به‌ر ب نه‌هێلانا قومارێ
حاجی ره‌مه‌زان بێسكی
هه‌ر یاریهكا هه‌بیت د ناڤبه‌را دوكه‌سان دا یان دولایه‌نان دا، ل سه‌ر پاره‌كی بهێته وه‌رگرتن ژ یێ به‌رامبه‌ر دبیته قومار یان مه‌یسر ل دویڤ كه‌لتۆر و تیتالێن وی وه‌لاتی وگه‌له‌ك جۆرێن قومارێ هه‌نه و یا ژ هه‌میان به‌ربه‌لاڤتر یاریێن تو و به‌ختێ خوه (یا نصیب) یێ فایده دێ پاره بۆ هێته‌دان و قومارا ئه‌لكترۆنی ژی هه‌یه، د هنده‌ك پێشبڕكێن ته‌له‌فزیۆنی دا ئه‌وێن ب رێیێن ته‌له‌فۆنان دهێنه ئه‌نجامدان، هه‌روه‌سا دومبه‌له و په‌ڕكانێ و دۆمینه…هتد.
كه‌نگی دێ قومار یا حه‌لال و ره‌وا بیت، هه‌كو یاریهكا ب مفا بیت بۆ ده‌روون و هزر و بیر و جه‌سته‌یێ مرۆڤی و مرۆڤی ژ كارێن شه‌رعی نه دویرئێخیت و مژویل كت وه‌كو نڤێژ یان چاڤدانا ده‌یبابا یان هه‌ر عیباده‌ته‌كێ دی و ئه‌و یارییه نه‌بنه جهێ نه‌ڤیان و دلمان و سلبوون و شه‌ڕان، هه‌ردیسا نه‌یاریه‌كا تێكهه‌ل بیت ژن و زه‌لام و بێ ستاره بیت.
ـ وچی قومار هاتیه حه‌رامكرن؟
قومار یا هاتیه حه‌رامكرن ژلایێ خودایێ مه‌زن ڤه، هه‌ر وه‌كو د قورئانا پیرۆز دا هاتی (ێا أَیُّهَا اڵّژِینَ ێمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ ۆالْمَیْسِرُ ۆالأَنْصَابُ ۆالأَزْلامُ ڕجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْگَانِ فَاجْتَنِبُوهُ ڵعَڵّكُمْ تُفْلِحُونَ)، قومار مرۆڤی ته‌مبه‌ل و كسلان دكه‌ت و پێشبه‌ستنێ ل سه‌ر شۆكێ و شه‌نسی دكه‌ت، هنده‌ك خه‌ونێن ڤالا و نه‌شۆلكرن و نه‌وه‌ستیان و نه كه‌ده‌كا حه‌لال.
قومار رێیه‌كه بۆ مالخرابكرن و وێرانكرنێ و پاره به‌رزه‌كرنێ ب رێكێن حه‌رام و نه‌ره‌وا و هه‌ژاركرنا خێزانێن ده‌وله‌مه‌ند و بێبهاكرنا كه‌سێن خۆش مرۆڤ و ب روومه‌ت.
قومار دبیته ئه‌گه‌رێ دوژمنكاری و فتنه و سلبوونێ د ناڤبه‌را قومارچیان دا و پارێ ئێكودو ب حه‌رامی دخۆن و ب رێكێن نه‌شه‌رعی و قانوونی، قومار مرۆڤی ژ نڤێژ و عیباده‌تی دده‌ته پاش و به‌رێ مرۆڤی دده‌ته چ كارێ خراب و ره‌زیل ، قوماركاره‌كی خرابه و ده‌مێ مرۆڤی هه‌می بێ مفا دچیت و بێ هێز دكه‌ت نه‌شێت خزمه‌ته‌كێ پێشكێشی جڤاك و ملله‌تێ خوه بكه‌ت، به‌رێ مرۆڤی دده‌ته تاوانان ژبه‌ركو هه‌كه پاره نه‌مان دڤێت ب هه‌ر رێكه‌كێ پارا بده‌ستخوه‌ڤه بێخیت چ ب دزیێ بیت یان كوشتنێ بیت یان به‌رتیلا بیت یان هه‌ر فێلبازیه‌ك دی هه‌بیت دێ كه‌ت، هه‌رده‌م دودلیێ، خه‌مۆكیێ، كه‌سه‌ر و دیناتیێ په‌یدا دكه‌ت و دلێ مرۆڤی ژ هه‌ر كه‌سه‌كی