ئه‌ڤرۆ نیوز:
حكومه‌تا توركیا بریار دا هه‌می گۆتوبێژێن ئاستبلند یێن سیاسی د گه‌ل هۆله‌ندا رابگریت، هه‌روه‌سا حكومه‌تا توركیا بالیۆزێ هۆله‌ندا ژ توركیا قه‌ده‌غه‌كر و راگه‌هاند كو دێ په‌رله‌مانی شیره‌ت كه‌ت كو توركيا ژ گرۆپی هه‌ڤالینیا هۆله‌ندی-توركی بهێـه ڤه‌كێشان، ب ڤی ره‌نگی چ په‌یوه‌ندیێن دۆستایه‌تی د گه‌ل هۆله‌ندا دا نامینن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
ئاژانسا سپۆتنیك یا رووسی راگه‌هاند: هه‌ژماره‌كا سه‌ربازێن مارین یێن ئه‌مریكا برێیا هه‌لیكۆپته‌رێ ژ بنگه‌هه‌كێ له‌شكه‌ری یێ هه‌رێما كوردستانێ به‌ر ب رۆژئاڤایێ كوردستانێ چووینه و ل فرۆكخانه‌یا رمێلان ل باشۆرێ قامشلۆ دادایه.
ئه‌و سه‌ربازێن مارین بۆ بجهكرنا تۆپخانه‌یه‌كێ ل حه‌سه‌كێ چووینه و هژماره‌كا سه‌ربازێن دی یێن ئه‌مریكی دێ برێیا ده‌ریێ سنۆریێ سێمالكا ده‌ربازی رۆژئاڤایێ كوردستانێ بن.
سه‌رجه‌مێ سه‌ربازێن مارین كو دێ گه‌هنه رۆژئاڤا نێزیكی 200 سه‌ربازانه و وه‌ك به‌رهه‌ڤی بۆ ئۆپه‌راسیۆنا ره‌قه‌یێ چووینه.
به‌ری نها وه‌زاره‌تا به‌رگرییا ئه‌مریكا پلانا خوه بۆ بجهكرنا تۆپخانه‌كێ و هنارتنا سه‌ربازێن مارین بۆ سووریێ پشتراست كربوو.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
سه‌رۆكا حكومه‌تا سكۆتله‌ندا راگه‌هاند كو ئه‌و دێ بزاڤێن وه‌رگرتان ده‌ستووریه‌كا نوو یا رێفراندۆمێ كه‌ت ب مه‌ره‌ما سه‌رخوه‌بوونا وێ هه‌رێمێ ژ بریتانیا.
نیكۆلا ستورجونێ گۆت: بریتانیا خه‌لكێ سكۆتله‌ندا بێ حه‌زا وان ژ ئێكه‌تییا ئه‌ورۆپا ئینا ده‌ر، له‌ورا مافێ سكۆتله‌ندییانه ده‌لیڤه‌یه‌كا دی بۆ هه‌لبژارتنا سه‌رخوه‌بوونێ پێ بهێـه دان.
ل سالا 2014 سكۆتله‌ندا رێفراندۆما سه‌رخوه‌بوونێ كربوو و پتری پێنجی سه‌دێ ده‌نگ دابوو مانا د بریتانیا دا، لێ پشتی بریتانیا بریار دای ژ ئێكه‌تییا ئه‌ورۆپا ئه‌ورپا ده‌ركه‌ڤیت بۆچوونا گه‌له‌ك ژ خه‌لكێ سكۆتله‌ندا هاتییه گۆهرین.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
جڤاتا سه‌ركردایه‌تییا ئێكه‌تیێ پشتی سێ كۆمبوونان ب سه‌رپه‌رشتییا كۆسره‌ت ره‌سول، جێگرێ ئێكێ یێ سكرتێرێ گشتی یێ ئێكه‌تیێ، نه‌خشه‌ریێیا وێ پارتێ په‌سه‌ند كر.
ئه‌و نه‌خشه‌رێ ژ هه‌شت خالان پێكدهێت و پشتی ڤێ گاڤێ ئێكه‌تی دێ سه‌ره‌دانا ئالیێن سیاسی كه‌ت بۆ پێشكێشكرنا وێ نه‌خشه‌رێیێ و چاره‌سه‌ركرنا ئاریشه‌یان.
