روژنامه‌یا نیزاڤیسیمایا گازیتا یا روسی بابه‌ته‌ك لدور بله‌ز دابه‌زینا نرخا نه‌فتێ و ئامانجێن شانشینا سعودیێ ژ ڤێ سیاسه‌تێ به‌ڵاڤكر.
نرخا نه‌فتا خاڤ دبازارێن جیهانی دا ب به‌رده‌وامی دهێته‌ خار، لگه‌ل وێ ئێكێ نونه‌رێن ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی یێن به‌رهه‌مئینه‌رێن نه‌فتێ به‌رهه‌ڤییا خوه‌ نیشاندا بۆ رازیبوونێ لسه‌ر دابه‌زینا نرخا نه‌فتا خاڤ بۆ (40$) چل دولاران بۆ هه‌ر به‌رمیله‌كی، كو ئه‌ڤه‌ ژی هه‌ڵوێسته‌كێ سه‌یره‌ بل دیتنا شاره‌زایان.
شاره‌زا د وێ باوه‌رێ دانه‌ كو به‌رپرسیارێ سه‌ره‌كی لسه‌ر ڤێ نرخ شكاندنا بله‌ز و مه‌زن بۆ نرخا نه‌فتێ شانشینا سعودیێ یه‌، كو هه‌وڵ دده‌ت زێده‌باری زێده‌كرنا به‌شێ به‌رهه‌مئینانا خو، گه‌ره‌نتییا ئاواتێن خو یێن جیوسایاسی ژی بكه‌ت.
“ریاز” د وێ باوه‌رێ دایه‌ كو نزمكرنا نرخا نه‌فتا خاڤ دێ گه‌شه‌كرنا به‌رهه‌مئینانا نه‌فتا به‌ردین ل ویلایه‌تێن ئێكگرتی یێنئه‌مریكا راگریت و دێ لێدانه‌كا بهێز ژی ئاراسته‌ی ئابورا روسی و ئیرانی كه‌ت، هه‌ر وه‌ها دێ پاڵپشتی دهێته‌ پێشكه‌شكرن بۆ رژیما به‌شار ئه‌سه‌دی ل سوریا ژی لاواز كه‌ت.
سه‌رباری كو نرخا نه‌فتا ب وێ له‌زیێ دانه‌به‌زی یه‌ بۆ ڤی ئاسته‌ی ئه‌ڤه‌ بۆ چه‌ندین ساڵێن درێژه‌، لێ ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی یێن به‌رهمئینه‌رێن نه‌فتێ ده‌ست ب ئاخافتنێ كر لسه‌ر نرخا (40$) چل دورلاران، بۆ نمونه‌ وه‌زیرێ نه‌فتێ ل ده‌وله‌تا ئیمارتا عه‌ره‌بی، “سوهه‌یل مه‌زروعی” د كونگره‌یا نه‌فتێ یا كو ل دوبه‌ی هاتییه‌ گرێدان راگه‌هاند، كو ئاخافتن لسه‌ر كێمكرنا بڕێ نه‌فتا دهێته‌ به‌رهه‌مئینان ناهێته‌ كرن خۆ ئه‌گه‌ر نرخا نه‌فتێ بۆ هه‌ر به‌رمیله‌كی بگه‌هته‌ (40$) چل دولاران، و لدویڤ گووتنا وی، چ ده‌وله‌تێن اوپك چ كومبوونێن نه‌ئاسایی د سێ هه‌یڤێن داهاتی دا نا گرێده‌ن خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و ره‌وش روی بده‌ت ژی.
ئاژانسا روته‌رز بۆ ده‌نگ و باسان دبێژیت، ئه‌ڤزه‌ نه‌ جارا ئێكێ یه‌ شانشینا سعودیێ نه‌فتێ وه‌كه‌ چه‌ك بكاردئینیت، چونكه‌ لساڵا 1973یێ ژی ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی بریارا سه‌پاندنا ئابلوقه‌یا نه‌فتێ لسه‌ر ئه‌مریكا دا ژ به‌ر پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا بۆ ئیسرائلێ، لێ ل وی ده‌می نرخا نه‌فتێ بلندكر بۆ ئاسته‌كمێ هه‌ری بلند.
