ئەڤرۆ نیوز ، زنار تۆڤی:
رێڤەبەریا سەقاناسی و بیڤەلەرزان ل هەرێما كوردستانێ جۆداهیا رێژا باران بارینا ئەڤ سالە ل سەنتەرێ پارێزگەهێن هەرێما کوردستانی بەراورد ب سالێن بوری خستیە بەرچاڤ.
هەروەسا ئەو پیڤەرێن وان بۆ رێژا باران بارینا ئەڤ سالە داینە دیارکرن ل سەنتەرێ پارێزگەهێن “هەولێر و سلێمانی و كەركوك و هەلەبجە” ژ سالێن بوری زێدەترە باریە و ب تنێ ل پارێزگەها دهۆکێ کێمتر باران باریە،هەتاکو 23.2.2018 .
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤه‌به‌ريا چاڤدێريا بازرگانى راگه‌هاند كو ئه‌ڤرۆ رێكه‌فتى 25ى شوباتا 2018ێ بهايێ دراڤى ل بازارێن پارێزگه‌ها دهۆكێ ب ڤى ره‌نگێ ل خوارێ يه:
| 1 دولارێ ئه‌مريكى | 1223 |
| 1 يۆرۆيێ ئه‌ورۆپى | 1500 |
| 1 ليرێ توركى | 325 |
بۆ وه‌رگرتنا نووترين پێزانينان ل سه‌ر ره‌وشا دراڤى ژماره “2” بۆ شورتكودێن “KOREK “2279 يان “Asiacell “4593 يان ژى ب ره‌نگه‌كێ به‌رده‌وام سه‌ره‌دانا مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نيوز www.evronews.net بكه.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
كێمكرنا رێژه‌یا كولیسترولی ئێك ژ رێیێن گرنگه بۆ پاراستنا ته ژ ره‌قبوونا خوین هنێران كو د رۆلێ خو دا دبیته ئه‌گه‌رێ ژانه‌یا دلی و جه‌لتێن مێشكی هه‌روه‌كو گه‌له‌ك ڤه‌كولینان دیاركری.
كولسترۆل كه‌رسته‌كه وه‌كو روونایه و ده‌مێ رێژه‌یا وێ دناڤ خوینێ دا زێده‌دبیت دناڤ خوینهنێران دا و دبیته ئه‌گه‌رێ ته‌نكبوونا وان و هنده‌ك جاران گرتنا وان و ئه‌ڤه‌ژی دبیته ئه‌گه‌رێ راوه‌سیانا خوینێ ژ دلی و ئوكسجینی و د ئه‌نجامدا رۆژانه هزاران كه‌س تووشی : ئێشانه‌كا دژوار دسینگی دا و ئه‌زمێن دلی یان ئێك ژ نه‌خوشیێن ب مه‌ترسی دبن، دو جورێن به‌ربه‌لاڤ ژ كولیسترولی هه‌نه:
1- كولیسترولێ HDL كو دبێژنێ كولیسترولێ باش ژبه‌ركو هاریكاریێ دكه‌ت بۆ قورتالكرنا له‌شی ژ كولیسترولێ نه‌باش.
2- كولیسترولێ LDL كو دبێژنێ كولیسترولێ نه‌باش و ئه‌و ژێده‌رێ په‌یداكرنا نه‌خوشیێن دلی یه.
و ل ده‌مێ مه بڤێت رێژه‌یا كولیسترولی د خوینێ دا كێم بكه‌ین پێدڤیه ل سه‌ر مه ئه‌م ئاستێ LDL و HDL و توتالێ كولیسترولی ده‌ستنیشان بكه‌ین، هه‌كه ئاستێ كولیسترولی ل ده‌ڤ ته ل ده‌ڤه‌را مه‌ترسیێ بیت رامان ژێ ئه‌وه كو تو یێ د مه‌ترسیا تووشبونێ ب نه‌خوشیێن دلی دا و ل دووماهیێ دبنه ئه‌گه‌رێ جه‌لتێن دلی.
ل ڤێرێ ئه‌م دێ چار رێیان به‌رچاڤ كه‌ین كو دشیاندایه ژێك جودا ره‌فتارێ دگه‌ل بكه‌ی و كولیسترولێ خۆ كێم بكه‌ی:
1- رێكخستنا خوارنێ: له‌شێ مرۆڤی ب دو رێكان كولیسترولی وه‌ردگریت یان دناڤیا خودا چێدكه‌ت، یانژی ب رێكا خوارنێ و پتریا كولیسترولی ئه‌وێ ئه‌م ب رێكا خوارنێ وه‌ردگرین دناڤ روینێ ئاژه‌لی دا هه‌یه وه‌كو گوشتی و دینگی و نیڤشكی و ماسیان و ئێك ژ رێكێن ب سانه‌هی بۆ كێمكرنا كولیسترولی ئه‌وه كو خوارنێن قه‌له‌و نه‌خوین و هه‌كه بخوین ژی پێدڤیه ژ روونێن باش بن وه‌كو یێ، روه‌كان و ئومیگا سێ و دیسان ئه‌وێ دناڤ گوشتێ ماسیان دا هه‌ی. و باشترین زه‌یتێن ساخله‌م بۆ له‌شێ مرۆڤی زه‌یتا گیایانه.
