دادپهروهریــــــــا جیهانى .
ب ئارامى وئێمناهى خهوهكا كێم خو ل چاڤێن من دا ئانكو چومه دخهوهكا كورت دا ب باوهرى ولدهمێ ئهز نڤستیم ههمى ههڤالێن من ل دورماندورێن من بون ولدهمێ ژخهوێ رابویم بتنێ من گورگ ل دورماندورێن خو دیتن ومن ههڤالێن خو نهدیتن ونزانم ئهڤ گورگێن ل دورماندورى من ههڤالێن من یێن خارین یان ژى ههڤالێن منن یێن بوینه گورگ . ناڤهروكا پهرتوكێن ژیانێ پرن ژڤان پهیڤێن بهاگران وههر پهیڤهك هاتیه گوتن بێ گومان لسهر بنهمایهكێ یاسایى یان كومهلایهتى یان سیاسى هاتیه راپهراندن یان لسهر ناڤهروكهكێ هاتیه گوتن وڤهگوهاستن وچ گوتن وپهیڤ ب پهروه نههاتینه دههبونێ دا .دپروسا سیاسى وئابورى وجڤاكى یا مللهتێ كورد لكوردستانێ وبتایبهت مللهتێ كوردێ ههریما كوردستانێ زور ههڤال وهوگر ودوست ههبون وزور یا ئاسایى یه كو ههر كهسهك بنڤیت ولدهمێ مللهتێ كورد ژى ژخهوا خو یا كورت رابویه ڤه لدورماندورێن خو دبینیت كو ئهو ههڤالێن وهفادار یین دوهى ئهڤروكه بونه گورگێن هار ودهڤ بخوین وههولدانێن هێرشكرنێ بو سهر مللهتێ مه دئینان وبراستى ههمى مێرانى وهێز وسهنگ وسیاسهتا خو لسهر مللهتێ كورد كو مللهتهكێ ستهم دیتى وجوامێر وپێگیر ب رێنمایێن ژیانێ سهپاندن . كومهلگههێ نێڤ دهولهتى وههرێمایهتى رستێن دیروكێ یێن بهرێ ونوكه یێن دناڤ فهرههنگا مێژویێ دا هاتینه نڤێسین لدور كوردا ژبیر كرن وئهو چاكیێن كوردان بو مروڤایهتیێ وجیهانێ وئایینان كرین وب ڤان چاكیێن كوردان ئهنجام داین بهلانس گوهارتینه ونمونه ژى شهرێ تیروستان كو بتنێ كوردان وپێشمهرگێن قههرهمان ئهفسانهیا داعشان شكاند و وپێش جیهانێ ههمیێ ڤه كوردان شهرێ تیرورا جیهانێ دكر وجیهان ههمى نهشیان ب وان شیانێن بهرفرهه یێ وهلاتێن مهزن وزلهێز نهشیان كونترولێ لسهر داعشا ئیرانى بكهن وبوچى دبێژم داعشا ئیرانى چونكه ب مهزههب داعش سنى نه لێ بتنێ داعشێ شهرێ سنى یان دكر ب كورد وعهرهب ڤه وبتنێ دهڤهرێن سنى یان یێن كورد وعهرهبان وپتر دهڤهرێن كوردان شهر ونهخوشى ههبون و یهك شهر ژی دگهل شیعه مهزههبا نهدكر وبتنێ نێزیكى دهڤهرین وانان ژی نهدبون وهێزین مللهتێ كورد مللهتهكێ مروڤدوست وئارام وجوامێره وخو ژ ئارێشه وشهر ونهخوشیان دور دكهت لێ ههمى دهمان هیرش هاتینه سهر كوردستانێ وكورد ژى نهچاركرینه بهرگریێ ژخو بكهت ودیروك بو ڤێ گوتنێ شاهده كو ههر دهم دوژمنان هێرش كرینه سهر كوردان وچ جاران كوردان