سروشتێ مرۆڤى د لۆژیكا هزركرنێ دا
جوان عزه‌ت/ پشكا ئێكێ
مرۆڤ د بنه‌ره‌ت دا بوونه‌وه‌ره‌كێ جڤاكى و سروشتى و جڤاكى یه، ب رێیا ڤان هه‌ر سێ بنه‌مایان فێرى خۆیه‌تیه‌كا گوهه‌رینێ دبیت، ب تایبه‌تى ئه‌و كه‌سێ چه‌ند نێزیكى په‌یوه‌ندیێن جڤاكى دبیت و ڤه‌كۆلینێ ل سه‌ر دروستبوونا جۆرێن سروشتى و زانستێ هزركرنێ دكه‌ت، هند د هشێ خوه ژى دا دبیته مرۆڤه‌كێ هشیار و ل خوه ئاگه‌ه نه‌خاسمه هه‌كه هه‌ول و كارڤه‌دانێن وى ل سه‌ر ئه‌ده‌ب و مه‌عریفا جڤاكى بن.
د تیۆرێ ئبن خه‌لدوونى دا بیروباوه‌را جڤاكى یا رون و ئاشكه‌را بوو هه‌ر بزاڤه‌كا هاتبوو دان ل سه‌ر تیۆر و ناڤخوه‌یا سروشتێ جڤاكى دهاته ئه‌نجامدان، ئه‌ڤ بنه‌مایه د بنچینیه‌یێ خوه دا یێ دروسته ب تنێ جوداهى ئه‌و بوو سروشتێ مرۆڤى د لۆژیكا كه‌ڤن دا ب شیوه‌كێ بوو و لۆژیكا نوو دا تشته‌كێ دى دخوازیت، ئها ڤى سه‌رده‌مى دا جڤاكێ مه ژى هه‌مان شێواز هه‌یه.
ئه‌و ژى هه‌كه كورتیه‌كێ ل سه‌ر لۆژیكا كه‌ڤن بده‌ینه دیاركرن سروشتى مرۆڤى د سه‌رده‌مێن كه‌ڤن پتر سروشته‌كێ گرێدایێ خه‌ون و راستیێن فه‌شارتى بوو هزرمه‌ندیێن كه‌ڤن ئه‌ڤ جۆرێ لۆژیكێ ب هنده‌ك هزرێن ده‌رڤه مینا كاروبارێن جڤاكى و سیسته‌مێن ژیانا برێڤه‌برنێ و سالوخه‌تێن گرێدایى هه‌مى ره‌نگ و روویێ جڤاكى دانه دیاركرن ئه‌ڤه چه‌ند ژى پتر د ده‌ستێ وان كه‌سان دا بوو ئه‌ویێن نوونه‌ریا وان ئاكامێن گرێدایى ژین و ژیارا ساده‌یا خه‌لكه‌كێ ل سه‌ر وه‌ختێن پاشایه‌تیێ دكرن، به‌لێ پشتى بۆرینا قووناغێن درێژ و خواندنا ب له‌ز و ئاشكه‌راكرنا زانستێن نویێن سروشتێ مرۆڤینیێ ئیدى پیڤه‌رێن هزركرنێ هاتنه گوهه‌رین و بوونه په‌یوه‌ندیه‌ك ب سروشتێ ده‌روونیێ تاكه‌كه‌سى ڤه، ئانكو ل گۆر ئیدمه‌یێن هه‌ڤدژیێ سه‌ره‌ده‌ریى ل گه‌ل خوه‌بوونا مرۆڤى هاته كرن.
