ئهڤرۆنيۆز:
سهرۆك بارزانى شڤيدى دديدارهكێ ل گهل كهنالێ( CNN) يێ ئهمريكى راگههاند، ريفراندۆم بههانه بوو بۆ هێرشكرنێ ل سهر كوردستانێ، گۆت ژى بانگهشا جڤاكێ نێڤدهولهتى بۆ ئازاديێ وديموكراسيێ يا بێ بناغهيه. دياركر ژى پشتى ريفراندۆمێ دياربوو كوردستان يا ب تنێ يه، ههر د وێ ديدارێ دا بارزانى پهيامهك بۆ عهبادى وعيراقێ هنارت.
سهرۆك بارزانى دوێ ديدارێ دا گۆت، راستيهك يا ههى من دڤێت رۆهن بكهم، ريفراندۆم بههانه بو بۆ بهغدا، ههكه نه، ئهڤه پيلانا بهغدا بوو بهرى ريفراندۆمێ ژى، ئهوان ژمێژه يا خوه بهرههڤكرى، يا پێشبينى نهكرى نهبوو كو هێزێن عيراقێ هێرشێ بكهنه سهر كوردستانێ، بهلێ ئهوا بۆ من گهلهك جهێ مهندههوشيێ ئهو بوو، ئهوێن ئهمريكا ب تيرۆرست ددانه نياسين، ب تانك و چهكێ ئهمريكى هێرش ل سهر كوردستانێ كر، ل پهرچاڤێن ئهفسهر و بهرپرسێن ئهمريكى.
خوياكر ژى، خهلكێ كوردستانێ ههتا ههتايێ ل سهر رازيبوونا ڤى وهلاتى ووهلاتێ هه چاڤهرێ ناكهت، ئهڤه مافهكێ سروشتيێ مهيه ومه ب شێوهكێ ديموكراسى و ب شێوهكێ ئاشتيانه مافێن خوه پهيرهو كرن. ومه نهگۆتبوو كو رۆژا پشتى ريفراندۆمێ دێ سهربخوهيێ راگههينين، مه گۆتبوو رێ بدهنه خهلكێ كوردستانێ دهربرينێ ژ را وبووچۆنێن خوه بكهت.
سهرۆك بارزانى زێدهتر گۆت، ئهم دبهرههڤين ههرچهند دهم پێدڤى دكهت دانۆستاندنێ ل سهر وى بابهتى بكهين و ب لێك تێگههشتنێ ودوور ژ توندوتيژيێ بگههينه ئهنجامهكى، ب رێيا رێزگرتنێ ل بنهمايێن مافێ مرۆڤى.
ئاماژه دا، ههكه ئيراده ژدهستێ مه چووبا، ئهو گهلهك يا مهزنتر بوو، ئهو دهڤهرێن ژ دهستچووين ب شهرى ژدهست نهچوون، ئاسايى يه ب شێوهكێ بهروهخت ودهمكى هندهك تشتان ژدهست بدهين، مه ئيراده وخواستا گهلێ خوه ههلبژارد ل سهر هنده لايهنێن دى.
ديسا گۆت، رۆژئاڤاييان گۆت ريفراندۆمێ پاشبێخن ودهمێ وێ نينه، داخوازكر بۆ دو ههتا سێ سالان پاشبێخين. كو وى دهمى دێ رێزێ ل ريفراندۆمێ گرن. مه ژى داخوازكر كو چهمكێ رێزێ ب گوهۆرن بۆ پشتهڤانيێ . لهوما مه نهشيا باوهريێ ب پێشنيازا وان بكهين، چونكيى وان سۆزا پشتهڤانيێ وهاريكاريێ نهدا مه. ژبهر وى ئهگهرى بۆچوونا مه ئهوبوو كو پاشخستنا ريفراندۆمێ دێ زيانا مهزنتر گههينيته مه.
