ئه‌ڤرۆ نیوز:
پهیڤدارێ وه‌زاره‌تا كاره‌با حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند: ب ئه‌گه‌رێ به‌ربوونا ئاگره‌كێ ل شه‌ڤا بوری پێدانا كاره‌بێ كێم كریه و ل نێزیك ترین ده‌م دا دێ هێته چاره‌كرن.
ئومێد محه‌مه‌د پهیڤدارێ وه‌زاره‌تا كاره‌بێ راگه‌هاند: پرانیا وان ئامێرێن ب ئه‌گه‌رێ ئاگربه‌ربونا كورمور سوتین دێ هێنه نوژه‌نكرن و ل نێزیكترین ده‌م دا ته‌ڤایا ئامێران بكه‌ڤنه كاری، ب ئه‌گه‌رێ ئه‌وی ئاگری كارتێكرن ل پیدانا كاره‌با نیشتمانی كر كۆ نێزیكی سێ ده‌مژمێران پیدانا كاره‌با نیشتمانی كێم ببوو.
ئه‌ڤرۆ نیوز، نیوار محه‌مه‌د سه‌لیم:
د دیداره‌كێ دا بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز، چاڤدێرێ سیاسی، موئه‌یه‌د ته‌یب، به‌حس ل ره‌وشا سیاسی یا عیراقێ دكه‌ت و دده‌ته زانین كو ب دانانا محه‌مه‌د عه‌للاوی خوه‌نیشاندانێن ل عیراقێ ناهێنه راوه‌ستاندن. ئاشكه‌را ژی دكه‌ت كو هه‌كه هه‌كه هه‌لبژارتنێن پێش وه‌خت ل عیراقێ نه‌هێنه كرن سه‌رۆك وه‌زیرێ راسپاردی نه‌شێت ماوێ خوه ته‌مام كه‌ت. ده‌رباره‌ی رێكه‌فتنا هه‌رێما كوردستانێ ژی دبێژیت: “چ گوهۆڕین چێ نابن”.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ب ره‌نگه‌كێ گشتی نها پێشبینیێن ته بۆ ره‌وشا عیراقێ چنه؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: كێشێن عیراقێ گه‌له‌ك مه‌زن بووین، پشتی وێ چه‌ندێ ژی ره‌وشا وێ هه‌كه ته‌ماشه بكه‌ین ژ 2003ێ و هه‌تا نها رۆژ بۆ رۆژێ خرابتر بوویه و باشتر نه‌بوویه، ئه‌ڤه ژی بۆ وێ چه‌ندێ دزڤریت كو ئه‌ڤێن ل به‌غدا ده‌سته‌لات وه‌رگرتین وه‌سان بزاڤ نه‌كریه، وه‌لاته‌كی ئاڤا كه‌ن ل دووڤ وی دستوورێ هاتیه نڤیسین و دانان كو وه‌لاته‌كێ دیموكراسی هه‌بیت و بۆ ڤێ چه‌ندێ ژی هه‌ردو فاكته‌رێن ناڤخۆیی و ده‌ره‌كی هه‌بووینه. فاكته‌رێن ناڤخۆیی ئه‌وه كو هه‌تا نها ناسناما عیراقیبوونێ نه‌هاتیه چه‌سپاندن، ئانكو شیعه، شیعه‌یه و سوننه، سوننه‌یه و كورد ژی كورده. ڤان هه‌رسێ پێكهاتان ژی گۆمان یا ل سه‌ر ئێك هه‌یی، بێ باوه‌ریه‌ك ل ده‌ف وان هه‌یه، هه‌ر پێكهاته‌ك ژ ڤان سێیان ب نیه‌ته‌كا پاقژ تێكهه‌لی ل گه‌ل ئێك و دو نه‌كریه. كوردان ڤیایه ب راستی ژی كو ب گۆره‌یی دستووری سه‌ره‌ده‌ریی بهێته كرن و ئه‌و دستوور ژ مرنێ رزگار كر. هه‌كه پێكهاتێ كورد ل مووسل و دیالا نه‌بایه، دستووری سه‌ركه‌فتن نه‌دئینا، ئه‌م دزانین ل تكریت، سه‌لاحه‌دین و ئه‌نبار دستووری ده‌نگ نه‌ئینان، هه‌كه ل ئێك ژ پارێزگه‌هێن مووسل و دیالا ژی ده‌نگ نه‌ئینابان، دا ئه‌و دستوور كه‌ڤیت، به‌لێ كوردان راگرت. كورد ل گه‌ل دیموكراسیێ نه، هه‌رده‌م ژی شوره‌شێن كوردستانێ ل پێشیێ گۆتیه دیموكراسی بۆ عیراقێ، هه‌كه دیموكراسی نه‌بیت، مافێن كوردان ل عیراقێ نابن. ئه‌ڤان ل پشتی 2005ێ حوكمه‌ت و په‌رله‌مان هاتیه پێكئینان ب نوونه‌رێن هه‌رسێ پێكهاتان، كێشێن خوه چاره نه‌كرن، خوه دگرتن و هه‌ر كێشه‌كا دهاته پێشیا وان پاش دئێخست و چاره نه‌دبوو و ئه‌ڤه هه‌موو ژی كه‌فتنه سه‌ر ئێك و مه‌زن بوون، ژ به‌ر چاره‌نه‌كرنا كێشا و نه‌بوونا باوه‌ریێ سه‌قایه‌ك ل عیراقێ دروست بوو، ئێدی نه‌شیان ل گه‌ل ئێك كار بكه‌ن.
