شه‌ڕێ مووسل و هه‌لبژارتنێن ئه‌مریكا

شه‌ڕێ مووسل و هه‌لبژارتنێن ئه‌مریكا

106

دیاره‌ دو بابه‌تێن هه‌ره‌ گه‌رم ئه‌ڤرۆ بووینه‌ سه‌رنووچه‌یێن سه‌ره‌كی گه‌ر نه‌ ل هه‌موو دنیایێ ژی بیت، لێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین و ئه‌مریكا گه‌له‌ك دگه‌رمن و هه‌ر دو كریاران ژی راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی ل گه‌ل هه‌ڤدو هه‌یه‌، ئه‌و ژی شه‌ڕێ ب ده‌ستڤه‌ئینانا باژارێ مووسله‌ كو دویه‌مین باژارێ سه‌ره‌كی یێ عیراقێ یه‌ كو ئه‌ڤه‌ پتر ژ دو سالانه‌ كه‌تیه‌ د ده‌ستێن تێرورستێن داعشێ دا. نووچه‌یێ دن ژی بابه‌تێ هه‌ر گه‌رمه‌ كو ئه‌و ژی هه‌لبژارتنێن سه‌رۆكێ ئه‌مریكایه‌ كو ل مه‌ها یازده‌ یا ئه‌ڤ ساله‌ دێ هێنه‌ ئه‌نجامدان. هه‌ردو پارتێن سه‌ره‌كی ل ئه‌مریكا هه‌موو بزاڤێن خوه‌ دمه‌زێخن ل ڤان رۆژان كو پتریا ده‌نگان ب ده‌ستڤه‌ بینن دا كو سه‌رنجا جه‌ماوه‌ری بۆ خوه‌ راكێشن و ئه‌و بسه‌ر كه‌ڤن، له‌وا ژی پارتا ده‌ستهه‌لاتدار كو دیموكراتینه‌ ب سه‌رۆكاتیا (ئۆباما)ی دخوازیت ئه‌ڤێ ده‌لیڤێ ژ ده‌ست نه‌ده‌ت بۆ سه‌ركه‌تنه‌كا به‌رچاڤ ب سه‌ر دوژمنێ خوه‌یێ دژوار وه‌كو تێ حسابكرن ئه‌و ژی شكاندنا داعشێ یه‌ ل پایته‌ختێ وێ كو مووسله‌.
هه‌ر ده‌مێ هه‌لبژارتنێن ئه‌مریكا چار سالێن وان ب داوی تێن و بانگه‌شا هه‌لبژارتنا بۆ سه‌رۆكه‌كێ نوو ده‌ست پێ دكه‌ت، ئه‌و وه‌لات و ب تایبه‌تی پارتا ده‌ستهه‌لات هنده‌ك كێشان دكه‌ته‌ به‌نیشتێ ده‌ڤێ رۆژنامه‌گه‌ریا خوه‌ و به‌رده‌وام وێ كێشێ دئینن زمان هه‌تا كو ببیته‌ كێشه‌كا سه‌ره‌كی ل ئه‌مریكا و هه‌تا راده‌یه‌كێ ل جیهانێ ژی، بۆ نموونه‌ ل هه‌لبژارتنێن چار سالێن چوویی كوشتنا سه‌رۆكێ به‌رێ یێ رێكخراوا ئه‌لقاعیده‌ ئوسامه‌ بن لادن ل سه‌ر ده‌مێ داوی هاتنا گه‌را یه‌كێ یا ئۆبامای هات ئه‌و كریار بۆ ئێك ژ خالێن هه‌ره‌ سه‌ره‌كی كو جاره‌كا دن بهێته‌ هه‌لبژارتن بۆ سه‌رۆكایه‌تیا ئه‌مریكا. هه‌لبه‌ت ئه‌و ئێك ژ سۆزێن وی بوو دگه‌ل گه‌له‌كێن دی كو بجهئانی بۆ خه‌لكی ئه‌مریكا. ئه‌ڤرۆكه‌ ئه‌مریكا شه‌رێ مووسل و ستاندنا وێ كریه‌ بابه‌ته‌كێ سه‌ره‌كی د ناڤا رایا گشتی یا ئه‌مریكی دا و هه‌تا راده‌یه‌كێ به‌رچاڤ ملله‌تێ وی وه‌لاتی چاڤ ل ڤی شه‌ڕی یه‌، ژ بلی هنده‌ك خالێن ستراتیژی یێن له‌شكری مینا هاتنا زڤستانێ و ئه‌گینا خستنا ئازادكرنا مووسلێ د ڤێ مه‌هێ دا پرۆپاگنده‌كا سیاسی یا خۆرسته‌ بۆ سه‌رخستان هیلاری كلنتۆن كو به‌ربژێره‌ ژ لای پارتا نووكه‌ ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ ب سه‌رۆكاتیا ئوبامای كو پشته‌ڤانیا خوه‌ یا راست و رۆهن بۆ وێ خانمێ دیار كریه‌ كو ئه‌و ژی مافه‌كێ وان یێ ره‌وایه‌، ژ به‌ر كو بۆ ده‌مێ چار سالان هیلاری وه‌زیرا ده‌رڤه‌بوو یا كو ل سه‌ر ده‌مێ سه‌رۆكێ نووكه‌. سه‌ركه‌تنا شه‌رێ مووسلێ بۆ سیاسه‌تا ئه‌مریكا ل ده‌رڤه‌ و ژ ناڤ دا گه‌له‌ك گرنگه‌، ژ لایه‌كی ڤه‌ ژ ناڤبرنا رێكخراوا ناڤكری ئه‌مریكی وه‌سان بیر دكه‌ن كو ژیانا وان ل ده‌ر و ژناڤ دا دێ پتر ئێمناهی هه‌بیت، هه‌روه‌سا دێ سه‌ركه‌تنه‌كا ئابووری بده‌ستڤه‌ ئینن و ئه‌و ره‌وشا ئابووری دێ گه‌له‌ك ژ گرفتێن وان یێن ئابووری چاره‌ بكه‌ت.
