ئه‌ڤرۆ نيوز:
محه‌مه‌د مومنى په‌يڤدارێ فه‌رمى يێ حكومه‌تا ئوردن ل كه‌نالێ ته‌له‌فزيونا وه‌لاتێ خوه ئه‌ڤرۆ راگه‌هاند كو ئوردن يا رازيه ساجيده ريشاوى ئازاد بكه‌ت به‌رامبه‌ر ئازادكرنا معاز كساسبه فرۆكه‌ڤانى ئوردنى يێ كه‌تيه دده‌ستێ داعش دا.
معاز كساسبه فرۆكه‌ڤانه‌كێ هێزا ئه‌سمانى يێ سوپايێ ئوردنێ يه، هه‌يڤا كانوونا ئێكێ يا سالا بوورى د ده‌مى بوردومانكرنا جهێن داعش ل سووريێ، فرۆكا وى كه‌تبوو خوار و ناڤبرى ژى كه‌تبوو د ده‌ستێ داعش دا.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند كو لێكتێگه‌هشتنه‌ك ل گه‌ل به‌غدا ل سه‌ر پرسا هنارتنا نه‌فتا هه‌رێمێ هه‌یه و ئه‌و د وێ باوه‌رێ دانه كو هه‌رێم دكاریت زێده‌تر ژ وێ یا رێككه‌فتین د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێمێ دا ل سه‌ر هاتیه كرن، نه‌فتێ بهنێریت به‌لێ ” مه ب ئاشكرا گوتیه به‌غدا ئه‌گه‌ر مه شیانێن زێده‌تر یێن هنارتنێ هه‌بن، ئه‌م ناهنێرین”.
ئه‌ڤرۆ ب سه‌رۆكاتیا نێچیرڤان بارزانى ئێكه‌م كومبوونا جڤاتا وه‌زیران د سالا نوو دا برێڤه چوو.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
هه‌موو ساله‌كێ و ل 1/26 ل بلنداهیێن چیایێ تیانمن ل ده‌ڤه‌را چانگجیای كو سه‌ر ب ویلایه‌تا هونانه كو دكه‌ڤیته ناڤه‌راستا وه‌لاتى چینێ، وه‌كو هه‌ڤركیه‌كێ چه‌ند وه‌لاتى پشكدار دبن د هه‌ڤركیا خوه‌راگرتنێ دا ل ناڤ ئاڤا به‌ستى و ئه‌ڤ ساله 30 هاولاتیان پشكدارى د هه‌ڤركیێ دا كر.
بۆ زانین چیایێ تیانمن هزار و 518 متران یێ بلنده.
ئه‌ڤرۆ نیوز، ناجی به‌ده‌ل:
سه‌ندیكا رۆژنامه‌ڤانێن كوردستانێ د پڕیس كونفرانسه‌كی دا ل دهۆكێ راپۆرتا خوه یا خولی به‌لاڤكر و هاتیه دیاركرن كو د سالا 2014 دا 33 حاله‌ت هاتینه توماركرن لێ دسالا 2013 دا 49 حاله‌ت بوینه .
رێژه‌یا پێشیلكاریان ل گوری راپۆرتا سه‌ندیكایێ كێمكریه د د ده‌مه‌كی دا ره‌وشا ئه‌منی به‌رڤ خرابوونێ چویه.
حاكم ئازاد نه‌قیبێ سه‌ندیكایا رۆژنامه‌ڤانێن كوردستانێ بو ئه‌ڤرۆ نیوز دیاركر راپۆرت نڤیسینێ رێنما و مه‌رجێن خو هه‌نه و مه وه‌ك سه‌ندیكا دو پرۆتوكول ل گه‌ل مه‌ركه‌زێ دوحه و هنده‌كێن جیهانی و دو خول مه ڤه‌كرینه بو چه‌وانیا نڤیسینا راپۆرتێ ل سه‌ر پێشیلكاریان و ل گوری بنه‌مایێن زانستێ راپۆرت هاتیه نڤیسین.
