ره‌مه‌زان عیسا … ئه‌و هۆزانڤانێ نه‌هێته ژبیركرن..
ئیسماعیل بادی
1
“ته راستیه‌ك هێلا، ئه‌و ژی ته جهێ خوه د دلێ هزارا هه‌ڤال و هۆگران دا كر.. و دێ مینی هێمایه‌ك..”، ئه‌ڤ په‌یڤه ژ نیڤا دلێ هه‌ڤاله‌كێ دلسۆزێ ره‌مه‌زان عیسای ده‌ركه‌فتینه كو ب وه‌غه‌را وی هۆزانه‌ك ڤه‌هاندیه، هه‌ڤاله‌ك ژیه‌كێ درێژ د گه‌لدا بۆراندیه، له‌وما گۆتنا وی؛ گه‌له‌ك راستیێ د ناڤ خوه دا دهه‌لگریت، ئه‌حمه‌دێ زه‌رۆی ئه‌وێ سالێن پڕ سه‌خت و دژوار د قووناغێن ده‌ستپێكا بزاڤا ئه‌ده‌بی دا ل پارێزگه‌ها دهۆكێ د گه‌ل كۆمه‌كا ئه‌دیب و هۆزانڤانێن كورد پێكڤه كاروانێ وێ رێكا دژوار دایه به‌ر سینگێ خوه و هێشتا ل رێیا كاروانی د به‌رده‌وامن، ژبلی هنده‌كێن وه‌غه‌ر كری و یێن وان ڤیایی خوه ڤه‌هێلن و ژ كاروانی بڤه‌مینن.
ل وه‌غه‌ر كرنا شاعرێن ب شعرێن خوه د مه‌زن و د دلێ هه‌میان دا جهێ خوه كری، نه یا ب ساناهیه مرۆڤ بشێت ده‌ربڕینێ ژ وێ وه‌غه‌رێ بكه‌ت، هه‌ر چه‌نده ئه‌ڤه نه‌جارا ئێكێ یه ل دۆر هۆزانڤانی و كه‌سایه‌تیا وی دنڤیسم.
هۆزانڤان ره‌مه‌زان عیسا، ل ده‌ستپێكا سالێن هه‌شتیان مه نیاسی و بووینه هه‌ڤال، چ ل ئێكه‌تیا نڤیسه‌رێن كورد، چ ل كۆنفرانس و سمینارێن ره‌وشه‌نبیری، یان ژی ل نڤیسینگه‌ها رۆژنامه‌یا (هاوكاری) ل دهۆكێ كو ئه‌و كارمه‌ند و په‌یامنێرێ وێ بوویه و هه‌فتیێ چه‌ند جاران مه سه‌ره‌دانا وی دكر.
2
هه‌روه‌سا گه‌له‌ك جاران هه‌تا دره‌نگی شه‌ڤ ئه‌م كۆمه‌كا هه‌ڤالان دماینه ل باره‌گایێ ئێكه‌تیا نڤیسه‌ران، یان ژی ل یانه‌یه‌كا ره‌وشه‌نبیری دروونشتین شه‌ڤبێرییا خوه مه دكر، ده‌مێ داكو قه‌ستا مالێن خوه كه‌ین، هنده‌ك جاران ترومبێلێن خه‌تێ به‌رۆشكێ ژی نه‌دمان پێ بچینه‌ڤه كو پتریا مه مالێن مه ل وی تاخێ خۆڕاگر بوون، له‌وا ئه‌و نه‌چار دبوو مه ب (له‌ندرۆڤڕ)ا خوه مه بگه‌هینیت كو هۆزانڤانێ ناڤدێر عه‌بدولره‌حمانێ مزووری ناڤێ وێ كربوو (غه‌زال)، لێ مخابن وه‌كو من زانی هینگێ، ده‌ما ئه‌و گه‌هشتیه ناڤ رێزێن پێشمه‌رگه‌یی، غه‌زالا وی ژلایێ ئه‌منا به‌عسیان ڤه هاته ده‌سته‌سه‌ركرن و ل دووماهیێ پشتی پتر ژ ساله‌كێ، ب رێیا مه‌زادێ هاته فرۆتن و كه‌سه‌كێ نێزیكی وی كو دگۆتن سه‌ر ب ئه‌منێ ڤه بوو، ئه‌و غه‌زال كڕی بوو.
3
د سالێن نۆتان دا دیسا مه گه‌له‌ك جارا پێكڤه كار كریه و گه‌ڕیان كرینه، چ یێن كاری بن، یان ژی یێن بزاڤ و چالاكیان بن، دیسان هه‌ر ده‌م ئه‌و د دلێ هه‌میان دا بوو، جاره‌كێ سالا 1994ێ، هینگێ مه رۆژناما (په‌یمان) دبره هه‌ولێرێ چاپ دكر؛ ژ به‌ر نه‌بوونا چو چاپخانه‌یان ل باژێرێ دهۆكێ. پشتی گه‌هشتنا هه‌ولێرێ و به‌ری بێهنا خزو ڤه‌ده‌ین، وی په‌یوه‌ندی ب هه‌ڤالان دكر و شه‌ڤبێریه‌كا خۆش ب خوارن و ڤه‌خوارن به‌رێكڤه دئینا، ئه‌و كۆمبوون خۆشترین ده‌لیڤه بوون كو مه چه‌ندین ده‌رگه‌هێن دانوستاندنا ڤه‌دكرن و بیروبۆچوون لێك دگوهۆڕین، لێ شه‌ڤه‌كێ مه جهێ خوه گوهاڕت، داكو هند مێهڤان ل مه كۆم نه‌بن و مه‌زاختیێ مه نه‌بیته گه‌له‌ك، چونكی قه‌تلازیا پاره‌ی ژ به‌ر كارێ چاپێ، دڤیا ده‌ستێ خوه ل به‌ر مه‌زاختی كێم بكه‌ین، له‌وما من به‌رێ وی دا جهه‌كێ دیتر و وی یا ب دلێ خوه كر.
4
ده‌ما مه هۆزانێن وی ل سه‌ر به‌رپه‌ڕێن رۆژناما (هاوكاری) دخواندن، ئه‌م ئه‌وێن هێشتا گه‌نج گه‌له‌ك پێ داخبار دبووین به‌ری كو وی بنیاسین، مه هزره‌كا مه‌زن بۆ دكر و د مێشكێ خوه دا مه دگۆت دێ چاوا شێین ڤێ هۆزانڤانی نیاسین، (جه‌نگا چه‌په‌ل) ئێك ژ هۆزانێن وی یێن هینگێ بوو ل دۆر جه‌نگا قادسیێ بوو، مه دگۆت چاوا وێریایه ڤان په‌یڤان بنڤیسیت و به‌لاڤ كه‌ت. پاشی مه نیاسی و بووینه هه‌ڤال، هه‌ر چه‌نده ئه‌و ده‌ه سالان ژ مه مه‌زنتر بوو.
هه‌ر ل ده‌ستپێكا ژیانا خوه یا ره‌وشه‌نبیری، ژبلی كو هۆزانڤان بوو، ئه‌و رۆژنامه‌ڤان ژی بوو، ل چه‌ندین رۆژنامه و گۆڤاران كاركریه، هه‌ر په‌یامنێریێ و هه‌تا سكرتێر و رێڤه‌به‌ر و جێگرێ نڤیسینێ و… هتد. لێ كاركرنا وی نه‌خاسمه ل قووناغێن دووماهیێ، سستیه‌ك كه‌فتبوو كارێ وی. ئه‌و ژی دبیت ژ وه‌ستیان و ماندیبوونا وی بیت یا چه‌ندین سالێن وه‌زیفه‌ی و پشتی گه‌هشتیه ناڤ رێزێن پێشمه‌رگه‌یی و ل ئیرانێ ده‌ڤه‌رێن كو خه‌لكێ به‌هدینان لێ، ئه‌و ژی ل وێرێ ئاكنجی ببوو هه‌تا پشتی سه‌رهلدانێ ڤه‌گه‌ڕیایه‌ڤه. لێ دیسان هه‌ر ره‌مه‌زانه‌كی ژ جاران روحا وی سڤكتر و هه‌ڤالینیا وی خۆشتر، ژبلی هه‌كه بشێین بێژین: ده‌ست ژ پێیا درێژتر زڤری ڤه. هه‌تا ل قووناغێن بوویه رێڤه‌به‌رێ ره‌وشه‌نبیری ژی، ئه‌و هه‌ر ره‌مه‌زانێ به‌رێ بوو، ئانكو چو جاران كاره‌مه‌ندیا وی، وه‌كو كولانكی بێژین؛ چو جاران كورسیكێ ئه‌و نه‌گوهاڕتبوو.
