دوژمنێ بابێ نابیته دۆستێ كوڕى
ئه‌حمه‌د سادق زاویته‌ى
مانشێت
(هه‌ر رژێمه‌كا ژرژێمێن ڤان وه‌لاتان چ بهێنه گوهۆرین یان ژناڤبچن ئه‌و ده‌سته‌كێن دهێنه سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ سیاسه‌تا وان هه‌ر دمینیت)
گۆتنه‌كا پڕ رامانه و یا د جهێ خوه‌دایه، واته كو چو جاران دوژمنێ بابێ نابیته دۆستێ كوڕى. ئه‌و ژى كو جڤاك و جڤاكێ مه‌یێ كورده‌وارى و ملله‌تێ مه‌یێ كورد خودان سه‌ربۆره د ڤى بیاڤى دا و بۆ خوه مفاى ژ ڤان سه‌ربۆران وه‌رناگریت كو ئه‌ڤ بابه‌ته دو ته‌وه‌ران، ب خوه‌ڤه دگریت ته‌وه‌رێ ئێكێ كو وه‌ك مه‌دیتى د درێژاهیا دیروكێ دا كو ملله‌تێ مه‌یێ كورد چه‌ندین سه‌ربۆر ب سه‌رداهاتینه و خودان سه‌ربۆره وه‌ك مه ئاماژه پێ داى ئه‌شكه‌رایه كو ئه‌ڤ ملله‌ته پارچه پارچه كریه و دابه‌شكریه ل سه‌ر چار وه‌لاتان، ئه‌و ژى كو به‌رهه‌مێ رێككه‌فتنامه‌یا سایكس پیكو یه ل سالا 1916 پشتى شكه‌ستنا ده‌وله‌تا ئوسمانى ئه‌وا دگۆتێ زه‌لامێ نه‌ساخ كو ئه‌ڤ رێككه‌فتنامه‌یه د ناڤبه‌را فه‌ره‌نسا وبه‌رتانیا دا بوو و هه‌ر وه‌سا كو ملله‌تێ كورد هاتیه بێ به‌هر كرن ژمافێ ده‌وله‌تبوونێ ل رێككه‌فتنامه‌یا سیڤه‌ر ل رێكه‌فتى10\8\1920
• ب راستى ئه‌ڤ هه‌ردو وه‌لاته ئانكو فه‌ره‌نسا و به‌ریتانیا قه‌رزارێن ملله‌تێ كوردن، چنكو وان زولما لێ كرى كو ئه‌ڤ هه‌ر چار وه‌لاتێن كورد لێ د دابه‌شكرى ب ئاگرى و ئاسنى وب زه‌مانێ زڤر وره‌فتارێن نه‌باش رژێمێن وان سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل بارودۆخ وره‌شا ملله‌تێ كورد دكر ئه‌و ژى كو بێ به‌هر كرینه ژ هه‌ر مافه‌كێ وان یێ ره‌وا كو سێ ژ ڤان وه‌لاتان ژ لایێ نه‌ته‌وه‌یى ڤه دجودانه كو هه‌ر ئێكى نه‌ته‌وه‌یێ خوه هه‌یه، ئه‌وژى كو تورك و عه‌ره‌ب و فورسن كو ڤان هه‌سێ نه‌ته‌وه‌یان كه‌ربوكینه‌كا هه‌ره مه‌زن ژ ملله‌تێ هه‌لگرتى یه ئه‌وژى كو هه‌ر بزاڤه‌ك یان جموجوله‌ك یان شۆره‌ش و سه‌رهلدانه‌ك كوردان ل ڤان وه‌لاتان كربا دا ئه‌ڤ وه‌لاته هه‌مى هه‌ول و بزاڤان كه‌ن كو ژناڤ ببه‌ن و سه‌ركوت بكه‌ن كو تا نوكه ئه‌ڤێ یه‌كێ ژى سه‌رگرتى یه، چنكو هه‌ر رژێمه‌كا ژرژێمێن ڤان وه‌لاتان چ بهێنه گوهۆرین یان ژى ژناڤبچن یان ژى برۆخیێن ئه‌و ده‌سته‌كێن یان ئه‌و رژێمێن دهێنه سه‌ر كورسیا ده‌ستهه‌لاتێ سیاسه‌تا وان چ گوهۆرینان بخوه‌ڤه ناگریت و دێ هه‌ر ل سه‌ر سیاسه‌تا به‌رێ ب رێڤه‌چن كو دێ ئه‌و كه‌ربوكین و هزرێن توندره‌و شۆفینى و گه‌نى و گه‌مارگرتى هه‌ر دێ مینن و چ جاران خلاس نابن، ئه‌و ژى كو چ جاران ده‌ستێ برایینیێ درێژ نه‌كریه و ناكه‌ن ژبۆ ڤى ملله‌تێ هه‌ژار وته‌په‌سه‌ر مه‌حاله ژیر و وێڤه كورد ل ڤان هه‌ر چار وه‌لاتان دگه‌ل رژێم و نه‌ته‌وه‌ییێن وان بگونجێن و دبن ئێك ره‌شمال ڤه بژین ژبه‌ر كو دلێن پاقژ و نازك د ناڤ عه‌قلێن گه‌نى و گه‌مار گرتى دا ناگونجێن چنكو هه‌ر ئه‌وبوون وه‌ك مه به‌حس ژێ كرى كو زولم و سته‌م و نه‌دادپه‌روه‌رى بكاردئینا به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد. ئه‌ڤجا ئه‌ڤ پرۆسه‌یه دێ یابه‌رده‌وام بیت، چنكو چ جاران ئه‌و بوو باب و باپیرێن مه ژى نه‌بووینه دۆست و برا و هه‌ڤال و هندى ژ وان هاتى هه‌ر بوومه بیر و كولاینه و خه‌فك ڤه‌داینه و دێ د ئاینده‌ى ژى دا هه‌مى هه‌ول و بزاڤان كه‌ن كو نڤشێ مه‌ژى ببرینن و ڤى ملله‌تى ژناڤبه‌ن و هه‌ر د ڤى چارچووڤه‌ى دا كو یا رۆن و ئه‌شكه‌رایه و راستیا خوه هه‌یه كو ڤان هه‌ر سێ نه‌ته‌وه‌یان ژى ئێكدو نه‌ڤێت به‌س دێ بینى هه‌ر ده‌م ئه‌م كورد وان دكه‌ینه ئێ و ئه‌م نابینه ئێك كو ئه‌ڤ وه‌لاته بخوه ڤێ یه‌كێ ب ده‌لیڤه دده‌نه زانین و پتر ده‌ستێن خوه ده‌ستێوه‌ردانێن خوه دئێخنه د ناڤ ئه‌رك و كار و ناڤمالیا ملله‌تێ كورد دا و هه‌ر ئه‌ون ناهێلن تا نوكه ئه‌ڤ ملله‌ته كو خودان (40) مه‌لیۆن كه‌سه بگه‌هته مافێن خوه یێن ره‌وا و مافێ چاره‌نڤێس كو ملله‌تێ كورد مه‌زنترین ملله‌ته ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست كو هێشتا نه‌خودان كیانه‌كێ سه‌ربخوویه كو د ڤى بیاڤى دا وه‌لاتێن زلهێز و نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى و رێكخراوێن گرێداى ب مافێ مروڤ ڤه دخه‌مسارن و نه‌خودان هه‌لویستن هه‌ر وه‌كو كو ئه‌ڤ ملله‌ته ئانكو ملله‌تێ كورد نه دچارچوڤه‌یێ نه‌خشێ جیهانێ دایه ئه‌ڤجا دڤێت ئه‌م كورد باوه‌ریا خوه ب ڤان وه‌لاتان نه‌ئینین ئه‌ڤێن مه ئاماژه پێ داى، ئه‌و ژى كو تورك و عه‌ره‌ب و فورسن كو دڤێت ئه‌گه‌ر مه هه‌ڤالینیه‌ك یان په‌یوه‌ندیه‌ك ژى دگه‌ل دا هه‌بیت بلا باش بزانین دیوارێ ل سه‌ر به‌فرێ یه، چنكو هه‌رده‌م خه‌نجه‌را وان یا ئاماده‌یه كو ل پاشیێ ڤه دانه مه. گومان تێدا نینه وه‌ك مه‌به‌حس ژێ كرى كو ڤى ملله‌تى د درێژاهیا دیرۆكێ دا ب هزاران سه‌ربۆرێن هه‌یین ل گه‌ل ڤان وه‌لاتان وه‌ك ژناڤبرنا شۆره‌ش سه‌رهلدانێن كوردێن باشۆر وه‌ك شۆره‌ش و سه‌رهدانێن بارزان ل سالێن 1931 و 941ا و 1942 و سه‌رهدانا شێخ عه‌بدولسه‌لام بارزانى ل سالا 1914 كو د وێ سالێ دا هاتیه سێداره‌دان ل مووسل ل سه‌ر ده‌ستێ ئوسمانیان، هه‌ر وه‌سا سه‌ركوتكرنا شۆره‌شا شێخ مه‌حموود