ئەڤرۆ نیوز:
ژیێ بێ ھیڤیبوونێ ل دەڤ زەلامان نە ژ ئەنجامێ نزمبوون و بلندبوونا گوھۆرینێن ھورمونی پەیدادبیت، پرچ وەریان و قەلەوی، خاڤبوونا زەڤلەکان و نەمانا ھێزا وان رەنگە دبەرزە بن و زەلام ھەست پێ نەکەت، بەلێ ھەڤژینا وی دێ ھەست بکەت، ھندەک زەلام ھەول ددەن خۆ وەکو گەنجان لێ بکەن ژلایێ جلکا و تیتالان، ئەگەرێ 80% یێ بێھێزیا سێکسی یا زەلامان بۆ ئاریشەیێن دەروونی ڤەدگەرن.
زەلام ژی وەکو ژنان تووشی ژیێ بێھیڤیبوونێ دبن و ھەکە ژیێ زەلامی گەھشتە چل سالیێ و ل دووڤ شێوازەکێ ساخلەم ژیانا خۆ نەبوراند دێ تووشی بێ ھیڤی بوونێ بیت، بەلێ ھەکە زانی دێ چاوان پاراستنێ ل سەر ساخلەمیا خۆ یا لەشی و دەروونی کەت ل وی دەمی ئەڤ چەندە ل دەڤ روونادەت.
ڤەکولینێن نوشداری وەسان دیاردکەن ژیێ بێ ھیڤیبوونێ ل دەڤ زەلامان نە ژ ئەنجامێ نزمبوون و بلندبوونا ھندەک گوھورینێن ھورمونی پەیدادبیت، وەکو یێ ژنان. بەلکو یا دروست ئەوە بێژنە ڤێ قوناغا ژیانێ قوناغا قەیرانا ناڤین یا ژیانێ، و ژ کاروبارێن دی ئەوێن زەلامی دگەھینن ڤێ قەیرانێ، تیتالێن نەساخلەم ئەوێن زەلام د گەنجاتیا خۆ دا ل دووڤ چووی و فاکتەرێن دژواریێ و فشارێن دەروونی یێن کو دژیانا خۆ دا تووش بوویێ.
پێکھاتیێن تووتنێ ژ نیکوتینی و دووەم ئوکسیدێ کاربوونی و کەرستەیێن دی یێن کو کارتێکرنێ ل شیانێن لەشی و دەروونی و سێکسی یێن زەلامی دکەن، ھەکە ئەم بزانین کو نیکوتینێ جگارەیان دبیتە ئەگەرێ راوەستاندنا خوینێ بۆ مودەمارێن خوینێ ئەوێن دگەھنە ئەندامێ سێکسی یێ زەلامی. ل وی دەمی دێ زانین کا چەند کارتێکرنێ ل ژیێ زەلامی دکەن.
چەند گوھۆرین ل دەڤ ھندەک زەلامان پەیدادبن دەمێ دچنە دژیێ بێ ھیڤیبوونێ دا ژوانژی ( پرچ وەریان و قەلەوی، خاڤبوون و نەمانا ھێزا زەڤلەکان و ئەڤ گوھۆرینە رەنگە دبەرزە بن و زەلام ھەست پێ نەکەت، بەلێ ھەڤژینا وی دێ ھەست بکەت وەکو نەبوون یان نەمانا حەزا سێکسی و تێکچوونا زەوقێ وی و ھەستکرن ب وەستیان و ئالوزیێ، ھەر ل سالێن سیھان ژ چەرخێ بیستێ زانایان بەحسێ وێ چەندێ کریە کو ئەڤ چەندە خالەکا نەخوش بۆ زەلامان، ل پرتووکێن خۆ زانایان گۆتیە دەمێ زەلام دگەھنە ژیێ خۆ یێ ناڤنجی ئەو خۆ دەست ب تەنگەزاریێن دلینیێ بەرنادەن کو پتریا وان تووشی ڤێ چەندێ دبن.
ل گەل ڤێ قوناغێ بێھێزیا سێکسی پەیدادبیت و زەلام حەز ژ سێکسی ناکەن و ھەست ب خەموکیێ دکەن و ل دەمێ گەلەک یا ب ھێز بیت حەزا وی بۆ رۆژێن گەنجاتیێ ڤەدگەریتەڤە و ھندەک زەلام ھەول ددەن خۆ وەکو گەنجان لێ بکەن ژلایێ جلکا و تیتالان ڤە. ھورمۆنان چو رۆلێ خۆ دقوناغا بێ ھیڤیبوونێ دا نینە و نەشێن زەلامی بھێزبێخن ھەکە پەیوەندی ب ژیێ ویڤە ھەبیت، ئانکو زەلام نەوەکو ژنانە، ژن دژیێ بێھیڤیبوونێ دا ژ ڤەرێژا وێ دەردکەڤیت، بەلێ ل دەڤ زەلامان بتنێ ئاستێن ھورموونی سالانە ب نیڤی دبیت ل دەڤ وی ل دەمێ ژیێ وی دگەھیتە چل سالیێ و کێم جارا ئەڤ رێژە ژ سنوورێن خۆ یێن نەساخلەم دەردکەڤیت. بەلێ پتریا زەلامان دڤی ژی دا ماندی دبن ب تیتالێن ژیانێ یێن نەباش لەورا ھەر زوو نیشان لێ دیاردکەن و کارتێکرنێ لێ دکەن.