چه‌ندین پێشنیاز د وێ نه‌خشه‌رێیێ دا هه‌نه ژ وان ژى چاره‌سه‌ركرنا قه‌یرانێن سیاسی و دارایی ل هه‌رێما كوردستانێ.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا پارێزگه‌ها دهۆكێ كر و د گه‌ل پارێزگارێ دهۆكێ و قايمقام و رێڤه‌به‌رێن گشتى ل پارێزگه‌هێ كۆمبوو و دهێته چاڤه‌ڕێكرن باره‌گه‌هێ ئاڤاهیێ دادگه‌ها دهۆكێ ژى ڤه‌كه‌ت.
ئه‌ڤرۆ ده‌مژمێر نه‌هى سپێدێ، نێچیرڤان بارزانى ب سه‌رۆكایه‌تییا شانده‌كا حكومه‌تێ كو ژ كه‌ریم شنگالى، وه‌زیرێ ناڤخوه، عه‌لى سندى، وه‌زیرێ پلان دانانێ، نه‌ورۆز مه‌ولوود، وه‌زیرا باژێڕڤانى و گه‌شتیارى و رابه‌ر سه‌ید، بریكارێ وه‌زاره‌تا دارایى و سه‌فین دزه‌یى، په‌یڤدارێ حكومه‌تا هه‌رێمێ و دیسان دلشاد شه‌هاب، شیره‌تكارێ سه‌رۆكێ حكومه‌تێ، پێكهاتینه، د گه‌ل پارێزگارێ دهۆكێ و رێڤه‌به‌رێن گشتى و ده‌ڤه‌رداران كۆمبوو.
ل گۆرى زانیاريان هه‌ژماره‌كا پرسێن گرنگ ده‌رباره‌یى قه‌یرانا دارایى و كۆچبه‌ران و شه‌ڕێ دژى داعشێ و قۆناغا پشتى داعشێ هاتنه گوتوبێژژ كرن.
هه‌ر دیسان به‌رپرسێن حكومى یێن پارێزگه‌ها دهۆكێ داخوازى و گازنده‌یێن خه‌لكێ پارێزگه‌هێ د هه‌موو وارێن ژیانێ دا دانانه به‌ر ده‌ستێ سه‌رۆكێێ حكومه‌تێ.
هه‌ر ل گۆر زانیاريان؛ تا سوبه ژى نێچیرڤان بارزانى دێ ل دهۆكێ مینیت و پشكدارییێ د ڤه‌كرنا هه‌ژماره‌كا پڕۆژه‌یان دا ل سنۆرێ پارێزگه‌هاا دهۆكێ كه‌ت.
ژ: وار
ئه‌ڤرۆ نیوز:
هه‌ژماره‌كا خوه‌نیشانده‌رێن تورك بۆ ده‌ربرینا تۆره‌ییا خوه ژ هۆله‌ندا ئالایێ فره‌نسا سۆت.
ژبه‌ر نێزیكیا ره‌نگێن ئالایێ فره‌نسا و هۆله‌ندا، خوه‌نیشانده‌رێن تورك ژ نه‌زانین و ب شاشی ڤه ئالایێ فره‌نسا ل شوونا یێ هۆله‌ندا سۆت.
ئه‌ڤ یه‌كه پشتی تێكچوونا په‌یوه‌ندیێن دپلۆماسی یێن هۆله‌ندا و توركیا روودا و سه‌رۆكوه‌زیرێن هۆله‌ندا ژی گۆت: ئه‌و دخوازن ره‌وشێ د گه‌ل توركیا ئارام بكه‌ن لێ ژبه‌ر به‌رده‌وامییا گه‌فێن توركیا ئه‌و نه‌شێن.
وه‌ك مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نیوز مه نه‌خواست وێنه‌یێن ل ده‌مێ ئاگر ب ئالای ڤه به‌لاڤ كه‌ین.
ئەڤرۆ نیوز:
ل مالپەرێ (رأي الیوم) ل رێککەفتی 4ى ئادارا 2017ێ راپۆرتەک ل دۆر رەوشا دەڤەرێ و رۆژھەلاتا ناڤین ھاتە بەلاڤکرن، تێدا بەحسێ پارچەکرنا دەڤەرێ و ب تایبەت ھەردو وەلاتێن عیراق و سووریا و بەھرا کوردان ژ ڤان پارچەکرنا پشتی نەمانا رێککەفتنا سایکس پیکۆ و سەرنەگرتنا وێ رەفتارێ ب درێژاھیا 100 سالێن بۆری د به‌راهى یا وێ راپۆرتێ دا ھاتیە كرن.