هێرش نهكرینه سهر چ مللهت و وهلاتان وژێدهر ژی دزورن . نوكه ئهڤ هیرَشێن دوژمنین كوردان عیراقا داگیر كهر ئیناینه سهركوردستانێ دێ بێژى هێرش كرینه سهر گاوران و دویرئاینان وسوتنا ئالایێ پیروزێ كوردستانێ وناڤ ئینانا كوردستانێ ب (شمال العراق) كو پێشیلكرنا دهستورى یه وهێرش كرن بخو ژی پێشیل كرنه ولدویڤ دهستورێ عیراقێ نابیت حكومهتا ناڤهندى ل ناڤخویا وهلاتى هێزێ بكار بینیت وههر دیسا نابیت هێرشان ژی بكهت ,ولدویڤ دهستورێ عیراقێ نابیت هیًزیًن (میلیشیات) بهێنه دروست كرن وجیكرنا ڤان حهشدان ژی پێشیلكرنا دهستورى یا پێشچاڤه چێكرنا حهشدا وهحشى وتا نوكه پتر (67) هێزێن میلیشاتا یێن نه یاسایى ل عیراقێ ههنه وههر پێشیل كرنا وى دهستورى یه یێ ئهو پێ دئاخڤن وتاك لایهنیا حوكمرانیێ ههر پێشیل كرنه وگرتنا ئهردێ كوردان ههر پێشیل كرنه وسفكاتى ب پێشمهرگهیى وكوردان ههر پێشیل كرنه و ئهڤه ههمى دماددێن (105) و(106)و(140)و(9)و(65)و(48) ئهڤ بهندێن دستورێ عیراقا فیدرال و زور بهندێن دى ههمى وێ چهندێ خویا دكهن كو لدویڤ دستورى ههماههنگى وپێكڤه كاركرنا حكومهتا مهركهزى ویا ههرێمێ كار بكهن وههماههنگى ههبیت دههمى بواران دا یێن یاسایى وپهروهردهیى وجڤاكى ولهشكهرى ودارایى وگشتى لێ بهروڤاژى ڤان بهندێن دستورى كار دهاته كرن وكورد ب ههمى رێكان دهاتنه بێ بههر كرن ودویركرن ژ ههمى ڤان كاران وبتنێ تهك لایهنانه كار دهاته ئهنجام دان و روژ بو روژێ كورد ژوان پله یان ژی دهاتنه دهركرن ژ ناڤ حكومهت ودام ودهزگههێن حكومهتا فیدرال ول جهێن وانان یێن عهرهب ددانان وبتایبهت ئهو پله وپوستێن ب مافێ یاسایى یێ كوردان كو هاتینه وهرگرتن كو ههر ئهو حكومهت وعیراق بون یا كو كهفتى وبێ هێز بوى لێ كوردان وسهركردایهتیا كوردستانى بتنێ خو ب ههڤال ودوست وقورتال كهر دانا وعیراق ژ كهفتنێ رزگار كر ههر چهنده ئهگهر ئه بانه بێ گومان دا مه ژبن بهن ونهدهێلان كورد راببنه ڤه لێ ددهمێ ئهو دكهفتى كوردان گوپال ودار وستینك ددانه بهر وانان دا نهكهڤن وژ عیراقهكا كهفتى كره ئهڤ عیراقا نوكه یا كوب ێ بهانه هێرشان دكهته سهر خاكا كوردستانێ وپشتى سهرهلدانا پیروزا مللهتێ كورد ل (1991) ههمى لهشكهرێ عیراقێ شكهست وبێ هێز ببو كهفتبو ژبن چوبو لێ بێشمهرگه وخهلك ومللهتێ كورد ب رێز واحترام وبرایینى ههمى ئهو سوپایێ دوهى هێرش دكرنه سهر مه وئهم دكوشتین خهلكێ مه ب ریز ڤه مامهلهكا