NO IORG
نووترين نووچه
نووترين نووچه

ئەڤرۆ

وەزیرێ دارایی و ئابووری یێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند، رێككەفتنا د ناڤبەرا هەولێر و بەغدا دا ل سەر هنارتنا پەترۆلێ، دێ كارتێكرن ل سەر بودجە و چارەسەركرنا ئاریشەیێن دی هەبیت.
ئاوات شێخ جەناب، وەزیرێ دارایی و ئابووری یێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاشكرا كر، رێككەفتنا دوهی د ناڤبەرا هەولێر و بەغدا دا هاتیە ئیمزاكرن، دێ كارتێكرنەكا ئێكسەر ل سەر بودجەی و چارەسەركرنا پشكەكا مەزن یا ئاریشەیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا فیدرالی دا هەبیت و گۆت: «ئێدی چو مەترسی ل سەر بەلاڤكرنا مووچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ نەما و ل دەمەكێ نێزیك دێ دەست ب بەلاڤكرنا مووچەیێ هەیڤا ئادارێ هێتەكرن».
وەزیرێ‌ دارایی و ئابووری گۆت: «هیڤیدارین ئەڤ رێككەفتنە وەكو خوە بهێتە بجهئینان، ژ بەركو دێ كارتێكرنەكا مەزن بۆ رەوشا سیاسیا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ هەبیت».

ئەڤرۆ

ئاكرێ‌، رەمەزان زەكەریا:

د چارچووڤێ ئەنجامدانا پڕۆژەیێن خزمەتگوزاری ژ لایێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڤە ل سنوورێ دەڤەرداریا ئاكرێ رازیبوون ل سەر هەژمارەكا پڕۆژەیان د بیاڤێ‌ رێك و پران دا هاتیە كرن.
شەعبان خەلیل بەرواری، دەڤەردارێ ئاكرێ ب وەكالەت بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: «حوكمەتا هەرێما كورستانێ ئەڤ سالە هەژمارەكا پڕۆژەیان ل دەڤەرێ ئەنجامداینە و بجهئینانا پڕۆژەیان ل دەڤەرێ‌ یا بەردەوامە، نوكە ژی رازیبوون ل سەر بجهئینانا هەژمارەكا پڕۆژویێن خزمەتگوزاری د بیاڤێ‌ رێك و پران دا هاتیە كرن».
دەڤەردارێ ئاكرێ ب وەكالەت گۆتژی: «ئەو پڕۆژەیێن رازیبوون ل سەر هاتیە كرن پێك دهێن ژ رێكا قەسرۆك شەرەفۆنا ئەستریان و كەندەگول، رێكا نۆهاڤا سیتكا قووناغا ئێكێ، ل گەل رێكێن گوندێن شۆش و گوندك و شەرمن، بۆ بجهئینانا ڤان پڕۆژەیان ژی گوژمێ سێ ملیار دیناران هاتینە تەرخانكرن».

ئەڤرۆ، مەحمود نهێلی:

رێڤەبەرێ گشتی یێ موخابەرا شۆڕەشێ و هەلگرێ مەدالیا بارزانیێ نەمر و پێشمەرگێ‌ هەردو شۆڕەشێن ئیلۆن و گۆلانێ‌ مستەفا ئامێدی، دوهی سپێدێ 3/4/2023 ژ ئەگەرێ نەخوەشیێ ل دهۆكێ مالئاڤایی كر و د رێورەسمەكی دا ل گۆرستانا ئامێدیێ هاتە ڤەشارتن.
موستەفا ئامێدی یێ بەرنیاس ب مودیر ل سالا 1939 ل باژێرێ ئامێدیێ ژ بنەمالەكا شۆڕشگێر و كوردپەروەر هاتیە سەر دونیایێ، خواندنا سەرەتایی ل ئامێدیێ ب دووماهی ئینایە، دەرچوویێ خولا بێتەلی یا تەكنیكی یە ل بەغدا ل سالا 1975 و د هەمان سال دا وەكو لاسلكی دهێتە دامەزراندن.
خودێ‌ ژێ‌ رازی ل گەل ئێكەم چریسكا شۆڕەشا ئیلۆنێ‌ ب ئامیرێ لاسلكی و ملحقاتێن ئامیرەی پەیوەندیێ ب شۆڕەشا ئیلونێ دكەت و ل بارەگایێ دێرێ ئینساتێ ددانیتە سەر تۆرا لاسلكیا رژێمێ و مفای ژ پێزانینێن دوژمنی وەردگریت، ل گەل هاتنا جەنابێ بارزانیێ نەمر بۆ دەڤەرا بەهدینان ل گەل باب و برا و كۆمەكا زۆر یا پێشمەرگەیێن خەلكێ دەڤەرا ئامێدیێ هەڤالینیا جەنابێ بارزانی دكەن، هەتا دچنە جومجیهان و ل زڤڕینێ پشكداریێ د داستانا ب ناڤودەنگ یا زاویتە و لومانا دكەت و پاشی دچنە دەڤەرا بەرواریا و دوبارە ئامیرێ لاسلكیێ ل گوندێ بیگداودا دئێخیتە كار و رۆژانە برۆسكێن دوژمنی برێكا ئینساتێ وەردگریت و پێشكێشی جەنابێ بارزانیێ نەمر دكەت و د وی دەمی دا جەنابێ بارزانی سوپاسیا وی دكەت و دبێژیتێ بێتەل بڕبڕا پشتا شۆڕەشێ یە.
خودێ‌ ژێ‌ رازی ل شكەستنا سالا 1975 دوماهیك ئامیرێ لاسلكیێ ل بارەگایێ جەنابێ بارزانی ڤەمراندیە و ئاوارەی ئیرانێ دبیت. ئێكەم ئامیرێ لاسلكیێ ل شۆڕەشا گولانێ ب ئامادەبوونا جەنابێ سەرۆك بارزانی ئێخستە كار، ژ بەر كو ئێكەم بێتەلێ شۆڕەشا ئیلۆنێ بوویە. ل سالا 1981 ل سەر فەرمانا جەنابێ سەرۆك بارزانی و ب بڕیارا مەكتەبا سیاسی دبیتە رێڤەبەرێ گشتی یێ مخابرا شۆڕەشێ و ناسناڤێ مدیر وەردگریت.
خودێ‌ ژێ‌ رازی مستەفا ئامێدی ل سالا 1996 مەدالیا بارزانیێ نەمر ژ لایێ جەنابێ سەرۆك بارزانی ڤە وەردگریت.
خودێ‌ ژێ‌ رازی دوهی 3/4/2023 ژ ئەگەرێ نەخوەشیێ ل نەخۆشخانا ئازادی ل باژێرێ دهۆكێ مالئاڤایی و د هەمان رۆژ دا ل گۆرستانا ئامێدیێ هاتە ڤەشارتن.
هەژی گۆتنێ‌ یە، ب هەمان هەلكەفت سەرۆك مەسعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ‌ هەرێما كوردستانێ‌ و مەسرور بارزانی، سەرۆكێ‌ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ‌ بەهینامە ئاراستەی مالباتا خودێ‌ ژێ‌ رازی مستەفا ئامێدی كرن و سەرەخوشی ل مالباتا وان كرن.