ل گۆر دیتنا من ئه‌ڤ جۆرێ هزركرنێ د هه‌ر ده‌مه‌كێ دا شێت كار ب گوهۆرینا خوه بكه‌ت، ئه‌و ژى ئه‌گه‌ر ل دووڤ وى چارچووڤه‌ى بیت ئه‌وێ حه‌زا ئه‌قلێ ڤه‌شارتى نه‌بیت و هه‌ولا نووبوونێ د ناڤخوه‌یا خوه دا بكه‌ت، (فروید) سێ نهینێن فه‌شارتى دبن ڤى لۆژى ده‌ستنیشاكه‌ت و ئه‌و ژى پرسێن لۆژیكێ، كریارا جنسى و هزرێن ڤه‌شارتى یێن ئاینى و بۆیه‌ریێن سیاسى ڤان هه‌رسێ بنه‌مایان ب تنێ د سالۆخه‌تێن جنسى دا دیاردكه‌ت به‌لێ (ئادله‌ر) ڤان هه‌ر نهینێن ڤه‌شارتى ب هێزا سه‌ره‌كى یا ناڤه‌رووكا ئه‌قل و ده‌روونێ مرۆڤى ڤه شرۆڤه‌دكه‌ت و هه‌رسێ خالان ب گرنگى بۆ سه‌رئه‌نجامێ رێیێن ڤه‌كرى و لۆژیكا هزركرنا جڤاكى دبینیت.
ئه‌نجام: ئانكو وان بۆیه‌رێن گرێدایى ئاستێ هزركرنا تاكى دده‌نه ئاشكه‌را كرن، چونكو رۆنكرنا هه‌ر تشته‌كێ بچووك ل به‌رامبه‌ر گوهۆرینا فاكته‌ره‌كێ مه‌زنه، هه‌ردیسا شه‌رێ سروشتى شه‌ره‌كێ واقعییه و ل دووڤ سیمایێ ره‌وش و كارڤه‌دانێن هزرا تاكبوونێ به‌رجه‌سته دبیت و كویراتیه‌كا به‌رهه‌ڤ و ئاماده‌كرى پێ دڤێت هه‌تا كو مرۆڤ ب باشى د شرۆڤه‌یا وى بگه‌هیت, نه‌خاسمه هه‌ر كه‌سه‌ك ل گور تێگه‌هشتن و لوژیكێ خوه ده‌ربرینێ دده‌ته تێگه‌هێن زانینا وى، له‌ورا دڤێت زانستێ بیركرنێ ل گه‌ل گونجاندنا یاسایێن ژیانێ ببیته فاكته‌رێ ره‌نگڤه‌دانا خوه‌بوونێ.
جوان عزه‌ت/ پشكا دوویێ
هه‌ر جڤاكه‌كێ هنده‌ك سالۆخه‌تێن خوه یێن تایبه‌ت هه‌نه و ل سه‌ر وان سالۆخه‌تان به‌رده‌وامیێ دده‌نه وه‌رارا ژیانێ، ئه‌ڤجا ئه‌و بنه‌ما چ بناڤێ هزرێن نه‌ریتى بن یان ئایینى بن یان ژى عه‌ده‌ت و عورفێن جڤاكى و سیاسى بن خه‌لكه‌كێ هاندده‌نه كوژیه‌كێ هزركرنێ كو ب تنێ د ناڤ وى قالبی دا بژین بێ كو هزر د خوه گوهۆرین و دووڤچوونا رێیێن نوو یان ژى داهێنان و شوێنكاریێن تازه‌تر بكه‌ن.
ئه‌ڤ جۆرێ ڤاكته‌ران وه‌دكه‌ت تاكه‌كێ مرى و بێ روح و نه ل سه‌ر خوه ئاماده‌ببیت ل هه‌رده‌مه‌كێ دا به‌رى بهێت گازندێ ژ خوه بكه‌ت ئێكسه‌ر ئه‌ویێن دى دده‌ته به‌ر داسا وێ كازنده‌كرنێ، گه‌ر به‌رێ خوه بده‌ین پرانیا جڤاكێن عیراقێ ل سه‌ر شه‌نكستێ كۆچه‌رى و هۆزاتیێ هاتبوونه فێركرن ئه‌ڤان جڤاكان هزردكرن هه‌ر ده‌مێ به‌رژوه‌ندیه‌ك یان ده‌رفه‌ته‌ك هه‌بیت دڤێت بۆ هه‌میان بیت و هه‌رده‌مێ زیانه‌ك ژى هه‌بیت دڤێت هه‌مى باجا وێ بده‌ن، له‌ورا ئه‌و قانوونێن كو ده‌وله‌ت و ده‌ستهه‌لاتدارێن وان بهێز دئخستن هه‌مى ل سه‌ر پیڤه‌ر و هه‌ڤدژیێن ره‌گه‌زپه‌رستیێ بوون.
