ئه‌مریكا پێیه‌كی ل پێش و دووان ل پاش!
دوهی كه دكره 20/01/2017 سه‌رۆكێ ئه‌مریكا یێ نوو دۆنالد ترۆمپ واژویۆیا فه‌رمی ب سه‌رۆكبوونا خوه ئه‌نجام دا، پشتی ململانێیه‌كا درێژ و سه‌خت ل گه‌ل هه‌ڤدژێ خوه هێله‌ری كلینتۆن. بیرورایێن جودا هه‌نه ل سه‌ر چاوانیا سه‌رگرتنا ڤی سه‌رۆكی د ده‌مێ سه‌رۆكاتیا وی یا چار سالیدا، هند ب ئۆمێدن و هن ژی ره‌شبینین د بۆچوون و گۆتن و سیاسه‌ت و ستراتیژیا وی دا. گه‌ر لێكده‌یه‌ڤه ژی هه‌ر ئالیه‌ك هند ئه‌گه‌ر هه‌نه خوه ب مافێ خوه رازی بن چ دژ یان پشته‌ڤان. لێ وه‌سا دیاره ژ به‌ر دودلی و نه یه‌كسانیا ته‌رازیا ده‌نگان و دژاتی و پشته‌ڤانی ئه‌مریكا ب سه‌رۆكاتیا ترۆمپی وێ د هاوكێشا یه‌ك پی ل پێش و دو ل پاش به.
وه‌سا دئێته خۆیا كرن هه‌ر ژ دروستبوونا كریارا 9/11 وه‌ره كو هێرش هاتین كرن بۆ سه‌ر ئه‌مریكا ل بن ناڤێ تێرۆرێ و په‌یدابوونا تێرۆرا نێڤنه‌ته‌وی و رك و رك ئه‌مریكا بوویه ئێك ژ ئارمانجێن سه‌ره‌كی بۆ تێرۆرێ، نه سیاسه‌تمه‌دار ل ئه‌مریكا و نه ل دونیایێ نه‌زانیه ب دروستی سه‌رۆك و سیاسه‌تا ئه‌مریكا وێ چ بكه و نه‌خشه‌یه‌كێ رۆن و زه‌لال نه‌بوویه و راستیا ڤان بۆچوونان خۆیا بوون ل ده‌مێ جۆرج ده‌بلیۆ بۆش و هه‌شت سالیا ئوبامای. ژ به‌ر كو ل شوونا ئه‌مریكا سه‌ركه‌قتنان بده‌ستڤه‌بینه هه‌تا راده‌یه‌كێ ده‌ستڤالا ما و به‌لكو گه‌له‌ك وه‌سا باوه‌ردكه‌ن كو شكه‌ستن ئانی د سیاسه‌تا خۆیا ناڤخۆی و ده‌ره‌كی دا، بۆ نموونه ل ئاستێ ده‌ره‌كی، تێرۆر گه‌ها بلندترین ئاستێ خوه و شیا بنگه‌هێن ناڤكری ب خوه دابمزرێنه مینا ده‌وله‌تا عێراق و شامێ ب سه‌رۆكاتیا داعشێ و پتره ژ چه‌ندین ساله خۆراگر بنینه د سه‌رهندێرا كو هه‌موو دونیا ب هه‌ڤرا یا دربان لێ دده‌ن، وه‌كو دئێته خۆیا كرن جاره‌ك دن رێكخراوێن ته‌له‌بان و قاعده رۆلێ ده‌ست سه‌راگرتنا ئه‌فغانستانێ دا دگرن ئه‌ڤه پشتی ب مه‌زاختنه‌كا مه‌زنا مادی و له‌شكری ل وی وه‌لاتی ژ لایێ ئه‌مریكا و هه‌موو وه‌لاتێن دژی تێرۆرێ. ل سه‌ر ئاستێ ناڤخۆی یێ ئه‌مریكا هه‌ر چه‌نده هه‌تا راده‌یه‌كی ل هه‌شت سالێن ئۆبامای هنه‌ك گوهۆرینێن بنكه‌ی هاتن كرن، لێ نه ل وی ئاستێ كو خه‌لك ل به‌ندێ بوو به‌لكو گه‌له‌ك كێمتر ژ وێ بیركرنێ بوو. ئه‌ڤان خالان ب تایبه‌تی و گه‌له‌ك خالێن دی ب تایبه‌تی وه‌ل وه‌لاتیێ ئه‌مریكی كر كو هه‌تا راده‌یه‌كی ئێدی باوه‌ری ب سه‌رۆكێن سیاسی نه مینه و له‌وان ده‌م و گاڤ بۆ كه‌ساتیه‌ك مینا دۆنالد ترۆمپ خۆش بوو كو خوه پاڤێژه د مه‌یدانا سیاسیا وه‌لاتێ خوه دا ب ئه‌قله‌یه‌ك