فاكته‌رێن ده‌ره‌كی ژی هه‌بوون؛ گه‌له‌ك ده‌ست هاتنه د ناڤ عیراقێ دا، ئه‌و ژی ژ به‌ر هندێ كو باوه‌ری ب ئێكدو نه‌بوو، هه‌ر لایه‌نه‌كی پشتا خوه ب جهه‌كێ دی گه‌رم كر. مه پشتا خوه ب دستووری و سه‌ربه‌خۆیا عیراقێ و دیموكراسیێ گه‌رم كر. شیعان ژی پشتا خوه ب ئیرانێ گه‌رم كر و سوننیان ژی پشتا خوه ب وه‌لاتێن عه‌ره‌بی. شه‌ر و ب هه‌ڤچوونا وان ده‌نگ ڤه دا ل سه‌ر پێكهاتێن عیراقێ و لایه‌نێن سیاسی یێن عیراقێ و مه دیت حوكمه‌تێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن عیراقێ چیا نه‌شیا سه‌ركه‌فتنێ بینن و هه‌موویان شكه‌ستن ئینا. چو كێشه چاره‌نه‌بوون، هه‌تا نها د وه‌لاته‌كێ فیدرال دا، دستوور یێ هه‌یی و دادگه‌ها فیدرال یا هه‌یی، به‌لێ هه‌تا نها چو كێشه یێن ناڤبه‌را هه‌رێم و عیراقێ دا نه‌هاتینه چاره‌سه‌ركرن. ده‌ما دولایه‌ن بن و كێشێن سیاسی دهێنه پێش ب رێیا دستووری و دادگه‌ها فیدرال دهێنه چاره‌كرن و وێ ژی وه‌كو ده‌سته‌لاتا سیاسی كاركریه، كێشێن سیاسی و پارتیێن سیاسی ژ وان مه‌زنتر بووینه. هێزێن شیعه ل ده‌ستپێكێ و هه‌تا نها دخوازن عیراق نموونه‌كا ئیرانێ بیت و پشكه‌ك بیت ژ وێ، سوننی ژی دبێژن هه‌ر ژ ده‌ستپێكێ و هه‌تا نها عیراق یا سوننیان بوو و هه‌موو بزاڤێن وان ئه‌ون كو ب ڤه‌گه‌ریننه بن ده‌ستێ خوه. د ڤی شه‌ری دا كوردان بزاڤ كریه كو بێ لایه‌ن بن، ژ ئه‌گه‌رێ ڤێ چه‌ندێ ژی هنده‌ك جاران بووینه ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ هه‌ردولا دژی كوردان بن و هاتنا داعش و 16ی ئۆكتۆبه‌رێ باشترین نموونه بوون. ل ده‌مێ 16ی ئوكتۆبه‌ری مه دیت، گه‌هشته وی راده‌یی هنده‌ك ژ سیاسیان ناڤێ كوردستانێ هه‌ر نه‌دئینا و ئه‌ڤه ژی وێ چه‌ندێ دگه‌هینیت كو ئه‌وان سیاسیان باوه‌ری ب دستووری نینه. ئه‌ڤا كوردان ب ده‌ست خوه ئێخستی بۆ هێزا كوردان د ڤه‌گه‌ریێت. ئه‌و دبینن كو ئه‌ڤ دستووره ب تنێ د خزمه‌تا كوردان دایه. گه‌نگه‌شێ ژی ل گه‌ل بكه‌یی و بێژیێ چاوان د خزمه‌تا كوردان دایه كو داخوازا عیراقه‌كا دیموكرات و مافێن هه‌موو پێكهاتان د پاراستی بن، وه‌كو كێماسیه‌كێ یه و مافێن وان یێن هاتینه خوارن. وه‌سان تێ ناگه‌هن كو دڤێت تایبه‌تمه‌ندیا هه‌موو تاكان بهێته پاراستن. ئه‌ڤه نه‌هاتیه دیتن و نه‌ژی كار بۆ هاتیه كرن.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ئه‌گه‌رێ چاره‌نه‌بوونا كێشان چیه؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: كێشێن مه‌زن یێن ناڤبه‌را هه‌رێمێ و عیراقێ دا چێبووین، هه‌رده‌م ئه‌و بوویه مه نه‌زانیه ل گه‌ل كیش لایه‌نی ب روونین. هه‌كه ته‌ماشه بكه‌ین ل سه‌ر ده‌مێ شوره‌شا ئیلۆنێ رێكه‌فتن دكر، ئێك جه بوو ئه‌و ژی سه‌رۆك كۆمار، ده‌ما رێكه‌فتن ل گه‌ل دهاته كرن دكه‌فته وارێ بجهئینانێ، به‌لێ نها تو نزانی دێ رێكه‌فتنێ ل گه‌ل كێ كه‌یی و ده‌سته‌لاتا عیراقێ د ده‌ستێ كێ دایه. ئه‌ڤ كێشه رۆژ بۆ رۆژێ مه‌زنتر لێ هاتن و ئێدی گه‌هشته گۆپیتكا هه‌ڤركیێ و بوو شه‌ر.
