ئەڤرۆ نیوز، نیوار محەمەد سەلیم:
ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ روویەکێ مەزنێ ئاخا کوردستانێ یێ ژ دەستێ چەکدارێن داعش دا ئینایە دەر، بەلێ ئەڤە وێ چەندێ ناگەھینیت کو ل سنورێ چ پارێزگەھان شەرێ دژی داعش ب دووماھی ھاتبیت.
د دەمێ دو سالێن بۆری دا، ھێزێن پێشمەرگەی شیان چەندین دەڤەرێن کەفتینە بن دەستێ داعش رزگار بکەن و دووماھی پێشڤەچوونا ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ ژی پشکداریا وان بوو د ئۆپەراسیۆنا رزگارکرنا مووسل دا و ئەو دەڤەرێن بۆ وان ھاتینە دیارکرن د ماوەکێ گەلەک کێم دا کونترۆلکرن.
ھەر چەندە گەلەک بەحس ل وێ چەندێ دھێتە کرن کو نوکە ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ ھەموو دەڤەرێن کوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارا ھەرێما کوردستانێ ل سنورێ پارێزگەھێن مووسل، دیالا و کەرکووک یێن ھاتینە رزگارکرن، بەلێ د راستی دا چو ژ وان پارێزگەھان ھێشتا ب تەمامی نەھاتینە کونترۆلکرن.
عەمید ھەلگۆرد حکمەت، بەرپرسێ راگەھاندنا وەزارەتا پێشمەرگەی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ راگەھاند، ل ھندەک میحوەران و ب تایبەت ئەو میحوەرێن دەوروبەرێ مووسل پێشمەرگەی پلانا خوە ب تەمامی بجھئینایە و ل ھندەک جھان ژی زێدەتر ژی ژ پلانا خوە چوویە کو د راستی دا پێدڤی بوو لەشکرێ عیراقێ رزگار کربایە، بەلێ ژ بەر کو رێکەفتنەک د ناڤبەرا ھێزێن پێشمەرگەی و لەشکرێ عیراقێ دا ھەبوویە وەکو ھاریکاری ئەو دەڤەر ژی ھاتینە رزگارکرن.
ب رەنگەکێ گشتی ئەو جھێن کورد نشین و نوکە ل بن دەستێ داعش و نەھاتینە کونترۆلکرن ل سنورێ پارێزگەھا مووسل ل لایێ شنگال ھەر ئێک ژ تل بەنات یا کەڤن و کۆمەلگەە، تل قەێەب یا کەڤن و کۆمەلگەە، گۆندێ حاتمیە، گۆندێ کۆجۆ، گۆندێ قابۆسی، گۆندێ رەمبۆسی رۆژھەلات و رۆژئاڤا، گر عزێر، گر زەرک، سیبا شێخ خدر، گۆندێ سکینیە، گۆندێ حەیالێ و لایێ بلێج ژی ھندەک ل رۆژھەلات ژی دو گۆندێن شەبەکان ژی 9 گۆند ماینە، بەلێ ئەڤ گۆندە دێ ژ لایێ حوکمەتا عیراقێ ڤە ھێنە رزگارکرن ل گەل تلکێف کو نوکە یا درووپێج کریە.
ژئالیەکێ دی ڤە قایمقامێ قەزا شنگال مەحما خەلیل بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر، کو ب رەنگەکێ گشتی 20% ژ سنورێ شنگال ھێشتا یێ ل بن دەستێ چەکدارێن داعش و ھێشتا نەھاتیە کونترۆلکرن.
زێدەتر گۆت: “دبیت ھەتا رادەکی رزگارکرنا ڤان دەڤەران نەیا ب زەحمەت بیت، بەلێ پاراستنا وان دا یا ب زەحمەت و چێکرنا بەرەیەکێ بەرەڤانیا ل دەڤەرێ دا پێدڤی ب روویەکێ زێدە بیت، ژ لایەکی ڤە شەرێ ئازادکرنا مووسل و ژ لایێ دی ڤە پاراستنا ڤان دەڤەران دا یا ب زەحمەت بیت”.
قایمقامێ قەزا شنگال دا زانین ژی کو ل گەل کونترۆلکرنا مووسل و تلەعفەر ئەڤێ دەڤەرێ چو گرنگیا لوجستی و ستراتیژی بۆ داعش نامینیت و دێ ب ساناھیتر ھێتە کونترۆلکرن.