حەزژێکرنا جگارەیان و پێدانا رەئیان ل ھەمبەر تێلەفزیوونێ بۆ دەمێن درێژ، و حەزژێکرنا خوارنێن گران و ب روین ھەموو ئاریشەیان د خوینگرێن زەلامی دا پەیدادکەن و رەنگە ئاریشەیێن سێکسی و ژ دەستدانا ھێزا زەڤلەکان ژی بۆ پەیدابکەن و ئەڤان ئاریشەیان کارتێکرنێن خۆ ژلایێ دەروونی ژی ھەنە و گەلەک نیشانان ل پاش خۆ دھێلن، ژبەرکو ژناڤسالڤەچوون یان دەمێ زەلام ھەست دکەت ژیێ وی گەھشتە چل سالیێ دێ ھەستکرنا وی ب خودیارکرنێ زێدەتر لێ ھێت و دێ زانیت کو ژیێ مرۆڤان یێ دەست نیشانکریە و ھەر تشتەک بەرەف نەمانێ دچیت و ھەست دکەت کو ھندەک تشت وی ژدەست داینە و وی پێدڤی ب چارەسەریێ ھەیە.
ژن تووشی باھوزێن گەرم دبیت دەمێ ھەست دکەت کو ژیێ وێ گەھشتیە ڤێ قوناغێ و نیشانێ ب وێ چەندێ ددەت کو ئەو یا د ژیێ بێ ھیڤیبوونێ دا، بەلێ زەلام ھەست دکەت کو وی ھندەک ژ خالێن ژیانا خۆ ژدەست داینە و ب تایبەت دەمێ ئەو دزانیت کو وی ھێزا گەنجاتیێ نەمایە و نەشێت ب کارێن گەنجاتیێ راببیت، نەخوشترین تشت کو ژن ھزر ژێ دکەت دڤی کاودانی دا ئەوە کو ئەو سستیا زەلامێ وێ گرتی بۆ نە مێیاتیا وێ ڤەدگەریت و بۆ زانین کو ڤان ھەردو تشتان چو پەیوەندی پێکڤە نینە و ئەو گوھۆرینا د رێکێ دا کو چ تشت نەشێن ببنە رێگرێن وێ و ل گەل وێ چەندێ دەمێ ژن مێیاتیا خۆ تومەتبار دکەت ئەڤە وەکو رەدکرنەکێ یە ژلایێ وان ڤە. ھەر چاوان بیت ئەگەرێ 80% یێ بێھێزیا سێکسی یا زەلامان بۆ ئاریشەیێن دەروونی ڤەدگەریت و ب تنێ 20% بۆ نەخۆشیان ڤەدگەرن و چارەسەرکرنا وان تشتەکێ ب ساناھی یە ھەکە شێوازێ ژیانا خۆ ب گوھۆریت.
گەلەک رێک ھەنە و چارەسەریا نیشانێن ژیێ بێھیڤیبوونێ پێکھاتینە ژ ( نەکێشانا جگارەیان یان ھێلانا جگارەیان، خوارنا زادێن کێم روین، ب کارنەئینانا دەرمانێن سێکسی بێی نوشداری و ئەنجامدنا وەرزشێ ب ھەموو شێوازان ڤە وەکو مەلەڤانیان و ھاژووتنا پایسکلان و راھێنانێن سوێدی کو ھەموو کاردکەن بۆ زێدەھاڤێتنا خوینێ د خوینگێران دا و ئەنجامدانا راھێنانێن وەرزشی حەزا مرۆڤی بۆ ئەنجامدانا کریارێن سێکسی زێدەدکەت.
