سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ بۆ دو باده‌كان ل پاریسێ بوو..
زاگرۆس به‌رواری
د ڕێكا سه‌ره‌دان و كارێن دپلۆماتیك دا، پرسگرێكێن وه‌لات و گه‌لان تایبه‌ت پرسێن گرێدای دۆزا ره‌وا، ئابۆری، سیاسی و جه‌نگ و ململانێیێن له‌شكری، ده‌رگه‌هی ل سه‌ر چاره‌سه‌ریان ڤه‌دكه‌ن.
هه‌لبه‌ت تێكلیێن خۆرت یێن هه‌رێما كوردستانێ بۆ سه‌رده‌مێ سالێن 1988 ده‌ما گه‌لێ هه‌رێمێ ژ ئالیێ رژێما گۆڕبه‌گۆڕڤه ڕاستی جینۆسایدێ هاتین، بۆ وێ قۆناغا تراژیدیك دزڤرن. د ڤی چارچووڤه‌ی دا خانما ڕه‌وانشاد دانیال میتران سه‌ره‌دانا كامپێن په‌نابه‌ران یا ئامه‌د و مێردینێ كرن و ژ نێزیكڤه ره‌وشا په‌نابه‌ران ب چاڤێن خوه دیتن.
بپشته‌ڤانیا وێ و هه‌ڤژینێ وێ سه‌رۆك كۆمارێ وێده‌مێ ڕه‌وانشاد، فره‌نسۆ میتران، پشته‌ڤانیا خوه یا ل دۆزا گه‌لێ كوردستانێ زێده‌تر لێكرن.
هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ دلسۆزیه ل سه‌رهلدانا بهارا سالا 1991 و كۆچا ملیۆنی زێده‌تر ژ پێشنیازا فه‌ره‌نسا یا ژ بوو، جڤاتا ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگتی ل رۆژا 5 نیسانا سالا 1991 ، ده‌ما داخوازا هه‌رێمه‌كا ئارام ل باكوورێ عێراقێ كری،و بڕیارا 688 هاتیه ڕاگه‌هاندن، كو ئه‌ڤه ب سه‌رێ خوه دان پێدانه كا ناڤنه‌ته‌وه‌یی یه، ب مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كوردستانێ، كو ژ لایه‌نێ وه‌لاتێن نێڤده‌وله‌تی و تایبه‌ت ئه‌نجوومه‌نێ ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی ڤه بێته پاراستن. له‌وا د ڤێ سه‌ره‌دانا دپلۆماسی دا.
سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانی، ل كۆچكا ئه‌لیزێ ژ بال سه‌رۆك كۆمارێ فه‌ره‌نسا عه‌مانوێل ماكرۆن ڤه، وه‌ك سه‌رۆكه‌كێ كاریگه‌ر و خوه‌دی باندۆر هاته پێشوازیكرن. ئه‌ڤ چه‌نده دیار دكه‌ت، كو بارزانی د هونه‌رێ سیاسه‌تێدا، یێ شاره‌زایه له‌وا د كارێن دپلۆماسیدا یێ سه‌ركه‌فتی یه.
سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ د دو قۆناغێن هه‌ستیار دا شیا پێگه‌هێ هه‌رێمێ یێ سیاسی، یاسای، ئیداری و تایبه‌ت ئابۆری بپارێزیت.
چه‌ندین نه بخوه‌سته‌كا وی بوو، كو ههرێم، سه‌ربخوه ئابۆریا خوه و ده‌ستكاریا وێستگه‌هێن په‌ترۆلێ بكه‌ت. لێ شه‌ڕێ ده‌وله‌تا تیرۆرستی یا داعش، ئالیه‌ك بوو و ئالیێ دی ژی،، شۆفینێن به‌غدا گه‌له‌ك فشار ل هه‌رێما كوردستانێ كرن. له‌وا ده‌ستێ خوه ژ بۆ پاراستنا پێگه‌هێ، هه‌رێمێ یێ سیاسی و یاسای، درێژی په‌ترۆلا هه‌رێمێ كرن، و ژ خوه ل گۆره‌ی ده‌ستوورێ عێراقێ ههرێم و پاریزگه‌هان، مه‌هانه ماف هه‌بوو، كو هنده‌ك ژ داهاتێ تایبه‌ت په‌ترۆلێ بۆ مووچه و خه‌رجیێن هه‌رێما كوردستانێ بكاربینن.