ئێك ژ كێشێن دی یێن عیراقێ ئه‌وه كو ئه‌و پێكهاتێن شیعه ب خوه ژی ئێك نینن و ب هه‌ڤركی ته‌ماشه‌ی ئێكدو دكه‌ن و هه‌بوونا خوه د نه‌مانا یێ دی دا دبینن. مانا ئێكدو قه‌بوول ناكه‌ین.
پشتی سه‌رۆك وه‌زیریا عادل عه‌بدولمه‌هدی هاتیه سه‌ر ده‌سته‌لاتێ د ده‌مه‌كێ گه‌له‌ك باش دا هاته ده‌سته‌لاتێ و په‌ره‌كێ نوو ل گه‌ل كوردان ڤه‌كر. عادل عه‌بدولمه‌هدی دڤیا تشته‌كی بكه‌ت، به‌لێ جاره‌كا دی هه‌موو بوونه دژی عادل عه‌بدولمه‌هدی، د ده‌مه‌كی دا كو ئه‌ڤ كێشه یێن به‌ری وی بوون و نه‌چار بوو كو ده‌ست ژ كارێ خوه به‌رده‌ت. پشتی بۆشاییه‌كا درێژ شیان محه‌مه‌د عه‌لاوی هاته راسپاردن.
ئه‌ڤرۆ نیوز: تو دبینی كو سه‌رۆك وه‌زیرێ راسپاردی دێ یێ سه‌ركه‌فتی بیت؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: سێ فاكته‌ر هه‌نه كو سه‌رۆك وه‌زیرێ راسپاردی یێ سه‌ركه‌فتی نابیت؛ فاكته‌رێ ئێكێ ئه‌وه كو كێشێن عیراقێ گه‌له‌ك یێن مه‌زن بووین. یا دویێ هه‌تا نها ب تنێ ته‌ڤگه‌را سه‌در پشته‌ڤانیا وی كریه، ئه‌وان پشته‌ڤانیا عادل عه‌بدولمه‌هدی ژی كربوو، هه‌رده‌ما پشته‌ڤانیا وی به‌ردا، كه‌س نینه پشته‌ڤانیا وی بكه‌ت، ته‌ڤگه‌را سه‌در ژی دڤێت عیراق هه‌موو ل بن ده‌ستێ وێ بیت. یێ سه‌در پشته‌ڤانیێ لێ بكه‌ت شكه‌ستنا وی یا مسوگه‌ره، چونكو دڤێت گوهێ خوه بده‌ته وی و گوهێ خۆ بده‌ته وی دێ هه‌موو دژی وی راوه‌ستن و گوهێ خوه نه‌ده‌تێ ئه‌و دێ دژاتیا وی كه‌ت و باوه‌ریێ ژێ وه‌رگریت. یا سیێ ژی ئه‌وه كو گه‌له‌ك سۆزێن مه‌زن داینه، ده‌ما مرۆڤه‌ك ڤان سۆزێن مه‌زن دده‌ت، ب تنێ تشته‌كی نشیان دده‌ت كو مرۆڤه‌كێ راستگۆ نینه و بۆ وی نه‌خه‌مه ژی دێ هێجه‌تا گریت و كه‌ته ستوویێ هنده‌ك كه‌سێن دی. ژ به‌ر ڤان ئه‌گه‌ران یێ گه‌شبین نینم كو دێ سه‌ركه‌فتی بیت. دبێژیت دێ هه‌موو تشتان پشت گوه هاڤێژم. د نیایێ دا نینه كه‌سه‌ك بهێته سه‌ر ده‌سته‌لاتێ و دژاتیا پارتیێن هه‌یی بكه‌ت. ئه‌ڤه ژی نیشانه‌كه كو حوكمه‌ت یا سه‌ركه‌فتی نابیت.نها هێزێن شیعه ژبلی موقته‌دا سه‌در، یێن دی هه‌موو یێ دبێژن نه به‌ربژێرێ مه‌یه، ئانكو هاریكاریا وی ناكه‌ن، هه‌كه ئه‌و ژی پرسێ ب وان هه‌موویان نه‌كه‌ت، ئه‌ڤه ئه‌و هه‌موو كرنه دوژمنێن خوه، هه‌كه هه‌موو پشتا وی به‌رده‌ن دێ چاوان سه‌ركه‌ڤیت. تشتێ دی یێ وی گۆتیه ئه‌وه دێ د هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت كه‌ت، هه‌كه هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت ژی بهێنه كرن دێ چ چێبیت، ئه‌ڤ خوه‌نیشاندانێن نها هه‌ین ژی چ هزر و سه‌ركرداتیا زه‌لال نینه و هه‌موو ژی ئێك هزر نینن، دبێژن مه وه‌لاته‌ك دڤێت، دڤێت هنده‌ك خالێن ده‌ست نیشانكری بێژن و سه‌ركرداتیه‌كێ هه‌لبژێرن دا وان خالان ب جه بینیت. نها دخوازن دستووری راست ڤه كه‌ن، ب تنێ من دڤێت بزانم كا كیش ماددێ دستووری بوویه ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ كێشێن نها ل عیراقێ رووداینه. كه‌نگی دستوورێ عیراقێ كێشه بوویه. یا دویێ هه‌وه دڤێت چ ب گوهۆڕن. یا راست دستوورێ عیراقێ نه‌هاتیه بجه ئینان و دادگه‌ها فیدرال رۆلێ خوه نه‌گێرایه و ئه‌ڤه هه‌موو به‌رهه‌مێ وێ یه كو دستوور ب جه نه‌هاتیه. كه‌سه‌ك ب تنێ نه‌شێت هه‌موو كێشان چاره بكه‌ت، خۆ دارێ موسا پێغه‌مبه‌ر د ده‌ستان دا نینه. ژ به‌ر هندێ نه‌یێ گه‌شبینم كێشه بهێنه چاره‌كرن.