راپۆرتا ستراتيژى یا ئۆردنی ديار دكه‌ت كو رووسیا و ئەمریکا کێکا رۆژھەلاتا ناڤەراست یا نوو ل سەر خوە بەلاڤ دکەن و ھەردو وەلاتێن ئسرائیل و ئیران وەک ئنتيداب و دو ھێزێن لەغافکرنا دەڤەرێ ھاتینە قەبوول کرن، بەھرا تەھران وەلاتێ سووریا و عیراق و لوبنان و کەمەرا کوردیە و بەھرا ئسرائیل وەلاتێن مسر و سعودیە و وه‌لاتێن کەنداڤی و ئۆردونن و شەرێ دەڤەرێ د سێ ھەیڤان دا دێ ھێتە ئێکلاکرن.
ھەروەسا ل گۆڕ راپۆرتا ناڤھاتی، شارەزایێ ستراتيژى یێ ئۆردنی دکتور روبحی حەلوم ئاشکرا کریە، سیناریۆیا ب ناڤێ (ھاڤینا گەرم ب سەر دەڤەرێ دا دھێت) ل 100 سالیا سایکس پیکۆی دا، کو وێ 100 سالیێ نەخشەکێ نوو بۆ رۆژھەلاتا ناڤین بەرھەڤ کریە، د ناڤبەرا ئەمریکا و رووسیا دا.
حەلوم دبێژيت: “ھەردو زلھێزێن جیھانێ بڕیارا نخافتنا کێشا فەلەستین دایە و بزاڤا ل دۆر زڤڕینا ل سەرھلدانا فەلەستینی و قارمانیێن وێ دكه‌ت و دڤێت بھێتە پشتگۆهـ خستن لبن سیبەرا نخافتنا پێشنیازا وەلاتێ فەرەنسا، کو یا ڤالایە ژ رەنگ و تام و بێھنێ.
ل گۆڕ راپۆرتا ئوردنى ھەر سێ ھەیڤێن بھێن دێ شەرەکێ دژوار پەیدابیت و سوتەمەنیا وی دێ وەلاتێن عەرەبی و سامان و ده‌وله‌تێن عەرەبى بیتن، کو ب دووماھیێ ڤەرێژا وی شەری دێ (دەولەتا کوردان) بیت، ل باکوورێ ھەردو وەلاتێن عیراقێ و سووریا ھەتا دگەھیتە درێژاھیا کەنداڤێ ئەسکەندرونە ل سەر دەریایا سپی وەک کەمه‌رەکا (Buffer-Zone) يا ئێمناھیێ دا ببیتە لەغاڤا شەمبۆزیا ھەسپێ تورکی ددەمێ پێدڤی دا، ل گەل دووماھی وەلاتێ عەلەویان ل سەر که‌نارێ سووری ل سەر دەریایا سپی ھەڤدۆ دگرن، کو وەکو ناڤه‌نده‌كا ھەلوەشیایی ل سەر ژێری و ناڤەندا وەلاتێ سووریا دبیت.
ھەروەسا راگەھاند، دو وەلات دێ کونترۆلا دەڤەرێ کەن، وەلاتێ ئیرانێ و ئسرائیل، کو ھەردو گرنتیا بەرژوەندیێن ھەردو جەمسەر و زلھێزێن مەزن ل دەڤەرێ دکەن، ب مەرما کونترۆلکرنا مللەتێن دەڤه‌رێ و راگرتنا ریتما وێ و سامان و نەخشێ تائیفەگه‌ری ل دەڤەرێ.
شارەزایێ ستراتيژى ئاشکرا کرژى كو وەلاتێ ئیرانێ دێ کونترۆلا سووریا و عیراقێ و لوبنان و کەمەرا کوردی کەت، ھەڤدەم وەلاتێ ئسرائیلێ دێ کونترۆلا مسرێ و سعودیێ و وەلاتێن کەنداڤی و ئوردنێ کەت، ئەو ژی وەك کونترۆلکرنا (ئینتیدابا) فەرنسی و بەریتانی یا کو بوویە ئەگەری رێککەفتنا سایکس پیکو ، کو بەربەستەک ل ھەمبەری شەمبۆزیا ھەسپێ ئَوسمانیان ل سالا 1917 ھاتیە دانان.