ئه‌لحه‌فید ل سالا1919 و ڤه‌مراندنا چریسكا شۆره‌شا ئیلۆنێ ل سالا1975 و ئه‌نفالێن ره‌ش و كیمیا بارانكرنا باژێرێ حه‌له‌بچه ل سالا 1988 كو بوویه ئه‌گه‌رێ كوشتنا (500) هزار كه‌سان و سه‌ركوتكرنا سه‌رهلدانا بهارا سالا 1999 و بۆیه‌رێن (16) ئوكتوبه‌رێ ل كه‌ركووك و ده‌ڤه‌رێن كێشه‌دار و0000هتد و هه‌ر وه‌سا ژناڤبرنا و سه‌ركوتكرنا كۆمارا مه‌هاباد ل كوردستانا رۆژهه‌لات ل سالا 1945 و سێداره‌دانا قازى محه‌مه‌د و ژناڤبرنا بزاڤ و شۆره‌شێن سمكۆ شكاك ل د ناڤبه‌را سالێن 1920 و 1930 دا و ژناڤبرن و سه‌ركوتكرنا چه‌ندین سه‌رهلدان و بزاڤ و شۆره‌شێن به‌درخانیان و شۆره‌شا ئاگرێ و ئارارات ل سالا1927 و شۆره‌شا عه‌بدولا نه‌هرى ل سالا1880 و شۆره‌شا شێخ سه‌عید پیران ل سالا 1925 و ده‌سته‌سه‌ركرنا سه‌رۆكێ په‌كه‌كێ عه‌بدولا ئوجه‌لان ل رێكه‌فتى 15\3\1999 و كوشتارا رۆبۆسكى ل رێكه‌فتى 28\12\2011 ل كوردستانا باكۆر، هه‌ر وه‌سا ل كوردستانا رۆژئاڤا سه‌ركوتكرنا سه‌رهلدانا باژێرێ قامشلۆ ل رێكه‌فتى15\3\2013ێ و بۆیه‌رێن سینه‌ما عامودێ كو بوویه ئه‌گه‌رێ سۆتن و فه‌تساندنا (283) زارۆیان گونه‌ها وان ئه‌وبوو كو كورد بوون ئه‌وژى ل سالا19600 ته‌وه‌رێ دووێ ئه‌وژى دێ بینى كو ئه‌ڤ پرۆسه‌یه دهێته د رۆژه‌ڤێ دا و د هه‌مى وارێن ژیانێ دا چ یاگرێداى بیت ب خێزانێ ڤه یان ژى یا تاكه‌كه‌سى بیت واته كو ئه‌و كه‌سێ یان ئه‌و خێزانێن به‌ر ڤێ یه‌كێ دكه‌ڤن هه‌ر بابوبابیرێن وان ژى ب هه‌مان شێوه بووینه ئارمانجێن هنده‌كان كو به‌ر كه‌رب وكینا وان كه‌فتینه، چنكو د ڤى چارچووڤه‌ى دا تو چ بكه‌ى یان ژى تو چ بده‌یه وان تا تو بكه‌یه دلێ خوه دا بێ مفایه، چنكو ئه‌و كه‌سێ تو نه‌ڤێى یان خێزانا ته نه‌ڤێت هه‌ر گاڤه‌كا ده‌رفه‌ت بۆ چێبوو دێ دربێ خوه دانیته ته و خێزانا ته یان وه‌ك مه گۆتى ملله‌تێ ته واته كو ئه‌ڤ جۆره مرۆڤه ل گه‌ل مرۆڤى و مالباتا مرۆڤى ب تنێ بۆراندنا ده‌مى نه وبخو پلیپتكانا خوه ب مرۆڤى و مالباتا مرۆڤى دكه‌ن و مرۆڤى و مالباتا مرۆڤى ب خشیمى دده‌نه زانین چنكو ئه‌گه‌ر چ پێ چێنه‌بیت دێ دژى به‌رژه‌وه‌ندیێن مرۆڤى و مالباتا مرۆڤى راوه‌ستێن و ناهێلن كو خێره‌ك بگه‌هته مرۆڤى و مالباتا مرۆڤى خودێ مه ژ ڤان جۆره مرۆڤان بپارێزیت و ملله‌تێ مه یێ كورد ژ پیلانێن ڤان وه‌لاتان ئه‌ڤێن مه به‌حس ژێ كرى قورتال بكه‌ت و ئه‌و بیرێن ئه‌و دكۆلن ژبۆ مه ئه‌و بخوه بكه‌ڤنێ، چنكو یێ گۆتى یێ بۆ ئێكى بكۆلیت له‌ندێ ئه‌و بخو دێ كه‌فته كه‌ندێ كو انشا‌و الله ئاگرێ وان ژ ده‌همه‌نا وان ب خوه به‌ربیته وان.