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ئه‌ڤ به‌ربژاره دێ شێت خوه‌نیشاندانان راوه‌ستینیت؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: ئه‌ڤه دشێت وان خوه‌نیشاندانان رابگریت یێن موقته‌دا سه‌در دكه‌ت، ئه‌ڤی خزماتیه‌ك ژی یا ل گه‌ل سه‌در هه‌یی، سه‌در دزانیت نها یێن دی هه‌موویان دژاتیا خوه بۆ وی دیاركر. ئه‌ڤه هه‌كه گوهێ خوه بده‌ته سه‌در دێ شكه‌ستنێ ئینت و گوهێ خوه نه‌ده‌تێ ژی دێ هه‌ر شكێت. گوهێ خوه بده‌تێ هێزێن دی هه‌موو دێ دژی وی راوه‌ستن، هه‌كه گوهێ خوه ژی نه‌ده‌تێ دێ پشته‌ڤانیا خوه ژێ كێشیت. ئه‌ز باوه‌رم دێ ئه‌ڤه گه‌له‌ك ژ عادل عه‌بدولمه‌هدی ژی لاوازتر بیت و ئه‌و ژی هه‌ر ژ لایێ سه‌در ڤه دهاته پشته‌ڤانیكرن. یێن دی د وه‌سا نه‌بووینه بنگه‌هه‌كێ موكم د په‌رله‌مانی دا هه‌بوویه و دشیان بابه‌تان د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه دا ده‌رباز بكه‌ن. ئه‌ڤی ئه‌و چه‌نده نینه و ژبلی سه‌در كه‌س نینه پشته‌ڤانیا وی بكه‌ت. ئه‌مریكا كه‌سه‌ك دڤێت ب تنێ حوكمی ل عیراقێ بگریته به‌ر و رێكه‌فتنا ل گه‌ل بكه‌ت ب تنێ حوكمه‌ته‌ك هه‌بیت. ئیران ژی دخوازیت حوكمه‌ته‌ك هه‌بیت، چونكو دی ببیته سه‌رۆك وه‌زیر دێ هه‌ر ل بن ده‌ستێ وان بیت.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ب ڤێ چه‌ندێ سه‌در خوه‌نیشانده‌ران ژ خوه دوور ناكه‌ت؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: سه‌در هێزه‌كه وه‌كو هێزێن دی یێن شیعه، موقته‌دا سه‌در ئه‌و كه‌س نینه یێن دێ خه‌ونێن عیراقیان ل سه‌رده‌ستێ وی بجه هێن. ئه‌وی هێزه‌ك یا هه‌ی ده‌ما دبێژیته خه‌لكێ خوه هه‌رنه سه‌ر جاددێ دچنه سه‌ر جاددێ و چ دڤێت دكه‌ن. پێكهاته‌یا پشته‌ڤانێن سه‌در كه‌سانێن دژوار هه‌نه و دشێن بهێنه سه‌ر جاددێ و ئه‌ڤه وه‌سان دیار دكه‌ت كو سه‌در یێ ب هێزه د جاددێ دا، به‌لێ وه‌سا نینه، سه‌در تێكه‌لی ل گه‌ل كوردان و سوننه و شیعان نینه. ئه‌وی دڤێت عیراق هه‌موو ل بن ده‌ستێ وی بیت وه‌كو باژێرێ سه‌در. ئه‌ڤه ژی ل عیراقێ ناهێته بجهئینان.
ئه‌ڤرۆ نیوز: خوه‌نیشاندان دێ د به‌رده‌وام بن؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: خوه‌نیشاندان ل عیراقێ درێژ بوون، هه‌كه ته‌ماشه بكه‌ین هنده‌ك ده‌ست یێن ل پشت هه‌ین، هه‌كه ته‌ماشه بكه‌ین ئه‌و كی نه؟ هه‌موو ل پشت سه‌در نینن و ئه‌وی خوه ب سه‌ر دادایه. تشتێ دی یێ سه‌رۆك وه‌زیرێ راسپاردی ئه‌وه كو پشته‌ڤانیا خوه‌نیشاندانا دكه‌ت و دڤێت سه‌رۆكاتیا حوكمه‌تێ بكه‌ت و ئه‌ڤه ژی ل چو جهێن دنیایێ نینه. خوه‌نیشانده‌ر ژی ب نوونه‌رێ خوه نزانن و نوونه‌راتیا وان ناكه‌ت و نوونه‌راتیا هێزێن سیاسی ژی ناكه‌ت. ئه‌ڤ خوه‌نیشاندان ژی نه یێن سه‌در ب تنێ بوویه ژ به‌ر هندێ ژی خوه‌نیشاندان ژی دێ د به‌رده‌وام بن.
