ئەڤرۆ:

ئاژانسا رویترز دوھی د راپۆرتەکێ دا دیار کر کو سەرەدانا سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ یا بۆ ئەلمانیا و پێشەوازیا کو لێ ھاتە کرن نیشا ددەت کو ئەلمانیا وەک دەولەتەک ئێدی سەرەدەریێ ل گەل وێ ھەرێما کوردی دکەت و ھەلویستێ فرەنسا ژی وەک یێ ئەلمانیە، چونکو نھا ل جیھانێ گەلەک ھەرێم ھەنە لێ ئەو گرنگیا کو نھا بۆ ھەرێما کوردستانێ دھێتە دان بۆ چو دەڤەرەکێ دی ناھێتە دان و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی کورد دێ زووتر ژ ھەر ھەرێمەکا دی ل جیھانێ دەولەتا خوە راگەھینن و یا نھا فرەنسا و ئەلمانیا دکەن ب رەنگەکێ دانپێدانا وانە ب دەولەتا کوردی.

ئاژانسا رویترز یا نووچەیان راپۆرتەک سەبارەت ب رەوشا کوردستانێ و بزاڤێن دبلۆماسی یێن سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ بەلاڤ کر و د راپۆرتێ دا ئاماژە ب ڤێ یەکێ ھاتیە کرن کو سەرکەڤتنا ھێزێن پێشمەرگە ل ھەمبەر رێکخراوا تیرۆرستی یا داعش وەسا کر کو جارەکا دی ھەرێما کوردستانێ ببیتە جھێ سەرەنجا جیھانێ و ڤەخواندنا سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ یا بۆ کۆنفرانسێ میونخ و ئەو گرنگیا کو ژ ئالیێ وەلاتێن ئورۆپا ب تایبەتی ژی ئەلمانیا و فرەنسا ب ھەرێما کوردستانێ دھێتە دان نیشا ددەت کو ئێدی وەک دەولەتەک سەربخوە سەرەدەری ل گەل کوردان دھێتە کرن و بێگومان شەرێ ل دژی تیرۆرێ وەسا کر کو پشتەڤانیا جیھانی یا بۆ ھەرێما کوردستانێ زێدەتر ژ جاران بیت و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی نھا ھەرێما کوردستانێ زووتر ژ ھەموو ھەرێمێن دی ل جیھانێ دشێت دەولەتا خوە راگەھینیت.

د بەردەوامیا راپۆرتێ دا ھاتیە دیار کرن کو سەرەرای دژبەریا تورکیا و گەلەک وەلاتێن ھەرێما رۆژھەلاتا ناڤین ئەڤرۆکە فرەنسا و ئەلمانیا چەکی ددەنە کوردان و ب رەنگەکێ ئاشکرا ژی وی کاری دکەن و دێ پتر ژی ھاریکاریا کوردان بکەن، چونکو د راستی دا ئەڤرۆکە عیراق د پراکتیکێ دا پارچە بوویە و وەلاتێن ئورۆپا ژی وێ راستیێ باش دبینن و بۆ وان دیار بوویە کو کورد دێ بۆ ئورۆپا ھەڤپەیمانێن گەلەک باش بن، لێ نھا ھەرێما کوردستانێ ل ژێر گەفا تیرۆرا داعشێ دایە و پێدڤی ب ھاریکاریا وەلاتێن زلھێز ھەیە و ئەلمانیا و فرەنسا ژی دخوازن نھا ھاریکاریا کوردان بکەن دا کو د رۆژھەلاتا ناڤین یا نوو دا بشێن ببنە ھەڤپەیمانێن باش بۆ کوردان و بێگومان ئەو دزانن ب رێیا کوردان دێ بشێن بەرژەوەندیێن خوە باش ب پارێزن و د دەمێن بۆری دا ئەو یەک بۆ وان باش دیار بوویە.