ھەر دەربارەی پلانا رزگاکرنا دەڤەرێن سەر ب شنگال، ئاخفتنکەرێ ب ناڤێ وەزارەتا پێشمەرگەی گۆت: “جەماوەرێ ب شەرەفێ خەلکێ شنگال پشت راست دکەین کو ئێک بۆستا دەڤەرا شنگال نامینیتە ل بن پۆستالێن داعش و ھەموویێ پێشمەرگێ کوردستانێ دێ رزگار کەت”، ئاشکەرا ژی کر کو ئەو دخوازن گەلەک زوو بھێتە رزگارکرن و گۆت: “ھندەک جاران پلان وەسان دخوازیت”.
سالم خوزەیر، سەرۆکێ جڤاتا شەبەکان و ئەندامێ جڤاتا نوونەرێ عیراقێ ل سەر کۆتا شەبەکان بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر کو ژمارەکا گۆندێن شەبەکان ژ لایێ ھێزێن پێِشمەرگەی و ژمارەک ژی ژ لایێ سۆپایێ عیراقێ ڤە ھاتینە رزگارکرن.
خۆیا کر ژی کو 9 گۆندێن شەبەکا نوکە یێن ماین و بڕیارە ئەو ژی ل سەر دەستێ لەشکرێ عیراقێ بھێنە ئازادکرن کو دەڤەرێن کوردستانی نە و گۆت: “ھێشتا نوزانین کا ب گۆرەی رێککەفتنا ناڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و حوکمەتا بەغدا چو ھاتیە کرن و چارەنڤیسێ وان دەڤەرێن ب دەستێ لەشکرێ عیراقێ ھاتینە کونترۆلکرن دێ ب چ رەنگ بیت”، دا زانین ژی کو وان پێشتر داخواز کربوو کو ئەو دەڤەر ب دەستێ ھێزێن پێشمەرگەی بھێنە کونترۆلکرن.
ھەلگۆرد حکمەت ل دۆر چارەنڤیسێ گۆندێن شەبەکان ل رۆژھەلاتێ پارێزگەھا نەینەوا گۆت: ” چەند گوندەکێن شەبەک دێ ل سەر دەستێ لەشکرێ عیراقێ ھێنە رزگار کرن”، دا زانین ژی کو شەبەک و مەسیحی دخوازن پێشمەرگە گوندێن وان ب پارێزیت و رزگار بکەت و ل بن سیبەرا ھەرێما کوردستانێ بن، “بەلێ نوکە ھێزێن مە بێ رێکەفتن نا لڤن، ژ بەر ھندێ ژی رزگارکرنا وان دەڤەران دێ ب گۆرەی پلانەکا ھەڤپشک بیت”.
باژێرێ تلکێف ژی ژ لایێ ھەردو ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ و لەشکرێ عیراقێ ھاتیە دوورپێچکرن و دھێتە پێشبینیکرن کو ژ لایێ لەشکرێ عیراقێ ڤە بھێتە کونترۆلکرن، ل دۆر ڤێ چەندێ ژی ئاخفتنکەرێ ب ناڤێ وەزارتا پێشمەرگەی گۆت: ” تلکێف ھاتیە دوورپێچکرن و ئەڤە ماوەکێ درێژە و سیاسەتەکا تەکتیکی یا ھێزێن پێشمەرگەی و لەشکرێ عیراقێ یە و ل دەسپێکێ دوورپێچ دکەن و پاشان ھێرشێ دکەنە سەر و رزگارکرنا وێ ژی دێ ب گۆرەی رێکەفتنەکا ھەڤپشک یا ناڤبەرا لەشکرێ عیراقێ و پێشمەرگەیێ کوردستانێ بیت، ھەر چەندە رێکەفتن یا ھاتیە کرن، بەلێ نەشێم ئاشکەرا بکەم”.
ل سنورێ پارێزگەھا کەرکووک نوکە چو گۆند ب فەرمی یێن کورد نشین نەماینە و نەھاتبنە کونترۆلکرن، بەلێ دو گۆندان زێدەتر خەلکێ وێ کوردن و ب گۆندێن کوردان دھێنە نیاسین، د ڤێ دەربارێ دا، عەمید سەرحەد قادر رێڤەبەرێ پۆلیسێن قەزا و ناحیێن کەرکووک بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: “ب رەنگەکێ گشتی ل سنورێ پارێزگەھا کەرکووک قەزا حەوێجە و نێزیکی 500 گۆندان یێن ماینە نەھاتینە کونترۆلکرن”.