2- وه‌رزش كرن: ئه‌نجامدانا وه‌رزشی كلیلا ئێكێ یه بۆ پاراستنا كولیسترولی ب رێژه‌یێن كێم و ل دووڤ ڤه‌كولینان هه‌تا هه‌كه تو وه‌رزشه‌كا كێم ژی بكه‌ی دێ رێژا كولیسترولێ باش زێده‌بیت و یێ خراب دێ كێم بیت، د ڤه‌كولینه‌كا نوو دا دیاربوویه كو گه‌نج و ژن د دنیڤا ژیێ خو دا ده‌مێ وه‌رزشێ دكه‌ن دبیته ئه‌گه‌ر كولیسترولێ باش زێده‌ببیت ئه‌ڤه‌ژی ب رێكا دووڤچوونا وه‌رزشێ و خوارنه‌كا هه‌ڤسه‌نگ .
3- كێمكرنا سه‌نگی:قه‌له‌وی دبیته ئه‌گه‌رێ بلندبوونا رێژه‌یا كولیسترولێ نه‌باش و زه‌عیفی دبیته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا وی و دیسان دبیته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا روونێن سێ قولی و ئه‌وژی جوره‌كێ دی یێ روونایه كو دناڤ خوینا مرۆڤی دا هه‌نه.
4-ئه‌و ده‌رمانێن كو نوشدار بۆ ته دنڤیسیت بۆ كێمكرنا كولیسترولی: هنده‌ك ژ نه‌خۆشان نه‌شێن بڤان هه‌موو رێكێن مه گوتین كولیسترولێ خۆ كێم بكه‌ن و دبیت ئه‌گه‌رێ وان پتر گرێدای فاكته‌رێن زكماكی بیت و ل وێرێ رولێ ب كارئینانا ده‌رمانان دهێت و گه‌له‌ك ره‌نگێن ده‌رمانان بۆ كێمكرنا كولیسترولی هه‌نه و یێ ژ هه‌موویان به‌ربه‌لاڤتر دبێژنێ ( ستاتز) كو شیانێن مه‌زن هه‌نه بۆ كێمكرنا كولیسترولی و ڤه‌كولین دبێژن ئه‌ڤ ده‌رمانه ژ 20-60% كولیستروای كێم دكه‌ت و گه‌له‌ك جورێن دیتر ژی هه‌نه كو نابیت نه‌خوش بێی شیره‌تا نوشداری ب كاربینیت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
نوشداران ل ڤێ دووماهیێ دیاركر كو گری هاریكاره بۆ ساخله‌مبوونێ ژ كۆمه‌كا نه‌خۆشیان، دۆرێن 90% ژ خه‌لكی وه‌سان هزر دكه‌ن كو ره‌وشا وان باشتر لێ دهێت ل ده‌مێ دكه‌نه گری، ژبه‌ركو گری ئالوزیان كێم دكه‌ت و ساخله‌میا وان دپارێزیت، ژ مفایێن دی یێن گری ئه‌وه كو چ كارتێكرنێ، خوه نینن و ب تنێ دێ كلینسه‌ك ب رۆندكان ته‌ر بیت.
ده‌رباره‌ی روندكێن دلینیێ ئه‌و وه‌كو ده‌رمانانه و گه‌له‌ك مفایێ، خوه هه‌نه و زوو مرۆڤی چاره‌سه‌ردكه‌ن و یێن دیتر هزر دكه‌ن كو ئه‌و ژوان نه‌باشترن.
شاره‌زایێن زانستێ ده‌روونی شیره‌تان ل وان كه‌سێن خه‌موكی هه‌ین دكه‌ن كو ده‌م بۆ ده‌می بكه‌نه گری داكو ژ ئاریشه‌یێن خوه قورتال ببن.
روندكێن دلینیێ هنده‌ك پێكهێنه‌ر دناڤدا هه‌نه كو جوداهی ل گه‌ل روندكێن دی هه‌یه، بۆ نموونه یا جودایه ل گه‌ل وان روندكێن ل ده‌مێ سپیكرنا پیڤازان ل چاڤێن مرۆڤی دهێن، روندكێن دلینیێ كاردكه‌ن بۆ دوباره ڤه‌گه‌راندنا هه‌ڤسه‌نگیێ بۆ له‌شێ مرۆڤی پشتی ده‌مه‌كی ژ تێكچوونا وێ.