لێ ب هاتنا شه‌ڕێ تیرۆرستێن داعش، ل سالا 2014 حه‌تا 2018 ئه‌و ره‌وش هاته گوهارتن، چونكو بوودجه و مووچه ژ به‌غدا بۆ هه‌رێمێ نه‌هاتن، ده‌ستهه‌لاتا كوردستانێ نه‌چار ما، هنده‌ك ژ په‌ترۆلا كه‌ركوكێ ژی، بۆ مووچه‌ی و خه‌رجیێن شه‌ڕی بفرۆشیت. لێ مخابن ب هێرش و فشاران، شیان ببنه رێگر كو ل رۆژا 25 -3-2023 نه‌فتا هه‌رێمێ ئه‌وا ب رێكا توركیا هێلا بۆریا كه‌ركووك، به‌نده‌رێ جه‌یهانێ د گه‌هانده بازارێن جیهانێ بهێته راگرتن.
سه‌ره‌رای رێككه‌فتنا 4-4-2023- ئه‌وا د ناڤبه‌را حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا ئیراقێ یا فیدرالیدا هاتیه ئیمزا كرن ژی. و پابه‌ندیا هه‌رێمێ ب هه‌موو به‌ندان، كو د نوكه‌دا ده‌وله‌تا توركیا ژی یا به‌رهه‌ڤه جاره‌كا دی په‌ترۆلا كوردستانێ ب رێكا كۆمپانیا سۆمۆ وه‌ك به‌ری نوكه بگه‌هیته بازارێن جیهانێ، لێ حوكمه‌تا ئیراقێ وه‌ك پێدڤی چ گاڤێن وێره‌ك د ڤی، واریدا نه‌هاڤێتینه و رۆژانه به‌هانه‌یێن بێ واته دكه‌ته ئاسته‌نگ د رێكا ڤێ ڕێككه‌فتنێ دا، ئارمانج ئه‌وه دا ههرێم ژ قه‌یرانان ڕزگار نه‌بیت و پێگه‌هێ هه‌رێمێ لاواز ببیت.
لێ ب سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ كوردستانێ یا ژ بۆ قه‌سرا ئه‌لیزێ ل پاریس دو: باده‌كێن گرنگ هاتنه ڤه‌كرن. ئێك: بابه‌تێ نه‌فتا هه‌رێمێ و كێشه‌یێن هه‌ولێر و به‌غدا، كو ل گۆره‌ی ده‌ستووری جاره‌كا دی د ڕێكا فه‌ره‌نسا و ب پشته‌ڤانیا ڤی وه‌لاتی و سه‌رۆك ماكرۆنی بێنه چاره‌سه‌ركرن. باده‌كا دوێ ژی: شه‌ڕێ ل غه‌ززه یێ ب رێكا ته‌ڤگه‌را به‌رخوه‌دانا ئیسلامی (حه‌ماسێ) ئه‌وا ل رۆژا 7 مه‌ها ده‌ربازبووی ب هێرشا چه‌ندین موشه‌كان بۆ سه‌ر وه‌لاتێ ئیسرائیلێ به‌رپابووی، كو حه‌تا نوكه زیانێن ڤی شه‌ڕی پرانی مرۆڤاهی و ناڤه‌ندێن سڤیلان و كه‌سێن سڤیل بووینه قوربانی، هه‌لبه‌ت چاره‌سه‌ریا هه‌ردو باده‌كان ب ڕێیا دیالۆگ و ئاشتیێ، دێ ئارامیێ ل رۆژهه‌لاتا ناڤین به‌رقراركه‌ت. د هه‌مان ده‌م دا ژی، دێ به‌رژه‌وه‌ندێن وه‌لاتێن زلهێز و جیهانێ هێنه پاراستن.كو چریسكێن وی ئاگری نه‌گه‌هنه چ وه‌لاتین دی.