زێدەتر گۆت: “ھەکە بەحسا دەڤەرێن کوردستانی ل سەر دەمێ سالێن حەفتێان بکەین و دەما مەلا مستەفا بارزانی شورەشەک ل سەر کری و پێداگری ژ ئاخا کوردستانێ نەکری، گەلەک دەڤەر یێن ماین و پێدڤیە سنورێ ھەرێما کوردستانێ بگەھیتە چیایێ حەمرین”.
رێڤەبەرێ پۆلیسێن قەزا و ناحیێن کەرکووک خوەیاکر، ئەڤ دەڤەرە ھەموو دێ ب ھەڤپشکی د ناڤبەرا ھەموو ھێزێن عیراقی دا ھێنە کونترۆلکرن و پاشان رێکەفتنەکا سیاسی ل سەر ھێتە کرن.
ھەر د ڤێ دەربارێ دا، ھەلگۆرد حکمەت، ئاخفتنکەرێ ب ناڤێ وەزارەتا پێشمەرگەی ل حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ گۆت: “ل کەرکووک ھندەک جھێن کێم یێن ماین، ھێشتا نەھاتینە رزگارکرن، بەلێ چو پێ نەڤێت ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ ب سەرپەرشتیا فەرماندێ ھێزێن چەکدار ل ھەرێما کوردستانێ دێ پلانەک ھەبیت بۆ رزگارکرنا وان دەڤەران ژی”.
دەربارەی وێ چەندێ کا پێشمەرگە دێ گەھیتە چیایێ حەمیرن یان نە، ھەلگۆرد گۆت: “ئەڤە د مینیتە ل سەر بڕیارا فەرماندێ ھێزێن چەکدار و ئەم وەکو وەزارەتا پێشمەرگەی ب تنێ بڕیارا ب جە دئینن، ئەو زێدەتر بڕیارەکا سیاسی یە”.
دەربارەی پلانا رزگارکرنا حەوێجە ژی دا زانین کو ھەر دەڤەرەک ب رەنگەکی و ب چاڤەکی دھێتە تەماشەکرن، “بۆ نمونە حەوێجە جودا ژ شنگال دھێتە تەماشەکرن، پلانا حەوێجە ژ لایێ پێشمەرگەی ڤە یا جودایە”.
ھەر چەندە ھەر ژ دەسپێکرنا شەرێ ل دژی داعش و ھەتا نوکە ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ زێدەتری 1700 شەھید و 9 ھزار برینداران ھەنە، بەلێ ھێزێن پێشمەرگەی دخوازن گرتنا دەڤەرا کەسکێ ژی ل سەر دەستێ وان بیت، ژ بەر کو چەند شەھیدێن پێشمەرگەی ل دەسپێکرنا گرتنا وێ دەڤەرێ ب دەستێ چەکدارێن داعش ھاتینە کوشتن و تەرمێن وان ل وێرێ ماینە.
ھەلگۆر حکمەت ل دۆر ڤی بابەتی دبێژیت: “ژ بەر ئەگەرێ ھەوە ژی ئاماژە پێکری و ژ بەر چەند ئەگەرێن دی کو ژ لایێ لەشکری ڤە نابیت بھێنە گۆتن، ھێزێن پێشمەرگێ کوردستانێ دخوازن دەڤەرا کەسکێ ل سەر دەستێ مە بھێتە کونترۆلکرن”.
ھەر چەندە ھەتا نوکە گەلەک دەڤەرێن دەوروبەرێن مووسل ل گەل ھندەک ژ تاخێن وێ ھاتینە رزگاکرن، بەلێ ھێشتا چو تشتێ فەرمی ل سەر چارەنڤیسێ پێشمەرگێن ئێخسیر یێن کەفتینە دەستێ داعش نینە، عەمید ھەلگۆرد ژی ددەتە زانین کو ئەو بابەت گرێدای ھەوالگەریا لەشکری یە و نەشێن ب چو رەنگان بەحس ل بابەتێن گرێدای بزاڤێن ڤەدیتنا وان بکەن.
