باوه‌ری و نهێنی پارێزی د كارێن ئێمناهی و ڕێكخستنی دا!
زاگرۆس به‌رواری
باش ل بیرا منه پشتی ئۆپه‌راسیۆنێن ئه‌نفالێن ڕه‌شبكوژی و جینۆسایدا ل مرۆڤێ كورد و ل ئاخا كوردستانێ هاتیه كرن، ئه‌م ئه‌وێن شیاین ژ سه‌ده‌ما ڤێ هۆڤیتیێ و بۆردومانێن له‌شكرێ سته‌مكار و چه‌كێن قه‌ده‌غه‌كری یێن كێمیا و غازێن خه‌رده‌لێ، خوه بگه‌هینیننه سنۆرێن باكوورێ كوردستانێ.
لێ ئه‌و رێژه‌یا چووینه سنۆری ل ئه‌نفال و شالاوێن قۆناغا هه‌شتێ بوون ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان، ب گشتى ژ سنۆرێن ناڤچه‌داریا زاخۆ حه‌تا ئامێدیێ واته ل سنۆرێن پارێزگه‌هێن شه‌رنه‌خ و هه‌كاریێ بوون. ئه‌م گه‌له‌ك د نێزیكی سنۆری بوون لێ داگیركه‌ران ڕێكێن ستراتیژیك، بۆ ده‌ربازبوونێ هه‌موو گرتن. لێ هه‌ما وه‌ك موعجیزه، نێزیكێ ٤٠ هزار مرۆڤه‌كان بۆ دیاركرنا ڕووی ڕه‌شیا ڕژێما گۆربه‌گۆرا سه‌ددامێ هۆڤ گه‌هشتنه. گوندێن سنۆری. لێ یا ڕاست هنده‌ك ژ كوردێن سنۆری تایبه‌ت ئه‌م ل گوندێ شیڤڕه‌زانێ ل شه‌ڤا ٢٩/٨ ل سه‌ر ٣٠/٨/١٩٨٨ گه‌هشتینه د سنۆرێن گوندی دا، چووینه مالێن هنده‌ك ژ بابدۆستێن خوه.. یا ڕاست وان ژی ئه‌م ب گه‌رمی پێشوازی كڕین. و مه هه‌ست ب دلسۆزیا وان دكڕ چونكو ژ گیانی و چه‌كێن د ده‌ستێن مه‌دا، دگه‌ل هنده‌ك په‌ز و ئاژه‌لان و چه‌ند هێستر و هه‌سپه‌كان، ئه‌ڤه بوون هه‌موو سامانێن مه یێن وان رۆژگاڕ و سه‌رده‌مان، لێ چ ده‌مه‌كێ ئه‌م نه د وێ باوه‌ریێ دابوون. كو سه‌ره‌ڕای ڤێ تاوانا ل مه هاتیه‌كڕن. كو ژ ئالیێن سایكۆلۆژی ڤه ده‌روونێ مه نه‌یێ ئارام و به‌رهه‌ڤبوو. مه نه‌دزانی ئه‌ڤ پێشوازیه بۆ هندێ یه، دێ دۆستێن مه وه‌لاتپه‌روه‌رێن سنۆران دلێ خوه به‌نه وان چه‌كێن د ده‌ستێن مه‌دا.
دگه‌ل گه‌هشتنا مه بۆ مالێن وان برای گۆته برایێ بچویكتر. برا چه‌كێن وان وه‌ربگره و ببه جهه‌كی ڤه‌شێره. چه‌كێن ١٢ بابدۆستان هاتنه راده‌ستكرن. ب دۆستێن مه یا ڕاست چه‌كێ من چلخوه‌ره‌ك بوو، ب زمانێ له‌شكری دگۆتێ ئاربیكی. دلێ وان پترێ ل سه‌ر ڤێ چه‌كێ بوو. هه‌رچه‌نده نه‌گه‌له‌كا سه‌ركه‌فتی بوو. چونكو زویكا لوولیا وێ گه‌رم دبوو، زێده‌باری بۆ هه‌لگرتنێ كێشه‌یا وێ یا گران بوو. و د هه‌مانده‌مدا گوله‌یێن كلاشینكۆفان دخوارن. بۆ كه‌سێن پسپۆرێن له‌شكری و چه‌كی نه‌چه‌كه‌كێ ب نرخ و سه‌ركه‌فتی بوو. لێ ڕۆژا مه خوه به‌رهه‌ڤ دكڕ. كو دێ بڕێكه‌ڤین بۆ باژارێ ئامه‌دێ. مه داخواز ژ بابدۆستێن خوه كڕ ئه‌وێن ب وێ باوه‌ریێ مه چه‌ك ب دلێ زه‌لال ڕاده‌ستی وان كڕین گۆت: چه‌كێن وه یێن هاتینه دزین. مه‌ژی گۆتێ. ڕاسته یێن هاتینه دزین لێ دز ژی هه‌ر هوینن! ب هه‌ر حال پشتی چه‌ندین گه‌ف و گۆڕان.