رێڤەبەرێن نوو یێن هەردو ناوچەداریێن خانكێ‌ و چەمانكێ‌ یێن سەر ب پارێزگەها دهۆكێ‌ ڤە دو ل هەمبەر وەزیرێ‌ ناڤخوە یێ‌ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ‌ سووندا یاسایی خوار و دەست ب كاربوون.
د چارچوڤێ وان گوهۆڕینێن بەردەوامێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل دەم و دەزگەهێن حكومی ئەنجام ددەت، پێخەمەت پتر خزمەتكرنا وەلاتیان، دوهی رۆژا دووشەمبی 3/4/2023 ل دیوانا وەزارەتا ناڤخوە و ل هەمبەر رێبەر ئەحمەد، وەزیرێ ناڤخوە یێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و ب ئامادەبوونا د. عەلی تەتەر، پارێزگارێ دهۆكێ زەردەشت شێخ شامۆ وەكو رێڤەبەرێ نوو یێ ناوچەداریا خانكێ و ئیسماعیل حەمید وەكو رێڤەبەرێ نوو یێ ناوچەداریا چەمانكێ سووندا یاسایی خوار و دەست ب كاربوون.

هەولێر، قائید میرۆ:

بڕیارە ئەڤرۆ رۆژا سێشەمبی دو فیرقەیێن سەربازی ژ لایێ وەزارەتا پێشمەرگەی ڤە بهێنە راگەهاندن و بەرپرسەكێ وەزارەتا پێشمەرگەی ژی دبێژیت: د قووناغێن داهاتی دا دێ هەژمارەكا فیرقەیێن دی ژی هێنە پێكئینان.
عەمید عوسمان ریشە، رێڤەبەرێ گشتیێ راگەهاندنا وەزارەتا پێشمەرگەی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار كر، ئەڤرۆ ژ لایێ وەزارەتا پێشمەرگەیڤە دێ دەست ب كاربوونا دو فیرقەیێن سەربازی هێتە راگەهاندن و گۆت: «ئەو دو فیرقەیێن سەربازی سەر ب وەزارەتا پێشمەرگەیڤەنە و بەری نوكە كار بۆ دامەزراندنا وان دو فیرقەیان هاتیە كرن و د چارچوڤێ ئێكگرتن و رێكخستنا هێزێن پێشمەرگەی دا ئەو دو فیرقە هاتینە دامەزراندن».
عەمید عوسمان ریشە گۆتژی: «ژبلی هەردو فیرقەیێن هاتینە دامەزراندن بڕیارە هێشتا فیرقە و لیوایێن نوو یێن پێشمەرگەی بهێنە پێكئینان و هەموو ژی دێ سەر ب وەزارەتا پێشمەرگەی ڤە بن و چەك و كەلوپەلێن سەربازی دێ بۆ هێنە دابینكرن، هەروەسا ژ لایێ مەشق و راهێنانانڤە دێ هێزێن رێكخستی و موكوم بن و دیسپلین و بڕیارێن سەربازی ژ لایێ هێزێن هاتینە دامەزراندن ڤە دێ هێنە بجهئینان».

مەحمود نهێلی:

خێزانێن خودانێن پێدڤیێن تایبەت
و نەخۆشێن ئوتیزمێ‌ دناڤ دا هەین، گازندا ژ نەبوونا بنگەهێن تایبەت ب نەخوەشیێن ئوتیزمێ‌ دكەن و رێڤەبەرێ‌ چاڤدێری و خێزانی ل ئامێدیێ‌ ژی تەكەز دكەت كو وان بزاڤێن زۆر كرینە بۆ ڤەكرنا بنگەهەكی و رازیبوونێن دەسپێكی ژی یێن هەین.

