پرسا هنارتنا پەترۆلا هەرێمێ ئێك ژ بابەتێن هەرە گرنگ یێن گوهۆڕینێن دەڤەرێیە
پسپۆرەكێ وارێ وزێ ئاشكراكر، وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریكا ل دو پەیوەندیێن جودا ل گەل محەمەد شیاع سودانی، دوپاتی ل سەر پێدڤییا دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ كریە، ئاماژە ب وێ چەندێ ژی دكەت، پرسا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ئێكە ژ بابەتێن هەرە گرنگ یێن گوهۆڕینێن دەڤەرێیە.
د. گۆڤەند شێروانی، پسپۆر د وارێ وزەیێ دا گۆت» د ڤان رۆژاندا لڤینەكا دیپلۆماسی یا چڕ ل سەر چەندێن بابەتان ل دەڤەرێ یا هەی، ب تایبەتی پەیوەندییا د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و ئیراقێدا، كو ل سەر هەموو پرسێن ئابووری هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێیە».
گۆت ژی» وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریكا ل دو پەیوەندیێن جودا ل مەها شواتا بۆری ل گەل محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و بەری چەند رۆژان ل گەل مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، دوپاتی ل سەر وێ چەندێ كریە كو ب زووترین دەم دڤێت پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا بەندەرێ جەیهان یێ توركی بهێتە هنارتن بۆ دەرڤە، ئەڤە ژی ژ دو ئالییانڤە یا گرنگە بۆ ئەمریكا، یا ئێكی: ئەمریكا فشارێ دئێخیتە سەر هەموو بەرهەمئێنەرێن پەترۆلێ، كو پەترۆلێ زێدە بكەن، تاكو پەترۆلا زۆر بهێتە د ناڤ بازاراندا، ب وێ چەندێ ژی بهایێ پەترۆلێ بلند نەبیت، چونكە ئەمریكا مەزنترین بكڕا پەترۆلێیە ل جیهانێ، ئەگەرێ دویێ ژی: پەیوەندی ب وێ چەندێ ڤە یا هەی، پترییا كۆمپانیێن پەترۆلێ ل هەرێما كوردستانێ ئەمریكی نە، ئەوژی چاڤەڕێی ب دەستڤەئینانا مافێن خوەنە، كو ب سەدان ملیۆن دۆلاران وەبەرئێنان د پیشەسازییا پەترۆلێدا ل هەرێما كوردستانێ كریە، بۆ وێ ژی چەندین جاران وان كۆمپانییان دوپاتی ل سەر وێ چەندێ كریە، ئەو رێككەفتنێن ل گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئیمزاكرین، نەهێنە دەستكاری كرن، لەوما ئەوژی چاڤەڕێی پاراستنا مافێن خوە دكەن».
د. گۆڤەندی شێروانی دوپاتی ل سەر وێ چەندێ ژی كر» هاتنا محەمەد شیاع سودانی بۆ هەولێرێ بۆ چەندین دۆسێیایە، ژ وان باسكرن ل كێشەیێن د ناڤبەرا هەولێرێ و بەغدایێ ژ دۆسێیا بودجەی، مووچەی، پێشمەرگەی، مادەیا 140 و ژ وان ژی هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ».
دیاركری ژی» بابەتەكێ دی، گەریا سەركردەیێن ئیراقی د ڤی دەمیدا بۆ پرسا هەلبژارتنێن چاڤەڕێكری یێن ئیراقێ ل مەها چریا دویێ 2025، كو پترییا وان ب تایبەتی سودانی چاڤێ وان ل هەڤپەیمانیێیە ل گەل هەرێما كوردستانێ، هەرچەندە دناڤ هەڤپەیمانییا شیعەیاندا هەڤڕكێن سودانی گەلەكن، بەلێ سودانی ب كەسایەتییەكێ سیاسیێ باشتر ژ یێن دی دهێتە هەژمارتن».
وی پسپۆرێ د وارێ پەترۆلێ و وزێ دا بەرچاڤكر» بۆ هەرێما كوردستانێ قانوونا پەترۆل و غازێ ژ هەموویان گرنگترە و پێدڤییە هەر چ زوویە كار بۆ وێ چەندێ بهێتە كرن ئەو قانوونە ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بهێتە پەسەندكرن، كو دێ بیتە ئەگەرێ پاراستنا وێ دۆسێیا گرنگ بۆ هەرێما كوردستانێ».
رۆهنكر ژی» راگرتنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ل مەها ئادارا 2023، كو دبیتە 23 مەه، دبیتە زیانەكا ئابووری یا مەزن بۆ ئابوورێ ئیراقێ كو ب نێزیكی 20 ملیار دۆلاران دهێتە خەملاندن. د دەمەكیدا بودجەیا ئیراقێ د دو سالێن بۆری 2023 و 2024 دا ب گۆژمێ 49 ملیار دۆلاران بۆ هەر سالەكێ ژ وان كورتئینان هەبوو، ئەو زیانە ژی كو دبیت ب هەژمار ژوی گۆژمەیێ پارەیێ زیانێن پەترۆلا هەرێما كوردستانێ، كو نەهاتیە هنارتن نێزیك بیت، یان نیڤی بیت، ب رامانا وێ چەندێیە، هەكە ئەو پەترۆلە هاتبا فرۆشتن دا پشكەكا بەرچاڤ ژ كورتئینانا بودجەی پڕكەت، یان ژی دا كێم كەت، سەبارەت هەرێما كوردستانێ ژی كو ب گۆڕەی قانوونا بودجەی ب گۆژمەیێ 12،67% پشكا خوە یا هەی، كو سالانە پتر ژ 16 ترلیۆن دینارن، ل دو سالێن بۆری سەرەرای پەسەندكرنا وی گۆژمەیێ نەهاتیە هنارتن، بەلكو ئەوا هاتیە هنارتن گۆژمەیێ تایبەت بوو ب مووچەی، كو ئەوژی وەكو هەرێما كوردستانێ دبێژیت ب تمامی نەهاتیە، ئانكو هەكە هەرێما كوردستانێ ژ نوكە و وێڤە، دەمێ هنارتنا پەترۆلێ دەستپێ دكەت و پێگیرییا خوە ژ هنارتنا پەترۆلێ بجهئینا و پەترۆلا خوە رادەستی (سۆمۆ) كر، وی دەمی دڤێت ئیراق هەموو پشكا هەرێما كوردستانێ ژ بودجەی كو دبیتە 16 ترلیۆن دینار ب هنێریت، ئانكو گۆژمەیێ تمام یێ بودجەی ب هنێریت، هەرێما كوردستانێ ژی ب وی گۆژمەیێ زێدە ژ مووچەی، دشێت پارەی بۆ پێدڤیێن دەزگەهێن حكومی ب كاربینیت، هەروەسا پشكەك ژی بهێتە تەرخانكرن بۆ وەبەرئێنانێ، وی دەمی هەرێما كوردستانێ دێ چیتە د قۆناغەكا باش یا ڤەژاندنێدا، كو ئەوژی بۆ ئابوورێ هەرێما كوردستانێ یا ئەرێنییە، دەمێ پشكەكا زۆر یا بودجەی بۆ دهێتە هنارتن».
