ستراتیژیا ئیرانێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین

ستراتیژیا ئیرانێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین

164

ئه‌م دكارین ئیرانێ سالۆخه‌ بكه‌ین كو ئه‌و ده‌وله‌ته‌كا لێكدرایه‌ ب ئه‌جنده‌یێن خوه‌ڤه‌ و یا دوبه‌ره‌كی یه‌ ب دوجۆرێن ئارمانجانه‌، چونكو هێشتا یا درێژه‌پێدانا ده‌وله‌تا فارسی یا كه‌ڤن یا ب بیردانكا خوه‌ دله‌یزیت هه‌ڤده‌م شۆره‌شا خومه‌ینی یا ئیسلامی خه‌ونا دانانا ده‌وله‌ته‌كا ئیسلامی زێده‌ركریه‌ كو ژ سنۆرێن ئیرانا ئیسلامی تێبپه‌ریت، ، هاریكاریا رۆخاندنا رژێما سه‌دام حوسێن ل عیراقێ كریه‌ بۆ خورتكرنا ڤێ خه‌ونا لێكدراو. له‌ورا شیا كونترۆلێ ل سه‌ر گۆره‌پانا عیراقی بكه‌ت و بۆ خوه‌ كریه‌ باخچه‌كێ پێشیێ ل به‌رامبه‌ر ده‌سهه‌لاتا خوه‌، هه‌ر وه‌سا ده‌ستێن خوه‌ بۆ لوبنانێ و به‌حرێن و یه‌مه‌ن درێژكرن دا كو كاودانێن سیاسی ل وان وه‌لاتان تێكبده‌ت، ژبیرا وان ژی نه‌چوویه‌ كو هه‌ڤپه‌یمانیه‌كا ستراتیژی ل گه‌ل سووریێ هه‌یه‌ هه‌ر ژ سالێن هه‌شتێیان و هه‌تا نها، ئه‌ڤ ئێكه‌ یه‌ ژی یا دیار ژ به‌رگیریا وێ یا مریی ژ رژێما به‌شارئه‌لئه‌سه‌دی، چونكو گۆره‌پانا سووری بوویه‌ پارچا شه‌تره‌نجێ دا كو ئیران نه‌مایشكرنه‌كێ بۆ هێز و ده‌سهه‌لاتێ بكه‌ت. ب رامانه‌كا دی هه‌كه‌ ئیرانا نه‌ته‌وی یا فارسی ئۆمێدخواسته‌ زالبوونا هه‌رێماتی و ب په‌رده‌كا مه‌زهه‌بی، رژێما ده‌سهه‌لاتدار تێدا دێ په‌سنا رژێما (ولایه‌ الفقیه‌) كه‌ت و هنارده‌كرنا شۆره‌شێ. ئیران ژی بزاڤێ دكه‌ت كو به‌هره‌كا مه‌زن هه‌بیت ل رۆژهه‌لاتا ناڤین. هه‌ر د ناڤبه‌را ده‌مه‌كی و یێ دی رادبیت هێز و مانۆره‌یێن له‌شكری نه‌مایش دكه‌ت و كاری ل بده‌ستڤه‌ئینانا پتر ژ هه‌ڤپه‌یمانه‌كی دكه‌ت ژ پێخه‌مه‌ت بجهئینانا ستراتیژیێن خوه‌ ل ده‌ڤه‌رێ، هه‌ر وه‌سا ئه‌وێ ده‌ست و زاندكێن خوه‌ هه‌نه‌ ژ میلیشیاتێن شه‌عبی و تائفه‌ی ل عیراقێ و سووریێ و لوبنان و یه‌مه‌ن وكو هێلێن پێشیێ كار دكه‌ن بۆ به‌رگریكرنێ ژ ئاسایشا ئیرانێ یا ناڤخوه‌یی. ئه‌جنده‌یێن ئیرانێ ل ده‌ف ڤێ خالێ رانه‌وه‌ستاینه‌ به‌لێ ڤێ ره‌وشێ گه‌هانده‌ هندێ بۆ كه‌یسگرتنا دیاربوونا رێكخراوا داعش یا تیرۆرستی بۆ بجهئینانا ڤان ئه‌جنده‌یان كو ب ڤێ ئێكێ پره‌نسیپێ (وداویها بالتی كانت هی الداء)، رامان ده‌رمان بكه‌ ب وی ده‌ردی، هه‌ر دیسا ب به‌ره‌كی چه‌ندین