عه‌بدولسه‌لام به‌رواری: حوكمه‌تا هه‌رێمێ ئێك ستراتیژیه‌تا دانوستاندنێ ل گه‌ل به‌غدا یا هه‌ی
به‌غدا وه‌كو پارێزگه دنێریته هه‌رێما كوردستانێ
ئه‌ندامه‌كێ خۆلا پێشتر یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ راگه‌هاند، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئێك ستراتیژیا دانوستاندنێ ل گه‌ل حوكمه‌تا عیراقێ یا هه‌ی و به‌غدا ژی وه‌كو پارێزگه دنێریته هه‌رێما كوردستانێ.
عه‌بدولسه‌لاك به‌رواری، كه‌سایه‌تیێ ئه‌كادیمی و ئه‌ندامێ پێشتر یێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ره‌شنڤیسێ پرۆژه قانوونه‌كێ به‌رهه‌ڤكریه بۆ چاوانیا رێكخستنا په‌یوه‌ندیا دارایی یا هه‌رێم و پارێزگه‌هێن عیراقێ ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالی ، بۆ وێ چه‌ندێ سالانه دانوستاندنێن ل سه‌ر بودجه‌ی نه هند ده‌م پێ بچیت، نه هند ژی ب نه دروستی بهێته بجهئینان.
به‌رواری دبێژیت” شه‌ش حه‌فت بودجا دبینین، شه‌ش حه‌فت سالێن دانوستاندنێ دبینین، ئه‌نجام ژی ل وان هه‌موو سالان دبیت چار پێنج هه‌یڤ هاتبنه هنارتن، ئه‌وژی ب نیڤی، له‌وما لۆژیك ئه‌وه ژمه دهێته خواستن بزانین كێشه ل كیرێ یه؟ ئایا رێیه‌كا دی یا جودا هه‌یه ژ وێ رێیا ئه‌م ره‌فتارێ ل گه‌ل كێشێن دكه‌ین؟”.
ب دیتنا عه‌بدولسه‌لام به‌رواری” حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌موو سالان ب ئێك شێواز ره‌فتار ل كه‌ل وی بابه‌تی كریه، پرسیار ئه‌وه ئایا دشیان دایه شێوازه‌كی دی تاقی بكه‌ین؟”.
خویاكر ژی” كێشا بودجه‌ی بۆ چه‌ند هۆكاران دزڤریت ژ وان پتریا په‌رله‌مانتار و ده‌سته بژێرێن عیراقی باوه‌ری ب هزرا فیدرالیه‌تێ نینه، به‌رده‌وام وه‌كو هه‌ر پارێزگه‌هه‌كێ ل هه‌رێما كوردستانێ د نێرن، ناكۆكیا د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێما كوردستانێ دا ل سه‌ر ب رێڤه‌برنا دۆسێیا په‌ترۆلێ، ئه‌وژی گرێدایه وه‌كو مه‌رج ب بودجه‌ی ڤه”.
سه‌باره‌ت پرسا بودجه‌ی ژی دبێژیت” په‌ترۆل هژماره، ئه‌و په‌ترۆله چاوان دهێته ب رێڤه‌برن و كی ده‌ردكه‌ت و كی دفرۆشیت، بابه‌ته‌كێ دی یه و پێدڤیه ل جهه‌كێ دی بهێته چاره‌سه‌ركرن، به‌لێ دناڤ بودجه‌ی داه ژمار دهێت، به‌سرا ژی په‌ترۆلێ به‌رهه‌م دئینیت و هه‌رێما كوردستانێ ژی په‌ترۆلێ به‌رهه‌م دئینیت، به‌لێ هیچ مه‌رجه‌ك بۆ به‌سرا نه‌هاتیه دانان بێژیت هه‌كه هندێ راده‌ست نه‌كه‌ت، دێ بودجه ژێ هێته برین”.
ل دۆر چاره‌سه‌ركرنا وێ گرفتێ ب رێیا وێ ره‌شنڤیسا پرۆژه قانوونا وی به‌رهه‌ڤكری، ناڤبری نموونان ل دۆر ئه‌زموونا ده‌وله‌تێن فیدرالی دئینیت كو هژماره‌كا هه‌رێمان ب خوه‌ڤه دگرن و دبێژیت” سالانه به‌ری به‌رهه‌ڤكرنا پرۆژه قانوونا بودجه‌ی، ل هه‌یڤا (9) كۆنگره‌ك بهێته سازكرن، وه‌زاره‌تا پلاندانانێ و دارایی ل گه‌ل هه‌رێمان روونیت، هه‌رێم ژی بودجێن خوه به‌رهه‌ڤ بكه‌ن، ئه‌و هه‌رێمێن د زه‌نگین داهاته‌كی دانن ب گۆره‌ی ریّا ئاكنجیێن خوه، ئه‌و هه‌رێما زه‌نگین و داهاتێ وێ زێده‌تره، ژ پشكا خوه بده‌ت وان پارێزگا یان هه‌رێمێن كو داهاتێ وان كێمتره ژ وی داهاتێ وان ب خوه پێدڤی پێ هه‌ی”.
ل دووڤ گۆتنا ڤی ئه‌ندامێ پێشتر یێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ” هه‌موو پارێزگه‌هێن عیراقێ دێ پێ خوه‌ش بیت ب قانوون ئه‌ڤ بابه‌ته بهێته رێكخستن، ل سالا 2003 ژبه‌ر گه‌نده‌لیێ و نه‌زانینێ و عه‌قلیه‌تا به‌رێ، وه‌لێهاتبوو د ناڤبه‌را 40% هه‌تاكو 60% و هنده‌ك جاران ژی 70% نه‌دهاته مه‌زاختن، ل سه‌رێ هه‌یڤێ دزڤری بۆ عیراقێ، ئه‌ڤه كێشه‌ك، پاره ب هژمار بۆ پارێزگه‌هان هاتیه مه‌زاختن و نه‌زڤریه، به‌لێ چ لێهاتیه، كه‌س ناچیت بپرسیت كو ب ملیاران دۆلارانه، هه‌كه ئه‌و پاره نه‌هێنه زڤراندن، به‌لكو وبۆ پارێزگه‌هێ بمینن د سندووقه‌كا تایبه‌ت دا بۆ باشتركرنا ژێرخانا پارێزگه‌هێ و پێشكێشكرنا خزمه‌تێن گشتی”.
