ل نێزیک دێ دۆلار داکەڤیت
ئه‌ڤرۆ:
بلندبوونا بھایێ دۆلارێ ئەمریکی ل بازاڕێن عێراقێ و ھەرێما کوردستانێ بوویە ئەگەرێ پەیدابوونا گومانان ل سەر بھایێ دۆلاری و کەل و پەلێن ب دۆلار دھێنە بازاڕی دگەل بلندبوونا بھایێ دۆلاری گرانبووینە، مامۆستایەکێ زانکۆیێ ژی ئاماژە ب ڤێ چەندێ دکەت، بلندبوونا بھایێ دۆلاری گرێدایی عێراقێ و ھەرێما کوردستانێ ڤە نینە و دۆلارێ ئەمریکی ھەمبەر دۆلارێ ئوستڕالی و کەنەدی و یۆرۆی ژی بلندبوویە، بەلێ ئەندامەکا لیژنا دارایی یا پەرلەمانێ عێراقێ خویا کر، حوکمەت دێ بلندبوونا بھایێ دۆلاری کۆنتڕۆلکەت و ھێتە چارەسەرکرن.
خەلیل غازی حەسەن، مامۆستایێ زانکۆیێ ل دۆر بلندبوونا بھایێ دۆلارێ ئەمریکی د بازارێن عێراقێ و ھەرێما کوردستانێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت” بھایێ دۆلاری ل بازاڕێن جیھانێ ھەموویێ گرانبوویە نەک ب تنێ ل ھەرێما کوردستانێ و عێراقێ، ھەتا دۆلارێ ئەمریکی بەرامبەر دراڤێ یۆرۆ و دۆلارێ کەنەدی و ئوستڕالی و ھەموو دراڤێن جیھانی، بێگومان کاریگەری کریە سەر دینارێ عێراقێ ژی و بھایێ دۆلارێ ئەمریکی ل ھەمبەر دینارێ عێراقێ بلندبوویە، ھەرێما کوردستانێ چو دەستھەلات بەرامبەر بلندبوونا بھایێ دۆلاری نینە و سیاسەتا نەختینەیا عێراقێ د دەستێ بانکا ناڤەندی دایە، ھەرێمێ چو دەستھەلاتێن قانوونی و تەکنیکی ھەمبەر دراڤێ عێراقێ نینن، ل گورەی زانیاریێن من بزاڤەک دھێتەکرن بانکا ناڤەندی بریکارێن خوە یێن فرۆتنا دۆلاری زێدە بکەت ل سەرانسەری عێراقێ، چونکو بەری نوکە ب تنێ ھژمارەکا کێم یا بانکا ئەڤ کارە دکر”.
خەلیلی دیارکر، بلندبوونا بھایێ دۆلاری ھەمبەر دراڤی عێراقی بەر ب بلندبوونەکا زۆر ناچیت، چونکو بلندبوونا بھایی گرێدایی بازاری ڤە نینە، بەلکۆ بلندبوونا دۆلاری یان دیناری پتر گرێدایی بڕیارێن ئیداریڤە ھەیە، چونکو ئەگەر کێم دۆلار بھێتە فرۆتن ئەڤە دێ بھایێ دلاری بلندبیت و ھەمبەردا دێ بھایێ دینارێ عێراقێ ھێتەخوار و بەرۆڤاژی فرۆتنا دۆلارێ زۆر دێ بھایێ دینارێ چاپێ عێراقی بلندکەت، لەوڕا ئەم نەشێین چو پێشبینیا بکەین ل دۆر بلندبوون و نزمبوونا بھایێ دۆلاری و دیناری و ل گورەی بڕیارێن ئیداری دێ بازار ل ڤینان کەت.
ژ لایێ خوە ڤەژی دکتۆر ئەشواق جاف، ئەنداما لیژنا دارایی و ئابووریا پەرلەمانێ عێراقێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ ئاماژە ب ڤێ چەندێ کر، ئاریشەیا بلندبوونا بھایێ دۆلاری دێ چارەسەربیت و گۆت” ئەگەرێن بلندبوونا بھایێ دۆلاری زۆرن، بەلێ چەند ئەگەرەکان راستەوخۆ کاریگەری ل سەر بلندبوونا بھایێ دۆلاری ھەبوویە، وەکی نزمبوونا بھایێ پتڕۆلێ ل بازارێن جیھانێ ئەڤە ئێکە ژ ئەگەرێن بلندبوونا بھایێ دۆلارێ ئەمریکی، ھەروەسا حوکمەتا عێراقێ ژی وەکی پێدڤی دۆلار نە ئێخستیە بازاڕی بۆ فرۆتنێ، چونکو ددەمێ پەسەندکرنا پڕۆژە قانوونا بودجەیێ گشتیێ عێراقێ بڕیاربوو، حوکمەت ب رێیا بانکا ناڤەندی رۆژانە لایێ کێمی ڤە، ٢٢٥ ملیۆن دۆلاران بێخیتە بازاڕی و بھێتە فرۆتن، بەلێ حوکمەتێ ئەڤ پارە نە ئێخستیە بازاڕی و بۆیە ئەگەرێ ڤێ چەندێ دۆلار یێ کێمبیت ل بازاڕی و ئەگەر کێم ژی بوو، بێگومان دێ بھایێ دۆلاری بلندبیت”.
دکتۆر ئەشواقێ دیارکر، حوکمەتا عێراقێ بشێوەیەکی دۆلار کێمکریە ل بازاڕی، ل جھێ رۆژانە ٢٢٥ ملیۆن دۆلاران ب فرۆشیت، ب تنێ ٧٥ ملیۆن دۆلار ھنارتینە بازاڕی، نوکە بڕیارە ئەف ئاریشە بھێتە چارەسەرکرن و حوکمەت دۆلاری پتر بێخیتە د بازاڕی دا ھەتا بھایێ دۆلاری پتر بلند نەبیت و بەر ب نزمبوونێ بھێت، ئەز باوەرم ئەف ئاریشە دێ ھێتە چارەسەرکرن و دۆلار پتر بلند نابیت، چونکو حوکمەت دشێت دۆلارێ پتر بێخیتە د بازاڕی دا”.