ناڤبری ئه‌و چه‌نده ژی دیاركر پێشیلكاری په‌یوه‌ندی ب پیشه‌ی ڤه هه‌یه.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌يى ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ نڤيساره‌ك ئاراسته‌يى ميحوه‌رێن شه‌رى كريه و داخواز ژ هه‌موو ئه‌فسه‌ر و پله‌دارێن پێشمه‌رگه‌يى كريه ره‌فتارێن نه‌گۆنجايى به‌رامبه‌ر بريندار و كوشتيێن داعش نه‌كه‌ن و رێ بگرين ل وێنه‌گرتن و سڤكاتيكرن ب وان.
د ڤێ نڤيسارا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌يى دا ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كريه كو ب مه‌ره‌ما پاراستنا مه‌زناهيا پێشمه‌رگه‌يى، ئاگه‌هداريا هه‌موو ئه‌فسه‌ر و پله‌دار و پێشمه‌رگان كريه كو ب چو ره‌نگان ره‌فتارێن نه‌گۆنجايى و دوور ژ مرۆڤاتيێ به‌رامبه‌ر بريندار و كوشتيێن داعش نه‌كه‌ن.
ئه‌ڤرۆ:
رێیەکا کارا ھەیە دێ شێی ب پێنج رۆژان جگاران ھێلی، ئەڤ رێیە ھاتیە تاقیکرن و نێزیکی ٢٠ ملیۆن مرۆڤان ب ڤێ رێ ب سەرکەفتیانە جگارە ھێلاینە.
نۆشدار “حسێن ئەمین شەحاتە” سەرۆکێ کومەلا دژایەتیکرنا جگارەکێشانێ ل مسرێ سەرپەرشتیا ڤێ رێ کریە و ھەتا نوکە شیایە ھاریکاریا ٥١٢٠ جگارکێشان بکەت.
ناڤێ ڤی بەرنامەی “پێنج رۆژ”ە و ب ڤێ شێوەی ھێتە بنەجھکرن:
رۆژا ئێکێ: جگارکێش یێ دودلە بەلێ دڤێت حەزەکا مەزن ھەبیت کو نەکێشیت و دێ رۆژا خوە ب ڤەخوارنا دو کۆپێن ئاڤێ دەستپێکەت و ھەناسەکا کوور ھلکێشیت و ژ ١ – ٥ دێ ھژمێریت و دێ خوە چەمینیت وەکو “رکوعا نڤێژێ” و دێ ھەناسا خوە ژ دەڤی بەردەت و دێ سێ جاران کوخیت دا شیانێن سیھا سۆر ب ھێز بکەڤن، سەرششوتنەکا ب ئاڤا تێھن شیر یان ئاڤا سار ل سەرێ سپێدێ بۆ دەمێ سێ دەقیقان ل گەل پەرخاندنا لایێ چەپێ ژ سینگێ خوە ل گەل ملێ چەپێ ب پاتەکێ تەڕ ھەتا سۆر دبیت ئەو ژی بۆ پاقژکرنا خوینێ ژ نیکوتینێ. پاشی ب درێژاھیا ٥٠٠ متران ب رێڤە بچیت، بەردەوام ئاڤێ ڤەخۆت کو ژ دو لتران کێمتر نەبیت ل گەل ڤەخوارنا ئاڤا پرتەقال و نیمۆکان، ڤەکۆلینێن زانستی دوپات کریە کو جگارەکێشان مرۆڤی زوو پیر دکەت چونکو ٣٠٠٠ پێکھاتێن کیمیاوی تێدا ھەنە، پشتی نیڤرۆ جارەکا دی ئاڤەکێ ل لەشێ خوە بکەت ل گەل پەرخاندنا وان جھێن مە گۆتین، بەری نڤستنێ دو کۆپێن ئاڤێ ڤەخۆت و ھەناسەکا کوور ھلکێشیت و ھەتا پێنجێ ل گەل ھەناسا خوە بھژمێریت و پاشی خوە بچەمینیت وەکو “رکوعا نڤێژێ” و پاشی ھەناسا خوە ژ دەڤی بەردەت و ئاڤەکا دی ل خوە بکەت ل گەل پەرخاندنێ.
