ئەوا نوكە و د بەرێ ژی دا دهاتە كرن پلانەكا دۆمدرێژە بۆ لاوازكرن و نەهێلانا قەوارەیێ دستووریێ هەرێما كوردستانێ
دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی
ئەندامەكا كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: هەلبژارتنا رێكا دانوستاندنان بۆ چارەسەركرنا كێشەیان ل دووڤ دستوری باشترین رێكە و ئەو پرسێن رۆژانە و ب بەردەوامی دهێنە د رۆژەڤێدا ، د فەرهەنگا هەرێما كوردستانێدا دانوستاندن و ئاشتی و دابەشكرنا دەستهەلاتی و هەڤپشكی و باوەری ب فیدرالیەتێ هەیە ، بەلێ ب مخابنیڤە د فەرهەنگا بەغدایێ دا بەردەوام خوەڤەدزین ژ بەرپرسیارەتییان و كۆمكرنا دەستهەلاتان و هەناسەیا ناڤەندیێ هەیە.
د. ئەشواق جاف، ئەنداما كۆمیتەیا ناڤەندییا پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارت ب رۆلێ ئالیێن نێڤدەولەتی بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا هەرێمێ و بەغدایێ دا، گوت» د نوكە دا ئالیێن نێڤدەولەتی رۆلێ خوە دبینن ب شێوەیەكێ دیپلۆماسی ل گەل ئالیێن ناڤخوە، پەیوەندیێ ب حوكمەتا فیدرال دكەن ب رێكا كۆمبوون و داخۆیانییان ، بەلێ ئالیێن ناڤخوە ژبەركو ئەڤسالە ئەم د سالا هەلبژارتنان داینە ب رێكا وێ دیاردەیا كو ل ئیراقێ دروستبووی نەشێن ب رۆهنی هەلوەستێ خوە دیاركەن ، ئەگەر نە هندەك ژ ڤان ئالییان پێ باش نینە ئەو گاڤێن نە دەستوری و نە قانوونی و سیاسی یێن هەمبەر هەرێما كوردستانێ و فەرمانبەرێن وێ هاتینە هاڤێتن ، و ئەو ئالیێن دژی هەرێما كوردستانێ كار دكەن بۆ كۆمكرنا دەنگێن پتر، زێدەتر دژایەتییا ماف و قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ دكەن ، و ب ڤێ رێكێ هەڤڕكییا هەڤدوو دكەن و ژئالییەكێ دیڤە بزاڤا ڤەشارتنا گەندەلییێن خوە دكەن ، كو هندەك ژ وان ب دزێن چەرخی دناڤدارن».
گوت ژی» ئەوا نوكە و د بەرێ ژی دا دهاتە كرن پلانەكا دومدرێژە بۆ لاوازكرن و نەهێلانا قەوارەیێ دستووریێ هەرێما كوردستانێ، ب رێكا نەدانا مووچەیێن پێشمەرگەی ئەڤ پلانە دەستپێكریە و ب رێكا راگرتنا بودجەیا مادەیا 140 یا دەستوری بۆ مەبەستنا بجهنەئینانا وێ و كارپێنەكرن ب قانوونا پەترۆل و غازێ و وان هەموو خال و مادەیێن د بەرژەوەندی و ماف و شایستەیێن جوتیار و خەلكێ كوردستانیدا هەین د ناڤا دستوورێ ئیراقێدا و ب رێكا ئامادەكرنا جادەیا ئیراقی ل دژی خەلكێ كوردستانێ ب شێوەیەكی كو بودجەیا ئیراقێ هندی بودجەیا چوار وەلاتێن دەوروبەر یا مەزنە نەشیاینە خزمەتا وەلاتیێن ناڤەڕاست و باشوورێ ئیراقێ بكەن ژ بەر گەندەلیێ ، دبێژنە جادەیا ئیراقی كو هەرێما كوردستانێ بودجەیا وە دبەت ، بەلێ پاشی ب رێكا دیدار و شلۆڤەكرنێن هوور ب رێكێن میدیایی مە بۆ وەلاتیێن ئیراقێ رۆهنكریە كو هەرێمێ دەستهەلات ب سەر وەدا نینە و هەرێم دەڤەرەكا فیدرالییە و یێ دەستهەلاتی ل وە دكەت جڤاتا پارێزگەهان و ئەندامێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ و سەروكێ جڤاتا وەزیرێن ئیراقێیە كو پێدڤییە هوون لێپرسینێ ل گەل وان بكەن نەك هێرشان بكەنە سەر هەرێما كوردستانێ ، لەوما گرنگە هەموو ئالییێن هەرێما كوردستانێ كو دزانن بڕیارا بڕینا مووچەیێن كوردستانێ بڕیارەكا تەمام سیاسییە و ب هووری ئالیێن ئیراقی كار ل سەر پلانێ دكەن بۆ لاوازكرنا هەرێمێ و شكاندنا ئیرادەیا خەلكێ وێ، ئێكدەنگ و ئێكهەلوەست بن بۆ زێدەتر بدەستڤەئینانا دەنگان و زێدەكرنا كورسییان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ كو ب رێكا بزاڤێن زێدەتر خزمەتا وەلاتیێن هەرێمێ بهێتە كرن، نەك پەیامێن بڕینا قویتێ خەلكێ كوردستانێ كو ماف و شایستەیێن فەرمانبەرێن كوردستانێیە ب دەستكەفت ببینین».