رێڤەبەرێ‌ چاڤدێری و گەشەپێدنا خێزانی ل ئامێدیێ‌ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیاركر، چەندین سالە رازیبون هاتیەكرن ل سەر ڤەكرنا سەنتەرەكی تایبەت ب نەخۆشێن ئوتێزمێ‌ ل دەڤەرێ‌ لێ‌ ژبەر قەیرانا ئابووری یا هەرێم تێدا دەرباز بوویی ئەڤ یەكە نەهاتیە ئەنجامدان و گۆت: نەبوونا چ سەنتەرێن تایبەت بۆ نەخۆشێن ئوتێزمێ‌ ل دەڤەرداریا ئامێدیێ‌ ، دبیتە بارگرانیەك بۆ خێزانێن ئەڤ كەسە دناڤ دا هەی كو رۆژانە یان حەفتیانە سەرا ڤان بنگەهان ب دەن ل دهوكێ‌.
مافپەروەر كارگەر عەبدوللا، رێڤەبەرێ‌ چاڤدێری و گەشەپێدنا خێزانی ل ئامێدیێ‌ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیاركر، زێدەباری هەژمارەكا زۆرا نەخوشێن ئوتێزمێ‌ زكماكی و یێن لەشی نە، لێ‌ هندەك ژ وانا ژی یێن دەرونی نە و پێدڤی ب چارەسەریێ‌ هەنە، ژ بەر وێ‌ یەكی ژی سەنتەرەكی تایبەت ب ڤی نەخوەشیێ‌ كارەكی فەرە، ژبەر كو هەموو خێزانێن خودان پێدڤیێن تایبەت نەشێن سەرەدانا سەنتەرێ‌ پارێزگەهێ‌ بكەن.
ناڤهاتی ئاشكرا كر، كو ئەردێ‌ پێدڤی ژی بۆ چێكرنا ڤی سەنتەری هاتیە تەرخانكرن و تارادەیەكی كادر ژی بۆ هاتیە دابینكرن، لێ‌ ژ بەر رەوشا ئابوری و ئەو پرۆژە تا نوكە نەهاتیە بجهئینان.
ناڤهاتی ئاشكرا كر، تا نوكە پتر ژ 100 كەسێن توش بووی ب ڤێ‌ نەخوەشیێ‌ ل دەڤ وان هاتینە توماركرن، لێ‌ ژ بەر ئەگەرێن جڤاكی و نەبوونا چ سەنتەرێن تایبەت و نەبوونا باوەریێ‌ و شارەزایێ‌ ل سەر ڤێ‌ نەخۆشیێ‌ گەلەك خێزانان ناڤێن نەخۆشێن خوە تومار نەكرینە.

سولین سلێمان:

پشتی وەزارەتا حەج و عومرا سعودیێ بریار دای د ڤێ مەها رەمەزانێدا هەر بوسلمانەك تنێ دێ شێت ئێك عومرێ ئەنجام دەت و زێدەتر نابیت، دیسا ژی هەر عومركارەك تنێ پێدڤیە 15 رۆژ زێدەتر وێرێ نەمینیت، د نۆكە دا بهایێ چۆنا عومرێ بلند بوویە، ب جۆرەكی ب تنێ بهایێ عومرەكا نورمال 11 هزار و 200 دولارن.

كاروان ستونی، رێڤەبەرێ راگەهاندنا حەج و عومرا هەرێما كوردستانێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: هەر چەند ل سالا بوری د مەها رەمەزانێدا بهایێ عومرێ ژ بۆ ٦٥٠ دولارا هاتبوو خار، لێ د ئەڤ سالەدا ئەڤ بهایە هاتیە گوهۆرین و بلندتر بوویە ژ بۆ ١١ هزار ٢٠٠ دولاران.
ئاماژەكر: ئەگەرێ بلندبوونا بهایێ چونا عومرێ ژبەر مەها رەمەزانێیە، چونكی د ڤێ مەهێدا خاستا خەلكی ژ بۆ وێرێ گەلەك نە ب تنێ ل كوردستانێ، بەلكو ل هەمی جیهانێ، ئەڤ چەندە ژی دبیتە ئەگەر هوتێل ب ساناهی ب دەست نەكەڤیت.
خویاكر: ژ بەر خاستا زۆرا وەلاتێن عەرەبی ژبۆ عومرێ هوتێلێن نێزیك ژ عومرێ دەستناكەڤن، چونكی خەلك هوتێلێن نێزیك ژ عومرێ دگرن و بهایێن وان ژی د گرانن.
ئەو یەك ژی دیار كر، ئەنجام دانا ئێك عومرە د مەها رەمەزانێ ژ لایێ سعودیێ ڤە تنێ ژ بۆ مەها رەمەزانێیە، دا كو هەمی موسلمان ژ چوونێ بۆ عومرێ د مفاداربن، پشتی ڤێ مەهێ هەر كەس دێشێت ب چەندەها عومرا ئەنجام دەت، دیسا ژی سعودیێ ئەپلیكەیشنەك دانایە ژ بۆ هەر كەسەكێ یێ بڤێت ناڤێ خوە ب شێوازێ ئەلكترونی تومار بكەت و تێدا چەندین خزمەتگوزارێ دناڤدا هەنە.

ئامێدیێ‌، مەحمود نهێلی:

د سەرەدانەكی دا بۆ دەڤەرا ئامێدیێ‌ د. عەلی تەتەر، پارێزگارێ‌ دهۆكێ‌ و شاندەكێ‌ د گەل دا ل گەل رێڤەبەرێن دام و دەزگەهێن میری ب گوژمێ‌ پتر ژ چار ملیار دیناران بەرێ بنیاتی بۆ هەژمارەكا پڕۆژەیان ل ناوچەداریا چەمانكی دانا و هەژمارەكا پڕۆژەیان ژی هاتنە ڤەكرن.
ئەڤ پڕۆژەیە پێك دهێن ژ چێكرنا جادا سەرەكی یا ناوچەداریا چەمانكێ‌ ب گوژمێ‌ دو ملیار دیناران، هەروەسا دو پڕۆژەیێن چێكرن و سەخبێركرنا جادێن ناڤخوە و دیوارێن پالپشت ب گوژێ‌ نێزیكی 400 ملیۆن دیناران و چێكرنا جادا گوندێ‌ چەم رەبەتكێ‌ بۆ گوندێ‌ بیلمەندا ب درێژاهیا هەشت كیلۆمەتر و 500 مەتران ب گوژمێ‌ ملیارەك و 700 ملیۆن دیناران.
پارێزگارێ‌ دهوكێ‌ د كۆنگرەیەكێ‌ رۆژنامەڤانی دا دیار كر، د بەردەوامیا پڕۆژەیێن خزمەزتگوزاری دا، ئەوێن بۆ وەلاتیان دهێنە پێشكێشكرن، ب گوژمێ‌ چار ملیار و 77 ملیۆن دیناران بەرێ‌ بنیاتی بۆ هەژمارەیەكا پڕۆژەیان هاتە دانان و هەژمارەكا دی ژی هاتنە ڤەكرن.
دیار ژی كر، ئەڤ جادەیا هاتیە ڤەكرن ژی جادەیەكا گەلەكا گرنگە، چونكی ڤێ‌ دەڤەرێ‌ ب دەڤەرداریا ئاكرێ‌ ڤە گرێ ددەت، كو بەری چەندەكێ‌ ژی لایێ‌ باكورمان تمامەتیا ڤێ‌ جادێ‌ هاتیە ڤەكرن و ئەڤە ژی پشكەكە ژ وێ‌ رێكێ‌، كو د شیان دایە ل سیارەتیكا ب ڤێ‌ رێكێ‌ را بگەهیە دینارتێ‌ و خەلیفان.
پارێزگاری گۆت: «ئەڤ دەڤەرە، دەڤەرەكا شۆڕەشگێر و كوردپەروەر و جهێ‌ ڤەحەواندنا پێشمەرگەیان بوویە، راكێشانا ڤان جادەیان و پڕۆژەیێن خزمەتگوزاری بۆ خەلكێ‌ ڤێ‌ دەڤەرێ‌ و پڕۆژێن كارەبێ‌ ژی بەری نوكە هاتینە چێكرن و كۆمەكا پڕۆژەیان د ڤان چەند سالان دا ل ڤێ‌ دەڤەرێ‌ هاتینە بجهئینان و ب حەزكرنا خودێ‌ دێ‌ بەردەوام بین».
گۆتژی: «پڕانیا وان پڕۆژێن د ڤان سێ‌ سالێن دەربازبوویی دا، رازیبوون ل سەر هاتیە كرن، نێزیكی 700 پڕۆژەیان بوون و ژ وان ژی ب تنێ‌ 11 پڕۆژە ماینە، كو نەهاتینە رەوانەكرن، ئەو ژی كار ل سەر دهێتە كرن، كو ب كەڤنە د وارێ‌ بجهئینانێ‌ دا».
دەربارەی هەبوونا چەكدارێن پەكەكێ‌ ل وێ‌ دەڤەرێ‌ پارێزگاری دیار كر، هەبوونا هێزەكا چەكدار و ڤەگوهاستنا شەڕی بۆ ڤێ‌ دەڤەرێ‌ زیانێن زۆر گەهاندینە پارێزگەها دهۆكێ‌ و هەر ئەڤە ژی بوویە ئەگەرێ‌ هندێ‌، كو هەژمارەكا زۆرا گوندان نەهێنە ئاڤەدانكرن و خەلك نەشێت قەست بكەنێ‌ و ئەڤە ژی دبیتە ئەگەرێ‌ بێكاریێ‌ و زێدەبوونا رێژا هەژاریێ‌ ل دەڤەرێ‌.

ئەڤرۆ
سەرۆك مەسعود بارزانی د دیدارەكێ دا ل گەل كەنالێ (بی بی سی) عەرەبی، كو ژ ئالیێ فیراس گەیلای پێشكێشكار و پەیامنێرێ وی كەنالی د گەلدا هاتیە ئەنجامدان، رۆناهی خستە سەر چەندین بابەتێن هەستیار هەر ژ ئەگەرێن سەهلدانا ناكۆكیێن مەزهەبی پشتی ژناڤچوونا ڕژێما ئیراقێ ل سالا 2003 و دوپاتكرن ل سەر ناسنامەیا كەركووكێ و چەند پرسێن دی، كو تێدا دوپاتی ل ناسنامەیا باژێرێ كەركووكێ كر.

دەقێ دیدارا سەرۆك بارزانی ل گەل كەنالێ (بی بی سی) عەرەبی:

بی بی سی عەرەبی: هوون ل بەراهیا وان سەرۆكان بوون كو ل دووماهیا سالا 2002 بۆ هەوە هاتیە ئاشكراكرن و هەوە هەست ب ڕژدیا بڕیارا كۆچكا سپی كری ب ئەنجامدانا هێرشا لەشكری ل سەر ئیراقێ پشتی سەرەدانەكا نهێنی یا هەوە بۆ واشنتۆن، پشتی وێ چەندێ چاوان بەرهەڤی هاتنە كرن بۆ خوەگونجاندنا هەوە ل گەل ڕەوشا نوو و چاوان هەوە خوە بۆ بەرهەڤكر؟
سەرۆك بارزانی: ل مەها نیسانا 2002 داخوازنامەیەك گەهشتە من و مام جەلالی بۆ سەرەدانا واشنتۆن و ب سەرەدانەكا نە ڕاگەهاندی چووینە واشنتۆن، د چارچۆڤەیێ سەرەدانا مەدا بۆمە هاتە دوپاتكرن كو بڕیارا ژناڤبرنا ڕژێما ئیراقێ هاتیە دان، چ ئەم تێدا پشكدار بین یان نە، مە ژی پێشنیازكر كۆمبوونا ئالیێن ئۆپۆزسیۆنا ئیراقی بهێتە گێڕان و ئەو ڤالاتیە ژی بهێتە پڕكرن یا كو پشتی ژناڤبرنا ڕژێمێ دروست دبیت. ڕازیبوون ل سەر وێ پێشنیازا مە هاتە كرن، ل دەمێ زڤڕینا مە مە ل لەندەن ئەو پێشنیازە گەهاندە ئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ و ڕێككەفتن هاتە كرن ل سەر گرێدانا كۆنگرەیێ لەندەن بۆ ئالیێن ئۆپۆزسیۆنا ئیراقی ل دیسێمبەرا سالا 2022.

