نهوهی نوێ و چهند دیتنهك..
زاگرۆس بهرواری
د وهلاتێن دیمۆكراسی و ئازادی و خودان دستوور بن.! گهشهكرنا رهوشهنبیری و پهروهردێ و جڤاكێ و ئابووری و.. هتد. تێدا یا بهردهوام بیت، گومان تیدا نینه! گوهۆرینێن سیاسی ژی دێ د ناڤ ڤێ گهشهكرنێ دا ههبن.
ههلبهت وهلاتێ مه ب مۆزایك و ئهرد نیگاری و خوهزایا خوه، قادهكا بهرههڤه بۆ ڤان خالێن مه ئاماژه پێكرین، كهسێن هزرێ د سهركهفتنا خوه دا دكهن! د وهلاتان دا، دڤێت ب بنه دهستههلاتدار و بێنه سهر كورسیێ بریارێ.!
هندهك خهبات و تێكۆشین و پراكتیك پێدڤیه، پارت و ئالیێن ل وهلاتێ مه د دهستههلاتێ دا، ژ خوه باگرهوهندێ وان یێ دیاره، ژ خهباتا چیان و پێشهنگیا تهڤگهرا ئازادیخوازیا كوردی ب سالان د قاد و چهپهرێن بهرهڤانیكرن ژ ماف ئارمانجێن مللهتێ كورد كرینه حهتا گههیشتینه هندهك ژ وان ئارمانج و دوروشمان!
لێ نفشێ پشتی وان ئهگهر وهكوو ئۆپۆزسیۆن بێنه د مهیدانا ههڤركی و سیاسهتێ دا! ههلبهت هندهك كار و خهباتێن جودا (جێواز)بن ژ وان. چونكو شێوازێ خهبات و تێكۆشینێ ژی یێ هاتیه گوهۆرین، د وی واری دا! ئهو ژی نهچار و د پێدڤینه شێوازهكێ تایبهت بگرنه بهر، دا بگههنه بلنداهیا دهستههلاتێ.
ئێك:د پێنگاڤا دهسپێكێ و د دهمهكێ نێزیكدا ئهو كۆما خوهدی پرۆژه، خوه بدهته ناسكرن د ناڤ جهماور و فهرمیهتێ دا. دو: ل پشت وان ئابووریهكا ب هێز ههبیت! سێ: مهدیا راگههاندن. چار: ههموو ژی ژ دهستههلاتێ جوداتر و جێوازتر بن.
بۆ نموونه ئهگهر ئهم تهماشهی سهرۆكێ جولانهوهیا نهوهی نوێ (ڤهلڤینا نفشێ نوی) بكهین؟ دێ بۆ مه ب روهنی خوهیا بیت، ل دهسپێكێ ب هندهك رێكان خوه دایه ناسكرن، كو بوویه ههڤال و ههڤپشك ل گهل هندهك سیاسیان د بیاڤێن ئابووری و سهرمایهداریێ دا و وهكو سهرمایهدارهك خوه دایه دیاركرن و پێناسهكرن.
ههلبهت دا كو پرۆژهیێ وی یێ سهرهكی بێته د پراكتیكێ دا، د ناڤ پرۆژێ وی دا ئاڤاكرنا كۆمپانیا نالیا بوو، ژ بۆ هندهك ئارمانجێن مهزنتر و پرۆژێ خوه بهرفرههتر لێ بكهت، و ب رێیا كۆمپانیا خوه شیا ههست و سۆزێن هندهك بهرپرس و سیاسیێن گهندهل بۆ خوه بكێشیت و سهرمایه و داهاتێ وان د ناڤا كۆمپانیا خوه دا سپێبكهت.
ههلبهت ب رێیا كۆمپانیێ و ڤی ئابووریێ مهزن ل بهر دهستێ وی، شیا بێته د خالا سهركی ئهوا وی ئارمانج پێههی، كو د بیت گهلهك وهلاتێن دهور و پشت و یین دوورتر ژی دهست ل گهل ههبیت ژ خوه بهغدا ب رۆهنی پشتهڤان بوو، ژ بۆ خهبات و تیكۆشینا سیاسی و ئاڤاكرنا پارتیهكێ ل سهر سۆز و ههستێن خۆرت و لاوێن نوی گههشتی و هندهك ب ناڤ سیاسیێن توره و بهرژهوهندپهرست.