كوردانه ومهردانه دگهلدا كرن وكرنه دمالێن خو دا ونانێ زاروكێن خو دگهل وانان ب نیڤى كرن وژدهڤێ زاروكێن خو نان دئینا دهر وكرنه ددهڤێ وانان دا ول مالێن خو ڤه پاراستن وب رێزو احترام ڤه رهوانهى باژێر ومالین وانان كرن وكریا ترومبیلێن وانان ژی دایێ ونه هێلان چ زیانێن مادى وجڤاكى وسیاسى وئابورى بگههنێ وجڤاكێ ناڤخویى وجیهانى ژی هایدارى ڤێ مامهله وپرسێ بو ژنێزیك .تابلویهكا دى یا پرى مروڤایهتى وجوامێرى لدهمێ داعش ب سهر وانان دا هاتى ب دههان فهوج وبارهگایێن لهشكهرێ عیراقێ شكهستنهكا دى خوار وفهیلهق ولیوا وفهوج ب تهمامى شكهستن ورهڤین ههر دیسا پێشمهرگێ قههرهمان ئهو دهڤهر كونترول كرن و گوتن ئهڤ دهڤهر یێن ژدهرڤهیى دهستههلاتا ههرێمێ وههر نهگوت ئهڤه ئهردێ مه یه وههر چهنده عهردێ مهیه و دشیان دا بون بهێز بگرن لێ كورد خودان شهرهف و كهرامهت بون وپێل چ رهوشا نه دانا وئهڤه دولوپهكه ژ دهریایهكا مهزن یا وهفاداریا كوردان بهرامبهر خیانهت وغرور وههلویستێن خراب وشاش یێن حكوماتێن عیراقێ وبهرو ڤاژى ڤێ چهندێ هێزێن عیراقا فیدرال هێرشێن مهزن وبهرفرهه كرنه سهر ههرێما مه وب خیانهت وتوندرهوى وهوڤانه هێرش كرن وخاكا پیروزا كوردستانێ دیسا داگیر كرن وكهركوكا دلێ كوردستانێ یا كو ههناسێن ئازادیێ دكێشان دوباره كهفته دهستێ دوژمنان وكهركوك نهشیا ههناسێن ئازادیێ بكێشیت وپێ نهخوشه كو ژبلێ ئالایێ پیروزێ كوردستانێ چ ئالایێن دى لسهر خاكا كهركوكێ بهێته ههژاندن.ئهڤ سیناریویه وبویهرێن سهخت دوباره ب سهر مللهتێ كورد وخاكا پیروزا كوردستانێ دا هاتن وئهڤ ههڤالێن لدورماندورى مه كود وهى ب ههڤال وههڤدوست خو بو مه ددا خویاكرن ئهڤرو ونوكه وهك گورگ لبهر چاڤێن مه خو ددهن دیار كرن وبێ دهنگیا كومهلگههێ نێڤدهولهتى بهرامبهر ڤان هێرشێن هوڤانه وتوند كو شهران لسهر وهلات ومللهتێ مه دسهپینن و ب هێزهكا مهزن یا توندرهو وهوڤ وب هاریكاریا وهلاتێن ههرێمى وب تانكێن ئابرامزێن ئهمریكى وچهكێ گرانێ ئیرانى وتوپخانا دژوار یا ئیرانێ وب دههان هێزێن لهشكهرى نه یێن یاسایى مینا عصائب اهل الحق وسرایا قدس وسرایا حسین وعلى و وهتد .كو مینا هوڤانه ودویرن ژمروڤاتیێ ئیكسهر پشتى خیانهتا دهستكێ بڤرى كو شیان كهركوكێ داگیر بكهن ئێكسهر ئالاێین پیروزێن كوردستانێ سوتن ووێنێن سهركردهو سومبولێن مللهتێ كورد بێ رێز كرن وپهیكهرێ پێشمهرگه یێ ل كهركوكێ خراب كرن كو ب خێر وسایا وى پێشمهرگهیى ئهو ژیانا خو دبهنه سهر .