دەربارەی چوونا ھێزێن پێشمەرگەی بۆ رۆژئاڤایێ کوردستانێ یان ژی پشکداریکرن د شەرێ دژی داعش دا ل سوریا، ئاخفتنکەرێ ب ناڤێ وزەارەتا پێشمەرگەی گۆت: “ئەڤە بابەتەکێ زێدەتر سیاسی یە ژ لەشکری، پێشمەرگێ کوردستانێ ھەموو و ب لەشکرێ رۆژێ ڤە چاڤەرێ دەرکەفتنا ھەر بڕیارەکێ یە ژ فەرماندێ گشتی یێ ھێزێن چەکدار ل ھەرێما کوردستانێ و ھەر بڕیارەکا ئەو بدەت دێ بجھئینین”.

ئه‌ڤرۆ نيوز:
نوونەرا خەلکێ باشیک و بەحزانێ ل جڤاتا قەزا مووسلێ دیار کر کو 60% دەڤەرێن باشێک و بەحزانێ ھاتینە وێرانکرن و گەلەک کارێن ھۆڤانە تیرۆرستێن داعش ب سەرێ ڤێ دەڤەرێ و خەلکێ وێ ئیناینە ژ بەر ڤێ چەندێ دێ ب فەرمی داخواز ھێتە کرن باشیک ببیتە دەڤەرەکا وێرانکری.
گولستان حەسەن، ئەنداما جڤاتا پارێزگەھا مووسل بۆ ئەڤرۆ ئاشکرا کر کو تیرۆرستێن داعش ئاڤاھیێن دامودەزگەھێن حکومی و جھێن پەرستنێ و خزمەتکاری و خانی و جادە و گەلەک جھێن دی وێرانکرینە ژ بەر ڤێ چەندێ داخوازێ ژ ھەموو رێکخراوێن نێڤدەولەتی و حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ و عیراقێ دکەن خوە ل دەڤەرا ناڤبری و خەلکێ وێ بکەنە خودان و لەزێ د ئاڤاکرنا دەڤەرێ دا و قەرەبووکرنا خەلکێ وێ دا بکەن و ھەموو شیانێن خوە تەرخان بکەن بۆ وێ چەندێ ھندەکێ ژ نەخوەشی و دەردەسەریێن وان کێم بکەن.
ناڤھاتی ئاماژە دا وێ چەندێ کو خەلک ناڤەگەڕنە سەر مالێن خوە ھەتا ھەموو خزمەتگوزاری بۆ دەڤەرێن باشێک و بەحزانێ نەھێنە دابینکرن و گۆت: “ب رێیا جڤاتا مووسلێ دێ فشارێ ل سەر پارێزگەرێ مووسل دروست کەین بۆدجەیەکا باش تەرخان بکەت بۆ ئاڤادانیا دەڤەرێ”.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

پشتی کو ھەڤسەرۆکێن HDP و گەلەک ئەندامێن پەرلەمانی یێن وێ پارتیێ ھاتنە گرتن ھەفتیا بۆری HDP بریار دابوو کو پشکدرایێ د چالاکیێن پەرلەمانێ تورکیا دا نەکەت، لێ دوھی جارەکا دی پەیڤدارێ وێ پارتیێ راگەھاند کو ئەم بریار یا دای ب رەنگەکێ ئەکتیف پشکداریێ د ھەموو چالاکیێن پەرلەمانی دا بکەن و پەرلەمانی بۆ شەرخوازان چۆ ناکەین و چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن کو بریارا قەندیلی بریارا HDP ھلوەشاندیە.
ئایھان بیلگەن پەیڤدارێ پارتیا دیموکراتیک یا گەلان HDP دوھی د پرێس کۆنفرانسەکێ دا ل پەرلەمانێ تورکیا راگەھاند کو وان بریار یا دای ب رەنگەکێ ئەکتیف پشکداریێ د ھەموو کار و چالاکیێن پەرلەمانێ تورکی دا بکەن و گۆت: (پشتی دەستەسەرکرنا بەرێزان سەلاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یوکسەکداغ مە بریار دابوو کو چالاکیێن خوە ل پەرلەمانێ تورکیا رابگرین، لێ پشتی گەنگەشەکا مەزن ئەندامێن سەرکردایەتیا پارتیا مە بریار دان کو ڤەگەرینە پەرلەمانی و ب رەنگەکێ ئەکتیف تر ژ جاران پشکداریێ د چالاکیێن پەرلەمانی دا بکەن و مە نەڤێت پەرلەمانی بۆ شەرخوازان چۆل کەین).
