جۆ بایدن كورده!
محه‌مه‌د چه‌لكی
به‌رژه‌وه‌ندی هێڤێنێ نه‌خشه‌كرن و پلاندنانا نه‌خشێ هه‌رڤ لڤینه‌ك سیاسی و به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابوورینه و هه‌ر وه‌ڵاته‌ك ل گۆڕه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیێن نه‌ته‌وا خوه ته‌ڤگه‌رێ دكه‌تن وه‌ك دهێته گۆتن:” د سیاسه‌تێ دا تشتێن نه‌گۆڕ نینن به‌لێ به‌رژه‌وه‌ندێن نه‌گۆڕ هه‌نه”. ل به‌ر سیناهی و په‌ژنێن ژ ڤێ گۆتنێ دچن مرۆڤ دكارت د سیاسه‌تا هه‌ر وه‌لاته‌كی دا بگه‌هت و كانێ بۆچی ڤێ پێنگاڤێ دهاڤێت یان هه‌لویستی نیشان دده‌ت، دووری تیتال و ره‌وشتی ئانكو دسیاسه‌تێدا نه پره‌نسیب و نه ره‌وشت چ باندۆر و رۆلی ناله‌یزن.
ئه‌مریكا وه‌ك زلهێزه‌كا بێ به‌ڤلا جیهانێ ل گۆره‌ی به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه یێن نه‌ته‌وی ته‌ڤگه‌رێ دكه‌تن له‌وا سیاسه‌تا ئه‌مریكا یا پێلداره و ل گۆڕه‌ی به‌رژه‌وه‌ندێن خوه ته‌ڤگه‌رێ دكه‌تن و هێلا سیاسه‌تا ئه‌مریكا یا خێل و خێچه و هه‌ر چه‌نده‌كێ بۆ لایه‌كی دادگێریت و ل په‌ی خوه بارۆڤێن دژوار هه‌لدكه‌ت و ل سه‌رانسه‌ری دنیایێ بێهن مالقیه‌كا دژوار ل په‌ی خوه دهێلیت و شلقه‌كا نه سه‌ر دیار و نه‌بن ل بازارێن جیهانێ دده‌ت، سیاسه‌ت و باندۆرا ئابووریا ئه‌مریكا ل سه‌ر جیهانێ یادیاره و هه‌ر نه‌قۆلیه‌كا ده‌وله‌ته‌كێ یان كۆمپانیه‌كا مه‌زن كو ببیته ئه‌گه‌ر و زیانه‌ك بگه‌هینیته به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا ب بریاره‌كێ ئه‌مریكا تۆزێ ژ وان دادقۆتن و هینگێ ڕاده‌وه‌ستن هه‌تا وێ مه‌ترسیێ ژ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا بدنه ره‌خه‌كی، د ڤی سه‌رده‌می دا ئه‌مریكا زلهێزه‌كا بێ به‌ڤڵه، سیاسه‌تا ئه‌مریكا ته‌ڤ د جۆكا به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ دا دڤه‌زه‌لیت و كی بهێته سه‌رته‌ختێ ده‌ستهه‌ڵاتێ چ ژ ڤی سیاسه‌تێ ناگۆریت، دبیت د هنده‌ك بریاران دا بۆ پرسێن ناڤخوه‌یی هه‌بیت ئه‌و ژی بۆ خوه‌شترلێكرنا ره‌وشا وه‌ڵاتیانه نه‌كێم و نه‌زێده وه‌كو دن ته‌ڤ مینا هه‌ڤن و به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا ل پێشیا هه‌ر تشتی دهێت.
