سەرۆكێ كۆنفرانسێ ئاسایشا جیهانی ل میونشن یا ئەلمانی دوپاتی ل سەر گرنگییا پشكدارییا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ د كۆنفرانسیدا كر و ئاشكراكر كو سەرۆكێ هەرێمێ بۆ كۆنفرانسی یێ هاتیە ڤەخواندن ودێ هێتە میونشن بۆ پشكداریێ د كۆنفرانسیدا.
كریستۆف هویسكن، سەرۆكێ كۆنفرانسێ ئاسایشا جیهانی ل میونشن یا ئەلمانی گۆت» چەندین سالە نوونەرێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پشكداریێ د كۆنفرانسێ ئاسایشا جیهانیدا ل میونشنێ دكەن چونكە هەرێمێ رۆلەكێ گرنگ ل دەڤەرێ یێ هەی».
كریستۆف هویسكن كو پێشتر ئەندام بوو د دەستەیا شیرەتكارییا شیرەتكارێ ئەلمانیا دا، ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو شیرەتكارا ئەلمانیا یا بەرێ ئەنگێلا مێركلێ ژی ب رێكوپێكی ل گەل نوونەرێن هەرێما كوردستانێ كۆم دبوو».
هەروەسا دیاركر» خوەشحالم كو دیسان نێچیرڤان بارزانی ڤەخواندنا پشكداریێ د كۆنفرانسیدا یا قەبوول كری و دێ هێتە میونشن و چاڤەڕێ دهێتە كرن ئەزموونا خوە ل شەڕێ دژی داعشێدا و هەلوەستێ هەرێما كوردستانێ ل كۆنفرانسی بەرچاڤ بكەت».
سەرۆكێ كۆنفرانسێ میونشن ئاماژە ب رۆلێ گرنگ یێ كوردان ل سووریێ كر و گۆت كو هیڤیدارە كورد و دەڤەرێن كوردی ببنە پشكەكا نەدابڕای ژ سووریا داهاتی، ب جۆرەكی كو مافێن وان ب گۆڕەی قانوونێن نێڤدەولەتی د پاراستی بن.
كۆنفرانسێ ئاسایشا جیهانی ل میونشن ئێك ژ گرنگترین كۆنفرانسێن ئاسایشێیە ل جیهانی و تێدا سەركردە و بەرپرسێن وەلاتان كۆم دبن بۆ گەنگەشەكرنێ ل سەر پرسێن هەستیارێن ئاسایشا جیهانی.
د ئەڤسالەدا كۆنفرانسێ ناڤبری دێ د ناڤبەرا 14- 16 د ڤێ مەهێدا هێتە سازكرن.

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێكئینانا حوكمەتا نوو یا لوبنانێ پیرۆز دكەت و پشتەڤانییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی بۆ دوپات دكەت.
دوهی ئێكشەمبی 9/2/2025، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پۆستەكیدا ل تۆرا جڤاكییا ئێكس، پیرۆزباهی ل سەركردایەتی و گەلێ لوبنانێ كر ب هەلكەفتا راگەهاندنا پێكئینانا حوكمەتا نوو ب سەرۆكایەتییا دادوەر نەواف سەلام.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، هیڤییا سەركەفتنێ بۆ حوكمەتا نوو یا لوبنانێ خوازت وپشتەڤانییا بزاڤێن وێ ژی كر بۆ بەرقەراركرنا ئاسایشێ و سەقامگیریێ و گەشەكرنێ بۆ خەلكێ لوبنانێ و پێشڤەبرنا وی وەلاتی.
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ، د پشكەكا دی یا پۆستێ خوە دا پشتەڤانییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ حوكمەتا نوو یا لوبنانێ دوپاتكر.

