پلۆرالیزم چییه؟
جوان عزه‌ت/ پشكا سێ
ئه‌وا پێچاوانی جیهانا پلۆرالیزمێ توتالیتاریزم و سته‌مكارى یه. سته‌مكاری هه‌موو ده‌مان ل سه‌ر وێ چه‌ندێ یا زاله كو پلۆرالیزم رۆلێ خوه نه‌بینیت، چونكو سته‌مكاری كار ل سه‌ر دروستكرنا سیسته‌مه‌كێ دكه‌ت كو ئه‌و سیسته‌م دژهه‌ڤی گه‌شه‌كرن و وه‌رارا هزری یا تاك و جڤاكی بیت. سته‌مكاری دژهه‌ڤی جیهانا فره‌ره‌نگی و فره‌باوه‌ری، فره‌جوداهی و فره‌ره‌سه‌نیێ یه. “هانا ئارێنت” زۆر ب باشی ل سه‌ر ڤی جۆره سیسته‌می كاركریه و ل سه‌ر وێ چه‌ندێ كۆك بوویه كو ده‌ستوورێ فاشیزمێ هه‌موو ده‌مان ره‌تكرن و ژناڤچوونا گرۆپ، هزر و ئیدیۆڵۆژی و سیسته‌مێن نوی بوویه و ئه‌و گرۆپ و كارێكته‌رێن ژناڤنه‌چن د ناڤ ناڤه‌رۆكا فاشیزمێ دا هۆسا هزردكه‌ن كه‌سێن راسته‌قینه و ره‌سه‌نن، به‌لێ د به‌روڤاژیا وێ دا كه‌سێن دژه ئه‌قلێن نوو و فه‌لسه‌فه و داهێنانین نوونه.
“ئارێنت” ڤێ گرفتی بۆ پرۆسه‌یا سیاسی جیهانی دزڤرینیت، كۆ سیسته‌مێن سیاسی هه‌موو ده‌مه‌كێ ب شێوه‌یه‌كی راسته‌وخوه كار ل سه‌ر ره‌هاكرنا تاك و پرۆسه‌یا جڤاكی كریه، ئانكۆ سیسته‌مێن سیاسی زۆرتر گرنگیێ ب هزرێن ساده‌یا جه‌ماوه‌رى دده‌ت به‌لێ كێم جار گرنگیێ ب دیارده‌یێن سیاسی و هزری و فه‌ڵسه‌فی وه‌كۆ چاڵاكیه‌كا درۆستكرنا دونیایه‌كا هاوبه‌ش دگه‌ڵ جۆرێن جوداێن مرۆڤان دده‌ت. ئه‌ڤه بخوه بخوه زه‌مینێ جیهانا پلۆرالیزمێ بازنه دكه‌ت ب ئێك هزر و ئێك ره‌نگ. ئه‌گه‌ر پرسیار بكه‌ین بێژین گه‌ڵۆ بۆچی ئه‌ڤ بازنه‌یا داخستن و ئێك ره‌نگیێ زێده‌تر دناڤ جڤاكێن رۆژهه‌ڵاتێ دا سه‌رهلده‌ت؟
یا دیاره كۆ سیسته‌مێن سیاسی یێن رۆژهه‌ڵاتێ ل سه‌ر سیسته‌مێن فیودالیزم و ئێك باوه‌ری و قاره‌مانیێ راده‌وستیت! هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ سیسته‌مه ژی تێرا وێ چه‌ندێ ناكه‌ت یان ده‌رفه‌تێ ناده‌ته یێ دی كۆ به‌شدارى ناڤه‌روكێن سیاسى و جڤاكى و ئابۆرى بیت یان ژی هزرا جودا و باوه‌ری و بۆچوون و تیۆرێن جودا سه‌رهلده‌ن، ژبه‌رهندێ باوه‌رێن ئازادیێ سینۆران درۆست دكه‌ن و هزرێن كۆمی و ره‌هایی ره‌نگێ خوه زێده‌تر دبینین. ب كۆرتی جیهانا سته‌مكاریێ خه‌مێ ژ بوونا ره‌سه‌نی یا مرۆڤی ناخۆت، به‌لكۆ ل سه‌ر نه‌هاوسه‌نگیا قازانجی تێكدانا سایكولۆژی و فره‌هزری و نه‌سه‌قامگیریێ په‌یدادكه‌ت، ئه‌ڤ ئاراسته‌یا ڤێ تێكستێ ساز دكه‌ت ئه‌وه كو ل سه‌ر پیڤه‌رێ “ئه‌ز هه‌مه ژ بۆ خوه هه‌مه” كوشتنا خه‌ما گشتى یه.