گۆت ژى، نوكه حوكمهتا ههرێما كوردستانێ يا راسپارديه دانوستاندنان ل گهل بهغدا بكهت وچارهكێ ببينن، شهر چو جاران بژاردهيا مه نهبوو. ب راستى دياربوو كو پێدڤيه نهتهوێن ستهم لێكرى پشت ب خوه ببهستن، ئهو ههموو پانگهشێن ب ناڤێ مافێن مرۆڤى ومافێن گهلان وئازادى وديموكراسى چو بنهما و ئهسل و ئهساس بۆ نينه.
بارزانى خوياكر، ئهوا جهێ مهندههۆشيێ ونيگهرانيێ ئهوه كو پشتى پێشمهرگهى ئهفسانه داعشێ شكاندى، مه هزركر جيهان وجڤاكێ نێڤدهولهتى وئهوێن خوه ب ههڤالێ مه دزانى، دێ پشتهڤانيێ كهن، يان ههكه پشتهڤانيێ ژى نهكهن، دێ بێ دهنگ بن، بهلێ مخابن دياربوو مه تنێ چيا يێن ههين، ئهوا نه تنێ پشتهڤانيا مه نهكر، مخابن ب چهكێن وان پێشمهرگه دهينه شههيدكرن، وان ژى بێ كو چو كارڤهدان ههبيت تهماشه دكر، ئهڤ چهنده من گهلهك نيگهران دكهت.
سهۆك بارزانى پهيامهك بۆ عهبادى و عيراقێ هنارت و گۆت، ل سالا بۆرى مه هاريكاريا ههوه كر، ل مووسلێ ههكه ژبهر پێشمهرگهى نهبا مووسل ئازاد نهدبوو، بزڤرن بۆ لۆژيكي ودهست ب دانوستاندنێ ل گهل حوكمهتا ههرێما كوردستانێ بكهن، چونكى شهر تنێ وێرانكارى و دێ بيته ئهگهرێ خوون رشتن بۆ ههموو عيراقێ وچو بهرههم ژى بۆ نابيت.
ئهڤرۆ نيوز:
ههڤپهيمانيا عهرهبى ب سهركرداتيا سعودى، بۆردۆمانا ئهسمانى يا پێگههێن حوسيان ل يهمهن كر.
ب گۆرهى سكاى نيوز فرۆكێن ههڤپهيمان رابووينه ب بۆردۆمانكرنا دژوار يا پێگههێن حوسيان ل سهنعاء يا پايتهختێ يهمهن.
ئاماژه ب وێ چهندێ ژى كريه كو بۆردۆمانا وهزارهتا بهرهڤانيێ ئهو هێز كرينه ئارمانج يێن نوكه ئاڤاهيێن حكومى يێن د دهستێ حوسيان دا ل سهنعاء يا پايتهختێ يهمهن.
ئهڤه د دهمهكى دايه كو حهفتيا بۆرى حوسيێن يهمهن مووشهكهكا دوورهاڤێژ ژ جۆرێ باليستا ئاراستهيى سعوديێ كربوو، بهلێ نهشيا ئارمانجێ بينيت و ژ لايێ سعودێ ڤه هاته ژناڤبرن.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
تورکیا ئامادەیا خۆ دەربریە 15 ملیۆن دۆلار بدەتە راوێژکارەکێ بەرێ یێ سەرۆکی ئەمریکا، ل بەرامبەر دەستگیرکرنا نەیارەکێ سەرۆکێ تورکیا.
دادوەر رۆبێرت مۆلەر،مەزنە راوێژکارێ ئەمنی یێ سەرۆکێ ئەمریکا دەست ب لێکۆلینێ ل گەل مایکل فلین، راوێژکارێ بەرێ یێ دۆنالد ترەمپێ سەرۆکێ ئەمریکا، ب ئەگەرێ وێ کۆمبوونا ل گەل بەرپرسێن تورکیا،کو پشتی سەرکەفتنا ترەمپی د هەلبژارتناندا، ئەنجام دایە.
