ئه‌ڤرۆ:

ھێلانا ئامیرێن موبایلان دناڤ ژورێن نڤستنێ دا وەستیانێ بۆ مرۆڤی پەیدادکەن و گەلەک ب کارئینانا وێ دبیتە ئەگەرێ پووچکرنا مێشکی و بێھێزکرنا دلی.
داھێنەرێ ھووربینیێن موبایلێ، زانایێ کیمیاوی یێ ئەلمان ( فرایدلھایم فولنھورست) دیاردکەت کو پێدڤیە مە ئاگەە ژ خۆ ھەبیت و موبایلێ دژورێن نڤستنێ ڤە نەھێلڕینە ڤەکری ژبەرکو کارتێکرنێ ل شاەنیێن مێشکێ مرۆڤی دکەت و د ھەڤدیتنەکا تایبەت دا ل میونیخ ، ئەڤ زانایە دبێژیت: ھێلانا موبایلێ یان ھەر ئامیرەکێ دی یێ ھەلگرتن و پێشوازیکرناێ دژوورا نڤستنێ ڤە دێ بیتە ئەگەرێ مەترسیێ ل سەر مێشکێ مرۆڤی و وەستیان، بێ ئارامی، نەنڤستن و ژناڤبرنا شانەیێن مێشکی ژێ پەیدادبن و دبنە ئەگەر ژی کوئەندامێ بەرگریا لەشێ مرۆڤی ژناڤ بچیت.
د داخویانیەکا رۆژنامەڤانی دا ژی دیاردکەت کو دو بەھا بۆ بەرسڤدانێن تیشکێن ژ موبایلان د پەشن ھەنە، یا ئێکێ ٩٠٠ میگا ھێرتزە و یا دوێ ١,٨ میگا ھێرتزە و ئەڤ ھەردوکە ژی لاشێ مروڤی بەرئاتافی گەلەک مەترسیان دکەن کو مەترسیا وان نێزیکی یا چەکێن کیمیاوی یێن بچووکە.
ھەردیسان زانایێ ئەلمانی کو بتنێ دناڤ شقەیەکێ دا ل میونیخ ژیانا خو دبرە سەری ئاماژە ب وێ چەندێ ژی دایە کو تیشکەکا کەھرومەگناتیسی ژ موبایلێ دەردکەڤیت دگەھیتە ٩٠٠ میگاھێرتزان و گوت: گەلەک ژ دیاروکێن نەخوشیێ ل دەڤ ب کارئینەرێن موبایلان دیاردبن وەک ( سەرئێشان، کێم ھزرکرن، وەستیان، بێ ئارامی، ھاتنا دەنگی ژ گوھان، و گەلەک تووشبون ب ڤان پێلێن موبالیلێ زیانێن مەزن دگەھینیتە مێشکێ مرۆڤی و ئەو ھڕێنێن ژ گوھێن مرۆڤی دھێن نھێنیا وێ ڤەدگەرییتەڤە بۆ زێدە بەرئاتاڤبوونا مرۆڤی ب پێلێن کەھرومەگناتیسی.
پروفیسور ( فرایدلھایم فولنھورست ) ل دەمێ کار ل کومپانیا سیمێنس یا ئەلەکترونیاتان دکر گوت بوو: تیشکێن ژ موبایلێ دەردکەڤن ھەر چرکەیەکێ ٢٥٠ جارا ب شاەنیێن مێشکی دکەڤن لەورا رێژا پەنجەشێرا مێشکی پشتی دیاربوونا موبایلان ب رێژا ٤% زێدەبوویە..
لەورا پروفیسورێ ناڤبری بریار دا دەست ب چارەسەریا خوە بکەت ژ پەنجەشێرا ھەستییان و گۆت: موبایلان کارتێکرنەکا مەزن ل سەر ساخلەمیا لەشێ مرۆڤی ھەیە و ھیڤی خواستن گەلەک ڤەکولین ل سەر موبایلان بھێنە کرن و گوت: ھەر خەمساریەک ژلایێ ھەر حکومەتێ ڤە دبیاڤێ موبایلان دا بھێتە کرن دێ ئەنجامێن ب مەترسی ل سەر جڤاکێ وی وەلاتی پەیدابن.
د دووماھیا چاڤپێکەفتنا خۆ دا ل بارەگایێ کومەلا ھەڤالینیێ ل میونیخ زانایێ کیمیاوی ھوشداری دا کو پێدڤیە مرۆڤ ژ ھەموو موبایل و ئامیرێن ئەلکترونی یێ ھشیاربیت و بزانیت کو زیانەکا مەزن ل ساخلەمیا زاروکان ژی دکەن و مەترسیا وان ل سەر مێشک و دلێ زارۆکان گەلەکە و گوت: ئامیرێن تەکنیکی یێن نوو ئەگەرێ سەرەکی نە کو نەخوشیێن مەزن ل وەلاتێن پێشکەفتی پەیداببن.