ئه‌ڤرۆ نیوز: په‌یوه‌ندیێن وی ل هه‌رێما كوردستانێ دێ د چه‌وا بن؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: عه‌للاوی كار ژ بۆ هه‌رێما كوردستانێ و ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ ناكه‌ت، ئه‌و دێ ل سه‌ر شیعان كار كه‌ت و جاددا شیعی ژی وه‌سان یا هاتیه ئاڤاكرن كو گه‌له‌ك دژی كوردستانێ یه. ئه‌ڤجا ئه‌و نه‌شێت پشته‌ڤانیا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت و نه‌شێت دژی وێ ژی ب راوه‌ستیت. هه‌رێما كوردستانێ ژی پشتی ریفراندۆمێ نه‌رمیه‌ك ل گه‌ل عیراقێ هه‌بوویه و دخوازیت كێشێن خوه ل گه‌ل عیراقێ چاره بكه‌ت. ئه‌ڤه نه دشێت كێشێن مه چاره بكه‌ت و نه‌ژی ناڤبه‌را مه و وی دگه‌هیته ئاستێ شه‌ری. دبیت چو گوهۆڕین د په‌یوه‌ندیا مه و وی دا هه‌بیت.
ئه‌ڤرۆ نیوز: دێ رێكه‌فتنا مه و به‌غدا مینیت؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: چو گوهۆڕین ل رێكه‌فتنێ نابن، چونكو چو تشتێ كێمتر نابیت بوودجه كێم كریه و هه‌رێمێ ژی نه‌رمی نیشان دایه و دێ په‌ترۆلێ راده‌ست كه‌ت و ژ ڤێ كێمتر نینه.
ئه‌ڤرۆ نیوز: محه‌مه‌د عه‌للاوی دێ شێت وه‌كو سه‌رۆك وه‌زیر خوه راگریت؟
موئه‌یه‌د ته‌یب: هه‌كه هه‌لبژارتنێن پێش وه‌خت ل عیراقێ بهێنه كرن، عه‌للاوی دێ شێت هه‌تا وی ماوه‌یی مینیت، به‌لێ هه‌كه نه، باوه‌ر ناكه‌م ئه‌و بشێت ڤی ماوێ ماوی ته‌مام بكه‌ت.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
سكرتێرێ رۆژنامه‌ڤانی یێ وه‌زیرێ پێشمه‌رگه ل هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند، وه‌زاره‌تا به‌رگریا عیراقێ داخواز ژ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه ل هه‌رێما كوردستانێ كریه كو ئه‌و ده‌ڤه‌رێن له‌شكرێ عیراقێ تێدابوو دووباره بزڤرنه دبن ده‌ستێ وی دا، ئه‌و لیژنا هاتی ژی دێ په‌یاما پێشمه‌رگه‌ی بۆ به‌غدا گه‌هینیت ئه‌وژی ره‌تكرنا وێ داخوازیێ یه.
میران به‌كر، سكرتێرێ رۆژنامه‌ڤانی یێ وه‌زیرێ پێشمه‌رگه ل هه‌رێما كوردستانێ بۆ مالپه‌رێ فه‌رمیێ پارتی دیموكراتی كوردستان راگه‌هاند” كۆمبوونه‌كا دی یا لژنێن لاوه‌كی د ناڤبه‌را وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه و وه‌زاره‌تا به‌رگریا عیراقێ ل قه‌ره‌ته‌په هاته ئه‌نجامدان، پێشتر ژی لژنا هه‌ڤپشك د ناڤبه‌را هه‌ردو لایه‌نان دا هه‌بوو، وه‌زاره‌تا به‌رگریا عیراقێ داخواز دكه‌ت بزڤرن بۆ بریارێن پشتی سالا 2014 كو ئه‌و ده‌ڤه‌رێن له‌شكرێ عیراقێ تێدا بوو، دووباره بزڤرن و بچنه ژێر ده‌ستێ وان”.
میران به‌كر گۆت ژی” وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه ل هه‌رێما كوردستانێ ئه‌ڤ چه‌نده قه‌بوول نه‌كر و داخواز دكه‌ت ئه‌و رێككه‌فتنا به‌ری سالا 2014 بهێته بجهئینان كو ب هه‌ڤپشكی ئه‌و ده‌ڤه‌ر بهێنه ب رێڤه‌برن”.
ناڤبری زێده‌تر ئاماژه كر كو پێشتر ژی چه‌ندین رێككه‌فتن ل سالێن 2007 و 2009 و 2014 وهه‌تا به‌ری 2014 ژی هه‌بوون، كو ب شێوه‌كێ هه‌ڤپشك ئه‌و ده‌ڤه‌ر بهێنه ب رێڤه‌برن، نوكه ژی ڤالاهیه‌كا ئێمناهی یا هه‌ی، هه‌ڤده‌م دووپاتی ل وێ چه‌ندێ ژی كر كو هێزا پێِمه‌رگه‌ی داخواز كریه ئه‌و ده‌ڤه‌ر ب شێوه‌كێ هه‌ڤپشك بهێنه ب رێڤه‌برن، به‌لێ ئه‌و دخوازن ب تنێ وان ده‌ڤه‌ران ب رێڤه‌ببه‌ن، له‌وما پێشمه‌رگه‌ی ژی ئه‌ڤ چه‌نده ره‌تكریه.