رۆژا دویێ: ھەمان رێ دوبارە بکەت ل گەل ھەمان پەرخاندن بەس ئەڤ جارە لایێ راستێ و ملێ راستێ و بۆ خو دوعا ژ خودێ بکەت کو ھاریکاریا وی بکەت بۆ ھێلانا جگاران.
رۆژا سیێ: دوبارەکرنا ھەمان تشت ل گەل پەرخاندنا دەڤەرا زکی و پشتێ.
رۆژا چارێ: دوبارەکرنا ھەمان تشت ل گەل پەرخاندنا پێ چەپێ ب تنێ.
رۆژا پێنجێ: ھەمان تشت ل گەل پەرخاندنا پێ راستێ ب تنێ.
ئه‌ڤرۆ:
فلفلێن دژوار ھندەک جارا شیان ھەنە گوھۆرینان دلەشێ مرۆڤی دا پەیدابکەن و ھەرسکرنێ ب ساناھی بێخن و ھندەک جارانژی مفا ھەنە بۆ دەرخستنا کێزکا ل باخچێ مالدا.
فلفلێن دژوار و کێمکرنا سەنگی:
تو دشێی مفای ل فلفلێن تیژ وەربگری و ل سەر سفرێ زێدەبکەی و مفایەکێ تایبەت ژێ ببینی بۆ کێمکرنا سەنگی، ئەڤە ل دووڤ ئەنجامێن ڤەکولینەکێ دیاربووینە کو پێکھاتێن فلفلێن دژوار رۆلەکێ سەرەکی ھەیە بۆ کریارێن ئاڤاکرنا لەشی و نەھێلانا قەلەویێ دا، ژبۆ خوشکرنا تاما خوارنێ تو دشێی ھندەک فلفلێن دژوار ل خوارنێ برەشینی بەری ھەر تشەکی بخوی.
چالاککەرە بۆ پێیان:
رەنگە تو پتریا دەمێ خوە یێ رۆژێ دەربازبکەی ب راوەستیانێ ل سەر پێن خوە، بزانە کو فلفلێن دژوار شیان ھەنە ئێشانا پێن تە کێم بکەن، ژبەرکو کەرستەک دناڤدا ھەیە دبێژنێ ( کابسیسین) ئەو کەرستە دژواریێ ددەتە فلفلان و ھاریکارە بۆ چالاککرنا خولا خویناوی د پێیان دا، ئەڤەژی ل دووڤ شیرەتێن شارەزایێ خوارنێ ( جیمس ماکیلارس) ل باژێرێ نیومەکسیکو.
بۆ ھندێ پتر مفای ژێ وەربگری بۆ پێیان تو دشێی کاچکەکێ ھنگڤینی بکەیە د سێنیەکێ دا و ١/٨ کاچکێ فلفلێن ھوورکری و دو کاچکێن بچووک یێن خوێ و کاچکەکێ خوارنێ ژ زەیتێ پێکڤە تێکھەل بکەی ھەتا وەکو ھەڤیری لێ دھێت، پاشی ھندەک ژ وی ھەڤیری بدانە ل سەر پێن خوە بۆ دەمێ دەقیقەکێ تێ بھوسە و پاشی دەقیقەکێ بھێلە و ب ئاڤا تێھن شیر بشوو، بەلێ ھەکە تە ھەستداریا پیستی ھەبیت ھشیاربی ڤێ رێکێ ب کارنەئینی و ھەکە تە ھەست ب سۆتنێ کر ل شوونا ئارامبوونێ زوو ل سەر پێن خوە رابکە.
ئارامکەرە بۆ ئێشانێن مەعیدەی
رەنگە گەلەک کەس وەسا ھزربکەن کو خوارنا فلفلێن دژوار سەربارک و تێکچوونان دمەعیدێ دا پەیدادکەت، بەلێ ڤەکولین دیاردکەن کو ب کارئینانا فلفلێن د١وار ب شێوەیەکێ رێکخستی دناڤ خوارنێ دا، نیشانێن نەھەرسکرنا خوارنێ و سۆتنا مەعیدەی و ترشاتیێ کێم دکەت، ئەڤەژی ل دووڤ ڤەکولینەکا کوڤارا (نوشداریا کوئەندامێ ھەرسکرنێ) بەلێ باشترە شیرەتان ژ نوشدارەکێ تایبەتمەند وەربگری ھەکە تە ئاریشەکا مەعیدەی ھەبیت.