ئەڤرۆ
د ژیانا مەدا گەلەک پرسیار ل دور نڤستنێ ھەنە و ھەر ئێک ل دووڤ زانینا خوە بەرسڤێ ل سەر ددەت، نڤستن کریارەکە بۆ ڤەگەراندنا فسیولوژیا لەشی و ئەو کەسێن ب دروستی ل دووڤ شێوازێ ژیان و کارێ خۆ دنڤن ئەو پتر د سەرکەفتی نە د ئەنجامدانا کارێن خۆ یێن رۆژانەدا و دڤی بابەتی دا ئەم دێ بەرسڤێ ل سەر چەند پرسیارێن گرێدای ژیانا مە یا رۆژانە دا دەین ل دور پێدڤیا مرۆڤی ب نڤستنێ.
ئەرێ ب راستی مرۆڤی پێدڤی ب ھەشت دەمژمێرێن نڤستنێ ھەیە؟
ھەلبەت ئەو نەیا گرنگە، بەلێ ھەشت دەمژمێر د پێدڤینە بۆ سنێلەیان ئەڤەژی ل دووڤ گوتنێن پەیمانگەھا نیشتمانی یا ساخلەمیێ کو دیاردکەت دەمێ نڤستنا سنێلەیان یا دەستنیشانکری نەبیت و دەلیڤەیا نڤستنێ یا کێم بیت باشترە نەە دەمژمێران بنڤن و پتریا شارەزایێن نڤستنێ دوێ باوەرێ دا کو ھەکە مرۆڤ ژ حەفت ھەتا نەە دەمژمێران ب شەڤێ بنڤیت ل وی دەمی دێ شیانێن ڤەگەراندن و ڤەژاندنا ھێزا لەشی و مێشکی ھەبن، ل دووڤ ڤەکولینەکا کو ل ئەمریکا ل دور نڤستنێ ھاتیە کرن دیاردبیت کو پتریا ئەمریکیا نوکە حەفت دەمژمێران دنڤن، بەلێ ل سالا ١٩١٠ێ ئەمریکی نەە دەمژمێران دنڤستن.
ئەرێ مرۆڤ دشێت خەوا خوە ڤەگەرینیت ل رۆژێن بێھنڤەدانێ و ئەڤە تشتەکێ ساخلەمە یان نە؟
بەلێ ئەو دەمژمێرێن نڤستنا مرۆڤ بەرزە دکەتن دشێت ل رۆژێن بێھنڤەدانێ ڤەگەرینیتەڤە و ب راستی ئەڤە نەچارەیەکا گەلەک ساخلەمە، لەش و مێشکێ مرۆڤی پێکڤە پشکدارن بۆ سلامەتیا لەشی و دەما تو تێر نەنڤی ھەلبەت بزاڤا چاڤی ژی بۆ ڤەژاندنا بیردانکێ دێ کێم بیت و مرۆڤ نەشێت کونترۆلا لڤینێن خۆ بکەت و مرۆڤێ تێر نەنڤیت نزانیت سویچێن ترومبێلا خۆ ل کیرێ ھێلاینە یان ژمارا موبایلا خۆ ژبیر دکەت و دگەل ڤێ چەندێ نڤستن مێشکێ مرۆڤی شەحن دکەت.
د. مایکل تویری، رێڤەبەرێ سەنتەرێ یتەنگەزاریێن نڤستنێ ل سەنتەرێ نەخۆشیێن دلی ل ئەمریکا دیاردکەت کو کێم نڤستن نەخۆشیێن ( قەلەوی، شەکرێ، دلی) زێدەدکەت.
ئەرێ مە پێدڤی ب نڤستنەکا کێمتر ھەیە ل دەمێ ئەم مەزن دبین؟
ھەلبەت مرۆڤ ژ بچووکاتیا خۆ رۆژانە بۆ دەمێ ١٢-١٤ دەمژمێران دنڤیت و ئەڤێ نڤستنێ مفایێن باش ھەنە ل دەمێ مرۆڤ دانعەمر دبیت، پشتی ب دووماھی ھاتنا قووناغا سنێلەیێ داخوازیێن نڤستنا مە ھەڤسەنگ دبن و ئەڤ گوھۆرینە مفای ل نڤستنا مە دکەن پشتی دانعمربوونێ و مرۆڤ خەوەکا خۆش دکەتن.