هه‌ر وه‌ڵاته‌ك بزاڤێ دكه‌ت په‌یوه‌ندیێن خوه دگه‌ل ئه‌مریكا باشتر لێبكه‌ت دا خوه ژ چه‌كێ عمبارگۆیا ئه‌مریكا بپارێزیت، چ ل سه‌ده‌مێ شه‌رێ سار بیت و چ ل ڤی سه‌رده‌مێ ئه‌مریكا وه‌ك زلهێزه‌كا به‌ڤلا جیهانێ هه‌ر نه‌قۆلیه‌كا ده‌وله‌ته‌كێ یان كۆمپانیه‌كا مه‌زن كو ببیته هه‌ڤڕكێ كۆمپانیێن ئه‌مریكی ئه‌مریكا كارتا عمبارگۆیێ ل دژی بلند دكه‌تن ئه‌ڤه وه‌ك چه‌كه‌كییه ئه‌مریكا په‌یڕه‌و دكه‌ت و چ ناهێته گوهۆڕین كانێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا كی بیت ئانكو ب گوهارتنا سه‌رۆكان ل ئه‌مریكا چ گوهۆرینێن گرنگ بۆ سیاسه‌تا ده‌رڤه یا ئه‌مریكا په‌یدا نابن و رێبازا پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندێن ئه‌مریكا سه‌رپشكا سیاسه‌تا ئه‌مریكایه و ئه‌ڤه بوویه سه‌ده‌م كو ئابوورێن گه‌له‌ك وه‌ڵات و كۆمپانیان بكه‌ڤیته د ته‌نگه‌زاریه‌ك مه‌زن دا و پاره‌یێ ده‌وله‌تێ بهایێ خوه ژ ده‌ست بده‌ت و پارێ ئیرانێ و توركیا باشترین نموونه‌نه و وه‌لێ هاتیه كو ئابوورێن هه‌ردوو ده‌وله‌تان نێزیكی هه‌لوه‌شیانێ بوویه ب تایبه‌ت یێ ئیرانێ و ره‌وشا بهایێ لیرێ توركی نه‌باشتره ژ یێ ئیرانێ.
سیاسه‌تا ئه‌مریكا ل گۆڕه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا و پاراستنا پێگه‌هێ ئه‌مریكایه ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ وه‌ك زلهێزه‌ك بێ به‌ڤل. هه‌رسكرنا ئه‌ڤێ سیاسه‌تا ئه‌مریكا بۆ گه‌له‌ك ده‌وله‌ت و حوكمه‌تان یا بزه‌حمه‌ته و د گه‌وریا وان دا ناچیته خارێ ب تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌له‌ت خوه ب هه‌ڤپه‌یمانێن ئه‌مریكا بزانیت وه‌ك توركیا. ئه‌ڤجا په‌یوه‌ندیێن ئه‌مریكا د گه‌ل كوردان پشتی شه‌رێ داعشێ گه‌له‌ك به‌ره‌ف پێش چوونه و چ ل هه‌رێما كوردساتنێ بیت و چ ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ سه‌ربازێن ئه‌مریكا مل بملێ كوردان شه‌رێ داعشێ كرن ، باشبوونا ڤان په‌یوه‌ندیان توركیا وه‌ك گه‌فه‌ك بۆ پێگه‌هێ خوه و به‌رژه‌وه‌ندێن خوه یێن نه‌ته‌وی دزانیت و له‌وا هه‌ر كارته‌كا هه‌ی ل دژی ڤێ باشبوونێ دانه خه‌بتاندن و هه‌تا نوكه هه‌موو ڤاڵه ده‌رچوونه، لێ ئه‌ڤه وێ ناگه‌هینیت كو سوبه ئه‌مریكا پشتا خوه ناده‌ته كوردان! به‌لكو ئه‌ڤ مه‌ترسیه هه‌ر هه‌یه وه‌ك مه ل ژوور دیاركری كو به‌رژه‌وه‌ندێن ئه‌مریكا به‌ری هه‌ر پرسه‌ك دن دهێت. لێ كێچێن به‌ربووینه بن هنگلێن ئه‌ردۆغانی و توركیا هه‌تا وی ڕاده‌ی په‌رله‌مانته‌ره‌كێ تورك ب ناڤێ ئۆرهان ئه‌میرئۆغلۆ جۆ بایدنی سه‌رۆكێ نوو یێ ئه‌مریكا ب بنیات كورد بهه‌ژمێریت ئه‌ڤه به‌لكییه‌ك به‌رعاقله چونكو جۆ بایدنی به‌ری ببیته سه‌رۆك گۆتبوو: ئه‌گه‌ر ببمه سه‌رۆك ئه‌ز ڤێ ژ توركیا قه‌بیل ناكه‌م و دێ ل سنۆرێن وێ دانم! پا ئه‌گه‌ر كورد نه‌بیت كی دێ ڤێ گه‌فێ ل تاركیا كه‌ت؟