لدووڤ زانیاریێن هاتینە بەلاڤ کرن، بەرپرسێن تورکیا داخواز ژ مایکل فلین کریە،پشتی دەست بکاربوونا وی وەک راوێژکارێ سەرۆکێ ئەمریکا، ئاسانکاریێ بکەت بۆ ڤەگەریانا فەتحولا گولەنی، کەسایەتیێ ئاینیێ تورک و رێبەری بزاڤا خزمەت یا تورکیا،هەروەسا هاریکاریا رەزا زەراب، سەرمایەدارێ تورکی ـ ئێرانی بکەت،کو ژ زیندانێ دەربکەڤیت،کو ب کەسەکێ نێزیکی ئەردۆغانی دهێتە دانان.
ل بەرامبەر ڤەگەراندنا فەتحولا گولەنی ژ ئەمریکا بۆ تورکیا، کو رەجەب تەییب ئەردۆغان ب دوژمنێ سەرەکیێ خۆ ددانیت، تورکیا بەلێن دایە کو 15 ملیۆن دۆلاران بدەتە مایکل فلینی.
حوکمەتا تورکیا فەتحولا گولەنی ب پلاندانەرێ کودەتایا شکەستنخوار یا هەیڤا 7 2016 تۆمەتبار دکەت،کو ئەردۆغانی ب هاریکاریا خەلکێ وەلاتێ خۆ، شیا وێ کودەتایێ تووشی شکەستنێ بکەت.
ئەڤرۆ نیوز، نەوزاد ھلۆری:
رێڤەبەریا گشتی یا خانەنشین یا سەر ب وەزارەتا دارایی و ئابووری یا حکومەتا ھەرێما کوردستانێ رونکرنەک لسەر لێدوانێن ئەندامێ پەرلەمانێ کوردستانێ “ئەحمەد حاجی رەشید ” بەلاڤکر، وەسا دیارە کو ناڤبری لێدوانەک بو چەند دەزگەھێن میدایی ل بارا ھژمارا خانەنشینێن ھەرێما کوردستانێ دابوو.
د رونکرنا رێڤەبەریا ناڤبری دا ھاتیە کو ئەو وەکو رێڤەبەریا گشتی یا خانەنشینان رونکرنەکێ بەلاڤ دکەن کو ل گورەی ئامارا بایومەتری 244 ھزار خانەنشین موچەیێ خانەنشینیێ ل حکومەتا ھەرێما کوردستانێ وەردگرن کو ئەو ژی پێکدھێن ژ خانەنشینێن ” فەرمانبەرێن شارستانی ، پولس و ھێزێن نافخوە ، کارمەندێن دەزگەھێن گشتیێن ئاسایش و جڤاتا ئاسایشێ ، خانەنشینێن پێشمەرگە ، کێم ئەندامێن سەنگەران” کو لسەر بنەمایێن قانونێن خانەنشینا ئێکگرتی یا ھژمار 27 یا سالا 2006 یا راستڤەکری ، قانونان راژەیا زانکویێ یا ھژمار 23 یا سالا 2008 ، قانونا موچەیێن دادوەران و ئەندامێن داخوازکارێ گشتی یا ھژمار 27 یا سالا 2008 ، و قانونا راژە و خانەنشینا کارمەندێن ھێزێن ئاسایشا نافخوە یا ھژمار 18 یا سالا 2011 ، قانونا راژەیا خانەنشینێن پێشمەرگە یا ھژمار38 یا سالا 2007 ، قانونا کێم ئەندامێن پێشمەرگێن سەنگەران یا ھژمار 34 یا سالا 2007 کو ل گورەی قانونێن ئاماژە پێ ھاتیەکرن ل سەری و رێنمایێن کارپێکری ، ھاتینە خانەشینکرن.