کێزکا دوور دئێخن
تو دشێی کێزکا ژ باخچێ خوە یێ مال دوور بکەی، تو دزانی چاوا؟ پیچەک ژ توزکا فلفلێن دژوار ل دەروبەرێ باخچەی و ل بنکێن گیایا برەشینە و ل وی دەمی چو کێزک و تشتێن زیانبەخش نامینن، ھەکە تە بڤێت باشتر زی کاری بکەن، دو کاچکێن فلفلێن دژوار ل گەل ئاڤێ تێکھەل بکە و حەفتیێ جارەکێ برەشینە بەلێ ھەکە تو تشتێن باخچەی بۆ خوارنێ ب کاربینی باش ب ئاڤێ بشوو بەری دخووی.
ئەڤرۆ:
ل دووڤ ڤەکولینەکێ کو ٢٩ ھزار کەس ب خوەڤەگرتبوون و ب سەرپەرشتیا ئاژانسا ساخلەمیێ ل باژێرێ بەرشەلونا ھاتبوو ئەنجامدان دیارکریە کو نەساخی ل دەڤ ژنان پتر ڤەدکێشن و ژن پتر تووشی نەخۆشیێن دومدرێژ دبن و ھەکە تووشی نەخۆشیان دبن پێ نزانن ھەتا دگەھیتە قۆناغێن پێشکەفتی و ئەو نەساخیێن پتر تووشی ژنان دبن پێکھاتینە ژڤان نەخۆشیان:
١- شقە سەر: ھەر سێ ژن ل ھەمبەر زەلامەکی تووش دبنێ و نەخوشیەکا زکماکی یە و ل ھەر قۆناغەکا عەمری رەنگە مرۆڤ تووش ببیتێ و ژن پتر ژ گەنجاتی یان پشتی ژیێ بێھیڤیبوونێ تووش دبنێ و ھندەک جارا ئێشانا وێ ب رۆژان ڤەدکێشیت.
٢- پێتیبوونا ھەستیان: نەخۆشیەکا بێ دەنگە ھەتا دبیتە ئەگەر ھەستیان بشکێنیت، ھەر ژنەکێ ژ سێ ژنان ئەڤ نەخۆشیە ھەیە و ئاریشەکا مەزنە بۆ ساخلەمیێ چونکو شکەشتن و ئێشان و کەتنا ددانان ل دووڤ ھەنە.
٣- ھندەک سەربارکێن دەگمەن: ھژمار دیاردکە ژن ب سێ جارکی پتر تووشی ھەودانا گەھان دبن و ب تایبەت ل چوکێ، ئەوژی ژبەر بەرفرەھیا کوسکێ وێ کو فشارێ ل چوکێ دکەت و دیسا بێھێزیا زەڤلەکێن وێ ل ھەمبەر یێن زەلامان و ب کارئینانا پێلاڤێن چمک بلند.
٤- ئێشانێن پشتێ: زەلام و ژن ھندی ئێک تووش دبنێ، بەلێ پێکھاتا بایولوجی یا لەشێ ژنێ و دوگیانی و عادەیت ھەیڤانە ھەموو ئەگەرن پتریا ژنان تووش ببن.
٥- ئیدز: ژن پتر تووشی نەخۆشیا ئیدزێ دبن، ژبەر فاکتەرێن ژینگەھێ و جڤاکی و رەوشنبیری کو ھاریکارن زووتر کارتێکرن لێ ببیت. بۆ نموونە ژن ب رێژا ٦١% نە ژ توووشبووێن ئیدزێ ل بیابانا ئەفریقیا.
٦- تەنگەزاریێن ھۆرمونی: ھۆرمون ھندەک کەرستێن کیمیاوینە ب رێیا گلاندێن لەشی دھێنە رژاندن داکو کارتێکرنێ ل کارێ ئەندامێن دی یێن لەشی بکەن، چ کێماتی یان زێدەھی بکەڤیتە ھورمونان کارتێکرنێن خراب دێ ھەبن ب تایبەت ل سەر ئەندامێن زانێ، ل دەڤ ژنان دبیتە ئەگەرێ وەستیانێ و زێدەبوونا سەنگی و خەموکیێ و قەبزبوونێ و ھشکبوونا پیستی و وەرمینا دورماندور چاڤان و نەرێکخستنا عادەیا ھەیڤانە.