لقێ شەش یێ ئۆرۆپا یێ پارتی دیموكراتی كوردستان، سمینارەك ب رێگا وێبیناری بۆ د. ڤیان سەبری، سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل دۆر دووماهی پێشهاتێن پرسا بۆدجەی و مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ ئەنجامدا، تێدا د. ڤیانێ رۆناهی ئێخستە سەر رێككەفتنا هەولێرێ و بەغدایێ ل دۆر پێكئینانا حوكمەتا محەمەد شیاع سۆدانی و دابینكرنا شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ.
د. ڤیان سەبری، سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ رۆناهی ئێخستە سەر دستوورێ ئیراقێ و گۆت» مە ل سالا 2005 دستوورەك هەبوو، پێدڤییە ل سەر بنەمایێ وی دستووری، هندەك بڕگێن قانوونی یێن گرێدای شایستەیێن دارایی یێن كوردستانێ بهێنە بجهئینان، هەكە ئەم نوكە باسێ ڤان سالێن دووماهیێ بكەین ل حوكمەتا محەمەد شیاع سۆدانی كو ژ هەڤپەیمانیا بڕێڤەبرنا دەولەتێ پێكهاتییە، وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان پشكەكا سەرەكی د ڤێ هەڤپەیمانیێدا، ئەم ل گەل وان ل سەر سێ بڕگەیان پێكهاتین ( ئێك: سیاسی، دو: قانوونی، سێ: بجهئینان). د بڕگەیا بجهئینانێدا دناڤ مادەیێن بجهئینانێ ئەم دبێژین، ئیراق و هەرێما كوردستانێ پێداچوونەكا گشتی د گرێبەستێن پەترۆلیدا بكەن، هەروەسا پێداچوونەكا گشتی ژی بۆ شایستەیێن دارایی یێن هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ».
سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی ئاماژە بۆ وێ چەندێ كر» ئەوا ل دۆر قانووندانانێ هاتیە باسكرن كو هەكە قانوونا پەترۆل و غازێ تمام بوو، پێدڤییە بۆچوونەكا گونجای هەبیت و رێككەفتن ل سەر بهێتە كرن، سەبارەت بۆدجەی ژی ل حوكمەتا محەمەد شیاع سۆدانی بڕیار بوو قانوونا بۆدجەی بۆ سێ سالان بیت، ئانكو سالێن 2023 و 2024 و 2025، حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئەو چەندە قەبوولكر، ل سالا 2023، ب دیاركری ل 25/3/2023 هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ هاتە راگرتن، ئەوژی ژ ئەنجامێ سكالایەكا ئیراقێ ل سەر دەولەتا توركیا ژبەر وێ بۆرییا پەترۆلی ئەوا دچوو بۆ بەندەرێ جەیهان یێ توركی، ئەو رێككەفتنا دناڤبەرا حوكمەتا فیدرال و حوكمەتا هەرێما كوردستانێدا هەی، گوهۆڕین ب سەردا هات و ئیراقێ لێكگۆهارتن د هەموو بڕگەیاندا كر».
هەڤدەم د. ڤیان سەبری گۆت» مە ژ سالا 2023 هەتا نوكە دو كێشە یێن ل گەل حوكمەتا ئیراقێ هەین، بۆدجەیا ( وەبەرئێنانێ و بكاربرنێ) بەلێ چو ژ وان نادەنە هەرێما كوردستانێ ،ئانكو شایستەیێن دارایی یێن مە ل دەف حوكمەتا ئیراقێ د تمامن بێی منەتكرن، ئانكو نابیت حوكمەتا ئیراقێ منەتێ ل سەر حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بكەت كو یا مووچەی دهنێریت».
دیاركر ژی» ئەم وەكو فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د رژدین ل سەر وێ چەندێ كو ب شێوەیێ دستووری مافێ مە ل بۆدجەیا ئیراقێ یا هەی و منەتا كەسێ تێدا نینە، ئەوا ل سەر مە پێدڤی مە یا ئەنجامدای و پێدڤییە ئەوا ل سەر وانژی بجهبینن، بەلێ مخابن كورد ژی ل بەرامبەر بەغدا خودانێن ئێك گۆتارێ نینن».