د دووماھیا راپۆرتێ دا ئاماژە ب ڤێ یەکێ ھاتیە کرن کو ئەڤرۆکە کوردستان دەڤەرەکە کو تێدا پێکڤەژیانا ھەموو نەتەوان و ئایینێن جودا ھەیە و ئەوە بۆ ئورۆپیان گەلەک گرنگە، چونکو ھەرێما کوردستانێ نھا وەک ناڤەندەکا نوو یا گەشەپێدانا ئازادی و دیموکراسیێ دھێتە دیتن و ھەکە ھاریکاریا وێ دەڤەرێ نەھێتە کرن دێ زیانێن مەزن گەھیتە بەرژەوەندیێن ئورۆپا و ژ بەر ڤێ یەکێ ژی دیتنا ئورۆپا و ئەمریکا بۆ ھەرێما کوردستانێ تا رادیەکێ ژ ھەڤدو جودایە و کورد ژی دخوازن ل ھەمبەر خەمساریا نھا یا ئەمریکا وەلاتێن ئورۆپا ب تایبەتی ژی فرەنسا و ئەلمانیا پتر ھاریکاریا وان بکەن.

ئه‌ڤرۆ:
جەعفەر ئیبراھیم، جێگرێ سەرۆکێ پەرلەمانێ کوردستانێ و ئەندامێ مەکتەبا سیاسیا پارتی دیموکراتی دیموکراتی کوردستان د ھەڤدیتنەکا رۆژناما ئەڤرۆدا، بەحسێ راستڤەکرنا پڕۆژە قانوونا دستوورێ ھەرێما کوردستانێ دکەت و رادگەھینە، ئێک دەنگیەک ھەیە بۆ چار سالێن دی سەرۆک بارزانی وەکی سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ بھێتە ھەلبژارتن ڤە و گۆت ژی” پێشبینی دکەین پشتی بۆرینا سێ سالان ل حوکمەتێ و بۆ تەکتیکا ھەلبژارتنان گۆڕان و ئێکگرتوو و کۆمەل خوە ژ حوکمەتێ ڤەکێشن”.
ئەڤرۆ: راستڤەکرنا پڕۆژە قانوونا دستووری د چو قۆناغدایە؟
جەعفەر ئیبراھیم: رەشنڤیسێ دستووری یێ ھاتیە بەرھەڤکرن ژلایێ لیژنەیەکێ ڤە، ئەڤ لیژنە یا بەرھەڤکرنا رەشنڤیسێ پرۆژە قانوونا دستووری نەک یا پەرلەمانی و دەستپێکێ ھژمارا ئەندامێن وێ لیژنێ پازدە کەس بوون، پاشی ھاتنە زێدەکرن بوو ٣٦ ئەندامان، پشتی دارشتنێ یا ھاتیە پەرلەمانی و دەنگ یێ ل سەر ھاتیەدان ژ سەرجەمێ ٩٦ ئەندامێن پەرلەمانی ٩٥ ئەندامان دەنگ بۆ دایە، رەشنڤیسێ دستووری ل پەرلەمانی دەرکەفتیە ھەتا بکەڤیتە ریفڕاندۆمێ، دڤێ ناڤبەرێ دا ئۆپۆزسیۆنێ رەخنە ل دستووری گرت، لایەنێن ناڤا پەرلەمانی کو پارتی و ئێکەتی بوون وەسا ب باش زانی ئەڤ پرسە بێی تەوافقا نیشتیمانی نەچیتە ریفڕاندۆمێ، پارتی و ئێکەتی پێکڤە باش زانی پڕۆژە قانوونا دستووری ب رێککەفتنا ھەموو لایەنان بیت و نابیت لایەنەک دەنگی بۆ بدەت و لایەنەک دەنگی بۆ نەدەت، چونکی پەیامەکا باش نابیت بۆ خەلکێ کوردستانێ دڤێ قۆناغێ دا، داخواز ژ سەرۆک بارزانی ھاتەکرن ئەوژی بھێتە ناڤا پرسا دستووری و سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ ژی ژلایێ خوەڤە داخواز ژ لایەنێن سیاسیێن کوردستانێ کر، چو تێبینی ل سەر دستووری ھەنە بۆ ڤڕێکەن، ئەوبوو ٢٦ لایەنێن سیاسی بۆچوونا خوە دایە سەرۆکێ ھەرێمێ و بارزانی ئەڤ بۆچوون و نامەیەک ئاراستەی سەرۆکایەتیا پەرلەمانی کرن و دڤێ قۆناغێ دا راوەستیایە”.