٧- پەنجەشێرا پەریزادی: ژن ب دوجارکی و سێ جارکی ژی پتر زەلامان تووش دبنێ و ھەتا نوکە ئەگەرێن وێ چەندێ دیارنینن، پتریا جارانژی ژن ل ژیێ ٢٠-٦٠ سالیێ تووش دبنێ و گەلەک فاکتەر ھەنە دبنە ئەگەرێ نەخۆشیێ ژوانژی: بەرئاتافبوون ب تیشکێ و چارەسەریێن نوشداری بۆ سەری و ستووی.
٨- بزمارێن پێیا: ژ گرنگترین ئاریشەیانە کو بەرئاتافی ژنان دبن، پێلاڤێن نەباش ژگرنگترین ئەگەرێن تووشبوونێ نە و بزمارێن پێی دەرکەتنا زێدەگوشتەکی یە ل ئالیێن پێی یان تلا پەیدادبن و ئێشانەکا مەزن پەیدادکەن بتایبەت ل دەمێ برێڤەچوونێ و ژن ب چارجارکی ھندی زەلامان تووش دبنێ.
ژنەکا 24 سالی دلێ خوە بۆ رۆژنامه‌یا ئەڤرۆ ڤەدکەت و دبێژیت: “ئەڤە دو سالە من شوو کری و بەری ئەز شوو بکەم من و گەنجەکی حەز ژ ھەڤدۆ دکر، لێ مالباتا وی د رازی نەبوون من بۆ ب خوازن، پشتی من شوو کری ئەو کورە تێلەفونا بۆ من دکەت و دبێژیت ئەز بيریا تە دکەم و من ژی نەڤێت ئەڤ تێکەلیە ھەبیت بەس ب راستی ئەز ژی بیریا وی دکەم و دترسم ژی نەکە ھەڤژینێ من ڤێ چەندێ بزانیت و ھیڤیە ھوون چ دبێژن و ئەز چ بکەم؟
کچا ھێژا :
دڤێت تو بەرپسیار بی ژ رەفتارێن خوە و تە بۆ خوە رێکەک یا ھەلبژارتی و دڤێت ھەموو شیانێت خوە ب کاربینی دا سەرکەفتیانە د وێ سەربورێ دا دەرباز ببی، ئەڤجا یا باش ئەوە تو کارێن بەری شووکرنی ژبیر بکەيی و وەسا دانە وەکو خەونەکه و ب دووماھی ھاتیە و عەقلانە تەماشەيی ژیانێ بکە و کارێن تە بەری نھا کرین نھا د شاشن ھەکە تو بکەيی و ئەز د وێ باوەرێ دا مە کو تو یا تێگەھشتيی و تو خەلەتیا ل سەر خوە قەبوول ناکەی و ھەموو ژیانا خوە تەرخان بکە بۆ خزمەت و خوشکرنا خێزانا خوە.
ئەڤرۆ:
د دو رۆژێن بۆری دا ھندەک کەنالێن راگەھاندنێ وەسا دانە زانین کو ھەردو ستێرێن ناڤدارێن جیھانی (بینۆسی و جایزی) ژبەر ھندەک کێشێن جڤاکی یێن ژھەڤدۆ جوودابین، لێ بینۆسیێ ئەو نووچە رەتکرن و گۆت: ئەڤ چەندە یا دۆرە ژ راستیێ.
ناڤھاتیێ دبێژیت: ئەڤە دووماھی وینێ مەیە مە ل یاریگەھا وەرزشی پێکڤە گرتیە و سوپاس بۆ خودێ مە چ کێشە نینن و رۆژ بۆ رۆژێ ژیانا مە خوشترە.
بینۆسی و جایزی ل سالا ٢٠٠٨ ژیانا ھەڤژینیێ پێکئینایە و ب تنێ کۆڕەک ب ناڤێ ( بلۆ ئێفی) ھەیە.
نيشاندان