د. ئەشواق جاف زێدەتر گوت « كەلتۆرێ هەرێما كوردستانێ ئاشتی و دانوستاندن و دابەشكرنا دەستهەلاتێ و فیدرالیزمە، بەلێ ئەو بەروڤاژی خوە ژ بەرپرسیارەتییان ڤەددزن و بزاڤان بۆ كومكرنا دەستهەلاتا ناڤەندی دكەن و باوەری ب فیدرالیزمێ نینە ، بۆ میناك قانوونا پەترۆل و غازێ كو چارەسەرییە بۆ گەلەك كێشەیان ب ئامادەبوونا نوونەرێ ئەمریكا و وەزیرێن پەیوەندیدار رەشنڤیسەك هاتبوو ئامادەكرن بەلێ پاشی ژ ئالیێ وانڤە هاتە رەتكرن، ل خولا دویێ یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژی ب هەمان شێوە نڤیسینەك ژ حوكمەتا ئیراقێ بۆ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هات كو ب دەستەكێ ئاسنی تەڤ دەستهەلات گرتبوونە دەست لەوما كورد و سوننی و هندەك پەرلەمانتارێن شیعە ئەو نڤیسین رەتكر، چونكە ل دووڤ مادەیا 112 ژ دەستوری ماف ب پارێزگە و هەرێمان هاتییە دان بۆ گەشەكرنا وان ، بەلێ حوكمەتا ئیراقێ دڤیا ل دووڤ مادەیا 130 كو هەمان قانوونا رژێما بەعسا ژناڤچووی بوو و بەری 2003 هاتبوو نڤیسین كو كار پێ بهێتەكرن ودەستێ خوە ب سەر هەموو ژێدەرێن ئابۆری ب شێوەیەكێ ناڤەندی بگرن ، هەرچەندە مە ل هەرێما كوردستانێ قانوونا پەترۆل و غازێ هەبوو كو دژی چو خالێن دستووری نەبوو ب دیدەڤانییا وان هەموو پسپورێن د وارێ پترۆلێدا ژ نەتەوەیێن دی ژی».
سەبارەت ب بڕیارا وەزارەتا داراییا ئیراقێ بۆ بڕینا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ خویا كر «ئەو بڕیار تەمام ل دژی بڕیارا دادگەها فیدرالییە و بڕیارەكا سیاسییە، چونكە پێدڤی بوو هەموو دەستهەلاتداران كار ب وێ بڕیارا دادگەها فیدرال كربا بێی بەهانە و مەبەست ، هەرچەندە هەتا بەرژەوەندیێن خەلكێ ئیراقێ نەبیتە هەژمار ئێك و بەندێن دستوورێ ئیراقێ ب شێوەیەكێ قانوونی خواندن بۆ نەهێتە كرن و هەتا مەژیێ سیاسەتمەدارێن ئیراقی ئیراقا فیدرال قەبوول نەكەت ئەڤ بادەكە چارەسەر نابن و دێ بەردەوام بەرپرسێن ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی كێشەیان بۆ بودجە و مووچە و ماف و شایستەیێن خەلكێ كوردستانێ دروستكەن»