ئەڤرۆ: راستە پارتی ھەمبەر درێژکرنا دەمێ ویلایەتا سەرۆکێ ھەرێمێ سۆزدابوو ئێکەتیێ دستوور ڤەگەڕیت پەرلەمانی؟
جەعفەر ئیبراھیم: وی دەمی چو رێککەفتنێن سیاسی نەبوون، تشتەک وەسا چێبوو راستە رێککەفتنەک د ناڤبەرا پارتی و ئێکەتیێ ھاتەکرن، بەلێ سەرۆکی ب خوە پێخوەش نەبوو، ھەتا پتریا سەرکردایەتیا مە ژی پێخوەش نەبوو، بەلێ واقعەک بوو، ڤالاتیا قانوونی و دستووری دا ل ھەرێمێ چێبیت و رەنگە مەترسیێن دی ژی پەیداببان ناڤا ھەرێمێ دا، لەوما وەک چارەکا دەمکی ھاتە درێژکرن، ددوڤدا ھەلبژارتن ھاتنەکرن و ئێک ژ ئەرکێن ڤێ خۆلا پەرلەمانی ئێکلاکرنا پرسا دستووریە و د ئێکەم گۆتارا خوەدا، سەرۆکێ پەرلەمانی ئاماژە ب ڤێ چەندێ کر، ئێک ژ ئەرکێن مە د خۆلا چارێ یا پەرلەمانی دا پرسا دستووری ساخکەینەڤە، ئەڤە دەمەکە لیژنا قانوونی ل پەرلەمانی مژوولی بەرھەڤکرنا پڕۆژە قانوونەکا نوونە، ژ بەر کو قانوونا ھژمار ١٩ پرۆژە قانوونا دستووری و دەمێ سەرۆکایەتیا ھەرێمێ یێن پێکڤە گرێداین، دڤێت ھەردوکا چارەسەرکەی، ئەڤ پڕۆژە قانوونە یێ بەرھەڤە و ھەموو لایەن ل سەر ناڤێ وی پرۆژەی د رازینە”.
ئەڤرۆ: دەمێ ویلایەتا سەرۆکێ ھەرێمێ یێ بەر ب دووماھیێ دچیت، ھەتا نوکە چو لایەنان بەحسێ درێژکرنا ویلایەتا سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ کریە؟
جەعفەر ئیبراھیم: دو لایەن مە ھەنە، لایەنێ دستووری و لایەنێ سەرۆکایەتیا ھەرێمێ، بۆ سەرۆکایەتیا ھەرێمێ قانوونا ھژمار ئێک یا سەرۆکایەتیا ھەرێما کوردستانێ سالا ٢٠٠٥ێ ھەیە و ئەڤ قانوونە یا ب ڕێڤەدچیت و ھەکە دەمێ ویلایەتا سەرۆکێ ھەرێمێ دوماھی ھات، ئەڤە دێ ڤالاھیا قانوونی و دستووری چێبیت، ھەکە دستوور ھاتە بەرھەڤکرن و کەفتە ریفڕاندۆمێ، ئەڤە دێ قۆناغەکا نوو دەستپێکەت و ئەز باوەرم ھەتا ھەیڤا خزیرانێ بکەڤیتە ریفڕاندۆمێ، چونکی رێککەفتنەک یا ل سەر دستووری ھەی، سیستەمێ سیاسی دمینیت، کا دێ چاوا سیستەمێ حوکمڕانیێ ب رێڤەبەین، ئەم د رژدین و داخواز دکەین سیستەمێ حوکمڕانیێ وەکی خوە بمینیت و سەرۆک ھەرێمێ راستەوخوە ژلایێ دەنگدەران ڤە بھێتە ھەلبژارتن، ھێزێن سیاسی ب خرابی بەحسێ ڤی سیستەمی دکەن ، بەلێ خەلک یێ ڕاھاتی ل گەل ئەڤی سیستەمی و پێخوەشە، ھەکە بووینە خوەدان دستوور قۆناغەکا نوو دەستپێدکەت و مافێ ھەر کەسەکی یە خوە بۆ ئەڤی پۆستی بەربژێربکەت، نوکە ئێک دەنگیەک ھەیە، کو ھەرێما کوردستانێ پێدڤی ب رۆلێ مەسعود بارزانی ھەیە وەک سەرۆک بۆ ھەرێمێ، ژبەر ڤێ چەندێ ئەڤ لایەن ژی بەحسێ ھندێ دکەن ئەم بگەھینە چارەیەکێ و ھەرێما کوردستانێ نەکەڤیتە د ڤالاھیەکا دستووری دا و ب شێوازەکێ گونجای و ھەژی جارەکادی مەسعود بارزانی بۆ دەمێ چار سالان سەرۆکایەتیا ھەرێما کوردستانێ بکەت، بۆچوونێن ئەرێنی ل دۆر ڤێ چەندێ ژ پتریا لایەنێن سیاسی بۆ مە ھاتینە، ئانکو ب ھەلبژارتنێن راستەوخوە”.
