رێنمایێن نشته‌رگه‌ریێن جوانكاریێ، كی ژێ به‌رپرسه؟
حسێن تاها هرۆرى
جڤاكێ مه جڤاكه‌ك چاڤلێكه‌ره، هنده‌ك ره‌فتارێن نه‌شارستانی و نه‌ره‌وا گه‌له‌ك ب له‌ز د ناڤ جڤاكێ مه دا په‌یدا دبن، هه‌ر ره‌فتاره‌كا ژ تخویبێن خوه ده‌ركه‌فت دێ بیته دیارده‌یه‌كا شاش، ئه‌ز دبینم نشته‌رگه‌ریێن جوانكاریێ د ناڤ جڤاكێ مه دا بووینه دیارده‌یه‌كا نه‌ره‌وا و ژ قالبێ خوه ده‌ركه‌فتی یه، گه‌نج و پیر، كرێت و جوان ڤه‌گرتینه، یێ پێدڤی نشته‌رگه‌ریێ بیت یان پێدڤی نه‌بیت حه‌زا ل سه‌ر گوهۆرینێن سیمایێ خوه هه‌ی، گه‌له‌ك باشه جڤاك ل سه‌ر ڤێ دیاردێ بهێته ئاگه‌داركرن و هنده‌ك سنۆر بۆ بهێنه دانان لێ ب رێكێن قانوونى و دروست.
وه‌لاتێن پتریا جڤاكێن وان ئۆلدار و باوه‌رمه‌ندێن ئۆلی بن، هه‌لبه‌ت دێ ئۆل به‌شه‌ك بیت ژ ده‌ستهه‌لاتێ و مافێ هه‌ی مایێ خوه د ژیانا هه‌ڤوه‌لاتیان دا بكه‌ت، لێ بتنێ ل سه‌ر وان كارێن په‌یوه‌ندی ب رێبازا ئۆلی ڤه هه‌ی، وه‌كی ده‌ستنیشانكرنا ده‌م و رۆژێن جه‌ژنێ و ده‌مێ گرتنا رۆژیان، ره‌نگێ گۆتارێن ئۆلی ل مزگه‌فتان، ده‌م و رێكخستنا چوونا حه‌جێ و عومرێ و دانا زكاتێ و گه‌له‌ك كاروبارێن دی یێن ب ئۆلی ڤه گرێدای، ئه‌ڤه دبیته كارێ لژنا فه‌توایان و وه‌زاره‌تا ئه‌وقافێ ڤان ئه‌ركان بجهـ بینن و گرفتێن ئۆلی چاره‌سه‌ر بكه‌ن، لێ گه‌له‌ك جاران دێ بینین لژنا فه‌توایان یان وه‌زاره‌تا ئه‌وقافێ مایێ خوه د هنده‌ك كاروبارێن دی یێن ده‌ستهه‌لاتی دا دكه‌ت و ب رۆلێ هنده‌ك وه‌زاره‌تێن دی ژی رادبیت، وه‌كی فه‌توایا ڤێ دوماهیێ دای ل سه‌ر نشته‌رگه‌ریێن جوانكاریێ، بنێرینا من ئه‌و نه‌كارێ وان بوو، ئه‌و ئه‌ركێ وه‌زاره‌تا ساخله‌میی یه ب مه‌رج و رێنمایێن ساخله‌میێ راببیت و هنده‌ك سنۆرێن قانوونی بۆ ڤێ ره‌فتارێ دانیت، هه‌ر وه‌كی مه دیتی كارڤه‌دانێن فه‌توایا ئۆلی ل ده‌رباره‌ی نشته‌رگه‌ریێن جوانكاریێ تا راده‌كی ده‌نگڤه‌دانه‌كا نه‌رێنی د ناڤ جڤاكێ مه دا په‌یداكر، ئه‌ڤ فه‌توایه كه‌فتیه به‌ر ره‌خنه‌یێن گه‌له‌ك به‌رفرهه، هه‌ر چه‌نده لژنا فه‌توایان بگشتی هه‌می جۆرێن نشته‌رگه‌ریان حه‌رام نه‌كرینه و ئه‌و فه‌توا نه هند یا دژوار بوو وه‌كی ده‌نگڤه‌دای، لێ جڤاك ب دروستی د په‌یاما وان نه‌هاتیه تێگه‌هاندن، وه‌كی ئه‌و دبێژن: ((هه‌ر جۆرێ نشته‌رگه‌ریه‌كا جوانكاریێ پێدڤی بیت و مه‌به‌ست پێ ساخله‌میا جه‌سه‌دی و ده‌روونی بیت و ل بن چاڤدێریا نۆژدارێن بسپۆر دا بیت، د