بی بی سی عەرەبی: بەری ل سەر بابەتێ كۆنگرەیێ لەندەن ب ڕاوەستین، بەری وی دەمی د ڕێكا زڤرینا تە ژ واشنتۆن، بۆچی تە سەرەدانا دیمەشقێ كر؟
سەرۆك بارزانی: پێدڤی بوو ل وی دەمی دۆست و هەڤپەیمانێن خوە ببینین بەلێ مە هەموو هووردەكاری پێ نە ڕاگەهاندن بەلێ مە پێ ڕاگەهاند كو بڕیارا ئێكلاكەر هاتیە دان بۆ ژناڤبرنا ڕژێمێ. ئەم ژی وەكو بزاڤەكا كوردی و ئۆپۆزسیۆنەكا ئیراقی پێدڤی بوو مە هەلوەستەك هەبیت بەرامبەر وێ پێشهاتەیا مەزن و مەترسیدار. پشكدار ببین و مە ڕۆل هەبیت. هەكە مە پشكداری نەكربا مە نەدزانی چارەنڤیسێ ئیراقێ و چارەنڤیسێ بزاڤا كوردی وەكو ئۆپۆزسیۆن دێ چ لێ هێت.
بی بی سی عەرەبی: بەرسڤا سەركردایەتیا سووریێ بۆ هەوە چ بوو ل وی دەمی؟
سەرۆك بارزانی: د بنەرەتدا وی دەمی ململانێیەكا دژوار د ناڤبەرا بەغدا و دیمەشقێ دا هەبوو كو دو بەرەیێن حزبا بەعسن، گۆمان د وێ چەندێ دا نینە، ئەوان دخواست ڕژێم بهێتە ژناڤبرن، بەلێ ترس ژ قۆناغا پاشتر هەبوو. ڕژێما سووریێ گۆمان ل بابەتێ هەبوو كو تنێ فشارەك بیت یان ژی بابەت ژ ئالیێ كۆچكا سپی ڤە هیچ ڕژدیەك تێدا نەبیت. بەلێ بابەت هەموو بۆ ئۆپۆزسیۆنا ئیراقی یا وی دەمی هاتە هێلان كو قۆناغا بهێت یا ئیراقێ قۆناغا ئێمناهیێ و سەقامگیریێ و پەیداكرنا پەیوەندیێن ئاشتیانە و باش یێن جیرانیێ ل گەل سووریێ و وەلاتێن دی.
بی بی سی عەرەبی: پشتی وێ چەندێ هوون چوونە لەندەن و كۆنگرەیێ لەندەن هەوە گرێدا ل دیسێمبەرا 2002، ل وی دەمی د چارچۆڤەیێ ڕوونشتنێن كۆنگرەیێ لەندەن دا ئەو ترسە ل دەف هەوە دروست بوو كو پاشەڕۆژ ب وی جۆری یا گەش نابیت كو پێشبینی بۆ دهێتە كرن؟
سەرۆك بارزانی: كۆنگرە د بنەرەتدا بۆ وێ چەندێ هاتە گێڕان كو ئەو ڤالاتیا پشتی ژناڤبرنا ڕژێمێ پەیدا دبیت بهێتە پڕكرن. پتریا ئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ د كۆنگرەی دا پشكداربوون ب ڕاستی ژی ل ڕۆژا دووماهیا كۆنگرەی من هەست كر كو ئاراستەیەك بۆ تۆلڤەكرنێ پشتی ژناڤبرنا ڕژێمێ یا هەی، نەكو ئاشتیا نیشتمانی یا ڕاستەقینە و ڤەكرنا بەرپەڕەكێ نوو.
بی بی سی عەرەبی: شەڕی ل 20 ئادارا 2033 ێ دەستپێكر و ڕژێما سەدامی د دەمەكێ كێم دا هاتە ژناڤبرن، هەر ل وی دەمی هەست ب وێ چەندێ هاتە كرن كو پاشەڕۆژا ئیراقێ یا گەش نینە وەكو ئەمریكا وئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ سۆز بۆ دای. كێماسی د چ دا بوو؟
سەرۆك بارزانی: كێماسیێ ژ وێ دەستپێكر كو هێزێن ئەمریكی بۆ هێزێن داگیركەر هاتنە گوهۆڕین و ئەڤە بوو كێماسیا مەزن.

بی بی سی عەرەبی: ئەمریكا هەتا چ ئاستەكی یا بەرپرسیارە، هەروەسا ئەو بڕیارا بلەز یا پۆل پرێمەیر دەركری كو بوویە ئەگەرێ تێكچوونا زێدەتر یا ڕەوشێ؟
سەرۆك بارزانی: ژناڤچوونا ڕژێمێ ژناڤچوونا سەرجەم جۆمگێن حوكمڕانیێ بوو، ژناڤچوونا هەموو دەزگەهێن دەولەتێ بوو بەلێ پلانەك هەبوو بۆ پڕكرنا ڤالاتیان و پێكئینانا حوكمەتەكا دەمكی، بەلێ تووشی حێبەتیێ بووین ب دەركرنا بڕیارەكێ ژ جڤاتا ئاسایشێ ب داگیركرنا ئیراقێ، داگیركرن ژی هەر وەكو برێمەری ب مە ڕاگەهاندی (پەیڤەكا جوان نینە)، بەلێ وی وەگوت. بەلێ پێدڤی بوو مامەلێ د گەلدا بكەین. داگیركرنێ سەرجەم ڕێككەفتن هەلوەشاندن، هەتاكو كۆنگرەیێ لەندەن ژی و بۆ ئەگەرێ دروستبوونا هەموو وان كێشەیێن ل قۆناغا باشتر دروست بووین.
بی بی سی عەرەبی: هەوە نە دشیا برێمەری د ئاستەكی دا ڕابگرن؟
سەرۆك بارزانی: نەخێر، ئەوی هندەك ئالی لبەرچاڤ وەرگرتن، ئەو حاكمێ ڕەها بوو هەر بڕیارەكا حەز ل سەر هەبا دەردكر.

بی بی سی عەرەبی: مامەلەیا حزب و ئالیێن شیعی ل گەل ڕەوشێ د وی دەمی دا چاوان بوو؟ هەتا چەند هۆكار بوو بۆ دروستبوونا دوبەرەكیا سوننە و شیعەیان، كو وەكر سوننە پاشی پەنایێ بۆ توندوتیژیێ ببەن؟

سەرۆك بارزانی: ل شوینا ئاشتیا نیشتمانی و ئاڤەدانكرنا دەولەتێ و مفا وەرگرتن ژ دەلیڤەیەكا نوو بۆ ئاڤەدانكرنا ئیراقا نوو و فیدرالی و دیموكراتیێ، ئالیێ ئیراقی پەنا برە تۆلڤەكرنێ، ب ڕاستی ڕەوش گەلەك یا كارەسات داربوو.