ب دیار بوونا سەروسیمایێ وێ سیناریۆیا چار قوولی یا د ناڤبەرا( ئەمریکا و رووسیا و ئیرانێ و ئسرائیل) دا بۆ راگرتنا بەرژەوه‌ندیان و پێگوھۆڕینا وانا، ھەموو ئاماژەیێن پێشڤەچوون ب لەز دبێژن کو رەوش بەر ب دووماھیێ ڤە دچیت، کو ل گۆر دیتنا حەلومی ناگەھیتە سالا بھێت، کو ھەردو کیانێن نوو (دەولەتا کوردی و یا عه‌له‌وی) ل دەڤەرێ دێ پەیدابن.
دەولەتا ئێکێ یا کوردی یە، ب راگەھاندنا جودابوونا ھەرێما کوردستانێ ژ عیراقێ کو پشتی دەمەکێ کێم دێ سەربه‌خویا دەولەتا کوردی یا ئێکگرتی ھێتە راگەھاندن، ئەو ژی ژ حزب و ئالیێن بارزانی و ته‌لەبانی و ئۆجەلان پێکدھێت، ل بن ناڤێ دەولەتا کوردیا سەربخۆ، کو سنۆرێن وێ یێن جوگرافی وەکو د وێنه‌يى دا دياره ب درێژاھیا باژێرێ مووسلێ و ھەتا کەرکووک ل عیراقێ و باکوورێ سووریا کوبانێ و ھەتا دگەھیتە باژێرێ لازقیە کو دبیتە باسکێ باکوورێ دەولەتا عەله‌وی ل گەل دەولەتا ھەڤسۆ یا کوردی.
یا دويێ دەولەتا عەله‌وی یە، ل گۆڕ دووماھی داخویانیێن وەزیرێ دەرڤە یا رووسی (سیرگیێ لاڤرۆڤ) د بومبەیا دوکێلی دا کو ھەموو تشت ئاشکرا کرن و رێ خوشکرن بوو ھەموو نیازان و خوشحالیا رووسیا تێدا دەبری بۆ وەلاتەکێ فێدرالی ل سووریا، کو تێدا دبیت دووبارە سیستەمێ رژێما ئەسەد تێدا بھێتە نووکرن، ھەتا خوە ئاخا وەلاتی سووریا ب تەمامی ژی نەبیت، دەولەتەکا عەله‌وی ل سەر کنارێ سووریا و پایتەختێ وێ دیمەشق بیت، ب درێژاھیا لازقیە یا ھەڤسۆ ل گەل دەولەتا کوردی ل ئالیێ باکوور ب رەخ کوبانێ ڤە ھەتا کنارێ سووریا ل گەل کنارێ دەریا وەلاتێ لوبنان کو دبیت ئەو ژی ل ژێر کونترۆلا حزبوللا بمینیت.
ھەردو وەلاتێن نوو یا کوردێن سونی و وەلاتی عەله‌وی یێ شیعی، دێ بنە ھەردو دەستێن راگرتنا ھەڤسەنگی و گه‌ره‌نتیا راگرتنا بەرژوەندیێن وەلاتێن زلھێز ئەمریکا و رووسیا، کو رووسیا بره‌ھا خوە یا ب نیڤا دلێ خوە راکر، ئەو ژی ئازادیا دروستکرنا بنگەھەکێ لەشکری یێ بەردەوام ل سەر کنارێ سووریا، ھەکە ئەم نەبێژین داگیرکرنەکا بەردەوام ل سەر دەریایا سپی یا ناڤین.
زێدەباری وێ چەندێ راپۆرتا ئۆردنی دیارکر، پێشڤەچوونا ریتما سیاسەتا وەلاتێن زلھێز ب ڤی ئاوایی برێڤە دچیت، پشتی (پەلا شەری لاوازکرنێ ل سووریا) دەستێ رووسیا سۆتی، کو د بەرژه‌وەندیا وێ دا نینە شەرەکێ سار یێ دومدرێژ بکەت، ل ھەمبەری گڤاشتنا ئابووری، لەورا رازیبوو سازانێ ل ھەمبەری جەمسەرێ ئەمریکی بکەت، کو دڤێت کێک بھێتە بەلاڤکرن، نە خاسمە پشتی باوه‌ری پەیدا بوی کو ئەمریکا نەڤێت ھەڤالێن خوە ل دەڤەرێ بێ پشتەڤان بھێلیت و بەھرا خوە نەبەت، ب گرنتیکرنا ھەردو وەلاتێن ھەرێمی یێن کونترۆلێ (ئیران و ئسرائیل)، کو ھەردو وەلات ھەڤپەیمانێن ستراتيژى نە ل دەڤەرێ.