ئانكو مینا دوژمنان كو وهلاتهكێ گاوران وبێ ئایینان داگیر بكهن وئهو مامهلا خرابتر دگهل مهدا كرن وشنوى عهبادى دبێژیت ئهم دێ مامهلا دهستورى دگهل شمال العراق كهین .ئهرێ كا دهستور كا تو بشێ كونترولێ لسهر عیراقا خو بكه ودهستورى ل عیراقێ جێ به جێ بكه كا تو بشێ سامان وداهاتێ عیراقا فارسى كونترول بكه وكا تو بشێ سنورێن خو زهبت بكه كا تو بشێ مللهتێ عیراقێ ب خودان بكه ژڤان میحنهتا دهربێخه. سهربارهت دهرڤه و دادپهوهریا جیهانى ووهلاتێن زلهێز بهرامبهر كوردان چ ههلویستێن رون وئاشكهرا نهبون وبتنێ بهرژهوهندیێن بلندێن خوپاراستن ودیسا ئهو دیموكراتیهت ودادپهروهریا ئهو پێ دئاخفتن ب شهڤ و روژ ل ناڤهندێن راگههاندنێ ودرویشمێن بریسقهدار یێن وهلاتێن زلهێز وخوادن بریار سهبارهت كوردان ورولێ وان یێ پیروز وب ئهرێنى ههردهم باس دكر ول قهلهم ددا ودگوت كورد وپێشمهرگه شهرێ دوژمنێ مه دكهن وپێش مهڤه وشهرێ تیرورێ دكهن . ههردهم كوردان بتنێ داخازا مافێ خو كریه لێ دوژمنان شهر پێ داینه فروشتن وههلویستێ وهلاتێن خودان بریار وزلهێز بهرامبهر مللهتێ كورد نه یێ روهن وئاشكهرایه وههلویستهكێ نهرێنى یه ویێ شێلى یه چونكه ب بریارا وانان یان ژی ب رازیبونا وانان ئهڤ كارهساته ب سهرێ كوردان دهێن وئهگهر نه بوچى كورد ژی نابنه دهولهتهك سهر بهخو بوچى كورد ژی ب مافێن خو شاد نابن بوچى دێ پتر ژ چل (40) ملیون كوردان بێ دهولهت بن كو ههمى خال لسهر دهێنه جێ بهجێ كرن خالێن دهولهتبونێ یێن لجهم مللهتێ كورد ههین ,ئهرێ ئهڤه چ دادپهروهریا جیهانێ یه كو دهمێ كورد داخوازا كێمترین مافێن خو یێن رهوا بكهن ب ههمى رهنگان رێك لێ بهێته گرتن وپتریا وهلاتێن جیهانێ نهرازیبونا خو دیار بكهن وبێژن هێش زوى یه ئهرێ ما كێ دیتیه تو داخازا تشتهكێ كێم ژمافێ خو بكهى وبێژن هێش زوى یه یان تو ببیه قوربانێ مافێ خو یێ رهوا ئهرێ ئهڤه چ دیموكراسى ودادپهروهى یا جیهانى یه ئهرێ بوچى بهرسڤ بتنێ ژبهر بهرژهوهندێن خو یێن تایبهت یان ژی تولێن خویێن كهڤن ژ كوردان ڤه دكهن یان ژی بتنێ دا وهلاتێن عهرهبان رازى بكهن ,ئهرێ ما ئهڤه یه ئهو دیموكراتیهت وعهدالهتا ههمى دهما هوزان وپهسته پێ دهێنه ڤههاندن ودبێژن كومهلگههێ روژئاڤا یێ مودێرن ودادپهروهر ودیموكرات خوازن لێ بهروڤاژى ڤێ گوتنێ بو مه دیار دبیت ئهرێ باشه لڤێره پرسیارهك دهست پێ دكهت دهولهتێن