چیچك كوشتینه‌. ئه‌م دكارین ژی ده‌سكه‌فتێن ئیرانێ یێن سیاسی ده‌ستنیشان بكه‌ین ژ هه‌بوونا داعش د ڤان خالێن ل خارێ دیار: ئێك. دا كو ئارامی و سه‌قامگیریێ ل ده‌ڤه‌رێ نه‌هێلیت. دو. داكو بۆ جیهانێ دیاربكه‌ت كو شوونگرێ رژێما به‌شار ئه‌لئه‌سه‌د دوژمنه‌كێ رادیكاله‌ تیرۆرسته‌ و دا كو جڤاكێ نێڤده‌ولی ل شه‌رمێ بده‌ت و نه‌هێلیت پشته‌ڤانیا ئۆپوزسیۆنا سووری بكه‌ت. سێ. به‌رده‌وامكرنا هه‌بوونا داعش و گیرۆبوون و نه‌رماتی د شه‌رێ وێ دا ل ده‌ڤه‌رێن سونی ل نیڤا عیراقێ ژ پێخه‌مه‌ت لاوازكرنا هێزا سونه‌یان ژ به‌ر ئه‌و كریارێن داعش پێ رادبیت ژ كارێن هۆڤ و وێرانكاریا ژێرخانێ و كوشتنا سڤیلان. چار. نه‌ به‌رقه‌راربوون ل رۆژهه‌لاتا ناڤین گه‌فێن ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ لێ ڤه‌دشێریت و جه‌ختبوونا خوه‌ ل سه‌ر هه‌ردویان بژاله‌ دكه‌ت، ل هه‌مان ده‌مێ كوت ێدا به‌رده‌وام پشته‌ڤانیا شیعه‌یان ل هه‌می جهان دكه‌ت بۆ بجهئینانا ئۆمێدا خوه‌ یا نه‌ته‌وی. پێنج. ده‌ركه‌فتنا ئیسلاما سیاسی ل ئیرانێ وه‌كو شوونگره‌كێ ب به‌لانس ژ ئیسلاما سیاسی یا هشكباوه‌ر ل لایه‌نێ دیتر كو ب داعشێ دهێته‌ دیاركرن ده‌لیڤه‌كا گونجای دابوو ئیرانێ بۆ ئارامكرنا ئه‌ڤلجبیوونێن سیاسی د ناڤبه‌را وێ و رۆژئاڤایێ دا و ئه‌مریكا دیاردبیت د رێككه‌فتنێ دا د ناڤبه‌را هه‌ر دوئالیان دا ل دۆر باده‌كا ناڤۆكی یا ئیرانی كود بیت بهێته‌ هه‌ژمارتن وه‌كو شكاندنا قالبه‌كێ به‌فرێ د ناڤبه‌را وێ و هه‌ر پێنج ده‌وله‌تان دا. ئه‌ڤ دوبه‌ره‌كیا ستراتیجیێن ئیرانی و ئه‌جنده‌یێن وێ یێن لێكدراو ب هووری دیار دكه‌ت كو جوداهی هه‌یه‌ د گۆتارا وێ ناڤخوه‌یی دا یا گه‌لێن ئیرانی و سالۆخه‌تكرنا وێ ژ لایێ ئه‌مریكا و رۆژئاڤایێ ڤه‌ كو ئه‌و دوژمنێ ئێكێ یه‌ و د ناڤبه‌را پێرابوونێن وێ یێن سیاسه‌تا ده‌رڤه‌ و ئه‌وا گه‌له‌ك جاران دهێته‌ گونجاندن ل گه‌ل دیدێن رۆژئاڤایی یێن ئه‌مریكی چو د باده‌كا ئه‌ڤغانستان دا بیت یان ژی ل ده‌سپێكێن باده‌كا عیراق. ستراتیجیا ئیرانێ نه‌ك ب ساناهی یه‌ ئه‌م تێبگه‌هین چونكو ڤالاهیه‌ك هه‌یه‌ د ناڤبه‌را گۆتارا وێ و كریارێن وێ و د ناڤبه‌را هه‌ستكرنا وێ ب سته‌مێ و ره‌فتارا وێ و د ناڤبه‌را به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ یێن ئایدۆلوجی و نشتیمانی دا و كریارێن وێ نه‌ یێن گونجاینه‌.

کۆمێنتا تە