ئەڤرۆ نیوز:
ئەنجوومەنێ نیشتمانیێ کورد ل سووریێ د داخۆیانیەکێ دا راگەھاند کو PKK پتر ژ رژێما بەشاری زۆرداریێ ل کوردێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ دکەت و ب زۆرێ گەنجان دبەتە سەربازیێ و رێ نادەت چو چالاکیێن سیاسی ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ بھێنە کرن و رۆژانە ھێرشی بارەگایێن پارتێن کوردی دھێتە کرن و ھەتا نھا ب سەدان ئەندام و رێڤەبەرێن پارتێن سیاسی یێن کوردی ژ ئالیێ PKK ڤە ھاتنە گرتن.
خالد عەلی ئەندامێ سەرکردایەتیا ئەنجوومەنێ نیشتمانیێ کورد ل سووریێ راگەھاند کو پشتی ئالۆزیێن ل شەنگالێ چەکدارێن PKK ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ جارەکا دی ھێرشی بارەگایێن مە و پارتێن دی یێن کوردی دکەن و چەندین بارەگا ھاتنە سوتن و گەلەک ئەندام و رێڤەبەرێن پارتێن سەر ب مە ڤە ھاتینە گرتن و براستی نھا رەوشەکا گەلەکێ خراب ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ یا ھەی و گۆت: (چەکدارێن PKK ب زۆرێ گەنجێن مە دبنە سەربازیێ و ژ بەر وێ زۆرداریێ ژی ب ھزاران گەنجێن کورد نەچار ماینە کو رۆژئاڤایێ کوردستانێ چۆل بکەن و زیانەکا مەزن گەھشتیە خەلکێ مە، ل ئالیێ دی وان دڤێت تنێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ برێڤە ببەن و رێ نادەن چو پارتەکا دی یا کوردی خەباتا سیاسی ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ بکەت، ئەو ژ ھەموو پارتێن کوردی یێن ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ دترسن و ژ بەر ھندێ ژی رۆژ ب رۆژێ پتر زۆرداریێ دکەن و بارەگایێن وان پارتیان دسوژین و ئەو یەک ب چو رەنگەکێ ناھێتە قەبوول کرن).
ناڤھاتی د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خوە دا ئەو یەک ژی دیار کر کو سیاسەتا PKK ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ شاشە و وان زیانەک مەزن گەھاندیە رۆژئاڤایێ کوردستانێ و پشتەڤانیێ ل عەرەبان دکەن و ژ بەر زۆرداریا PKK گەلەک مالباتێن کورد نەچار ماینە رۆژئاڤا چۆل بکەن و نھا عەرەب ب جھێ وان ھاتنە ئاکنجی کرن و ئەو یەک ژی دبیتە ئەگەر دیموگرافیا رۆژئاڤایێ کوردستانێ بھێتە گوھۆرین و گۆت: (مخابن دێ بێژم نە رژێما بەشاری نە ژی یا بابێ وی وەکو PKK زۆرداری ل کوردێن رۆژئاڤایێ کوردستانێ نەکرینە، رۆژانە خەلک دھێنە گرتن یێن وەکو وان ھزر نەکەن تووشی ئەشکەنجەدانێ دبن و نەچار دبن رۆژئاڤایێ کوردستانێ چۆل بکەن).
سەرکردێ ئەنجوومەنێ نیشتمانیێ کورد ل سووریێ ئەو یەک ژی دیار کر کو ئێدی کوردێن رۆژئاڤایێ زۆرداریا PKK و گرۆپێن سەر ب وێ ڤە قەبوول ناکەن و دڤێت PKK خزمەتا بەرژەوەندیێن دوژمنان نەکەت و رێ بدەت ھەموو پارتێن رۆژئاڤا ب رەنگەکێ ئازاد چالاکیێن خوە ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ برێڤە ببەن، لێ مخابن دێ جارەکا دی بێژم کو نە ل سەردەمێ بەشار ئەسەدی و نە ژی یێ بابی وی وەکو نھا زۆرداری ل کوردان نەھاتیە کرن.
نيشاندان