ل ده‌مێ گریێ روندك مرۆڤی ژ هنده‌ك كه‌رسته‌یێن كیمیاوی دپارێزن ئه‌وێن ژ ئه‌گه‌رێ فشارێن حه‌زژێكرنێ كومڤه‌دبن و یا زانایه كو ئه‌و فشار گه‌له‌ك جاران مرۆڤی تووشی نوبه‌یێن دلی دكه‌ن، ل ڤێرێ دیاردبیت كو روندك هاریكارن مرۆڤ پتر عه‌مری به‌ت.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
میدیایێن توركیا د نووچه‌كێ بله‌ز دا راگه‌هاند، سالح موسلم هه‌ڤسه‌رۆكێ به‌رێ یێ په‌یه‌دێ ل چیكێ هاته گرتن و میدیا نێزیك په‌یه‌دێ ئه‌و یه‌ك پشت راست كر.
مالپه‌رێن توركی یێن ده‌یلی سه‌باح و میللیه‌ت دیار كر، سالح موسلم ل پراگا پایته‌ختێ چیكێ هاته گرتن پشتی توركیا ئه‌و كرییه د لیستا سۆر یا تیرۆرستێن داخوازكری دا، میدیا په‌یه‌دێ ژی راگه‌هاند، ناڤهاتی ل ئۆتێله‌كا چیكێ ل سه‌ر داخوازا توركیا هاتییه بنچاڤكرن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
وه‌زاره‌تا ئه‌وقاف و كاروبارێن ئاينى ناڤێ وان وه‌لاتيان ئاشكرا كر كو ب تيروپشك ناڤێن وان بۆ چوونا حه‌جێ ل سالا 2018 ده‌رچووى.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤه‌به‌ريا گشتى يا سه‌قاناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند كو سوبه‌هى رۆژا دوشه‌مبى هه‌رێما كوردستانێ دێ كه‌ڤيته به‌ر شه‌پۆله‌كا دى يا باران بارينێ.
پشكا پێشبينيان ل رێڤه‌به‌ريا گشتى يا سه‌قاناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند كو سوبه‌هى رۆژا دوشه‌مبى رێكه‌فتى 26ى شوباتا 2018ێ هه‌رێما كوردستانێ دێ كه‌ڤيته به‌ر شه‌پۆله‌كا دى يا باران بارينێ كو ژ ئه‌نجامێ فشارێن نزمێن وه‌لاتێ توركيا و ده‌ريا ناڤه‌راسته و كارتێكرنا وێ دێ ل سه‌ر هه‌موو ده‌ڤه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ هه‌بيت.
ده‌رباره‌ى باران بارينێ ژى د ناڤ ڤێ شه‌پۆلێ دا دياركريه كو ل هه‌له‌بچه و سلێمانيێ دێ ب پله ئێك پترترين رێژا بارانێ باريت كو ل هنده‌ك ده‌مان دێ بيته ئه‌گه‌رێ بلندبوونا ئاستێ ئاڤێ و ل ده‌ڤه‌رێن چيايى يێن ڤان پارێزگه‌هان ژى دێ ب هه‌مان ره‌نگ بيت.
ده‌باره‌ه‌يى سه‌نته‌رێ پارێزگه‌ها هه‌ولێر و ده‌ڤه‌رێن وێ يێن چيايى ژى پێشبينى دهێته كرن كو ئاستێ ئاڤێ بلند ببيت ژ ئه‌گه‌رێ باران بارينا زێده. ل هه‌ولێر ل گه‌ل باران بارينێ دێ هنده‌ك بريسى ژى دروست بن و پلێن گه‌رمێ ژى هه‌تا راده‌كى دێ هێنه خوار.
دايه زانين ژى كو ل پارێزگه‌هێن كه‌ركووك و سلێمانيێ له‌زاتيا باى دێ زێده بيت و ل هنده‌ك ده‌مان دێ ژ25 پلان زێده‌تر لێ هێن ب تايبه‌ت ل ده‌مێن باران بارينێ.
ئومێد مايى، رێڤه‌به‌رێ سه‌قاناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ د داخۆيانيه‌كێ دا بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز ئاشكه‌را كر كو ئه‌ڤ پێلا باران بارينێ دێ پارێزگه‌ها دهۆك ژى ڤه‌گريت و گۆت: “به‌لێ ب وێ رێژێ نابيت يا كو دێ ل رۆژهه‌لاتێ هه‌رێمێ باريت”.
ب گۆره‌ى راپۆرتا پشكا پێشبينيان ل رێڤه‌به‌ريا گشتى يا سه‌قاناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ كارتێكرنا ڤان پێلێن باران بارينێ هه‌تا رۆژا چارشه‌مبى دێ يا به‌رده‌وام بيت.
نيشاندان