نها سعودیه‌ هه‌وڵ دده‌ت هه‌ما رول و یاری بكه‌ت و ببینیت، لێ ب شێوازه‌كێ دی، ئه‌و دێ به‌شێ به‌رهه‌مئینانێ و هنارده‌كرنێ زێده‌ كه‌ت ب ئاوایه‌كی كو به‌شێن پێشاندانێ بلندتر بیت داخازكرنێ، و ئه‌ڤه‌ دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ نزمكرنا نرخێن نه‌فتێ ل بازاری دا.
دبه‌رسڤا پرسیاره‌كێ دا كو بۆ “نیكولاس مادورو” هاته‌ ئاراسته‌كرن لدور ئامانجێن به‌رسیاران لسه‌ر شكاندنا نرخا نه‌فتا خاڤ گووت: “زیان گه‌هاندنه‌ ب روسیا” لێ روته‌رز دبێژه‌: “ئه‌ڤ پارچه‌كه‌ ژ راستیێ”، چونكه‌ شانشینا سعودیێ دوو ئامانج هه‌نه‌: ئێك رێك نه‌دان ب نه‌فتا به‌ردین له‌ر ركه‌به‌ریێ د بازاران دا، و دوو، سزادانا روسیا و ئیرانێ ژبه‌ر پشته‌ڤانییا وان بۆ رژیما ئه‌سه‌دی ل سوریا.
دیسانت ئاژانس دبێژه‌ شانشین و ده‌وله‌تێن خه‌لیجی ژ ئاواتێن ئه‌توومی یێن ئیرانێ دترسن و پشته‌ڤانییا ته‌هرانێ بۆ شیعه‌یان د وه‌ڵاتێن وان دا، چونكه‌ نها ناكوكی دناڤبه‌را ده‌وله‌تێن خه‌لیجی و ئیرانێ دا د ئاستا هه‌ری بهێز دایه‌، سه‌رباری كو ب ده‌ستێن خه‌لكه‌كێ دی یه‌.
ڤه‌كوله‌رێ پێشین ژ په‌یمانگه‌ها (روژهه‌لات – روژئاڤا)”دانیلا پاتشكاریوڤ”، دووپات دكه‌ت كو ئه‌ڤ رێره‌وێ سعودیێ بۆ نزمكرنا نرخا نه‌فتێ دبنه‌ڕه‌ت دا یێ ئاراسته‌كرییه‌ دژی روسیا و ئیرانێ، و كاریگه‌رییا خوه‌ یا ئابووری ژی دیاركر. لێ لدور ویلایه‌تێن ئێكگرتی یێن ئه‌مریكا شانشین نه‌ یا ئارامه‌ ژ زێده‌بوونا به‌شه‌ نه‌فتا به‌ردین یا ژ ئه‌مریكا دهێته‌ به‌رهه‌مئینان، كو دبیته‌ ئه‌گه‌رێ به‌شه‌ نه‌فتا سعودیێ د بازارێنئه‌مریكا دا كێم بكه‌ت.
سه‌رباری كو ئه‌ڤ كێمكرنه‌ زیانا دگه‌هینیته‌ شانشینێ ژی، لێ شانشین دكاریت خوه‌ لبه‌ر ڤێ زیانێ بۆ ده‌مێ (2-3) ساڵان بگریت، چونكه‌ یه‌ده‌كێ وێ یێ نه‌ختینه‌ گه‌له‌ك یێ مه‌زنه‌، ژ ئالیێ دی ئه‌ڤ نزمبوونه‌ یا نرخا نه‌فتێ زیانان دگه‌هینته‌ ئیرانێ، كو دێ ل داویێ نه‌چار كه‌ت قه‌بارێ پشته‌ڤانیێن خۆ یێن كو پێشكه‌شی هه‌ڤپه‌یمانێن خۆ دكه‌ت ل ده‌ڤه‌رێ كێمتر بكه‌ت، و دبیت نه‌چار ببیت به‌رامبه‌ر سعودیێ پاشڤه‌ ب زڤریت. زێدباری كو نرخا نه‌فتا به‌ردین یا ئه‌مریكی (60$) لێ ڤێ ره‌وشێ هێلایه‌ كو بهایێ پشكێن وێ ل بورسه‌یان دابه‌زن، لێ هه‌كه‌ هات و نرخا نه‌فتێ گه‌هشته‌ (40$) دێ بیته‌ سه‌ده‌مێ كێمكرنا قه‌بارێ به‌رهه‌مئینانا ئه‌مریكا ژ نه‌فتا به‌ردین ب رێژه‌یه‌كا مه‌زن.