برایێ بچویك ژ ئالیێ زمانی یێ كه‌م ئه‌ندامبوو و گه‌له‌ك ب باشی گوهلێ نه‌دبوو و ل ده‌ف مه دبێژنه ڤان كه‌سان (تڕتڕی) ل برایێ خوه یێ مه‌زن زڤری گۆتێ برا مخابن هه‌لوه‌ستێ ته ئه‌ڤه‌بیت؟ ئه‌ڤ جامێره دبێژن: ئێك: بلا چه‌ك بۆ ته بن، لێ نه‌كو ئه‌م ب دزین ئان وه‌ك زۆرداریه‌كێ د ڤێ ره‌وشا نه‌خۆشدا ل ڤان جامێران بكه‌ین. كو مه ب باوه‌ری ئینانه مالا خوه و ڤێ دگه‌ل بكه‌ین. دو: گۆت: بكڕن دێ ژ هه‌موو بازرگانا ئه‌رزانتر ده‌ینه وه. سێ: گۆت: دێ چلخۆرێ ب دیاری دینه وه. یێن دی ژی بكڕن و دێ ده‌مانجێ ژی دگه‌ل خوه‌به‌ین. ته ئه‌ڤ خاله ڕه‌تكرن.
لێ ئه‌ز دێ نوكه ڤان دۆستان بمه ده‌ف چه‌كێن وان یه‌ك گوله‌یا كێم بیت من ژ ته دڤێت و دێ خوینا خوه دانمه سه‌ر مافێن بڕا و بابدۆستان.
ل داویێ حه‌جیێ دۆست سۆزا ڕۆژا ده‌ستپێكێ دایه مه بجهئانی. ئه‌م ل رۆژا/١٤/٨/١٩٨٨ ژ گوندێن شیڤره‌زانێ، ئه‌له‌موون، گه‌ره‌مووس، بڕێكه‌فتین هه‌ژمارا مه نێزیكی ٤٠٠٠ هزار مرۆڤان بوون.. ب پیا حه‌تا سه‌ر به‌ستا ئاشووتێ ئه‌م چووین، چونكو له‌شكرێن رژێمێ دگه‌ل كوردێن چه‌كدارێن رژێمێ (جاش) هاتبوونه سه‌ر جادێ. و جارجار ده‌نگێن مه دچوونه ئێك. جامێران هه‌ما دگۆت: نه‌چن وه‌رن مافێ خوه یێ ئۆتۆنۆمی مانه وه ئه‌و دڤیا؟ ب هه‌ر حال ئه‌م وێ شه‌ڤێ ماینه ل سه‌ربه‌ستا هه‌وا گه‌له‌كێ ساره هه‌ر ئه‌و شه‌ڤبوو. ١٥/٨/١٩٨٨ مه به‌رهه‌ڤی كڕن و ب شه‌ڤه‌كا تاری و ب زكێ برسی، ئه‌م ل قامیۆنان سوواركرین بۆ به‌ر ب ئامه‌دێ ڤه. ئه‌م پشتی رێكه‌كا دوور و درێژ ل رۆژا ١٦/٩/١٩٨٨ گه‌هشتینه ئامه‌دێ. ل به‌ر قه‌راغێن ئاڤا چه‌مێ دیژله‌ی. و ژیانا ل ژ ێر چادران، و ب رۆژهه‌لاتنێ هه‌ر ئێك ژ مه ب یێدی د كڕه كه‌نی! چونكو ئه‌م ل بارهه‌ڵگرێن ره‌ژیێ سوواركربوون و ناڤچاڤێن مه ببوونه ته‌نیا ڕه‌ژیێ.
