن سياسى ل سه‌ر دانانا ژڤانه‌كێ بۆ هه‌لبژارتنان وه‌ربگريت، هه‌ڤده‌م به‌حس ل ره‌وشا سياسى ل هه‌رێمێ وچاره‌كرنا كێشێن دناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێمێ وپيدڤيا هه‌بوونا ئێك ده‌نگيا لايه‌نێن كوردى بۆ چاره‌كرنا وان كێشان .
ئه‌ڤرۆ نيوز، له‌زگين جۆقى:
بەرپرسێ راگەھاندنێ سەرۆکاتیا باژێرڤانیا دھۆکێ، دیارکرکو ئەڤرۆ 20ى چريا دويێ 2017 پلانا بەرھەنگاریا لاڤاو دگەل رێڤەبەریا سولینان و بۆردی کاروبارێن مرۆڤایەتی و رێکخراوەکا ئەلمانیی ھاتیە دانان.
ئیسماعیل مستەفا، بەرپرسێ راگەھاندنێ سەرۆکاتیا باژێرڤانیا دھۆکێ، بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز، دیارکر: “چەندێن تیم بۆ بەرھەنگاریا لەھییان ھاتنە پێک ئێنان و24 دەمژمێرین تیمێن باژێرڤانیی دێ ئامادەباشیی دابن دگەل ھەموو ئامیرێن پێدڤی بۆ نەھێلانا روودانا چوو حالەتێن نەچاڤەریکری ژ ئەنجامێ بارانبارینی وھەموو ئاڤرێژیێن دھۆک دھێنە پاقژکرن بۆ وی یەکێ ئاڤ تێدا ناراوەست دەمێ بارانبارینی وئاریشە بۆ وەلاتیان دروست نەبن”.
خۆیا ژی کر: “دگەل رێکخراوەکا ئەلمانیی ژی پلان ھاتە دانان ھەموو جادە و سولینین بھێنە پاقژکرن ل ھەموو جە ودەڤەران د وەرزی زڤستانی دا ھەر نوکە دەست پاقژکرنا سولینان ژی ھاتیە کرن ل جادەیێن دھۆکێ”.
ئه‌ڤرۆنيۆز:
سه‌رۆكێ جڤاتا يه‌كبوونا راگه‌هاندنا عه‌ره‌بى دداخۆيانيه‌كێ دا بۆ ئه‌ڤرۆنيۆز راگه‌هاند، كۆمكارا وه‌لاتێن عه‌ره‌بى دوهى دكۆمبوونا خوه‌دا ل قاهيره بريارا راوه‌ستاندنا كه‌نالێن ئه‌سمانى ئه‌وێن ب سه‌ر ئيرانى ڤه ده‌ركر وخوياكر ئه‌و ل هيڤيا ليسته‌كا فه‌رمى نه ب ناڤێ وان كه‌نالان بۆ به‌لاڤكرنا وێ.
جڤاتا كۆمكارا عه‌ره‌بى پشتى ئيران تۆمه‌تباركرى ب ده‌ستێوه‌ردانێ دكاروبارێن وه‌لاتێن عه‌ره‌بى دا، بريارا راوه‌ستاندنا به‌خشێ كه‌نالێن ئه‌سمانى ئه‌وێن ژلايێ ئيرانێ ڤه پشته‌ڤانيا دارايى بۆ دهێته كرن ول هه‌يڤێن ده‌ستكر يێن عه‌ره‌بى به‌خش دبن ده‌ركر.
دوێ به‌ياننامێ دا هاتيه، ئه‌و كه‌نال گه‌فن ل سه‌ر ئاسايشا نه‌ته‌وى يا عه‌ره‌بى ب رێيا ئازراندنا هه‌ستێن نه‌ژادى و تايفگه‌رى ومه‌زهه‌بى.
هه‌يسه‌م عه‌لى سه‌رۆكێ جڤاتا يه‌كبوونا راگه‌هاندنا عه‌ره‌بى بۆ (ئه‌ڤرۆنيۆز) گۆت، ئه‌ڤ برياره ژ گه‌له‌ك كه‌نالێن عيراقى ولوبنانى وكه‌نالێن ئوپۆزسيۆنا كه‌نداڤى دگريت.
دياركر ژى، ئه‌م يێ ل هيڤيا ليسته‌كا فه‌رمى نه ب ناڤێن وان كه‌نالان كو دێ ژلايێ ئێكه‌تيا راديۆ وته‌له‌ڤزيۆنێن عه‌ره‌بى ڤه بۆ مه هێته هنارتن، دا ئه‌م ژى ژلايێ خوه‌ڤه به‌لاڤ بكه‌ين.
ل دووڤ هنده‌ك ئاماران ئيران پشته‌ڤانيا دارايى ل نێزيكى 30 كه‌نالێن ئه‌سمانى ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست دكه‌ت.
دكونفرانسه‌كێ رۆژنامه‌ڤانى دا ئه‌ڤرۆ ل هه‌ولێرێ، نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زيرێن هه‌رێما كوردستانێ، به‌حسێ مووچێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌ريما كوردستانێ كر.
نێچيرڤان بارزانى گۆت، ئه‌وله‌ويه‌تا مه ئه‌وه مووچه‌ى دابين بكه‌ين، ئه‌وا ب مه‌هاتيه كرن مه يا كرى وژ نوكه وپێڤه ل دووڤ داهاتى دێ دابين كه‌ين.
سه‌باره‌ت بودجه‌ى دياركر،ل گه‌ل به‌غدا ل دۆر بودجه‌ى ل سه‌ر خه‌تين، به‌لێ سته‌مه‌كا مه‌زن ل خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ دهێته كرن، سته‌مه‌كا وه‌سا دهێته كرن كه ناهێته ته‌سه‌وركرن وب هه‌موو شێوه‌كه سته‌مه، زڤراندنا پرۆژێ قانوونا بودجه‌ى ژ جڤاتا نوونه‌ران بۆ جڤاتا وه‌زيران ده‌رفه‌ته‌كه وهيڤيدارم ئه‌و سته‌مه نه‌مينيت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
جڤاتا وه‌زيرێن عيراقێ، ب ره‌نگه‌كێ فه‌رمى، ئه‌ڤرۆ ره‌تكر كو كو ئه‌و ب چو ره‌نگه‌كێ مووچێ فه‌رمانبه‌رێن عيراقێ كێم بكه‌ت، هه‌روه‌كو گه‌له‌ك ده‌زگه‌هان راگه‌هاندى كو 20% دێ هێته كێمكرن.
جڤاتا وه‌زيرێن عيراقێ د به‌ياننامه‌كێ دا ب فه‌رمى راگه‌هاند كو چو راستى بۆ كێمكرنا مووچێ فه‌رمانبه‌ران ب رێژا 20% نينه و ئه‌م ل گه‌ل وێ يه‌كێ نه كو ئاستێ ژيارا خه‌لكى خوه‌شتر لێ بكه‌ين.
نيشاندان