5
وه‌كو شاعره‌ك، دبیت وی گه‌له‌ك نڤیسا بیت، به‌لێ كێم چاپ دكر، د هه‌می ژییێ خوه دا سێ دیوان چاپكرن (داستانا عه‌شقا نه‌مر/1989، كه‌لینا هه‌ستان/1991، ژ فه‌لسه‌فا به‌رخوه‌دانێ/2005)، پشتی وه‌غه‌رێ ژی، ب رێیا مالباتا وی و كاك (بلند محه‌مه‌د)ی، دیوانا چارێ ژی (ره‌مه‌زان عیسا و هه‌لچۆنێن بهاره‌كا به‌هی/2021) هاته چاپكرن، ل ڤێرێ ئه‌م دبێژین هۆزانڤانی؛ نه ب گه‌له‌ك به‌رهه‌می یه، دبیت هۆزانڤانه‌كی پتر ژ ده‌ه كۆمێن هۆزانان چاپكر بن، پێنج شه‌شه‌ك ژی ل هیڤیا چاپێ نه، به‌لێ خوانده‌ڤان نه‌شیایه ناڤێ یان هزرا ئێك هۆزانا وی د مێشكێ خوه دا هه‌لبگریت، ئانكو پاشه‌زینكا هزرێن وی، ژ وان به‌رهه‌مان یا ڤال یه. به‌لێ هه‌كه لێزڤڕینه‌كێ ل به‌رهه‌مێن ره‌مه‌زان عیسای بكه‌ین، به‌ری به‌رپه‌ڕان ڤه‌ده‌ین، ئێكسه‌ر ناڤێ چه‌ند هۆزانێن وی، یان ناڤه‌رۆكا هۆزانێن وی دهێته سه‌ر هزرا مه. وه‌كو به‌ری نوكه مه ئاماژه دایه (جه‌نگا چه‌په‌ل)، یان ده‌مێ به‌حسێ ژییێ كیسه‌له‌ی دكه‌ت و هه‌ڤبه‌ر دكه‌ت د گه‌ل ژییێ مرۆڤی. یان ژی به‌رخودان و فه‌لسه‌فه‌یا به‌رخودانێ (سه‌رهلدانێ).
6
د گه‌له‌ك بیاڤێن ره‌وشه‌نبیری دا، وی نێرینا خوه یا تایبه‌ت هه‌بوو، ب دیتنا وی هۆزانا خه‌لك وه‌رنه‌گریت و تێنه‌گه‌هیت، نڤیسینا وێ بۆچیه؟ ئه‌و نه د گه‌ل نووكرنێ بوو، د دیداره‌كێ دا دبێژیت: “نابیت هۆزان بۆ هۆزانێ بهێته نڤیسین، ئه‌م نه‌شێین ئه‌ده‌ب و هونه‌ری ژ ژیانێ جودا بكه‌ین،.. ئه‌ڤ دیارده‌یا نووكرنێ، چاڤلێكرنه‌كا صۆروصۆره ل رۆژئاڤایی دهێته كرن، وان به‌ری سه‌دان سالا ئه‌ڤ قووناغه یا ده‌رباز كری، ژ نوو ئه‌م لێ دده‌ینه ڕێ”. ب دیتنا وی هۆزانه‌كا وه‌كی یا (نزار قه‌بانی) كو هه‌می كه‌س، خوازخوازۆك و یێن تێر و هه‌می خه‌لك ب ساناهی تێ دگه‌هیت، دڤێت هۆزان یا وه‌سا بیت كارتێكرنێ ل خوانده‌ڤای.. ل گوهداری بكه‌ت، چونكی ئه‌و كه‌توارێ ئه‌و تێدا دژیت بۆ وان دنڤیسیت و ده‌ربڕینێ ژ سه‌روبه‌رێ وان دكه‌ت.