بی بی سی عەرەبی: بۆچی كورد ل گەل وی سیستەمێ نوو یێ دەستهەلاتێ ل ئیراقێ مان؟
سەرۆك بارزانی: مە هیچ دەمەكی پشتەڤانیا وێ سیاسەتێ نەكریە، كو پشتی وێ قۆناغێ ژ ئالیێ حزبێن شیعی و هەتا یێن سوننی ژی هاتیە پەیڕەوكرن و بەرپرسیارەتیا وێ قۆناغێ د ستوویێ وان هەردو ئالیان دایە، ئانكو هەردو ئالیان بوهژاندنا ڕەگەزی ئەنجامدایە، بەلێ ژ بەر كو دەستهەلات د دەستێ شیعەیان دا بوو، لەوما بەرپرسیارەتیا مەزن ژی دكەڤیتە ستوویێ وان.
بی بی سی عەرەبی: ب دیتنا تە هەتا چ ئاستەكی هاتنا (قاعیدە) و هەژمارەكا زۆر یا ڕێكخستیێن دی دەلیڤە ژ پەیڕەوكرنا وێ سیاسەتێ دیت و چاوان بەرەیێ سوننی هاتنە گوهۆڕین بۆ (قاعیدە) و ڕێكخستیێن توندڕەو؟
سەرۆك بارزانی: ب پشتڕاستی ڤە كریارێن تۆلڤەكرنێ و پشت گوهـ هاڤێتنێ و هەموو ڕێكارێن دی یێن هەڤشێوە، ژینگەهەكا گەلەك گونجای بۆ تیرۆرستان و ڕێكخستیا (قاعیدە) پەیداكر و شیان بهێنە د ناڤ ئیراقێ دا و ل دەڤەرێن سوننی جهگیر ببن.

بی بی سی عەرەبی: ب ڕاشكاوی دێ ڤێ پرسیارێ ژ تە كەم، د دەمەكی دا تو ئالۆزیێن دەڤەرێ و هەرێمی دزانی، تە پشكەكا ژیێ خوە ل سووریێ بوراندیە، هەتا چ ئاستەكی سووریێ ڕۆلەكێ خراب د وان سالان دا گیڕایە، مەبەستا من سالێن دەستپێكا داگیركاریا ئەمریكا ل سەر ئیراقێ، ب ڕێكا ڤەكرنا سنۆران و ڕێدان ب سەدان و هزاران شەڕكەران بۆ دەربازبوونێ بۆ ناڤ ئاخا ئیراقێ؟
سەرۆك بارزانی: هەژمارەكا زۆر یا تیرۆرستان ژ ڕێكا سووریێ هاتنە دناڤ ئیراقێ دا گومان د وێ چەندێ دا نینە و پاشی ئاگر بۆ وان ب خوە ڤەگەڕیا.

بی بی سی عەرەبی: د وی دەمی دا دەلیڤە پەیدابوو كو دیدارەكێ ل گەل هشیار زێباری وەزیرێ دەرڤەیێ ئیراقێ ل وی سەردەمی ئەنجام بدەم، وی باسێ وێ ناكۆكیێ كر كو د بۆچوونێن سووریێ و ئیرانێ دا هەبوون سەرەرای وێ هەڤپەیمانیا ستراتیژی ئەوا د ناڤبەرا وان هەردو وەلاتان دا هەی، بەلێ وان ناكۆكی د چاوانیا مامەلەكرنێ دا ل گەل ڕەوشا ئیراقێ دا هەبوو، نوكە و پشتی دەربازبوونا 20 سالان ل سەر داگیركرنا ئیراقێ چاوان پشتڕاست بین ژ وێ چەندێ كو بەلێ ڕاست بوو ئەو د ناكۆك بوون د وێ پرسێ دا؟

سەرۆك بارزانی: ب بۆچوونا من جۆرەكێ هەماهەنگیێ دناڤبەرا ئیرانێ و سووریێ دا بۆ لێدانا هێزێن ئەمریكی هەبوو.
بی بی سی عەرەبی: هێزێن ئەمریكی ل سالا 2011 ژ ئیراقێ هاتنە ڤەكێشان و ڕەوش جارەكادی تێكچوو، هندەكان ئەگەر زڤراند بۆ پەیڕەوكرنا سیاسەتێن نوری مالكی سەرۆك وەزیرێن ئیراقی ل وی دەمی، بەلێ ڕەوشا ئەمنی ب تمامی وێران بوو، ل سالا 2014 و قاعیدە ژی ب بەرگەكێ نوو و ب هێزتر ڤەگەڕیا؟