ئەڤرۆ: تە د ھەڤدیتنەکا خوەدا گۆتبوو ٥٠٠ کەس ل ھەرێما کوردستانێ چووینە ناڤا داعش، ژێدەرێ ڤان ئاماران چیە و چاوایە؟
جەعفەر ئیبراھیم: ئەم پێزانینان کۆم دکەین و مە ژێدەر یێن ھەین و پێشبینیێ دکەین، ئەو کەسێن چووینە ناڤا داعش ل ھەرێما کوردستانێ ل ٥٠٠ کەسان زێدەترە ھەرچەندە مە پێخوەش نینە گەلەک بن”.
ئەڤرۆ: پتریا وان کەسێن چووینە ناڤا داعش کینە؟
جەعفەر ئیبراھیم: بێگومان ئەو خەلکێ چووی باوەریا ب عەقیدا داعش ھەی، تو نەشێی بێژی لایەنەک چووینە ناڤ داعش، بەلێ پتریا وان ئەون یێن دیندار و خواندنەکا تایبەت بۆ ئیسلامێ یا ھەی، نەشێم بێژم تنێ فلانە حزبە یان حزبەکا ئیسلامی چووینە، دبیت خەلکەک دناڤ ڤان حزبێن مەژی چووبن، گەلەک جاران ل تۆڕێن جڤاکی وەکی فەیسبووکێ دەردکەڤن کوردێن و ژ دەڤۆکا وانا یا دیارە خەلکێ چ دەڤەرەکێ نە، ھەکە یێ کیش پارێزگەھێ بیت یێ دیارە”.
ئەڤرۆ: ژبلی کوردان چو ئاین و نەتەوێن دی وەکی مەسیحی و ئێزدی و تورکمان ل کوردستانێ چووینە ناڤا داعش؟
جەعفەر ئیبراھیم: ئەز باوەرناکەم کەسێ وەسا چووبیت و مە ئەڤ پێزانینە نینە.
ئەڤرۆ: ھەکە ل سلێمانیێ و ھەلەبجە پۆست نەدانە پارتی، دێ چاوا پارتی ل دھۆکێ سەرەدەریێ ل گەل ئێکەتیێ و گۆڕان کەت؟
جەعفەر ئیبراھیم: برادەرێن مە ل ھەردو پارێزگەھان راسپاردینە دانوستانان بکەن کو مافێن پارتی ب گۆرەی ھەلبژارتنێن ٢٠١٣ێ بھێنە بجھئینان، ھەکە نەھێنە بجھئینان، ئەم دێ وەکی ئۆپۆزسیۆن ل ھەردو پارێزگەھێن ھەلەبجە و سلێمانیێ کارکەین و کێمتر ژ ئەنجامێن ھەلبژارتنان ئەم قەبوولناکەین”.
ئەڤرۆ: بۆچی ل دھۆکێ پارتی یا بێدەنگە و بەحسێ حوکمەتا خوەجە ناکەت؟
جەعفەر ئیبراھیم: ھەلبژارتنێن جڤاتێن پارێزگەھان یێن ھاتینەکرن و بڕیارە ھەلبژارتنێن قەزا و ناحیان بھێنەکرن و ھەموو کوردستانێ دێ ڤەگریت، ھێشتا بەرھەڤی بۆ نەھاتیەکرن، قانوونەک یا ھەی و ب لەز دێ ھێتە پەسەندکرن و وەزارەتا نافخۆ دێ ڤان ئێکەیێن ئیداری دانیت.
