د.ئاڤا غازی ره‌شید:گه‌له‌ك گه‌نج یێن تووشی ب كارئینانا ماددێن بێهوشبه‌ر بووین

د.ئاڤا غازی ره‌شید:گه‌له‌ك گه‌نج یێن تووشی ب كارئینانا ماددێن بێهوشبه‌ر بووین

30

ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

د.ئاڤا غازی، تایبه‌تمه‌ندێ‌‌ نه‌خۆشیێن ده‌روونی ل نه‌خۆشخانا وان گلوبال دیاركر كو ب كارئینانا مادێن هوشبه‌ر بابه‌ته‌كێ‌‌ ب مه‌ترسیه‌ و ئه‌م دبینین گه‌له‌ك گه‌نجێن مه‌ یێن تووشی ڤان جوره‌ مادان بووین و پێدڤیه‌ گه‌له‌ك لێ‌‌ دهشیاربین و كه‌سێن تووشی ڤان مادانبووین ئه‌م ده‌ستێ‌‌ هاریكاریێ‌‌ بو درێژبكه‌ین و هاریكاربین ژ بابه‌تیێ‌ ئالوده‌بوونا ڤان مادان رزگارببیت و گۆت: هه‌ر مادده‌كێ‌‌ رووه‌كی بیت چ گوله‌ك یان گیایه‌ك یانژی مادده‌كێ‌‌ دروست كری بیت  ل تاقیگه‌ه و كارگه‌هێن تایبه‌ت كارتێكرنه‌كا بایولوجی یا ل سه‌ر له‌شیێ‌ مروڤی هه‌ی و ئێشانێ‌‌ دبه‌ت و خه‌وێ‌‌ دئینیت یان خه‌وێ‌‌ دبه‌ت و هنده‌ك كارتێكرنێن دی ل سه‌ر له‌شیێ‌ مروڤی دكه‌ت و دهێته‌ ب كارئینان نه‌ ژبوو مه‌ره‌ما پێهاتیه‌ دروستكرن، ئه‌نجامێ‌‌ ب كارئینانا به‌رده‌وام یا ڤان ماددان ئالوده‌بوون چێدبیت و پشت به‌ستنه‌ك چێبیت ژلایه‌نێ‌‌ ده‌روونی وجه‌سته‌ی ڤه‌ ل سه‌ر ڤان ماددان.

د.ئاڤا غازی دیاركر، گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر یێن هه‌ین كه‌سه‌ك تووشی ئالوده‌بوونێ‌‌ ببیت یان تووشی ب كارئینانا ڤان ماددان ببیت، ئه‌وژی نه‌زانین ل دوور ب كارئینانا ماددان، هه‌روه‌سا ب كارئینانا هنده‌ك جورێن ده‌رمانان نه‌ ل دووف رێنمایێن پزیشكی و هه‌ڤالێن خراب و گڤاشتنێن جودا جودا وبێكاری كو ئه‌ڤ كه‌سه‌ شیانێن سه‌ره‌ده‌ریكرنا وان دگه‌ل ڤان گڤاشتنا یا لاوازه‌ و هنده‌ك جار زه‌نگینیه‌كا مه‌زن و مه‌زاختنه‌كا زێده‌ و مژوولیا دایك وبابان و ژێكڤه‌بوونا خێزانێ‌ و لایه‌نێن دارای وئابووری و كێشێن كومه‌لایه‌تی و ژێكڤه‌بوونا خێزانێ‌‌ تاوان و روودان و نه‌ پێگیریكرن ب شكاندنا یاساییێ‌ و كرنا توندوتیژیێ‌‌ دناف جڤاكی دا  و كومه‌كا ئه‌گه‌ران ل پشت تووشبوونا هه‌ر كه‌سه‌كی هه‌نه‌ تووشی ڤان جوره‌ ماددان بووی و گۆتژی: گه‌له‌ك جورێن ماددێن جودا جودا یێن هه‌ین ده‌رئه‌نجامێن زیان به‌خش یێن هه‌ین ،لایه‌نێ‌‌ ساخله‌میا جه‌سته‌ی و لایه‌نێ‌‌ ساخله‌میا ده‌روونی ڤه‌ و هه‌روه‌سا لایه‌نیێ‌ ئابووری وجڤاكی ولایه‌نێن دی یێن ژیانێ‌، جوره‌ها جورێن نه‌خوشیا جه‌سته‌ی په‌یدادكه‌ت وه‌كی شێرپه‌نجێ‌‌ و نه‌خوشیا مێلاكێ‌‌ و ته‌ب و نه‌خوشیێن دلی و مێشك و ده‌ماران و ئه‌و جورێ‌‌ ده‌رئه‌نجامێن زیان به‌خش گوێره‌ی جورێ‌‌ ئه‌وی مادده‌ی دهێته‌ گوهارتن هه‌ر مادده‌یه‌ك زیانێن جهه‌كی ده‌ستنیشان دكه‌ت، كارتێكرنه‌كا گه‌له‌ك زیان به‌خش ل سه‌ر لایه‌نێ‌‌ ده‌روونی یێ‌ هه‌ی بو چێكرنا خه‌موكیێ‌‌ و قه‌له‌قێ‌‌ ورێژا خۆكوشتنیێ‌ زێده‌تر دبیت ل ده‌ف وان كه‌سان ئه‌وێن وان جوره‌ ماددان بو ئالوده‌بوون سه‌ر چێبووی.

ده‌رباره‌ی نیشانێن گشتی یێن تووشبووی ب ماددێن هوشبه‌ر، د.ئاڤا غازی دیاركر  ئه‌وه‌ ده‌مێ‌‌ هنده‌ك هه‌ڤالێن نوی په‌یدادبن و كارتێكرنێ‌‌ ل سه‌ر سروشتێ‌‌ وی و خێزانا وی دكه‌ن، دڤێت خێزان دووفچونه‌كێ‌‌ بو بكه‌ت، هاتنا خوارا ئاستێ‌‌ خواندنێ‌‌، لاوازیه‌كا گشتی و زێده‌بوون یان كێمبوونا كێشا له‌شی، خه‌موكی یان عه‌صه‌بیه‌كا تۆند ژ ده‌ستدانا گرنگیێ‌‌ به‌رامبه‌ر هه‌ڤالێن كه‌ڤن، خوڤه‌ده‌ركرن و مه‌زاختنا زێده‌، ئه‌ف نیشانه‌ د گشتی نه‌، نه‌كو د تایبه‌تن، دبیت گه‌له‌ك كه‌سان نیشانه‌ك ژ ڤان ل ده‌ف هه‌بیت نه‌ رامانا هندێ‌‌ یه‌ كو ئه‌ڤ نه‌خوشیه‌ یا ل ده‌ف هه‌ی و مادده‌كی ب كاردئینیت، كه‌رتێ‌‌ ساخله‌میا گشتی شیانێن به‌رده‌ست هه‌نه‌ نوشدار و په‌رستار و چاره‌سه‌ركارێن ده‌روونی هاریكاریا وان كه‌سان دكه‌ن ب به‌رده‌وامی بو هێلانا ئه‌وان ماددان.

کۆمێنتا تە