و هه‌ر تشته‌كی ره‌ش دبیت، هزرێن خراب خوه ل سه‌رێ مرۆڤی دده‌ن، وه‌كو خوكوشتن یان دربان ل خوه بده‌ت. قومار به‌رێ ته دده‌ته خرابترین كار وه‌كو ڤه‌خوارنا مه‌ی و بكارئینانا مادده‌یێن هۆشبه‌ر و ئه‌و كاودانێن قومارچی ل گه‌ل ئێك دبۆرینن، هه‌می تاریاتی و دیكێلا جگاره‌یان و نارگیلانه، ئه‌و هزر دكه‌ن ئه‌ڤه هه‌می هه‌ڤالێن وان یێن راسته‌قینه نه و هه‌ڤالێن پاشه‌رۆژێنه؛ به‌روڤاژی هه‌می هه‌ڤالێن خرابن و یێن به‌رژه‌وندی و ته‌شقه‌لان و یێن مالخربكرن و وێرانكرنێنه، هه‌كو ئه‌م سه‌حكینه جڤاكێ خودێ بینن گه‌له‌ك كه‌س یێ ژناڤ چووین، ژبه‌ر قومارێ هه‌روه‌سا گه‌له‌كا خێزانێن خوه یێ ژده‌ست داین و ژناڤبرین، ل دوماهیێ دبیت هنده‌ك ژ وان خوه دابیته كوشتن یان وان بخوه هه‌ولا خوه‌كوشتنێ كربیت یان خوه‌كوشتبیت.
ـ نیشانێن مرۆڤێ قومارچی:
1-هه‌می ده‌مان هزرێن وی ل سه‌رقومارێنه.
2ـ ژده‌رستدانا پاره‌یه‌كی زۆر ب قومارێ.
3- هه‌ولدده‌ت هه‌ست و خۆشیه‌كێ بۆ خوه ژكرنا قومارێ دورست بكت.
4- نه‌شێت قومارێ بهێلیت.
5- هه‌ست ب بهێنته‌نگی، نه‌رحه‌تی و خه‌مۆكیێ دكه‌ت ل ده‌مێن قومارێ نه‌كت.
6-ـ قومارێ بۆ خوه دكه‌ته رێكه‌ك خوه ژ ئاریشه و ته‌نگاڤی وگڤاشتنێن جڤاكی ل سه‌رخوه ژێ خلاس بكه‌ت.
7-ـ هه‌ردڤێت قوماری و سحبه‌تێن وێ ژ ده‌وروبه‌رێن خوه ڤه‌شێریت.
8- نه‌سه‌ركه‌فتن د چێكرنا هه‌ڤالان داو په‌یوه‌ندیێن جڤاكی و مرۆڤایه‌تیدا ژ ئه‌گه‌رێ قوماركرنێ.
9-ـ تووشبوون ب ئاریشه‌یێن ئابۆری یێن مه‌زن.
زیان وكارتێكرنا قومارێ ل سه‌ر مرۆڤى
چاره‌سه‌ری بۆ نه‌هێلانا قومارێ:
ئه‌گه‌ر تو هه‌ست دكه‌ی تو یێ تووشی ئاریشه‌یه‌كا مه‌زن بووی ژ به‌رقومارێ، دڤێت تو بچیه ده‌ف نۆژداره‌كێ تایبه‌تمه‌ند دا بۆ ته ئه‌گه‌ران ده‌ست نیشان بكه‌ت وكاچ هۆكارن به‌رێ ته دایه ڤی كاری و نوژداردێ گه‌له‌ك روینشتن و پرسیاران ژ ته كه‌ت، داكو بزانیت ب دروستاهی چاره‌سه‌ری چیه و پرسیار دێ گرێدای بن كا چه‌ند جاران و ژ كه‌نگی وه‌ره تو قومارێ دكه‌ی و كا هه‌ستێن ته چنه ل وی ده‌می و رێكێن چاره‌سه‌ریێ دبیت ل نه‌خۆشخانێ بن یان كلینیكا تایبه‌ت و چاره‌سه‌ری ل نه‌خۆشخانێ دڤێت ب ڤی ره‌نگی بن:-
1-تاقیكرن و هنده‌ك راهێنانێن ده‌روونی بهێنه كرن.
2- ده‌ستنیشانكرنا كاودانێ نه‌خۆشی ژ هه‌می لایان ڤه.
3- دانانا رێكێن چاره‌سه‌ریێ و روینشتن دگه‌ل خێزانێ.
4- دانا ده‌رمانێن خه‌مۆكیێ یێن پێدڤی.
5-روینشتنێن چاره‌سه‌ریا ده‌روونی ل گه‌ل بهێنه‌كرن.