ههرێمى ژبهر ههرسێ پارچێن دى یه كو كورد ههنه ئهرێ وهلاتێن دى چ دڤێت وژبهر چیه وبوچێ ڤێ ستهمێ لمه دكهن وئهم وئهو ههمى باش دزانین كو مللهتێ كورد مللهتهكێ جوامێر خورستى وزیرهك وئاشتیخوازه ئهرێ بوچى ڤێ رهفتارا خراب ودویر ژ مروڤاتیێ دگهل كوردان دكهن ,براستى دهمێ ئهڤ دیمهنه دهێنه پێش چاڤێن مه وڤێ زولم وستهما لسهر مللهتێ مه هاتیه ودهێته سهپاندن ژلایێ وهلاتێن دیتر ڤه بێ ئومێدیهك لجهم مه پهیدا دبیت ومروڤ ژ مروڤاتیێ ودیموكراتیهتێ وداداپهروهریا جیهانێ ژی بێ ئومێد دبیت ,ئهرێ ههی دادپهروهریا جیهانێ ما دروسته هندهك وهلات (1000) هزار كهس بن ودهولهت بن وهندهك وهلات ژی هندى كومهلگهههكا مه بن ودهولهت بن ودهستههلاتى ل جیهانێ ههمیێ ژی بكهن .ئهگهر پیچهكێ ل فهرههنگا دیروكا جیهانى بزڤرین وب هویرك هویرك بچینه دناڤ روپهلێن وێ دا دێ بینین بتنێ كوردان خزمهتا مروڤایهتیێ كریه وبتایبهت حزمهتا ئایینێ پیروزێ ئیسلامێ كریه وخزمهتا ئیمپراتوریهتا عوسمانى كریه وخزمهتا وهلاتێن عهرهبى وپتریا وهلاتان كریه لێ بهروڤاژى ڤێ خزمهتێ وانان ژههرا خو دارێتیه دناڤ مللهتێ كورد دا وكوردستان پارچه پارچه كریه وكورد وهكى نوكا لبهریداینه وپهرت وبهلاڤه كرینه وتا نوكه ژی ئهم یێن دڤى ئاگرى دا دكهلین وبراستى ل ڤان بویهران بو مه دیار دبیت كو چ دیموكراسیهت ودادپهروهرى ومروڤایهتیى نینه بتنێ راگههاندنهكا دهست چێكهره وبو خهلكێ جیهانێ رویێ خو یێ جوان نیشان ددهن ورویێ خو یێ رهش وكرێت بو كوردان نیشان ددهن وئهگهر ئهو راست بناڤێ دادپهروهریێ ودیموكراسیهت ومافێن مروڤان كار پێ دكهن بلا بهرژهوهندێن كوردان لبهر چاڤ بهێنه وهرگرتن .ئهڤ رهوشا نوكه پهیدا بوى ل ههرێما مه وهێرشكرن وداگیركرنا وهلاتێ مه بتنێ ژبهر وێ چهندێ یه كو ئیرادا گهلێ مه بشكێنن ودوباره بادهكا دوزا رهوا یا گهلێ كورد كفن كرو بن ئاخ كرو وئیراده وخواستا گهلێ كورد شكاند وههر دیسا ئومیدێن گهلێ كورد ژی ژناڤبرن ئهرێ ما چ گونهها مللهتهكى یه كو بتنێ بێژیت بهلێ بو بدهست ڤه ئینانا مافێ خو یێ رهوا.