د درێژاھیا رونکرنا وان دا ھاتیە ژی کو د ھەمان دەم دا لژنەکا تایبەتمەند ژلایێ سەروکاتیا جڤاتا وەزیران و وەزارەتا دارایی و ئابووری و وەزارەتا پێشمەرگە و لایەنێن پەیوەندیدار ھاتیە پێکئینان بو دوڤچوون لسەر موچەیێن وان خانەنشینێن کو لسەر بنەمایێن قانونێن لسەری بخوڤە ناگریت ، ل گەل بەرچاڤکرنا پێگەھێ وان کەسانێن کو ب رەنگەکێ تایبەت رول ھەبوویە د شورەشێن بزاڤا رزگاریکخوازیا کوردستانێ.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
فهرماندێ میحوهرێ ژۆژئاڤایێ كهركووك – بەرەیێ پردێ راگههاند،کو هێزەکا میلیشیاتێن حهشدا شیعی ژ كهركووكێ بهرهف پردێ هاتینە جۆلاندن.
كهمال كهركووكى فهرماندێ میحوهرێ رۆژئاڤایێ كهركووك – بەرەیێ پردێ راگههاند کو ڤێ ئێڤارێ هێزەکا سهربازى یا میلشیاتێن حهشدێ بهرهف پردێ ڤە هاتینه جۆلاند،نوکە ئەو هێز ل کەلا پردێیە، بهلێ هێشتا نەهاتیە زانین کو ئارمانج ژ هاتنێ وێ هێزه چییه، چونكی بۆچوونێن جۆدا بۆ هاتنا وێ هێزێ ههنه، هندەک دبێژن بۆ شهریه و هندەک ژی دبێژن بۆ پێڤانا زێیه.
هەروەسا كهركووكى گوت، هێزەکا دیتر یا میلیشیاتێن حەشدێ بهرەف دۆبز ڤە چووینە.
ل رۆژا 24/10/2017 میلیشیاتێن حهشد شیعی هێرش كره سهر پردێ،لێ هێزێن پێشمهرگێ كوردستانێ هێرشا حهشدێ تێكشكاند، ههروهسا ب سهدان كهس ژێ كوشتن و بریندار كرن.
ئەڤرۆ نیۆز ، زنار تۆڤی:
ئەڤرۆ ئەینیێ وهزیرێ دهرڤە یێ قوبرس دووپاتكریە کو وەلاتێ وی دێ هاریكاریێن زێدەتر یێن سهربازی بۆ هێزێن پێشمهرگێ كوردستانێ رەوانە کەت.
ئایۆنیس كاسۆلایدس وهزیرێ دهرڤە یێ قوبرس راگەهاند،کو پێشتر دو كاروانێن چهكێ سڤک ژ جۆرێ زاستاڤا کو ژلایێ وەلاتێ سربیا ڤە دهێتە دروستکرن ب رێیا ئهمریكا بۆ ههرێما كوردستانێ رهوانه كریه.
وهزیرێ دهرڤە یێ قوبرس ئاماژە ب هندێ ژی دایە ههر چهندە ب ئەگەرێ دووركهفتنا داعشێ، پێشمەرگەی وهكو جاران پێدڤی ب چەكی نەمایە، بەلێ ئەم د ئامادهینە بۆ رهوانهكرنا ههر هاریكاریەکا دی یا سهربازی،ب ههماههنگی و راوێژێ ل گهل هەڤپهیمانیا نێڤدهولهتی یا ل دژی داعشێ.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
ئەڤرۆ ئەینیێ جەبار لعێبی وەزیرێ نەفتا عێراقێ ئیمزاكرنا گرێبەستەکێ ل گەل حوکمەتا ئیرانێ ئاشكرا كر، بۆ هناردەكرنا نەفتا كەركووكێ بۆ ئیرانێ،ئەڤەژی ژ وێ چەندێ هات پشتی کو ل 16 ئۆكتۆبەرا بوری ب هەڤكاریا خیانەتا بالەکێ ئێکەتیێ، سوپایێ پاسداران و حەشدا شەعبی باژێرێ كەركووكێ داگیر كر.
