حوكمەتا هەرێمێ سالانە 160 ملیار دیناران بۆ دابینكرنا ئاڤێ بۆ وەلاتیان خەرج دكەت
ئەمیر ئەترووشی:
رێڤەبەرێ ئاڤا دهۆكێ راگەهاند، سیكتەرێ ئاڤێ سیكتەرەكێ سودبەخش نینە، سالانە حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پتری 160 ملیار دیناران ل ڤی سیكتەری خەرج دكەت ل كوردستانێ و ب تنێ 45 ملیار بۆ دهێنە ڤەگەراندن وەكو داهات و گۆت: خەرجیا دروستكرنا 1م٣ ئاڤێ ل دهۆكێ 630 دینارن ژبلی خەرجیێن كارەبێ.
ڤەگێر ئەحمەد عەلی، رێڤەبەرێ ئاڤا دهۆكێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار كر، سالانە نێزیكی 84 ملیون م٣ ئاڤێ دهێنە بەرهەمئینان، ب شێوەكێ گشتی ریڤەبەریا ئاڤا دهۆكێ ب دوو رێیا ئاڤێ بەرهەم دئینیت (ئاڤا سەرزەڤی رووبارێ دیجلە، سكرێ دهۆك، ئاڤا ژێرزەڤی بیرێن قول، كانی)، ژێدەرێن دابینكرنا ئاڤێ ل سنورێ مە چوار ژێدەرێن جودا نە، ئەو ژی پرۆژێ ئاڤا دهۆكێ ل (خراب دێم) ب رێژەیا 85%، بیرێن قول (161 بیر) ب رێژەیا 12%، پرۆژێ ئاڤا سحێلە ب رێژەیا 3%.
زێدەتر گۆت: سەرجەمێ بەرهەمی ئاڤێ ل دیڤ ژیدەرێن سەری دیار 100%، دبیتە نێزیكی (230,000م٣/ د هەر رۆژەكێ دا)، وەكو پێتڤیا باژێری بۆ ئاڤێ. هەروەسا خواست ل سەر ئاڤێ ژلایێ مروڤایەتیێ ڤە یا زێدەدبیت، ژێدەرێن ئاڤێ یێن دكەڤنە دبن گڤاشتنان ڤە ژبەر زێدە بكارئینانێ، پیسبوونێ و گوهۆرینێن سەقایێ وەرزێن هشكاتی و پلێن گەرماتیێ یێن تیژتر و بلندتر لێدهێن، ئاستێ دەریایان یێ بلندبیت، ئاڤا سیر كارتێكرنا راستەوخو ل تەخێن بن ئەردی دكەن ل سەر لێڤێن دەریایان، ب ڤی رەنگی ژێدەرێن (ئاڤا ژێر زەڤی و سەرزەڤی) دكەڤنە د مەترسیا ژناڤچوونێ دا.
ئەندازیار ڤەگێر ئەو یەك ژی دیار كر، ئاڤ دبیتە ژێدەر بۆ شەری و نە ئارامیێ، بەلێ د هەمان دەم دا دبیتە ژێدەرێ ئێكگرتنێ و هەماهەنگیێ، گەلەك یا فەرە ئەم هەموو پێكڤە كار بكەین (هەمی سێكتەر) ژ بۆ دابینكرنا گرۆپەكێ بهێز بۆ پاراستنا هەمی ژێدەرێن ئاڤێ و ئاڤا ژێر زەڤی و یا سەرزەڤی، ئاڤا ژێر زەڤی یا دوورە ژ دیتنێ، بەلێ ناچێبیت ئەم ژ هزرا خۆ دووركەین، ژ بە ركو یا پاراستیە ل بن بەرا و ئاڤێ.
دا زانین ژی، ئاڤا ژێر زەڤی مەزنترین ژێدەرێ ئاڤا شرینە، پاراستنا ئاڤا ڤەخوارنێ، ئاڤا سولینا، ئاڤا چاندنێ و پیشەسازی و ئیكو سیستەمی دكەت تا نوكە (20)% ئاڤا شرین یا جیهانی هاتیە بكارئینان ل گەلەك جهان، ب ساناهی ئەم نزانین كا ڤی ژێدەری بها چەند هەیە، دڤێت ئەم هەولێن خو زێدە بكەین بۆ پتر ڤی سامانی ب پارێزین و سەرپەرشتیێ بكەین و پتر شرۆڤە بكەین و باشتر برێڤە ببەین دا ئەم ژی ل سەر ئاستێ جیهانێ ئارمانجێن پەرەپێدانا ستاندارس(SDG) 2030 بجهبین.
خویاژی كر، سیكتەرێ ئاڤێ سیكتەرەكێ سودبەخش نینە، سالانە حكومەتا هەرێما كوردستانێ پتری 160 ملیار دیناران ل ڤی سیكتەری خەرج دكەت ل كوردستانێ و ب تنێ 45 ملیار بۆ دهێنە ڤەگەراندن وەكو داهات. خەرجیا دروستكرنا 1م٣ ئاڤێ ل دهۆكێ 630 دینارن ژبلی خەرجیێن كارەبێ.
خەرجیێن ئاڤێ د رۆژەكێ دا بۆ هەر كەسەكی (LPCD) ل سەنتەرێ باژێرێ دهۆكێ 415 لترێت ئاڤێ نە، ئەڤە وێ دیاركەت رێژا هەدردانێ (NRW) یا بلندە و دبیتە 45%، وەك ستانداردێن جیهانی دڤێت هەر كەسەك 180-250 لترا د رۆژێ دا خەرج بكەت، هەمی هەولێن رێڤەبەریا مە بۆ كێمكرنا ڤێ رێژێ نە بۆ 250 لتران، هەوێن هشیاركرنێ و زێدەكرنا رەوشەنبیریا پاراستنا ئاڤێ د گرنگن و داخاز دكەین خەلكێ مە یێ هاریكار بیت.
حكومەتا هەرێمێ ب هەمی شیانێن خۆ یا بەردەوامە ژ بۆ دابینكرنا ئاڤا پاڤژ بۆ هاولاتیان و پێشڤەبرنا ژێرخانا ئاڤێ ل سالا 2022 ب كوژمێ (5,926,692,000) دینار پروژە هاتینە ئەنجامدان ل سەنتەرێ باژێرێ دهوكێ و ناحیا زاویتە و مانگێش ل سەر بۆدجێن ( پارێزگەها دهۆك – وەزارەتا دارایی – وەزارەتا شارەوانی و گەشت و گوزار).
ئەندازیا ڤەگێر خویا كر، بەرپرساتیا پاراستنا ڤی سامانی یا هەڤپشكە ل سەر حكومەتێ و هاولاتیان، دڤێت كومەلگەه هاریكار بیت و پشكداربیت دگەل حكومەتێ ژ بۆ زامنكرنا دابینكرنا ئاڤێ، رەوشەنبیریا ئاڤێ ل سەر ئاستێ خێزانێ ژ كارێن خۆ یێن رۆژانە بدانین، نوكە مەترسیێن ل سەر ئاڤا شرین هەین ل سەرانسەری جیهانێ، گوهورینێن سەقای و وەرزێن هشكە سالی یێن بەردەوام كارتێكرنەكا راستەوخو ل سەر ژێدەرێن ئاڤێ هەیە.