ئه‌و هه‌ڤالێن ل كه‌مپێ باش دزانن! كا رۆژ چه‌ندا گه‌رمبوو وه‌ك هونه‌رمه‌ند محه‌مه‌د عارفێ جزیرا بۆتان د سترانه‌كا خوه‌دا ئاماژێ ب ئامه‌دێ دكه‌ت و دبێژیت: ب رۆژگه‌رمێ و ب شه‌ڤ سارێ. مه‌هه‌موویان ئه‌و ستران دگۆت: لێ وه‌ك تێكۆشه‌رێ گه‌لێ مه ئه‌حمه‌د بداغ. ناڤێ پرتووكا خوه كریه چییا ژ به‌ر چ بارۆڤان خوه ناچه‌مینن.. ئاها مه هنده‌كان ئه‌و كڕه پره‌نسیپ. له‌وا چ بارۆڤان ئه‌م هنده‌ك نه‌چه‌ماندین. لێ پشتی مه‌هه‌كێ مه گۆل بلنگۆیێ بوو! ده‌ما هنده‌ك ناڤ دخواندن و دگۆت: وه‌رنه باره‌گایێ ئه‌منیه‌تێ خوه به‌رهه‌ڤ بكه‌ن پاس دێ وه ڤه‌گوهێزنه وه‌لاتێ وه ئیراقێ. ده‌ما ئه‌ڤه گۆتی: هه‌ما د جهدا گه‌لێ مه رابوون و به‌ر ب ئه‌منیه‌تێ ئاسایش و پۆلیسان ڤه چوون.
ئه‌وان ژی چ ئاماده‌باشی نه‌كربوون د هزرا واندا نه‌بوو كو دێ په‌نابه‌ر ده‌ست ب خۆنیشاندانێ كه‌ن. مه ده‌ست ب خواندنا سروودا (هه‌رنه پێش..) كڕ. و هێرش كره سه‌ر ناڤه‌ندێن ئیداری. كو چه‌ند پۆلیسه‌ك دگه‌ل نه‌خۆشخانێ و پۆسته گه‌هاندن و خوارنگه‌هێ و نانپێژیێ و ناڤه‌ندا بتلێن غازێ و پاككه‌ران واته(كه‌ناس) و ته‌كنیكارێن كاره‌بێ و.. هتد. د گه‌ل هێرشا دژوار یا په‌نابه‌ران. كو به‌ری هینگێ پڕانی ب كوردی دئاخفتن و وه‌ك ناڤه‌ندێن سڤیل دهاتنه دیتن. هه‌ما دگه‌ل هێرشێ مل ب ملێ پۆلیس و ئاسایشێ ده‌مانجێن خوه ئینانه ده‌ر و گوله ب په‌نابه‌ران ڤه په‌قاندن. د گه‌ل ڤێ شێلكێ چه‌ندكه‌سه‌ك ژ په‌نابه‌ران برینداربوون. ژ وان ئێك عبدولقه‌هار بابیری بوو. ئاها كاكلكا بابه‌تی د ڤێ خالێدا ده‌ست پێ دكه‌ت. باوه‌ڕی و دلسۆزی و نهێنیا پیشه‌ی سه‌ركه‌فتنه بۆ كارێ مرۆڤی، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ ئالیێن مه ئاماژه پێكرین، نهێنیا كارێ خوه یێ سه‌ره‌كی ل ژێر ناڤێ نۆژدار و كارمه‌ندێن پۆسته و ئیدارێ و..هتد. نه پاراستبان هه‌لبه‌ت دبوو مه زیانێن مه‌زن گه‌هاندبانا وان حه‌تا هه‌ڤكارێن وان د هه‌وارا وان دهاتن!
ل ڤێره گه‌لۆ هه‌تا چ ئاست ئه‌م ددلسۆزین و نهێنی پارێزین؟ باوه‌ڕ ناكه‌م د ڤی ئاستیدا بین چونكو ل ده‌رڤه‌ی كارێن مه پڕانیا ژیانا مه ئه‌م مرۆڤێن ئاسایینه. لێ رێژه‌ك خوه ب پله و پۆستێن خوه. كو ئه‌و كار و پیشه بۆ خزمه‌تا گشتی یا وه‌لاتی نه ده‌ردئێخن و حه‌تا ئه‌ڤ كار و كریارێن قه‌ده‌غه یێن برینه ناڤ سۆشیال میدیایێ ژی. كو ب چ ره‌نگه‌كی نابیت د كارێن ئاسایی دا مرۆڤ پیشه و پله و پۆستێ خوه دیار بكه‌ت. نه‌خاسمه پۆسته‌كێ ئه‌منی بیت، لێ هنده‌كا یێ بریه ناڤ سۆشیال میدیایێ جۆرێن چه‌ك و پله و پۆست و باره‌گایێن خوه ژی وێنه دكه‌ن. ل ڤێره ئه‌م پێدڤی قانوونه‌كێینه ئه‌ڤ دیارده‌یێن كرێت و تایبه‌ت ئه‌و دیاریێن ب چه‌كی دهێنه‌كڕن بۆ پاراستنا ئێمناهی و ئاسایش و گیانێ هه‌ڤوه‌لاتیان بێنه قه‌ده‌غه‌كرن.