هەڤدەم سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ سوپاسییا رۆلێ سەرۆك بارزانی و سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كر كو هەموو دەمان ل سەر هێلێ نە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان.

وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ راگەهاند: لڤینێن داعشێ ل سنۆرێ ئیراقێ – سووریێ جهێ دلتەنگیێیە.
د. فوئاد حسێن، وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ گۆت» ئیراق رێزێ ل خواستا خەلكێ سووریێ دگریت و پەیوەندی ژی ل گەل وەزیرێ دەرڤەیێ نوو یێ سووریێ یا كری».
ل دۆر لڤینێن داعشێ ل سنۆرێن ئیراقێ و سووریێ، وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ گۆت» جهێ دلتەنگیێیە» هەروەسا ئەو رێكخراوا تیرۆرستی ژی ب «گەفەكا مەترسیدار» هەژمارت.
د. فوئاد حسێنی ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» پێشهاتێن ل سووریێ دێ كاریگەری ل سەر دەڤەرێ هەبیت».
ژ ئالییەكێ دیڤە، عەمید حەیدەر كەرخی، رێڤەبەرێ راگەهاندنێ و پەیوەندییان ل فەرماندەیێ زێرەڤانێن سنۆری یێن ئیراقی دیاركر كو هێزێن زێرەڤانێن سنۆری ل سەر سنۆرێ ئیراقێ و سووریێ یێن بەلاڤبووین و پێرابوونێن توند یێن وەرگرتین بۆ رێگریكرنێ ل هەر گەفەكێ یان هاتنا ناڤ ئاخا ئیراقێ.
رێڤەبەرێ راگەهاندنێ و پەیوەندییان ل فەرماندەیێ زێرەڤانێن سنۆری یێن ئیراقی دیاركر ژی كو سەرەرای دانانا كامیرەیێن چاڤدێریێ و ئاسێكرنا سنۆری و لێدانا خەندەكان، پڕۆسەیا دانانا دیوارێ كۆنكرێتی ژی یا بەردەوامە.
دیاركر ژی» ل مەها بۆری هێزێن زێرەڤانێن سنۆری دانانا دیوارێ كۆنكرێتی ب درێژییا 90 كیلۆمەتران ل سەر سنۆرێ سووریێ، ژ شنگالێ هەتا رەبیعە ب دووماهی ئینا و نوكە زێدەتر ژ 260 كیلۆمەتران دیوارێ كۆنكرێتی ل سەر سنۆرێ ئیراقێ و سووریێ یێ هاتیە دانان و پلان یا هەی درێژییا وی دیوارێ كۆنكرێتی بگەهیننە 400 كیلۆمەتران «.

هێمن هەورامی، ئەندامێ مەكتەبا سیاسی و بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان د بەردەوامییا سەرەدانا خوە دا بۆ ئەمریكا سەبارەت روانگەه و پێگەهێ هەرێما كوردستانێ د پرسا گوهۆڕینێن سووریێ دا، ل گەل بەرپرسێن بلند یێن وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریكا كۆمبوو و د وان كۆمبوونێدا بەرپرسێن بلند یێن وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریكا ب گرنگی ڤە رۆلێ سەرۆك بارزانی د نێزیككرنا ئالیێن كوردیدا هەلسەنگاند و بەردەوامییا وان بزاڤان ب گرنگ هەژمارت.
هێمن هەورامی، ل وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریكا ل گەل تۆم رۆسنبێرگەر، جێگرێ هاریكارێ وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریكا بۆ كاروبارێن سووریێ و دەڤەرێ و سكۆت بۆلتز، هنارتیێ تایبەتێ ئەمریكا بۆ كاروبارێن باكوورێ رۆژهەلاتا سووریێ كۆمبوو.