ئه‌ڤێ جڤاكه‌ك دروست كر، كو جودایا ره‌گه‌زى تێدا دروست بیت و هه‌ڤركى و ململانێ په‌یدا ببیت ئێك ژ گۆتنێن خه‌لدۆنى ژى كو گرنگیى و ئاماژه دایێ ئه‌ڤ خاله بوو دگۆت: (بوویه‌ر و پرسێن كه‌تواریێن جڤاكى هه‌رده‌م هه‌ڤبه‌ندن ب فاكته‌رێن ره‌گه‌ز په‌رستیێ ڤه)، ئانكو ئه‌و هێزا ژ لایێ كومه‌له‌یێن كاریگه‌ر دهێته به‌خشین په‌یوه‌ندى ب بنیاتێ ره‌گه‌زپه‌رستیێ ڤه هه‌یه.
ئه‌ڤ ره‌گه‌زپه‌رستیه نه‌بتنێ د ناڤ جڤاكێن عیراقێ دا سه‌رهلدایه، به‌لكو جڤاكێن رۆژهه‌لاتێ گشت سه‌رهلدایه هه‌تا جڤاكێ كوردى ژى ڤه‌گرتیه و یا بوویه ئێك ژ ره‌فتار و خالێن سه‌ره‌كى، به‌لێ تشتێ كو ئه‌م هزر تێدا كه‌ین ئه‌وه گه‌ر مه هند گرنگى ب ره‌گه‌زایه‌تیێ دایى هند ب تێگه‌هێن مرۆڤبوونێ دا بوو ئه‌ز باوه‌رم نها مه كێشه دگه‌ل سروشتێ هزركرنێ نه د بوو، هه‌روه‌ها خاله‌كا دى یا گرنگتر هه‌یه، ئه‌و ژى هه‌ڤبه‌ندیا نفشێ كه‌ڤن ل گه‌ل نڤشێ نوو وه‌كریه كو تاكێ سه‌رده‌م د هزركرنا خوه یا لۆژیكى دا دودل بیت و په‌نایێ بۆ هنده‌ك نه‌چاریان ببه‌ت، چونكو ئه‌و بنه‌مایێن دكه‌ڤن دا هاتن شرۆڤه‌كرن د ناڤ جڤاكى دا بوونه سه‌رچاوه‌یه‌كێ دیارده‌یى و د ناخێ نفشێ كه‌ڤن دا یێن هاتینه چاندن و بووینه ره‌فتار د ناڤ جه‌وهه‌رێ ئه‌خلاقى دا، له‌ورا ئه‌ڤرۆ سه‌ره‌ده‌ریا نفشێ كه‌ڤن ل گه‌ل یێ نوو ب شێوه‌یه‌كێ هه‌ڤدژى یه ئه‌ڤێ پێدڤى ب ره‌وشنبیریه‌كا روون و تازه هه‌یه.
ئه‌نجام: هۆبز گۆتنه‌ك هه‌یه دبێژیت (مرۆڤ گورگێ مرۆڤى یه) واته ئه‌وا مرۆڤى د ڤێ جیهانێ دا ب سه‌رێ مرۆڤى ئیناى، گیانه‌وه‌رى ل گه‌ل گیانه‌وه‌رى ئه‌و هزرا توندره‌و نینه، ژ به‌ركو نه‌بوونا هزركرنێ د ناڤ جڤاكێن رۆژهه‌لاتێ دا وه‌كریه به‌رده‌وام تاك ببیته قوربانیێ زیندانا خوه یا ناڤخوه و دوورى هزرێن گه‌شبین و ئه‌رێنى ژیانێ ببه‌ته سه‌ر، ژ به‌ركو كێشا هه‌را دیار ئه‌وه كو مرۆڤ د ناڤخوه‌یا خوه دا عاله‌مه‌كا دى یه و ژ ده‌رڤه‌ى مرۆڤى ژى عاله‌مه‌كا دى تر هه‌یه، بوویه د ناڤبه‌را وێ جیهانا نزم و بلند دڤێت مرۆڤى هه‌ولا هه‌لسه‌نگاندنێ هه‌بیت.