سكرتێرێ رۆژنامه‌ڤانی یێ وه‌زیرێ پێشمه‌رگه‌ی به‌حس ل وێ چه‌ندێ ژی كر كو چونكی وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه و وه‌زاره‌تا به‌رگریا عیراقێ ددانوستاندنێن خوه‌دا نه‌گه‌هشتنه چ رێككه‌فتنان و چو ئه‌نجام بۆ نه‌بوون، ئه‌و لژنا ژ وه‌زاره‌تا به‌رگریا عیراقێ هاتی، دێ په‌یاما پێشمه‌رگه‌ی گه‌هینیته به‌غدا.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
سه‌رۆكێ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ، ئومێد خوشناو، پێزانینێن گرنگ ل دۆر وه‌رزێ قانوون دانانێ ئاشكرا دكه‌ت و ب پێدڤی ژی دزانیت چاڤدێری ل سه‌ر حوكمه‌تێ زێده‌تر لێ بهێت.
ئومێد خوشناو، سه‌رۆكێ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ گۆت” وه‌رزێ قانوون دانانێ یا په‌رله‌مانی دێ ده‌ست پێ كه‌ت و هه‌ر ژ 1/3/2020 هه‌تا 1/4/2020 دشیان دایه پرۆژێن قانوونان بهێنه پێشكێشكرن، ئه‌م ژی ل فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان د ڤی ده‌می دا د به‌رهه‌ڤیان داینه د چارچۆڤێ به‌رنامێ پارتی بۆ هه‌لبژارتنان و ل دووڤ نه‌خشه‌رێیه‌كێ، دێ هژماره‌كا قانوونان به‌رهه‌ڤ كه‌ین و پێشكێش كه‌ین و ئه‌م چاڤه‌رێ هاتنا وان پرۆژان ژی دكه‌ین كو ژ حوكمه‌تێ دهێن تاكو به‌رهه‌ڤی بۆ بهێنه كرن، ل گه‌ل وێ چه‌ندێ دا كارناما حوكمه‌تێ پێدڤی ب چه‌ند قانوونان یا هه‌ی و ئه‌م ل گه‌ل فراكسیۆنێن دی د ئاماده‌كاریان داینه بۆ وێ چه‌ندێ پرۆژێن قانوونێن گرنگ كو ل گه‌ل خواستا خه‌لكی و دۆرهێلێ نوكه یێ كوردستانێ بگونجینین”.
خوشناو گۆت ژی” ب دلنیایی ڤه په‌رله‌مان و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دو تشتێن جیاواز نینن، به‌لكو تمامكه‌ر و هاریكارێن هه‌ڤدونه و دڤێ كابینا حوكمه‌تێ دا هه‌ماهه‌نگی و لێكتێگه‌هشتنا باشتر یا هه‌ی و ب رژدی كار ل سه‌ر دهێته كرن و رێ و رێچكێن قانوونی كار ل سه‌ر دهێته كرن”.
خویاكر ژی” ئه‌م وه‌كو فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان پێكهاتا سه‌ره‌كی یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ نه، ب دروستی چاڤدێریا حوكمه‌تێ دكه‌ین و دووڤچوونێ دكه‌ین و دێ چاڤدێریا خوه زێده‌تر كه‌ین وسه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ و مه‌كته‌با سیاسی یا پارتی داخواز ژ مه كریه كو چاڤپۆشیێ ل چاڤدێریا حوكمه‌تێ نه‌كه‌ین”.
ئەڤرۆ نیوز، نەوزاد هلوری:
ب مەرەما خزمەتکرنا زێدەتر بۆ کەسوکارێن شەهیدان، ب بەرهەڤبوونا هەرئێک ژ رێڤەبەرێ گشتیێ باژێرڤانیان ل پارێزگەها دهۆکێ و قایمقامێ ئاکرێ و نوونەرێ بەرپرسێ لقێ نەهێ پارتی ل ئاکرێ و رێڤەبەرێ کاروبارێن شەهیدان ل ئاکرێ، د رێورسمەکێ دا گەرا چوارێ یا دابەشکرنا پارچە زەڤیان ل ئاکرێ ب رێڤەچۆ. بلند رزا زێباری، سەرۆکێ باژێرڤانیان ئاکرێ گۆت: ب مەرەما زێدەتر خزمەتکرنا کەسوکار و خێزانێن سەربلندێن شەهیدان، ئەڤرۆ رۆژا سێشەمبی رێکەفتی 4-2-2020 گەرا چوارێ یا دابەشکرنا پارچە زەڤیان ب سەر کەسوکارێن شەهیدێن شەرێ داعش ب رێڤەچو.