ئۆلێ ئیسلامێ دا ره‌وایه)) لێ خالا گرنگ یا جڤاكی ب نه‌رێنی وه‌رگرتی ئه‌وه یا د خالا سیێ دا هاتی لژنا فه‌توایان دبێژیت: ((نشته‌رگه‌ریا جوانكاریێ یا نه‌پێدڤی یانیكو یا مه‌به‌ست پێ بتنێ بۆ جوانكاریێ بهێته ئه‌نجامدان، وه‌كی بچووكرنا دفنێ، ده‌ڤی و گوهان، یان مه‌زنكرن و بلندكرنا لێڤ و روویان و …هتد، هه‌می دحه‌رامن و گونه‌هه‌كا مه‌زنه، ئه‌ڤه دبیته ده‌ستكاری د كارێن خودای دا، كه‌فتنا دووڤ هنگاڤێن شه‌یتانی یه و نه‌رازیبوونه ب قه‌ده‌را په‌روه‌رده‌گاری، ژبه‌ر هندێ پێدڤی یه چ هاوه‌لاتی و چ نۆژدار خوه ژ ڤێ دیاردێ بده‌نه پاش))، تاكو ڤێرێ په‌یاما مه یا زه‌لاله، لێ یا من دڤێت بێژم نه ئه‌وه، وه‌سا دیاره ئه‌ڤه نه ئه‌ركێ لژنا فه‌توایێ بوو، ده‌مێ وه‌زاره‌تا ئه‌وقافێ و لژنا فه‌توایان مایێ خوه د هه‌می كاران دا بكه‌ت و تایبه‌ت كاره‌ك نه ئه‌ركێ وان بیت، هه‌له‌به‌ت دێ كه‌ڤنه به‌ر هێرشێن ره‌خنه‌یان و ژ لایێ هنده‌كان ڤه هێنه بێرێزكرن، هه‌كو وه‌زاره‌تا ته‌ندرۆستیێ ب ڤی كاری راببا لێ بره‌نگه‌كێ لۆژیكی و ئه‌كادێمی هنده‌ك رێنما و یاسا و باشی و خرابیێن وان نشته‌رگه‌ریان به‌رچاڤ كربان و بفه‌رمی بریاره‌ك ده‌رێخستبا بۆ وان نۆژداران یێن ب ڤان نشته‌رگه‌ریان رادبن و بۆ هاوه‌لاتیان ژی بریارا وان دا گه‌له‌ك كاریگه‌رتر بیت ژ فه‌توایا ئۆلی و جڤاك ژی ب سینگه‌كێ فرهه‌تر گرنگیێ ده‌ته مه‌رج و رێنمایێن ساخله‌میێ و بێرێزی ژی ل لژنا فه‌توایان نه‌دهاته كرن، ماده‌م مه ده‌ستهه‌لاته‌ك هه‌یه، مه وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ هه‌یه، مه په‌رله‌مان و یاسا هه‌نه، ئه‌رێ باشه چ پێدڤیاتیا مه ب لژنا فه‌توایێ هه‌یه؟ گه‌لو ئه‌م ل كیش چه‌رخی دژین تاكۆ ئه‌م هێژ پێدڤی ده‌ركرنا فه‌توایان بین و لژنا فه‌توایان بۆ مه قانوون و رێنمایان دانن، ئه‌رێ ئه‌ڤ فه‌توایه بۆ مه گه‌له‌ك پیدڤینه؟ ئه‌م یێن ل چه‌رخێ زانستی و ته‌كنۆلۆژیایێ دژین، ئه‌م یێن ل چه‌رخێ ده‌ستهه‌لاتێن دیمۆكراسی و مودێرن دا ده‌رباس دبین، ئه‌م خودان سیسته‌م و په‌رله‌مانین، په‌رله‌مان جهێ ده‌ركرنا قانوونێ و بریارانه، نشته‌رگه‌ریێن جوانكاریێ په‌یوه‌ندی یا ب ساخله‌میێ ڤه هه‌ی، ئه‌و كارێ وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ یه رێنمایێن ساخله‌میێ و مه‌رجان بۆ دانیت و بكه‌ته پرۆژه بۆ په‌رله‌مانی و په‌رله‌مان بكه‌ته قانوون و سنۆره‌كی بۆ ڤێ ره‌فتارێ دانیت.