سەرۆك بارزانی: پشتی خوەڤەكێشانا هێزێن ئەمریكی ل 2011 ڤالاتیا ئەمنی دروستبوو، لەشكرێ ئیراقێ ژی د وی ئاستی دا نەبوو كو وێ ڤالاتیێ پڕبكەت. ئیرانیان ژی پشكەكا مەزن یا وێ ڤالاتیێ پڕكر. ئەڤجا چ ب شێوەیەكێ ڕاستەوخوە بیت، یان ب ڕێكا هەڤپەیمانێن خوە و ئەو گرۆپێن كو ب شێوەیەكێ ڕاستەوخوە ب ئیرانێ ڤە د گرێدای. دەمێ هاتینە دناڤ مووسلێ دا ب ڕاستی ب گۆرەی پێزانینێن مە ڕووداوەكا شوكهێنەر بوو بۆ هەموویان. داعشێ پلانا وێ چەندێ نەبوو مووسلێ داگیر بكەت بەلكو پلانا وێ ئەوبوو چەند ئەندامێن خوە ژ زیندانا بادووشێ رزگار بكەت. دخواست چەند بەرەیەكێن شەڕی ل مووسلێ مژوول بكەن تاكو وێ پلانا خوە بجهبینیت لێ لەشكری شكەستن ئینا. ئەو لەشكرێ ناتۆی ب 10 سالان دروستكری ب 10 دەمژمێران دیار نەما. پاشی ئاراستەیا خوە بەر ب مە گوهۆڕی. لەشكرێ ئیراقێ ل سەر بنەمایێ پێگیریا نیشتمانی نەهاتبوو پێكئینان ئەوژی هۆكاربوو كو داعش كونترۆلا پتریا ئاخا ئیراقێ كری. بێگومان خەلكێ مووسلێ ژ ئەگەرێ بكارئینانا سیاسەتا تائیفی دژی وان هاریكاریا داعشێ كر هەتاكو داعش وەكو رزگاركەر هەژمارت و پاشی زانی ئەو رزگاركەر نینن بەلكو كارەساتن. بیگومان داعشێ ب شیانێن مەزن هێرش ل سەر مە كر كو چو هەڤسەنگی نەبوو د شیانێن لەشكری د ناڤبەرا پێشمەرگەی و داعشێ دا ب ڕێكا وی هەموو چەك و كەرەستێ ژ هەردو لەشكرێن ئیراقێ و سووریێ بۆ بجهـ مای. تنێ ژ لەشكرێ ئیراقێ هزار و 700 ترومبێلێن گوللەنەبڕ ژ جۆرێ هەمەر بدەست كەفتبوون هەروەسا تۆپ و چەك و كەرەستێ لەشكری ل دەستپێكێ گەلەك سەخت و دژوار بوو بەلێ پێشمەرگە و خەلكێ كوردستانێ د خۆراگر و وێرەك بوون.
بی بی سی عەرەبی: رزگاربوونا ئیراقێ ژ دەستێ داعشێ ئەستەم بوو هەكە هێزێن هەڤپەیمان دووبارە نە زڤریبان و پشكداری نەكربا ب ڕێكا تۆپبارانكرنا ئەسمانی و پێزانینێن هەوالگیری ل سالا 2015. بۆچوونا تە بۆ وی بابەتێ چیە؟
سەرۆك بارزانی: نابیت ئەو ڕاستیە بهێتە ماندەل كرن هەڤپەیمانان پشتەڤانیەكا مەزن كر ب تایبەت پشتەڤانیا ئەسمانی، ئەوا پەیوەندیدار بیت ب مەڤە پێشمەرگەی بەرگریەكا پەهلەوانانە كر و یێ وێرەك بوو د بەرگریكرنێ دا. بەلێ هەكە پشتەڤانیا ئەسمانی یا هەڤپەیمانان نەبا ڕاستە دا زیانێن مە پتر بن و سەركەفتن ل سەر داعشێ دا بیتە ئەركەكێ دژوار و دا شەڕ یێ درێژخایەن بیت.
بی بی سی عەرەبی: ئایا هۆكارە بۆ وێ چەندێ كو تاكو نوكە ژی تو ڤەكێشانا هێزێن هەڤپەیمانان ب تمامی ل ئیراقێ ڕەت دكەی؟ كو ئەو داخوازیا پتریا ئالیانە ل بەغدا ب تایبەت ئەو ئالیێن ب سەر ئیرانێ ڤە؟

سەرۆك بارزانی: ب پشتڕاستی ڤە هەكە هێزێن هەڤپەیمانان ب تمامی ژ ئیراقێ بهێنە ڤەكێشان، داعش دێ ب هێز زڤڕیت. نوكە ژی یێن ماین. ئەوێن داخواز دكەن هێزێن هەڤپەیمانان ژ ئیراقێ بهێنە ڤەكێشان وێ ڕاستیێ دزانن بەلێ موزایەدەیا سیاسی و نیشتمانی ب وی بابەتی دكەن.
بی بی سی عەرەبی: هەوە بڕیارا ڕیفراندۆمێ دا و هەلوەستێ هەوە یێن ڕۆهن و ڕاشكاوانە بوو كو ئەستەمە پەیوەندی ل گەل بەغدا ب وی شێوەی بەردەوام بن و هەوە چەندین هۆكار ژی دیاركرن و هەوە ئاماژە ب وێ چەندێ ژی دا كو ئیراق بەر ب وەلاتەكێ مەزهەبی ئایینی ڤە دچیت. وێ ئەزموونێ بۆ هەوە چ هێلا؟

سەرۆك بارزانی: بابەت ببوو ململانێ ل سەر ئێرادێ، هەموو ئالیان دخواست ئیرادەیا مە بشكێنن، ئەڤە هۆكارێ سەرەكی بوو بۆ خۆراگریا مە. ڕاستە گەلەك بزاڤ دژی مە هاتنە كرن بەلێ ئەم د خۆراگر بووین و ب سەركەفتین مە، ئەو هێرش ڕاوەستاند كو ل ئۆكتۆبەرا 2017 ل سەر مە هاتیە كرن، كەركووك ژی چو جاران نە دكەفت، هەكە ژ ئەگەرێ خیانەتا ئالیەكێ دیاركری نەبا، بەلێ ئەڤە یا دەمكی یە، چونكی هیچ هێزەك ل ڤێ جیهانێ نەشێت ناسنامەیا ڕاستەقینە یا كەركووكێ ب گوهۆڕیت.
بی بی سی عەرەبی: بۆچی پێداگیربوون ل سەر ڕیفراندۆمێ سەرەرای نەبوونا هیچ سۆزەكا ڕژد ژ ئالیێ ئەمریكا ڤە كو دێ ل گەل هەوە ڕاوەستیت؟
سەرۆك بارزانی: مافەكێ ئاسایی یێ هەر مللەتەكێ یە، ب خوە بڕیارێ ل دۆر چارەنڤیسێ خوە بدەت، هەتاكو ئەو چەندە ژی بۆمە ب ڕەوا نەدیت و كینەكا مەزن هەبوو بەرامبەر مە، ئەو كینە زێدەتر بوو و هاتە گوهۆڕین بۆ شكاندنا ئیرادەیا گەلێ كورد، لەوما مە ژی هەلوەستەك نیشادا كو چو جاران ژێ پەشێمان نابین.