لعێبی راگەهاند،کو وان رێكکەفتنەكا سەرەتایی ل گەل ئیرانێ ئیمزا كریە بۆ هندێ کو نەفتا كەركووكێ ب گۆژمێ 30 بۆ 60 هزار بەرمیلان رۆژانە رەوانەی وی وەلاتی بكەن.
د ڤی واریدا وەزارەتا نەفتا عێراقێ د بەیاننامەكێدا راگەهاندیە كو لدووڤ وێ رێكکەفتنا ژلایێ كۆمپانیا (سۆمۆ) یا عێراقی ڤە هاتیە ئیمزا كرن،کو دڤێت عێراق وێ نەفتێ ب رێیا تانكەران رەوانەی باژێرێ كرمانشان یێ ئیرانی بكەت.
هەروەسا لعێبی گوت ژی ئەڤ رێكکەفتنە دێ بیتە ئەگەرێ ڤەکرنا دەرگەهەکێ نوویێ هنارتنا نەفتێ ژ عێراقێ، هەروەسا دێ قازانجەکێ زێدەتر ژ نەفتا كەركووكێ هێتەکرن بۆ ئابوورێ عێراقێ.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
ئەڤرۆ ئەینیێ بهایێ ئێك بهرمیلێ نهفتا خاڤ ب 63 دۆلار و 80 سهنتان مامەلە پێ هاتیە کرن.
ل سپێدەهیا ئەڤرۆ ب 63 دۆلار و 79 سهنتان دهستپێكریە و كاتژمێر 09:39 خولهك ب رێژهیا 0.01٪ بلندبوویە و ب 63 دۆلار و 80 سهنتان مامهلە پێ هاتیە کرن.
د ههمان دەمدا بهایێ ئێک بهرمیلێ نهفتا خاڤ ژ جۆرێ تێكساس ب 57 دۆلار و 09 سهنتان مامەلە پێ هاتیە کرن.
شارهزا بەحس ل هندێ دكهن كو ب ئەگەرێ بلندبوونا خواستێ ل سهر نهفتێ ل سهرتاسهری جیهانێدا، نهایێ وێ دێ ب شێوهیهكێ ئاسۆیی مێنیت.
ههروهسا شارهزایان ئهو ژی دیارکریە کو بهایێ نهفتا برێنت ژ روویێ تهكنیكیڤە دێ دناڤبەرا 63 دۆلار و 70 سهنتان بۆ 63 دۆلار و 79 سهنتان مینیت.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
كهمال كلیچدار ئۆغلو سهرۆكێ جهههپێ، بۆچوونا پارتیا خۆ ئاشكرا کر دەربارهی ئینانا خوارێ یا رێژا بهربهستا ههلبژارتنا ل پهرلهمانێ توركیا بۆ ژێر 10%.
د دەمێ ڤەگەریانا خۆدا ژ ئەلمانیا، كلیچدار ئۆغلوی كۆنگرهکێ رۆژنامهڤانی ئهنجام دا دەربارهی ئینانا خوارێ یا رێژا بهربهستا ههلبژارتنا و گوت ژی مه هیچ مهرجەک نینه بۆ ئینانا خوارێ یا بهربهستا ههلبژارتنا و بلا بیتە ژ 1% یان 10% ئەم دێ پشتگیریێ كهین.
لدووڤ گوتتا وی،تاکو نوکە هیچ لایهنەکێ نەگوتیە وان کو دێ هەڤپهیمانیهكێ دروست كەین بۆ ئینانا خوارێ یا بهربهستا ههلبژارتنان.
ل توركیا ههر پارتەکا بهشداریێ د ههلبژارتنان دا بكەت، پێدڤیه 10% بینیت،هەتاکو بشێت وهكو پارت بچیته دناڤا پهرلهمانی دا،لەورا نوکە چهند پارتەکێن سیاسی داخوازا كێمكرنا وێ رێژێ دكهن.