ئه‌ڤرۆ:

چه‌ند شێواز هه‌نه‌ ل ده‌مێ‌‌ تاقیكرنا خوینا بۆ هه‌ردو هه‌ڤژینان دهێنه‌ كرن، بۆ جورێ‌‌ خوینێ‌‌ ژ لایێ‌ فاكته‌رێ‌‌ ریسوس، ژوانژی:
1. خوینا هه‌ردو یا پوزه‌تیف بیت بۆ فاكته‌رێ‌ Rh+ve و لڤێرێ‌ چ ئاریشه‌ نینن.
2. خوینا هه‌ردوا یا نێگه‌تیف بیت بۆ فاكته‌رێ‌ Rh-ve و لڤێره‌ ژی چ ئاریشه‌ نینن.
3. خوینا زه‌لامی نێگه‌تیف بیت و یا ژنێ‌‌ پوزه‌تیف بیت و لڤێرێ‌‌ ژی چ ئاریشه‌ نینن.
4. خوینا زه‌لامی پوزه‌تیف بیت و یا ژنێ‌‌ نێگه‌تیف بیت، لڤێرێ‌ ئاریشه‌ یا هه‌ی و دبێژنێ‌ نه‌ وه‌كهه‌ڤیا جورێ‌‌ خوینێ‌‌ ژ لایێ‌‌ فاكته‌رێ‌ ریسوس ڤه‌.

نه‌وه‌ك هه‌ڤیا فاكته‌رێ‌ ریسوس چیه‌؟

ئه‌ڤ حاله‌ته‌ د دووگیانیێ‌‌ دا ده‌مێ‌‌ خوینا دایكێ‌‌ نێگه‌تیف بیت (Rh-ve) یا زاروكی پوزه‌تیف (Rh+ve ) بیت. بۆ زانین ئه‌گه‌ر خوینا بابێ‌ پوزه‌تیف بیت و یا دایكێ‌‌ نێگه‌تیف بیت، ده‌رفه‌تا كو خوینا زاروكی ژی پوزه‌تیف بیت پتره‌ ژ 50% و ل وێرێ‌ ئاریشێن ساخله‌میێ‌ دروست دبن و پێدڤی ب هنده‌ك جورێن ده‌رزیكان دبیت ده‌مێ‌ دهێته‌ ل سه‌ر دونیایێ‌.

ئه‌ڤرۆ:
ده‌مێ مرۆڤ تشتا باش نه‌بیت ب شه‌ڤێ‌ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ په‌یدابوونا ئاسته‌نگان د ژیانێ‌ دا، ب ‏تایبه‌ت ژی هه‌كه‌ مرۆڤی ل به‌ربیت گه‌شته‌كێ‌ بكه‌ت، یانژی كاره‌كێ‌ ب شه‌ڤێ‌ ئه‌نجام بده‌ت، ‏هه‌روه‌سا ئاریشێن مه‌زن بۆ دیتنێ‌ ژی په‌یدادكه‌ت، له‌ورا پێدڤیه‌ هزر ل چارەسه‌ریا وێ بهێته‌ كرن.‏

فاكته‌رین نه‌دیتنا ب شه‌ڤێ‌ پێكهاتینه‌ ژ گه‌له‌ك خالان ژوانژی:‏

‏-‏ چاڤێن كو به‌رئاتافی تیشكا رۆژێ‌ دبن: هه‌كه‌ ب شه‌ڤێ‌ دیتنا چاڤێن ته‌ شێلی دبیت، ‏ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و بیت كو چاڤێن ته‌ گه‌له‌ك به‌رئاتافی تیشكا رۆژێ‌ بووینه‌، و هه‌كه‌ تو پشتی ‏نیڤرۆیا گه‌له‌ك بچیه‌ به‌ر تیشكا رۆژێ‌ دێ‌ چاڤێن ته‌ شێلی بن و ئه‌ڤ چه‌نده‌ بۆ ده‌مێ‌ دو رۆژا ‏بتنێ‌ ڤه‌دكێشیت، هه‌كه‌ پتر ڤه‌كێشا پێدڤیه‌ شیره‌تا ژ نوشداره‌كی وه‌ربگری، و ب رۆژێ‌ ‏به‌رچاڤكێن دژی تیشكا رۆژێ‌ ب كاربینی داكو راسته‌وخو تاڤ ل چاڤێن ته‌ نه‌ده‌ت.‏