زێدەتر گۆت: رێورسمێن دابەشکرنا پارچە زەڤیان ب بەرهەڤبوویا دیار بەحری ڕەسۆل رێڤەبەری گشتیێ باژێرڤانیان ل پارێزگەها دهۆکێ، مازن محەمەد سەعید قایمقامێ قەزا ئاکرێ، رێڤەبەرێ کاروبارێن شەهیدان ل ئاکرێ و نوونەرێ لقێ نەهێ پارتی ل ئاکرێ ب شێوازێ تیروپشک ب رێڤەچو، هەتا نوکە 111 پارچە زەڤی هاتینە دابەشکرن و پروسە ژی دێ یا بەردەوام بیت، هەتاکو هەموو مفادار دبن.
ئه‌ڤرۆ نیوز، مه‌حمود نهێلى:
ژ به‌ر پێگرى نه‌كرن ب رێنمایان دو خودانێن موه‌لیدان ل دێره‌لۆكێ هاتنه سزادان و بۆ هه‌ر ئێكێ كوژمه‌كێ پاره‌ى.
سامى ئوشانه رێڤه‌به‌رێ ناحیا دێره‌لۆك بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز دیاركر، كو ئه‌و به‌رده‌وام دووڤچوونا موه‌لیدێن ده‌ڤه‌رێ دكه‌ن و هه‌ر موه‌لیده‌كا ب دروستى كار نه‌كه‌ت دێ خودانێ وێ هێته سزاندان و گۆت: دڤێ هه‌یڤێ خودانێن دو موه‌لیدان ل سنورێ ناحیا دێره‌لۆك هاتینه سزان ژ به‌ر كو ده‌مێ موه‌لیدێن وان ژ كار كه‌فتى موه‌لیدێن یه‌ده‌ك نه‌بووینه و وه‌لاتى بۆ ماوێ چه‌ند رۆژان هێلاینه د تاریێ دا.
ناڤهاتى خویا ژى كر، كوژمه‌كێ پاره‌ى ژ به‌ر خودانێ هه‌ر دو موه‌لیدان یێ هه‌یڤا ئێك هاتیه برین و ته‌كه‌ز ژى كر، كو ئه‌و دێ به‌رده‌وام دووڤچونا هه‌موو موه‌لیده‌یێن ده‌ڤه‌رێ كه‌ن ، وه‌ك كارگێریا ده‌ڤه‌رێ و دێ پێرابوون ل هه‌مبه‌ر هه‌ر خودانێ موه‌لیده‌كا خه‌مسار هێنه وه‌رگرتن. و دانانا پیڤه‌ران ژى ئێكه ژ وان رێكارانه یێن گرتینه به‌ر كو دێ ل ڤان نێزیكان ده‌ست ب گرێدانا وان هێته كرن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
وه‌زاره‌تا دارایی یا حوكمه‌تا هه‌ریما كوردستانێ راگه‌هاند ئه‌و كارمه‌ندێن ژیێ وان گه‌هشتیه خانه‌نشینیێ و نه‌هاتینه خانه‌نشینكرن دڤێت بهێنه خانه‌نشینكرن، دێ ئه‌و پاره‌یێ وه‌رگرتین ژێ هێنه وه‌رگرتن ڤه.
هه‌رلگوری نفیسارا وه‌زاره‌تا دارایی یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر كارمه‌نده‌كێ حوكمه‌تێ ژیێ وی یێ ئاساییی ته‌مام بیت دڤێت بهێته خانه‌نشینكرن و چه‌ند پاره‌یێ زێده‌هیی وه‌رگرتی دێ ژی هێته وه‌گرتن ڤه.
ئه‌ڤرۆ نیوز، عه‌لی حاجی :
سه‌نته‌رێ زاخۆ بۆ ڤه‌كولینێن كوردی رێ و ره‌سمێن ئیمزاكرنێ ل سه‌ر 20 په‌رتوكان ل زانكۆیا زاخۆساز كر كو ئه‌و په‌رتوك نڤێسه‌رێن پارێزگه‌ها دهۆكێ ل دور مێژوویا زمانی و ئه‌ده‌بیات و جوگرافیا كوردی ئاماده‌كربوون .
د.عه‌بدولسه‌لام نه‌جمه‌ددین سه‌روكێ سه‌نته‌رێ زاخۆ بۆ ڤه‌كولینێن كوردێ بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز گۆت: بۆ ڤێ قوناغێ سه‌نته‌رێ مه 20 په‌رتوك كو ڤه‌كولینێن زانستی نه‌هاتینه‌چاپ كرن و ئه‌ڤ په‌رتوكه ژلایێ نڤێسه‌رێن پارێزگه‌ها دهۆكێ ب دو زمانان هاتینه به‌رهه‌ڤ كرن و ئه‌ڤ په‌رتوكه ل وه‌لاتێ توركیا ب شێوه‌یه‌كێ باش هاتینه دروست كرن و په‌رتوكێن ل ڤێ گه‌رێ ب دور زمان و ئه‌ده‌بیات و مێژوو و جوگرافیا كوردی هاتینه نڤێسین و ماوه‌یێ هه‌شت هه‌یڤان بوو ئه‌م مژوولی ڤه پرۆژه‌یی بووین و د پرۆژه‌یێ مه‌دا ژماره‌یه‌كا كێمتر یا په‌رتوكاندا هێنه چاپ كرن به‌لێ مه‌دیت په‌رتوكێن باش گه‌هشتینه ده‌ستێ مه له‌ورا مه هه‌ژمارا وان په‌رتوكان گه‌هانه 20 په‌رتوكێن چاپ كری .