نه لڤێره بتنێ بهلكو ل روژههلاتا ناڤین وروژئاڤایێ جیهانێ وپتریا وهلاتێن جیهانى وزلهێز دویرن ژ دادپهروهرى ودیموكراسیهت ودیموكراسیهتێ وئهو لوگو درویشمێن دهێنه گوتن لسهر دادپهروهریا جیهانى ههمى دویرن ژ راستیێ ولوێره بتنێ ژبو بهرژهوهندا خو یا تایبهت كار دكهن ومافێن گهلان دخون وپێشیل دكهن بو نمونه ل أمریكا بتنێ دو پارت دهستههلاتى دگێرن كو ئهوژى پارتا كومارى ودیمكراتى ئهرێ ما ئهمریكا بتنێ دوو پارت بتننێ ههنه یا ب دههان پارت ههنه لێ دوو پارتا بتنێ دهستههلات لناڤبهرا خو دا دابهش كریه وداهات وسامانێ وهلاتى ب نیڤى دكهن لناڤبهرا خو دا وههر دبێژن ددیموكراتى بن وبناڤێ دیموكراتیهتێ دئاخڤن . نمونهكا دى ب دههان ههرێم ل جیهانێ چارهنڤێسێ وان یێ ههلاویستى یه وبتایبهت ههرێما كهتهلونیا ل وهلاتێ اسپانیا و ههرێما سكوتلهندا ل وهلاتێ بریتانیا و ههرێما ڤێنیسیا ل وهلاتێ اسكوتلندا وبتایبهت ههرێما كهتهلونیا كو ل ئیلونا سالا(2017) ێ گشتپرسیا خو ئهنجام دا وپاشان ل ههیڤا (10/2017) سهرخوهبونا خو راگههاند لێ دیسا پتریا وهلاتێن جیهانێ نهزاریبونا خودیار كرن هێرشێن راستهوخو و نهراستهوخو كرنهسهر كهتهلونیا ورهوشا وان زور یا خرابه تا نوكه وهاتینه دورپێچ كرن ژ ههمى ئالیان ڤه مینا وهلاتێ مه كوردستان كو هاتیه دورپێچ كرن ژ لایێ وهلاتێن ههرێمى وهندهك وهلاتێن دى یێن جیهانى وسهرهرایى ڤێ چهندێ ژی هێرشێن لهشكهرى كرنه سهر ههرێمێ ب چهكهكێ گران وب سوپایهكێ میلیشات وههمهج وب هاریكاریا خوفروشان . پهیاما من ئهوه كو لڤێ جیهانێ دكاروانێ رێڤهچونا ژیانێ دا بهرژهوهندێن تایبهت كونترولێ لسهر بهرژهوهندێن گشتى دكهن و وهلات و مللهتێن ب هێز ومهزن مافێن وهلات و گهلێن بێ هێز دخون وتابلویهكێ بێ ئومیدیێ بو مه پهیدا دبیت ول ڤێ جیهانێ مروڤایهتى یا هاتیه بهرزهكرن وماف دهێنه پێشیل كرن وگهل هاتینه بن دهست كرن وبازرگانى ب درویشم ولوگویان دهێته كرن وشهر ب هندهكان دهێته فروشتن ودادپهروهرى هاتیه سێدارهدان ودیموكراسى هاتیه بهرزه كرن و ماف هاتینه خوارن ودادپهروهرى یا جیهانێ هاتیه وهندا كرن .لداویێ فهره ههمى هێز ولایهن ل ههریما كوردستانێ ل ههڤ بزڤرن ولسهر ئێك مێزه روینن خوار ودانو ستاندنێ بكهن وئێك بگرن وبهرامبهر یهك دوژمن ب راوستن وبتنێ ئهڤ رهوشا پهیدا بوى بلا بو مه ببیته وانه وههمى دوژمنێن مه لسهر وى مهبدهئى كومبون دهمى دبێژن دوژمنێ دوژمنێ مه ههڤالێ مهیه وچهند ناكوكى ههمى وهلاتان لگهل ههڤدو ههبون لێ لسهر دوزا كوردى وچارهنڤیسێ ههرێما كوردستانێ ئێك گرتن وشیان گولهكێ لسهر كوردان بكهن وبلا ئهم ژی ههمى ناكوكیێن خو بدهینه لایهكێ ئهگهر ئهڤا مه مایى ژی نامینیت . پیروزه كوردستان بلند بیت ئالایێ كوردستانێ سهركهفتى بیت پێشمهرگێ مه .