‏-‏ ئاڤا سپی: رەنگه‌ ئه‌ڤه‌ ئه‌گه‌رێ‌ دوێ‌ بیت كو تو ب شه‌ڤێ‌ باش تشتا نه‌بینی، ئه‌ڤه‌ پتر ل ده‌ڤ ‏كه‌سێن دانعه‌مر و ناڤنجی په‌یدادبیت، دبیته‌ ئه‌گه‌ر وه‌كو شێلیبوونه‌كێ‌ بكه‌ڤیته‌ بن ‏عه‌ده‌سا چاڤی دناڤدا و سپییاتیه‌ك ژێ‌ په‌یدادبیت و عه‌ده‌سێ‌ شێلی دكه‌ت و دبیت ژی ‏مرۆڤ هنده‌ك جارا وه‌كو هنده‌ك خالێن رەش ل به‌رچاڤێن خوه‌ ببینیت و هنده‌ك جارا ‏هه‌ستداری بۆ مرۆڤی ژ روناهیا راسته‌وخو په‌یدادبیت.‏

‏-‏ نێزیك بینی: تێكچوونه‌كه‌ د چاڤی دا، ل ده‌ڤ وان كه‌سێن كو تشتێن نێزیك دبینن و ب زه‌حمه‌ته‌ ‏بۆ وان تشتێن دوور ببینن، پشتی ده‌مه‌كی مرۆڤ نه‌شێت هه‌تا مرۆڤ و تشتێن مه‌زن ژی ژ دوورڤه‌ ‏بنیاسیت.‏

‏-‏ تێكچوونا شه‌به‌كا چاڤی یا شه‌كرێ‌: ئه‌وژی ژ ئه‌نجامێ‌ بلندبوونا ئاستێ‌ شه‌كرا ب زیان ل ‏موده‌مارێن خوینێ‌ و شه‌به‌كا چاڤی په‌یدادبیت، سه‌رباركا بۆ چاڤی په‌یدادكه‌ت و دهنده‌ك ‏ده‌مێن دژواردا خوینبه‌ربوون دكه‌ڤیته‌ شه‌به‌كا چاڤی و تشتا ب زەلالی نابینیت و ئه‌م دشێین ‏بێژین كو نه‌خۆشێن شه‌كرێ‌ دگه‌له‌ك ده‌مان دا نه‌خۆشیا خوه‌ ژ رووناهیێ‌ دبینن.‏

‏-‏ شقه‌ سه‌ر: هنده‌ك راپۆرت وه‌سا دده‌نه‌ خویاكرن كو تێكچوونا دیتنێ‌ ب شه‌ڤێ‌ ژ ئه‌گه‌رێ‌ ‏نه‌خۆشیا شه‌قه‌سه‌رێ یه‌، ئه‌ڤ جورێ‌ سه‌رئێشانێ‌ پتریا جاران ل ره‌خه‌كێ‌ سه‌ری په‌یدادبیت و ‏مرۆڤ گه‌له‌ك ئالوزیا خوه‌ ژێ دبینیت و دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ تێكچوونا دیتنا چاڤی.‏

‏-‏ زنك و كێماسیا ڤیتامین ئه‌ی: رەنگه‌ پتریا ئاریشێن دیتنێ‌ دچاڤی دا په‌یوه‌ندی ب كێماتیا ‏هنده‌ك ڤیتامینان هه‌بیت، و ئێك ژ پێكهێنه‌رێن سه‌ره‌كی بو په‌یدابوونا دیتنه‌كا باش پێدڤیه‌ ‏مرۆڤ ڤیتامین ئه‌ی وه‌ربگریت، ڤیتامین ئه‌ی دیسا به‌رپرسه‌ ژ كووراتیا شه‌ڤێ‌ و نه‌بوونا ڤان ‏كه‌رستێن خوارنێ‌ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ شێلیبوونا چاڤا.‏

ئه‌ڤه‌ هنده‌ك ژ ئه‌گه‌رێن شێلیبوونا چاڤان بوون ب شه‌ڤێ‌، دبیت هنده‌ك ئه‌گه‌رێن دی یێن نه‌راسته‌وخو ژی ‏هه‌بن، وه‌كو نه‌خۆشیێن چاڤا و هه‌ودانێن ده‌مارا چاڤی، بۆ چارەسه‌ریێ‌ پێدڤیه‌ ئێكه‌م جار ئه‌گه‌ر بهێته‌ ‏زانین و هه‌كه‌ ئاڤا سپی بیت پێدڤیه‌ چاره‌سه‌ریا عه‌ده‌سا چاڤی بهێته‌ كرن و عه‌ده‌سه‌كا دی ل جهێ‌ وێ‌ دناڤ ‏چاڤی دا بهێته‌ دانان، هه‌كه‌ ژ ئه‌گه‌رێ‌ نه‌خۆشیا شه‌كرێ‌ بیت، پێدڤیه‌ ئاستێ‌ شه‌كرێ‌ د خوینا خوه‌دا ب ‏پارێزی و خوارنا زنكی و ڤیتامین ئه‌ی رێیه‌كا كاریگه‌ره‌ بۆ دیتنه‌كا زەلال، و ل دووماهیێ‌ پێدڤیه‌ بزانین كو ‏دووڤچوونا به‌رده‌وام و رێكخستی دبیته‌ ئه‌گه‌ر مرۆڤ چارەسه‌ریه‌كا دروست وه‌ربگریت.‏