و گۆت ژی: هه‌كه داهاته‌كێ پێدڤی ل به‌رده‌ستێ مه هه‌بیت 10 په‌رتوكێن وه‌رگێرانێ ل به‌رده‌ستن بۆ چاپكرنێ كوتایبه‌تن ب زمان و مێژوویێ و ژ زمانێ ئینگلیزی رووسی هاتینه وه‌رگێران و هه‌ردیسان به‌رهه‌مه‌كی چدیتر كو ژ ده‌نگێ مه‌لا خه‌لیل مشه‌ختی نێزیكی هه‌شت ده‌مژمێرایه كو د قوناغا پاقژكرنێ دایه و د به‌رنامه‌یێ مه‌دایه به‌لاڤ بكه‌ین و هه‌ردیسان پتری 20 ده‌ست نڤسكا كه‌ڤتینه به‌رده‌ستێ مه كو مه‌ولودنامه‌نه و هه‌می هاتینه راستڤه كرن و پشتی به‌لاڤ كرنا وێ دێ كاریگه‌ریا خوه ل سه‌رئه‌ده‌بیاتا كوردی یا هه‌ڤ چه‌رخ كه‌ت .
ئه‌ڤرۆ نیوز:
پهیڤدارێ حوكمه‌تا عیراقێ راگه‌هاند: تاكو محه‌مه‌د توفیق عه‌لاوی وه‌ك سه‌رۆك وه‌زیر ل جڤاتا نوونه‌ران باوه‌ریێ وه‌ر دگریت عادل عه‌بدل مه‌هدی دێ ل سه‌رۆكاتیا حوكمه‌تی دا به‌رده‌وام بیت.
سه‌عد حه‌دیسی پهیڤدارێ حوكمه‌تا عیراقێ راگه‌هاند: حوكمه‌تا نوكه ب سه‌رۆكاتیا عادل عه‌بدل مه‌هدی بۆ برێڤه‌برنا كارۆباران دێ به‌رده‌وام بیت تا ئه‌وی ده‌می جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ باوه‌ریێ دده‌نه محه‌مه‌د توفیق عه‌لاوی.
پهیڤدارێ حوكمه‌تا عیراقی ئه‌و چه‌نده ژی دیاركر ده‌سه‌لاتێن حوكمه‌تا نوكه هه‌می دێ هێنه راده‌ستكرن بۆ حوكمه‌تا نوو پشتی باوه‌ریێ ژ جڤاتا نوونه‌ران وه‌رد گریت.
ئێكێ هه‌یڤا دو د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د سالح سه‌رۆك كۆماری عیراقێ محه‌مه‌د توفیق ب مه‌به‌ستا پێك ئینانا حوكمه‌تا نوو یا عیراقێ راسپادر، كۆ ژلایێ پشكه‌كا زۆرا شیعه‌یان ڤه پشته‌ڤانی لێ دهێته‌كرن.
سه‌عد حه‌دیسی پهیڤدارێ حوكمه‌تا عیراقێ ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژی دا كۆ ده‌ست ژ كارڤه‌كێشانا عادل عه‌بدلمه‌هدی ل ده‌ستپیكا هه‌یڤا یازده یا سالا بوری و حوكمه‌تا عیراقێ ب شێوه‌یه‌كی كاربرێكه‌ر به‌رده‌وامیێ دده‌ته كارین خۆ، ده‌سه‌لاتێن گرێبه‌ست و رێكه‌فتنێن ده‌ره‌كی و ناڤخوی و هنارتنا پرۆژه‌یێن یاسایی ژێ هاتینه وه‌رگرتن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
ب ئه‌گه‌رێ به‌رده‌وام بوونا حوكمه‌تێ ل راوه‌ستاندنا قله بلندكرنێ یا فه‌رمانبه‌ران، ژماره‌یه‌كا په‌رله‌مانتاران یاداشته‌ك بۆ پله بلندكرنا فه‌رمانبه‌ران ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ كوردستانێ كر.
دوێ یاداشتنامه‌یێ دا 36 په‌رله‌مانتاران ل سه‌ر ئیمزاكریه،ئه‌و چه‌نده ئێخسته ری كو ل سالا 2016 وه‌ره ب ئه‌گه‌رێ قه‌یرانا دارایی بلندكرنا فه‌رمانبه‌ران هاتیه راوه‌ستاندن، لێ نوكه بارودوخێ دارایی یێ هه‌رێمێ باش بوویه داخازێ دكه‌ین كۆ ئه‌و ماف بۆ فه‌رمان به‌ران بهێته زڤراندن.
ئه‌وان په‌رله‌مانتاران داخاز ژ سه‌رۆكاتیا په‌رله‌مانێ كوردستانێ كریه كۆ نفیساره‌كێ ئاراسته‌ی سه‌رۆكاتیا جڤاتا وه‌زیران بكه‌ت بۆ ده‌ستپێكرنا پله بلندكرنا فه‌رمنبه‌ر و مووچه‌خوران.
نيشاندان