د وێ كۆمبوونێدا هێمن هەورامی، بزاڤ و پێنگاڤێن سەرۆك بارزانی بۆ ئاشتیێ و سەقامگیریێ و ئێكڕێزییا كوردان ل گوهۆڕینان، بۆ بەرپرسێن بلند یێن وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریكا بەرچاڤكر.
د بەرامبەر دا، بەرپرسێن بلند یێن وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریكا ب گرنگیڤە پێگەه و رۆلێ سەرۆك بارزانی هەلسەنگاند د نێزیككرنا ئالیێن كوردی دا و بەردەوامییا ڤان بزاڤان ب گەلەگ گرنگ هەژمارتن.
هەورامی دیاركر» ل سەر رەوشا قۆناغا ڤەگوهاستنێ ل دیمەشقێ و رەوشا ئاسایشا سووریێ و ئەنجامێن وێ بۆ ئاسایشا هەرێمایەتی و هەماهەنگییا زێدەتر ل گەل هەرێما كوردستانێ بۆ بەرژەوەندی و ئارامییا گشتییا دەڤەرێ، مە دانوستاندنێن هوور ل گەل بەرپرسێن بلند یێن وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریكا هەبوون.

وەزیرەكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند: رەوشا دەشتا نەینەوا یا تایبەتە و پێدڤییە هەر چ گرۆپێن میلیشییا و چەكدارێن نە قانوونی ژ وان دەڤەران خوە ڤەكێشن.
ئانۆ جەوهەر، وەزیرێ ڤەگۆهاستنێ و گەهاندنێ ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گۆت» من ل دووماهی سەرەداندا بۆ ئەمریكا ل وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریكا من باسێ رەوشا تایبەت یا پێكهاتەیان كر، هەرم ل ئیراقێ و هەم ل هەرێما كوردستانێ، یا گرنگ ئەوە داخوازیێن پێكهاتەیان بهێنە بجهئینان، كو ژ چەند خالەكان پێك دهێن، ژوان پێدڤییە میلیشییا ژ دەشتا نەینەوا بهێنە ڤەكێشان و دەلیڤە ب رۆلێن پێكهاتەیان بهێتە دان بۆ پاراستنا دەڤەرێن خوە و د رێزێن هێزێن ئەمنی یێن فەرمیدا بهێنە دامەزراندن».
گۆت ژی» راستڤەكرنا قانوونا هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەران و حوكمەتێن خوەجهی ل سەرانسەری ئیراقێ، سەبارەت كۆتایا مەسیحییان و سنۆرداركرنا دەنگدانێ بۆ مەسیحییان، ئانكو تنێ بۆ مەسیحییان هەبیت، دەنگی بدەنە مەسیحی، ئەڤە ژی بۆ پشتڕاستبوونێیە ژ وێ چەندێ جارەكادی میلیشییا نەشێن كونترۆلێ نوونەرایەتیێن جڤاتا نوونەران بكەن و ئێدی دەست ب سەر ئیرادەیا سیاسی یا مەسیحییان نەگرن و بجهئینانا وان مادەیێن دستووری كو ل دستوورێ بەردەوامێ ئیراقێ هاتینە پەسەندكرن، ب تایبەتی مادەیا 140، بۆ پەیداكرنا چارەسەرییا دووماهیێ، كو گرەنتییا پاراستنا هەبوونا پێكهاتەیان بكەت ژ پێخەمەت مفاوەرگرتن ژ ئەزموونا پێكڤەژیانێ و لێبۆرینێ كو ل هەرێما كوردستانێ یا بەرقەرارە، ل دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ».
ئانۆ جەوهەر هەروەسا رۆناهی ئێخستە سەر پرسا پاراستنا مافێن هەموو پێكهاتەیان ل كوردستانێ، كو ل بن سیبەرا سەركردایەتییا حەكیمانەیا سەرۆك مەسعود بارزانی، كوردستان یا بوویە مەنارەیا پێكڤەژیانێ و لێبۆرینێ و بهایێن دیموكراسی ل رۆژهەلاتا ناڤین.