ئه‌ی په‌رپه‌ریكا به‌حه‌شتێ دلنیا مه‌ تو یا ل جهه‌كێ خوه‌شتر ژ ڤێ دونیایێ و ل گه‌ل یه‌كی دلۆڤانتر ژ مه‌ مرۆڤان، تو یا قورتال بووی، لێ برینا ته‌ د دلێ من دا مایه‌، هه‌كه‌ تو ژ بیرا هه‌میا چوو بی، هێشتا یا ل سه‌ر هزرا من، چونكو ئه‌م هه‌می وه‌كی ته‌ینه‌ هنده‌ك ژ مه‌ دزانن و هنده‌ك ژی نزانن و هنده‌ك خوه‌ ب سه‌رڤه‌ دبه‌ن، د چركێن لاوازیێ دا ئه‌م هه‌می توی نه‌. له‌وما هێشتا كۆڤانا ته‌ یا د دلێ من دا، هێشتا ئێشانا ته‌ یا دله‌شێ من دا، هێشتا ئاخینكێن ته‌ یێن د گه‌ریا من دا، د ڤی وه‌لاتێ هه‌می نامووس و رومه‌تا خوه‌ دكه‌ته‌ د ناڤ ده‌همه‌نا ژنێ دا، هزارێن وه‌كی ته‌ سه‌رێ خوه‌ یێ دانایی و هزارێن وه‌كی ته‌ یێ ل هیڤیا مرنا خوه‌. . چ ئه‌گه‌ر نینن مرۆڤ ل ڤی جڤاكی بهێنه‌ شكاندن ئه‌گه‌ر ( مێ ) نه‌بی، هه‌ر كاره‌ك هه‌ر ئاخفتنه‌ك و ده‌ركه‌تنه‌ك چیرۆك و ئه‌فسانا ژێ چێدكه‌ن، هه‌ر خه‌له‌تیه‌كا مه‌ نه‌كری ژی، باجا وێ دده‌ین، تاكو ئه‌و سێڤا مه‌ ل به‌هه‌شتێ ژی نه‌خواری ل دونیایێ یا هێلایه‌ د گه‌وریا مه‌ دا و مه‌ پێ دخه‌ندیقینن. ئه‌ی په‌رپه‌ریكا به‌هه‌شتێ.. ما ته‌ نه‌دزانی ئه‌ڤه‌ وه‌لاتێ مریانه‌؟ هونه‌ر و جوانی تێدا حه‌رامن! ما ته‌ نه‌دزانی ئه‌ڤه‌ وه‌لاتێ جه‌هنه‌میانه‌؟ عه‌شق و دلنه‌رمی و بێ گونه‌هی تێدا مه‌حالن، ما ته‌ نه‌دزانی ل ڤی وه‌لاتێ چو سیمایێن ژیانێ لێ نه‌، هیڤی و ئومێد و ئاره‌زوو تێدا دهێنه‌ كوشتن، ما ته‌ نه‌دزانی كچێن ڤی وه‌لاتی تنێ دخون و ڤه‌دخون و سه‌رێ خوه‌ دچه‌مینن و خوه‌ دمرینن، دا بژین ب بهانا ره‌وشتی و نامووسێ ژ هه‌ر تشته‌كێ ژیانێ بێ به‌هر بووینه‌.. دیاره‌ ته‌ نه‌دزانی كو نه‌فره‌تا مێیاتیێ یا ل سه‌ر كچێن ڤی جڤاكی دا هاتی، پرچا مه‌، سینگێ مه‌ و لاشێ مه‌ ئه‌م كرینه‌ بونه‌وه‌رێن جودا ژ مروڤان، ئه‌م دنه‌فره‌ت كرینه‌، هه‌ر خه‌له‌تیه‌كا بهێنه‌ كرن ب تنێ ئه‌م به‌رپرسیاره‌تیێ رادكه‌ین و سزایێ خوه‌ ب توندی وه‌ردگرین، ما ته‌ نه‌دزانی تو سه‌رێ خوه‌ ژ مال بده‌رێخی و بستری و بكه‌نی و خوه‌ جوان بكه‌ی، هزار چاڤ دێ ته‌ خون! هزار كه‌س دێ گومانێ ب ره‌وشت و پاقژیا ته‌ به‌ن! ما ته‌ نه‌دزانی كو مه‌ترسیدارترین مرۆڤ ل ڤی جڤاكی مرۆڤێن (سیاسی و ره‌وشه‌نبیری و ئایینی نه‌) ئه‌ی په‌رپه‌ریكا