پەیڤدارێ پارتیا دیموکراتیک یا گەلان ئەو یەک ژی دیار کر کو ئەم پارتیا سیێ یە ل تورکیا و ھەکە گەف و زۆرداریا ئاکپارتیێ ل سەر مە بەردەوام بیت ئەو یەک رامانا ھندێ دکەت کو ئەردۆگان و ھەڤالێن وی نەڤێن پرسا کوردی ب رێیا سیاسی بھێتە چارەکرن، مە دڤێت ل پەرلەمانی بمینین و ب رەنگەکێ ئەکتیف پشکداریێ د چالاکیێن پەرلەمانی دا بکەین و بۆ ھەموو ئالیەکێ ژی بسەلمینین کو پارتیا مە پارتەکا ئاشتیخوازە و ل دژی شەری یە و یێن کو ئەندامێن مە دگرن و دکەنە زیندانێ وان دڤێت تورکیا بەر ب شەرەکێ ناڤخوەیی ڤە ببەن و ل دژی وان ئەم دێ ل پەرلەمانی مینین و بەردەوامیێ بدەنە چالاکیێن خوە و گۆت: (ب گرتنا ھەڤسەرۆکێ پارتیا مە و ئەندامێن دی یێن پەرلەمانی پارتیا مە لاواز نابیت و ژناڤ ناچیت، بەرۆڤاژی ھندێ خەلک پتر خوەدان ژ پارتیا خوە دەردکەڤن، ژ بەر ھندێ ژی مە دڤێت ئەردۆگان و ھەڤالێن دەست ژ سیاسەتا شەرخوازیێ بەردەن و فەرموون دا ئەم پێکڤە پرسا کوردی و ھەموو پرسێن دی یێن تورکیا چارە بکەین).
ئایھان بیلگەنی ئەو یەک ژی دیار کر کو ئێک ژ ئارمانجێن سەرەکی یێ گرتنا بەرێز سەلاحەدین دەمیرتاشی ئەو بوویە کو ئاکپارتیێ دڤێت پێگەھێ مە ل پەرلەمانێ تورکیا لاواز کەت، لێ مە ژی بریار دایە ل دژی وان پەرلەمانی چۆل نەکەین و ب رەنگەکێ ئەکتیڤ پشکداریێ د چالاکیان دا بکەین.
سەبارەت ب رێ نەدانا تورکیا بۆ شاندەکێ ئورۆپی کو دخواستن سەرەدانا دەمیرتاشی ژی بکەن ناڤھاتی راگەھاند کو رێگری کرن ل شاندێ ئورۆپا نیشا دا کو ئەردۆگانی ھەموو دەزگەھێن دادوەریێ ل تورکیا کرینە ب دەستێ خوە و ئەو بێی ئەردۆگانی نەشێن چو بریارەکێ بدەن و ئەو یەک ژی نیشا ددەت کو ئێدی ل تورکیا سەربخوەیا دادوەریێ نەمایە و ھەموو بریارێن کو دھێنە دان بریارێن سیاسی نە، گرتنا سەرکردە و ئەندامێن پارتیا مە ژی ھەموو ب بریارا ئەردۆگانی بوویە و ئەو یەک ژی بۆ پاشەرۆژا تورکیا و ئاشتیا گەلان ھەلویستەکێ مەترسیدارە.
ل ئالیێ دی گەلەک دەزگەھێن راگەھاندنا تورکیا و چاڤدێرێن سیاسی ل وی وەلاتی ژی دیار کرن کو بەرپرسێن قەندیلی فەرمان داینە HDP کو خوە ژ پەرلەمانی ڤەنەکێشن و بریارا کو ھەفتیا بۆری ژی داینە ھەلوەشینن و ژ بەر ھندێ ژی پەیڤدارێن وێ پارتیێ راگەھاند کو ئەو دێ ب رەنگەکێ ئەکتیف پشکداریێ د چالاکیێن پەرلەمانی دا کەن.
پرانیا کەسایەتیێن سیاسی یێن تورکیا ژی دبێژن باشترە کو HDP ل پەرلەمانی بمینیت و سەرەرای ھەموو گرفت و ئاستەنگیان ژی بەردەوامیێ بدەتە خەباتا خوە ل پەرلەمانێ تورکیا.