تۆرهكا مهزن یا راگههاندنێ ژی دامهزراند، ژ ئالیێن سیاسی جڤاكی رهوشهنبیری، ئۆل ژی تێكهلی ڤان مژاران كر و ب سهدان خۆرت و لاو وهكو خۆبهخش و د پشترا بكهته خودان مووچه ل خوه جڤاندن.
ههلبهت ئهڤ كارێن وی ب جوداهیهكا دی ل گهل پارت و ئالیێن دهستههلاتدار كو سوود ژ هندهك ڤالاهیێن وان وهرگرتن.
بۆ نموونه: د ئالیێن سیستهمی راگههاندنێ و پهروهردێ و برێڤهبرنا پارت و حوكمهتێ، دیسا پێگهه و زهمینه خۆش بوو! كو هزر ل سهر ئاڤاكرنا پارتیهكێ بكهت! پشتی بوویه خوهدی ئێك: ئابووریهكا ب هێز، دو: راگههاندنهكا ههڤچهرخ و جودا. سێ: دهلیڤێ ئاڤاكرنا پارتیهكێ ژی ژ ڤالاهیا كو ل زونا كهسك تهڤگهرا گۆڕان ههم بۆ وی و بۆ ههڤالێن وی بوو، خواندنگهههك و ب تایبهت پشتی مرنا رێكخهڕێ تهڤگهرێ و سوود وهرگرتن ژ هندهك شاشیێن رایهدارێن تهڤگهرێ و گهلهك ههڤالێن وان و جهماوهرێ وان ژی ب هندهك درووشمان هاتنه فریدان و ههست و سۆزا وان بۆ لایێ خوه ڤهكێشان،
لێ یا ئهز دبینم و ب دیتنا من پرۆژێن كو وهلاتان سیستهمه دكهن و ریفۆرمێن د دیمۆكراسیێ و دهستههلاتێ دا دكهن! گهلهك دێ یا باش و سهركهفتی بیت. لێ ب مهرجێ ئۆپۆزسیۆنهكا كارا بیت و لانهدهت ژ پرهنسیپێن ئۆپۆزسیۆنبوونێ!
گومان تێدا نینه د پهرلهمانی دا، دێ بیته ههڤكارهكا مهزن بۆ حوكمهتێ كو ب گڤاشتنێن وان حوكمهت و كابینهیا ل سهر هندهك سۆزان هاتیه ئاڤاكرن! كارنامهیا خوه یا دهما ههلبژارتنان بێی جووداهی، بێخیته د وارێن پراكتیك و خزمهتا جهماوری دا.
ب كوردی و كورتی د ههرسێ خالێن مه ئاماژه پێكرین نهوهی نوێ نهشیا جێوازیا خوه بپارێزیت و جوداهیا خوه و یا ئابووری و كۆمپانیێ بێخیته د خزمهتا مللهتی دا.! بهلكو بهروڤاژی مللهت ئێخسته د خزمهتا بهرژوهندیێن خوه دا، ژ بۆ زێدهتر دهولهمهندكرن و ناڤداركرنا مالباتا خوه.
لێ دبیت ل هندهك خالان دا ل ڤێره و ئالیهكی دی، هندهك كار ل سهر ڤێ تهڤگهرێ هاتبیتهكرن ژ بۆ نهشرینكرن و رهشكرنا ناڤ و روومهتا وێ لێ ئهو نهبوویه رێگریهكا سهرهكی كو پرۆژێ وێ سهرنهكهڤیت.
ئانكو باش خوهیا بوو نهوهیا نوێ ژ هندهك كهسێن بهرژهوهندپهرست مودێلهكێ مۆدێرن و پێشكهفتی و بازرگانیكرنێ ب ههست و ڤیانا مللهتێ كورد زێدهتر نهبوویه، و ل دهسپێكا تهمهنێ خوه شكهستن ب ئۆپۆزسیۆنهكا راستهقینه و كارا ئینا.