به‌حه‌شتێ تو گه‌له‌ك ژ هندێ ساده‌تر بووی كو حنێرێن ژنا بكاربینی و وه‌كی گه‌له‌كا هه‌ر تشته‌كێ ته‌ دڤێن بكه‌ی و كه‌فیكه‌كێ و كراسه‌كێ درێژ ل به‌ر خوه‌ بكه‌ی، دا پێ بهێنه‌ ڤه‌شارتن و ببیه‌ خودان سامان و نامووس و ده‌ستهه‌لات و پۆست، ل من ببۆره‌ جانا من، لێ هه‌می ل سه‌ر كه‌له‌خێ ته‌ یێ خوه‌ ب ره‌وشت و نامووس و دیندار دئێخن، هه‌می لۆمه‌ و خرابی بۆ ده‌روونێ ته‌ یێ پاقژ دزڤرینن، ژ به‌ر هندێ چوونا ته‌ جڤاك نه‌رابوو سه‌رخوه‌ ته‌ قورتال بكه‌ت و مافێ ته‌ بستینیت، هه‌می ئاییندار و خودێنیاسن، لێ كه‌سێ نه‌گۆت ( واژا الموۆده‌ سئلت بێی ژنب قتلت ) تو ل به‌ر چاڤێن هه‌رێمه‌كێ وه‌لێ هاتی یا تژی یه‌ ژ سازیێن مافێ مرۆڤی و مافێ ئافره‌تێ و به‌رهنگاریا توندوتیژیێ، لێ ب چوونا ته‌ هه‌می بوونه‌ خودان تیتال و بابسالاری و عشائری و دۆزا ته‌ هاته‌ گرتن به‌ری ڤه‌بیت، هه‌می ل سه‌ر لاشێ ته‌ یێ دژین و ل سه‌ر حسابا روحا ته‌ و یێن وه‌كی ته‌ یێ نانێ خوه‌ دخون، ب پۆست و ده‌ستهه‌لات و مه‌ره‌مێن خوه‌ڤه‌ د مژوولن كه‌سێ های ژ ئێشان و برینا ته‌ نینه‌. ل مه‌ بۆره‌ په‌ریا رویباری.. ئه‌م دبێ نه‌وێرۆكن! چو مرۆڤایه‌تی ل ده‌ڤ نینه‌، ل مه‌ ببۆره‌ مه‌ نه‌شیا ئانكو مه‌ بزاڤ نه‌كر رومه‌تا ته‌ بۆ ته‌ بزڤرینین، مه‌ نه‌شیا برینا ته‌ ده‌رمان كه‌ین، مه‌ نه‌شیا تۆلێن ته‌ ژ هه‌ر كه‌سه‌كێ غه‌در و سته‌م ل ته‌ كری و تو ئیستغلال كری ڤه‌كه‌ین، مه‌ نه‌شیا مرنا ته‌ ل جیهانێ هه‌میێ ده‌نگڤه‌ده‌ین، ب نامووس و گرنژین و ب كه‌رامه‌ت و بگرنژین و ب جوانی سه‌رێ خوه‌ دانی، ل مه‌ ببۆره‌ ئه‌م نه‌ مرۆڤین، هه‌ر باش بوو تو ژ درندایه‌تیا ڤان بونه‌وه‌ران قورتال بووی، قه‌ت خه‌مێ نه‌خوه‌، چونكو چوونا ته‌ دێ مینیت خاله‌كا ره‌ش د مێژووا جڤاكێ مه‌ دا، بێ هه‌لویستی به‌رامبه‌ر مرنا ته‌ دێ مینیت خاله‌كا بێ نامووسیێ ب ئه‌نیا هه‌ر ده‌زگه‌هه‌كێ ب مافێ ژنێ و دادیێ دئاخڤیت. قه‌ت خه‌مێ نه‌خوه‌ ئه‌م دێ ل دووڤ ته‌ داهێین، هێشتا ئه‌ڤ وه‌لاته‌ هشیار نه‌بوویه‌، هێشتا مرۆڤایه‌تی ل ده‌ڤ په‌یدا نه‌بوویه‌، هێشتا رووبار و دول و نهال ژ دیتنا لاشێن مه‌ تێر نه‌ بووینه‌، له‌و ل نێزیك دێ ئێكدو بینین.. گول و ڤیان و ماچ هه‌مبێز بۆ ته‌ نازكا هونه‌رمه‌ند كچا دیل روحا ته‌ شاد.