ژ پێخەمەت دەستنیشانکرنا نەخوشیێن کو ل دەڤ زەلامان دیاردبن د ژیێ بێ ھیڤیبوونێ دا یان پشتی ژیێ چل سالیێ و ژ پێخەمەت دەستنیشانکرنا وان ب رەنگەکێ پێشوەخت داکو چارەسەری ژی ب ساناھی بکەڤیت، نوشدار وەسان دبینن کو ئەنجامدانا ڤان جورە پشکنینان گەلەک یا گرنگە ژوانژی ( پیڤانا فشارا خوینێ، تیشککێشان بۆ سینگی ھەکە زەلام جگارەیان بکێشیت، پشکنینا کولیسترۆلی د خوینێ دا، نەخشەکێشانا دلی ھەر پێنج سالان جارەکێ و پشکنینەکا دەوری بۆ پرۆستاتان و پشکنینا خوینێ.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

پتریا ڤەکولینێن پزیشکی ل دور وێ چەندێ کوم بووینە کو گەلەک پێدڤیە مرۆڤ خوە ژ تورەبوونێ ب پارێزیت داکو بەرئاتافی نەخۆشیێن دەروونی و ئەندامی یێن ب مەترسی وەکو ئێشێن دلی یێن ژنشکانڤە نەبیت، ھەروەسان مرۆڤێ تورە بەرگریا وی یا بێ ھێزە و شیانێن وی بۆ بەرگریا نەخۆشان گەلەک کێمترن ژشیانێن کەسەکی کو یێ ئارام بیت و سەرەرای مەترسیێن ساخلەمیێ یێن تورەبوونێ، تورەبوون ژئالیێ جڤاکی ژی کارتێکرنێ ل مرۆڤی دکەت و مرۆڤێ تورە گەلەکێ خوشتڤی نینە دچاڤێن جڤاکی دا.
ل ڤێرێ دێ چەند رێیان بۆ دەینە خویاکرن کو ژ مرۆڤەکێ تورە بھێیە ڤەگوھاستن بۆ مرۆڤەکێ وەسان کو شیانێن خوکونترولکرنێ ھەبن و ببیتە مرۆڤەکێ ئارام:
* ھزر ل ئارمانجێن خۆ یێن ژیانێ بکە، تە چ کاروبارێن گرنگ د ژیانا خۆ دا ھەنە و تو حەز ژ چ دکەی و خو ژ ئەرکێن نەگرنگ دوور بکە داکو بشێی ئەرکێن گرنگ بجھبینە داکو ئارام ببی و خو ژ ئالوزیا کو ژ ئەنجامێ ھەستکرنێن نەدروست پەیدادبن دوور بکەی.
* خو ژ وێ چەندێ دوور بکە کو پێدڤیە ھەموو کەس رێزێ ل تە بگرن، دیسان خو دوور بکە ژوێ چەندێ یا تو مایتێکرنێ ل ھەموو کاروباران دکەی، ژبەرکو ئەڤە دێ ل سەر حسابا تێکچوونا ساخلەمیا تە و بوارێ تە یێ دەروونی و گێولێ تە بیت.
* گەلەک دەمی بدە خو دەمێ تە بڤێت بگەھیە رێکەکێ یان ئارمانجەکێ بجھبینی و کاربکە کو چ ئاستەنگان درێکا خو دا نەھێلی داکو تووشی ئالوزیێ و تورەبوونێ نەبی ب تایبەت ھەکە دەمێ تە گیرو بوو یان ماوێ بجھئینانا پروژەکێ تە گیروبوو.
* چ جاران ژڤانێن دەستنیشانکری بۆ کاروبارێن خۆ یێن رۆژانە دەستنیشان نەکە، سپێدێ ب خوشی دەست ب کاروبارێن خۆ بکە و دەمەکێ باش بدە خۆ ھەتا جلکێن خۆ ل بەرخو دکەی.
* ھەموو کاروباران ب سانەھی بکە و تورە نەبە ل سەر خاترا ھندەک تشتێن نە ھەژی وەک گیروبوونا ترومبێلێ یان قەرەبالغا رێکێ و بزانە ھەتا ھەکە تورەبوونا تە ب پەقیت ژی تو نەشێی وان روودانان بنبر بکەی.
* خوە ژوان کەسان دوور بکە ئەوێن تورەبوونا تە زێدەدکەن و ھەکە تو نەچاری ببینی ژی گەلەک گرنگیێ نەدێ.
* دەمەکێ ئارام وەربگرە و خوە ب گونجینە دگەل دەوروبەرێن خوە ھەتا کارێن تە ب دووماھی دھێن، ژبەرکو خوگونجاندن دێ ھەستێن ئالوز و نەئارامیێ دناڤا لەشێ تەدا کێم کەت.
* بلا ل بیرا تەبیت تورەبوون و ئالوزی پێکڤە دبنە ئەگەرێ گەلەک نەخوشیان و فشارێن دەروونی زێدەدکەن و کارنێکرنێ ل چالاکی و ڤەژاندنا لەشێ تە دکەن.
* ھەر تشتەکی ھندی وی مەزن بکە و چ تشتا مەزن نەکە و بزانە ئەو کەسێ گەلەک ل دووڤ تشتان بچیت و مەزن بکەت ھەموو دەمان ئەو یێ داکەتی یە.