ئەڤرۆ: ئایا دێ گۆڕان خوە ژ حوکمەتێ ڤەکێشیت؟
جەعفەر ئیبراھیم: ھەموو جاران ئەڤ بژاردە ل بەردەستێ گۆڕان یا ھەی، وەسا دبینم دڤان کاوادانان دا ئەڤ بژاردەیا دوورە، ژ بەر کو بزاڤا گۆڕان دێ زیانێن مەزن کەت، ئەو ب خوە دێ زیانێ گەھینیتە خوە ھەکە خوە ڤەکێشیت، چونکو وانا بڕیارەکا ژیرانە یا دای کو پشکداریێ د حوکمەتێ دا بکەت، دبیت بۆ تەکتیکێ پشتی سێ سالێن کابینا حوکمەتێ دەربازبن، بۆ مەرەمێن ھەلبژارتنان
خوە ڤەکێشیت”.
ئەڤرۆ: بزاڤا گۆڕان دبێژیت تنێ وەزیر یێن ب مە ھاتینە دان و ھێشتا پۆستێن دی ماینە و بۆچی ناھێنە بەلاڤکرن؟
جەعفەر ئیبراھیم: ل دووڤ پێزانینێن من ھەموو پۆستێن ل دووڤ ئەنجامێن ھەلبژارتنان یێن بۆ بزاڤا گۆڕان ھاتینە دان و یێن ماین ژی دێ دێ پارتی ھەر دەتێ، چونکو رێککەفتن یا ھاتیەکرن و لایەنەکێ سەرەکیێ رێککەفتنێ پارتیە و ھەر دەمێ پارتی سۆز دابیتە لایەنەکی، سۆزا خوە بجھئینایە، بەلێ گۆڕانێ رێککەفتن یا ل گەل ئێکەتیێ ھەی بۆ پارێزگەھێن سلێمانیێ و ھەلەبجە و ھەکە پارتی ب ڤی شێوەی پشتگوە پاڤێژن، دێ کاریگەری ل سەر پۆستێن ھەولێرێ و دھۆکێ ھەبیت”.
ئەڤرۆ: ھون پێشبینیێ ناکەن گۆڕان و ئێکەتی بۆ ھەلبژارتنێن داھاتی پارتی ب تنێ بھێلن ل حوکمەتێ دا و خوە ڤەکێشن؟
جەعفەر ئیبراھیم: وەکی من گۆتی، بزاڤا گۆڕان یا بەحسکری خوە ڤەکێشیت، ھەروەسا کۆمەلا ئیسلامی و ئێکگرتوو ژی ئەو بەحسکریە و ئەز پێشبینیێ ناکەم ئێکەتی خوە ڤەکێشیت، ژ بەرکو ئێکەتیێ بەحس نەکریە و دڤێت ئەو بێژن دێ خوە ڤەکێشین پاشی ئەم بێژین، ھندەک رێکخستیێن وان دداخویانیێن خوەدا بەحسێ ھندێ دکەن، کو پشکداری حوکمەتێ بووینە
و دەنگدەرێن خوە ژ دەستداینە، ئەڤە ژی ئاماژەیە بۆ ھندەک تشتێن دی”.
ئەڤرۆ: بڕیاربوو پۆستەکێ دەستەیا سەرۆکایەتیا پەرلەمانی بۆ ئێکەتیێ بیت ئەڤ پرس گەھشتە کیرێ؟
جەعفەر ئیبراھیم: پۆستێ سەرۆکێ پەرلەمانی بەھرا گۆڕانە و جێگر ژی ھەتا نوکە یێ پارتیە، چو رێککەفتنێن وەسا نەبووینە، بەلێ بەحس ھاتبوو کرن، دەربارەی مە یا ڤەکری بوو، ئەم چاڤەڕێ بووین برادەرێن ئێکەتیێ بھێنە ناڤا سەرۆکایەتیا پەرلەمانی،دەمێ نەھاتن ھەلبژارتن ھاتنەکرن، نوکە ژی ئەڤ پرس ددەستێ ھەردو مەکتەبێن سیاسیێن پارتی و ئێکەتیێ دایە، داخوازا ھەر گۆھۆڕینەکێ بھێتەکرن بۆ پۆستێن پەرلەمانی مە وەکی فڕاکسیۆنا پارتی چو تێبینی نینە، ھەروەسا دێ بێشوازیێ ل گۆھۆڕینێن ژلایێ مەکتەبێن سیاسی ڤە دھێنە کرن”.