و سه‌ربۆره‌ك بازرگانی و مادی. ترۆمپ د وێ باوه‌رێ دایه كو ئه‌مریكا گه‌له‌ك بۆ خه‌لكی دكه‌ت و بێی كو كه‌س ئه‌وێ یه‌كێ ل به‌رچاڤ بگره و ئه‌و وه‌سا دئینه زمان كو ئه‌مریكا ژ ئه‌ڤرۆ پێڤه دڤێت هێزێ و باوه‌ریێ بده خوه به‌ری هه‌ر وه‌لاته‌ك دن له‌وان بێ دودلی دبێژه (ئه‌مریكا ل به‌راهیێ و ئه‌مریكایه‌ك ب سه‌نگ). لێ پرس هه‌ره گرنگ ئه‌وه پرانیا خه‌لكی وه‌سا دئێنه زمان كو ئه‌ڤرۆ و ئه‌ڤه چه‌ندین ساله ب به‌لاڤبوونا ته‌كنولۆژیا پێشكه‌فتی دونیا گه‌ها قووناغه‌كا (گلوبلیزم) كو دونیا گونده‌دك بچووكه و هه‌موو گه‌هان وێ باوه‌رێ كو جیهان هه‌موو پێكڤه گرێدایه و سه‌روژنوى ئه‌مریكا خوه ژ ڤێ هه‌ڤكێشێ ڤه‌كێشه و دونیا پری مه‌ترسی و هه‌ر رۆژ بومب و سیارێن لوغمكری ل ڤێرێ و وێرا هه رووده‌ن هه‌موو ژی هه‌تا راده‌یه‌كی زۆر یان كێم ژ به‌ر پێنگاڤێن به‌رژوه‌ندیدارێن ئه‌مریكا و نوكه پێژه ئه‌ز به‌س دێ خوه پارێزم و پشوو پشوو باركێ من دئێنه و ئه‌زێ دیوارا و ژ ناڤا ناتۆ دژاتیا مشه‌ختان كه‌م و دژی موسلمانا راوه‌ستم و….هتد. ئه‌ڤ بابه‌تێن هه‌نێ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ گه‌له‌ك دئالۆزن ئه‌مریكا بۆ جێبه‌جێ كرنا گۆتنێن مامێ ترۆمپ وێ گه‌له‌ك سه‌رنشیڤی و سه‌ر ئه‌ڤرازیان بینه. باشترین نموونه جارێ هه‌ر ل رۆژێن ئێكێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا چینه‌كا هه‌ر مه‌زن و كاریگه‌ر ژ ده‌ستا ئه‌و ژی ژنن، ژن هێزا هه‌ر كاریگه‌ره ل ئه‌مریكا و جیهانێ ئه‌ڤرۆ گه‌ر باوه‌رنه‌كه‌ی وه‌ره ته‌ماشای كارمه‌ندێن میری و بسنسا تایبه‌تمه‌ند بنێره كا رێژا چه‌ندێ كاردكه‌ن، ئه‌ڤه ژبلی كو سه‌رۆكێ ناڤكری دژاتیا خوه بۆ میدیانێن سه‌ره‌كی ئانی زمان كه ئه‌و ئه‌ڤرۆ ره‌وره‌وا سیاسه‌تا جیهانێ نه.
وه‌كو تێته خۆیاكرن دبیت یا كو سه‌رۆكێ ئه‌مریكا یێ نوو د ئینه زمان گه‌كه‌ل راستی تێدا هه‌بن وه‌كو حه‌ز و ئاره‌زۆ و تێنا دلێ گه‌له‌كان پێ ئاهین ببه، لێ سه‌د سالیا بووری یا سیاسی جیهان خستیه د ناڤ ته‌ڤنه‌كێ سیاسی و یێ پری ئالۆزی و به‌رژه‌وه‌ندی، گه‌له‌ك نه جهێ باوه‌ریێ یه كو كه‌ساتیه‌ك دوور ژ سیاسه‌تیێ بكاربه بۆچوونێن خوه یێن ساده و ساكار بكاربه وه‌سا ب ساناهێ ته‌ڤنی بگهۆره. له‌وان دبیت كو سیاسه‌تا چار سالێن بێن یێن ئه‌مریكا گه‌له‌ك ئالۆزیێن چاره‌نڤیساز تێدا بێن روودان یێن كو نه چاڤه‌رێ كری، لێ هه‌ر پێنگاڤه‌كا دئێت هاڤێتن بۆ پێش دبیت دوو ژی بۆ پاش بن، نموونا زێندی خوه‌نیشادا ملیۆنی یان ژنێن ئه‌مریكی و جیهانی دژی سه‌رۆكێ نوو.
