ل دەمێ دوگیانیێ چاوا چاڤدێریا ژنان بهێتە كرن؟
بێوار شكری:
د دەمێ دوگیانیێ دا، ژنان پێدڤی ب چاتڤدێریەكا تایبەت ژ پشكنبنان و سەرەدان بۆ نوشداران و چاوانیا خوارنێ و ڤەخوارنێ و رەوشا وێ و زارۆكێ وێ هەیە داكو مەترسیێن دەرئەنجامێ وێ كێم ببن ب تایبەت هەكە ژن یا بچووك یان گەلەك یا مەزن بیت ژلایێ ژیێ خوڤە, هژمارەك نۆشدارێن دێرینیێن ژنان و زارۆكبوونێ ل دور ڤی بابەتی د ئاخڤن.
د. ئەلماس منصور یاقو، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنام و زارۆكبوونێ دیاركر یا باش ئەوە دەمێ ژن یا ب دوگیان بیت هەر زوی پرسیارا خو بكەت، كا یا ب دوگیانە یان نە، ئەگەر دیاربوو یا ب دوگیانە، پێدڤیە هەر هەیڤ پرسیارا خو بكەت، و پشكنینێن پێدڤی بو خو بكەت كا پێدڤی ب چیە، و گۆت: دەمێ دبیتە دو هەیڤ سونەرەكێ بگریت، و پشتی دبیتە پێنج هەیڤ سونەرەكا دی بگریت، چونكو ل پێنج هەیڤیێ زارۆك تەمام دبیت و دیاردبیت كا چ ئاریشە هەنە، هەر چنەبیت دابزانیت، و بەردەوام چاڤدێریا خو بكەت هەتا زارۆك پەیدادبیت، هەمی پشكنینێن پێدڤی بخو بكەت، و ئەگەر فشارا وێ بلندبیت، ل نەخۆشخانێ بهێتە نڤاندن، ئەگەر فشارا وێ یا بلندبیت و ئاڤا زارۆكی یا كێم بیت، لازم ژ دایكبوونا وێ بلەز بێخن، نەهێلن هەتا ئەو بخو پەیدابیت.
دەربارەی پرسیارەكێ ئەرێ چ پشكنین د پێدڤیە بۆ ژنان د دەمێ دوگیانیێ دا، د. مائدە یوسف شمدین، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنان و زارۆكبوونێ، گوت: گرنگترین پشكنین بو ژنا دوگیان ئەوە، ئەگەر ژنا دوگیان چ نەخۆشی نەبن، پشكنینا هیموگلوبینی و رێژا خۆینێ و ئەگەر كێمخوینی هەبیت پێدڤیە جورێ وێ بزانین، و گۆتژی: پشكنینا دەستئاڤا گشتی و یا شەكرێ، و سونەرێ بو تەئكیدكرنێ كا دوگیانە و جێمكە یان نە و بو دیاركرنا هندەك ئاریشا گەلەك یا گرنگە و ل دور خوارنێ ژی گرت: هەمی خارن و ڤەخارن بو ژنێن دوگیان دروستە، ب تایبەت ئەو ژنێن گەنج و نە د قەلەو، بەس ئەگەر ژنەكێ نەخۆشیەك هەبیت، پێدڤیە ئەو خارن و ڤەخارن ل دووف وان نەخۆشیان بن، و ئە ژنێن قەلەو پێدڤیە خارنا خوە كێم كەن، ب تایبەتی نان و برنجی و ئەو تشتێ دبنە ئەگەرێ قەلەویێ وەك دوهنیاتان، و پێدڤیە هەمی ژنێن دوگیان گرنگیەكتباش بدەنە سەر زەرزەواتان ب گشتی گیزا و فستەقا.
چ مەترسی بۆ ژنان د دەمێ دوگیانیێ دا پەیدادبن؟ د. ساهیرە محمد صدیق، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنتم و زارۆكبوونێ دیاركر ئەگەرێن گرێدایی ب دایكێ ڤە بەری دوگیانیێ، ژیێ وێ یە، دبن 17 سالیێ دا و د سەر 35 سالیێ دا، كێشا ژنكێ و قەلەوی و زەعیفینە، ئەگەر ژ پێنج زارۆكا زێدەتر هەبن، یان گەلەك نشتەرگەریێن قەیسەری هەبن، نەخۆشیێن دەمدرێژ وەك فشارا خۆینێ و شەكرێ و نەخۆشیێن دلی و گۆلچیسكا، و یێن خۆینێ نە، و گوت: هندەك ئەگەرێن دەروونی نە، و هندەك مەترسی گرێداینە ب دوگیانیێ ڤە، خۆینبەربون د هەرسێ قوناغێن دوگیانیێ دا گەلەك مەترسیە بو سەر نەخۆشێ، زارۆكێن جێمك و پتر و ئاڤا زارۆكی یا زێدە بیت، هەروەساپەیدابوونا زارۆكی بەری وەختێ خو، نەزیف پشتی ژ دایكبوونالا زارۆكی فشارا خۆینێ و شەكر گەلەك جارا د دوگیانیێ دا دمینن،هەتا پشتی دوگیانیێ دمینن، كێشا زارۆكی ئەگەر ژ چار كیلویان پتربیت، ئەوژی دبیتە مەترسی ل سەر ژیانا دایكێ.
ل دور گرنگیا سونارێ د دەمێ دوگیانیێ دا، د. خدیجە زین العابدین، تایبەتمەندا تیشك و سونارێ دیاركر مفایێن سونەرێ ئەون دا دا مرۆڤ سەكتێ ل رەحمی و مەبیزی كا چ تەشەوهاتێن خولقی نینن، و دابزنین چەند زارۆك د زكی دا هەنە، و داخل رەحمە یان خارجی رەحمە، و نمویا زارۆكو و ژیێ وی بزانیتـ، كایێ ل دیف وەختێ خو مەزن دبیت، وەزعێ زارۆكی د رەحمی داك ا یێ دروستە یان نە، و سەرافكا بچیكی دروستە یان نە، و هەڤال بچیك ل جهێ خویە یان نە، یا ژ هەمیا گرنگتر كا چ كێماسی هەنە یان نە.