ژ لایه‌كێ دن ڤه‌ دێ هه‌ڤالبه‌ندێن ده‌ڤه‌رێ ب تایبه‌تی هه‌ڤالبه‌ندێن ناتۆ وێ دیسان ئه‌مریكا ب برایه‌كێ مه‌زن ل قه‌له‌م ده‌ن و وێ وه‌ره‌ قه‌بوولكرن كو هێزا هه‌ره‌ خودان شیان ب تایبه‌تی پشتی كو داعش شیای ل چه‌ندین وه‌لاتان زیان و زه‌ره‌ر و ترسه‌كا مه‌زن بێخته‌ ناڤ دلێ خه‌لكێ ئورۆپا ب تایبه‌تی ل فه‌رنسا و گه‌له‌ك وه‌لاتێن دن. ئه‌ڤه‌ ژبلی هه‌ڤالبه‌ندیا ناوچه‌یی پشت به‌ستنا كوردان و عه‌ره‌بان و توركا و ..هتد، ژ به‌ركو مووسل بوویه‌ جهه‌كێ گه‌له‌ك هه‌ستیار و ب زه‌حمه‌ت ل ده‌ف خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ ژناڤبرنا داعشێ ل وی باژێری دێ دلێ وه‌لاتیێن ده‌ڤه‌رێ و باوه‌ریا وان ب ئه‌مریكا نوو كه‌ته‌ڤه‌ و عیراقا ژ ده‌راڤێ مرنێ ڤه‌رستی رزگار كه‌ت و كه‌یفا شیعه‌ و كوردان دێ ئینیت و دبیت سیاسه‌تا ئه‌مریكا جاره‌كا دن ل ده‌ڤه‌رێ سه‌رو ژ نوو شاكان بده‌ت. ژ خوه‌ بابه‌تێ سووریێ و ئوپۆزسیۆنێ ئه‌و مله‌فه‌كا كووره‌ و ل سه‌ر ئاستێ زلهێزێن دونیایێ دێ ب چاڤه‌كێ ئه‌رێنی ژ لایێ رۆسیایێ ڤه‌ وه‌ره‌ سه‌یركرن. ب هه‌ر ئاوه‌یه‌كی بیت گه‌له‌ك جهێ داخێ یه‌ كو بێته‌ گۆتن ئه‌مریكا راسته‌وخۆ یان نه‌ راسته‌وخۆ ده‌مێ كێشه‌ په‌یدا دبن یان په‌یدا دكه‌ت ل دووماهیێ نه‌ ب چاڤه‌كێ مرۆڤایه‌تی لێ دنێریت و ب زووترین ده‌م و ب كێمترین قوربانی ئه‌وێ كێشێ دئێخته‌ د چارچوڤه‌كێ سیاسی دا و دخوازیت پێش و پاش بێخه‌ و زه‌نگلا لێدانا سه‌عه‌ت سفرا وێ وی ده‌می لێ بده‌ت ده‌مێ ئه‌و بزانیت كو د به‌رژه‌وه‌ندیا ستراتیژیا پارتا ده‌ستهه‌لاتدار دایه‌، ئه‌ڤجا چه‌ند ڤه‌كێشا و چه‌ند وه‌لاتی هاتنه‌ كوشتن و چه‌ند كارێن هوڤی و نه‌یاسایی و نه‌مرۆڤاتى هاتنه‌ كرن ئه‌و هه‌می دێ كه‌ڤنه‌ د چارچوڤێ مله‌فه‌كا سیاسی دا ل وی ده‌مێ بۆ وان لێهاتی ئه‌و ده‌م بیت.
ب كورتی ئه‌مریكا دخوازیت سه‌ركه‌تنه‌كا باش ل شه‌ڕێ مووسلێ بده‌ست بینیت و ئه‌و سه‌ركه‌تن ببیته‌ ئه‌نجامێ سه‌ركه‌تنا دیموكراتان ب سه‌رۆكاتیا هیلاریێ، لێ گه‌ر ژ به‌ر هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كێ ئه‌و نه‌خشێ دانای وه‌كو خوه‌ نه‌هات ل ڤی باژێری وی ده‌می ته‌رازیا ده‌نگان دێ هێته‌ گهۆرین و ده‌نگ بۆ دونه‌لد ترۆمپ دێ چن، هه‌لبه‌ت وه‌كو پارتا كۆماری و به‌ربژێرێ وێ زوو حه‌ز ناكه‌ن نه‌خشێ پارتا ده‌ستهه‌لاتدار ل شه‌رێ موسلێ سه‌ركه‌ڤیت دا كو ئه‌و گۆتنێن وی گۆتین د هه‌وا هه‌لبژارتنان دا وه‌سا ده‌ركه‌ڤن و جه‌ماوه‌ر بێ دودلی ده‌نگێ خوه‌ بده‌نه‌ وان.

کۆمێنتا تە