بی بی سی عەرەبی: ب دیتنا هەوە ئیراق هێشتا بەر ب وەلاتەكێ مەزهەبی دچیت؟

سەرۆك بارزانی: ئەو ئیراقا نوكە دبینین ئەو ئیراق نەبوو كو مە هیڤی بۆ دخواست پشتی ژناڤچوونا ڕژێمێ و ژ پێخەمەت وێ چەندێ ژی مە خەباتكری كو هەتا بەری ژناڤچوونا ڕژێمێ. بەلێ نوكە دەلیڤەیەك هەیە كو ل بن سیبەرا حوكمەتا نوكە ب سەرۆكایەتیا محەمەد شیاع سۆدانی دروستبوویە، دەلیڤەیەك هەیە بۆ دروستكرنا وان ئالیێن كو پێدڤیە بهێنە دروستكرن.

بی بی سی عەرەبی: دووماهی پرسیار، پشتی ڕیفراندۆمێ برینەكا مەزن دروستبوو، ئایا ئەو برینە چێبوویە پشتی هەوە ل گەل پشكەك ژ وان سەركردێن ئیراقێ دیدار ئەنجامداین كو هندەك ژوان فەرماندەیێن هێزێن چەكدار بوون ل دەمێ هێرشكرنێ ل سەر كوردستانێ، ئایا هەوە ئەو برینە ساخكریە؟
سەرۆك بارزانی: بەری هەموو تشتەكی مە پرەنسیپەك هەیە كو ئەم خودان دۆزین و چو جاران داگێڕانێ ل سەر دۆزا خوە یا ڕەوا ناكەین و چو جاران ژی داگێڕانێ ژ وان پرەنسیپان ناكەین بەلێ ئەو سیاسەتە و ڕەوشە هندەك دەمان د شەڕی دا ل گەل ئالیەكی، یان كەسەكی بەلێ قۆناغەك دهێت كو نەچاری دانوستاندنان د گەلدا بكەی.
بی بی سی عەرەبی: هەروەكو ئەوا ل گەل سەدام حسێنی روودای؟
سەرۆك بارزانی: بەلێ.. ئەو ڕەوشە، بەرژەوەندیا وەلاتی و خەلكی حوكمی دكەت، ئانكو بابەت كەسی نینە و گرفتا كەسی نینە ل گەل كەسەكێ دیاركری، مە دۆزەك هەیە هندەك جاران پێدڤیە بەرگریێ ژێ بكەین و قوربانیێ ژ پێخەمەت بدەین هندەك جاران ژی نەچارین دانوستاندنێ ل گەل ئالیێ بەرامبەر بكەین بۆ وێ چەندێ چارەسەریا سەركەفتی بۆ پرسان ببینین.

ب، سه‌رجان مەحمود:

رۆژنامەکا لوبنانی دیار دکەت بەرپرسێن تورکیا ب رێیا رۆسیا و ئیرانێ پەیامەکا نوی بۆ شامێ هنارتینە و تێدا دیار کرینە ئەو نها ڤەکێشانا هێزێن خۆ ژ ئاخا سووریێ گەنگەشە دکەن، تنێ وان دڤێت بەشار یێ رازی بیت ل گەل ئەردۆغانی کۆمبیت، لێ هەتا نها ئەو یەک ژ ئالیێ بەشار ئەسەدێ سەرۆکێ رژێما سووریێ ڤە نەهاتیە قەبوول کرن.
پشتی 12 سالان تورکیا دخوازیت جاره‌کا دی پەیوەندیێن خۆ ل گەل سووریێ باش بکەت، ژ بۆ ڤێ یه‌کێ ژ ئیران و رۆسیا دخوازیت رژێما ئه‌سەدی رازی بکه‌ن دا کو د ئاسته‌کی بلند دا ده‌ست ب هه‌ڤدیتنان بکه‌ن، لێ هه‌تا نها ئه‌سەد رازی نه‌بوویه بێی مەرج ل گەل تورکیا دەست ب هەڤدیتنان بکەت و ل سه‌ر مه‌رجێ ڤه‌کێشانا هێزێن تورکیا ژ باکورێ سووریێ رژده‌.
ل ئالیێ دی دەزگەهێن راگەهاندنا رۆسیا ژی دیار کرن د هەڤدیتنا هەری دووماهیێ یا د ناڤبەرا پۆتین و بەشاری دا سەرۆکێ رۆسیا داخواز ژێ کریە، کو ل گەل رەجەب تەیب ئەردۆغانێ سەرۆکێ تورکیا دەست ب قۆناغەکا نوی بکەت، لێ ئه‌سەد رازی نه‌بوویه‌ و ئاشکرا کریه‌، کو دڤێت‌ تورکیا بێی مه‌رج هێزێن خوه‌ ژ ئاخا وان ڤه‌کێشیت، هەروەسا بەشاری داخواز ژی کریە دڤێت تورکیا ب فەرمی دەست ژ پشتەڤانیا گرۆپێن تیرۆرستی ل سووریێ بەردەت، هەتا تورکیا داخوازیێن سووریێ بجه نەئینیت ئەو نەشێن ل گەل تورکیا دەست ب چو دانوستاندنان بکەن، چونکی ئەو یەک دهێتە رامانا شکەستنەکا مەزن بۆ سووریێ، شام ژی تشتەک وەسا قەبوول ناکەت.
د ڤێ مژارێ دا رۆژناما ئه‌خبار یا لوبنانێ ژی راگه‌هاند، کو ئه‌ردۆغان د ڤان رۆژێن بۆری دا جاره‌کا دی ژ پۆتین و بەرپرسێن ئیرانێ خوا‌ستیه‌ فشارێن خۆ ل سەر بەشاری زێدەتر لێ بکەن، دا سەرۆکێ رژێما سووریێ رازی بیت ل گەل وی دەست ب قۆناغەکا نوی بکەت.
ل گۆر راپۆرتا رۆژناما لوبنانی بەرپرسێن تورکیا ئەو یەک ژی ئاشکرا کرینە، کو ئه‌و د ناڤ خوه‌ دا مژارا ڤه‌کێشانا ژ باکورێ سووریێ گه‌نگه‌شه‌ دکه‌ن و د ڤێ مژارێ دا جدی نه‌. بەرپرسێن تورکیا ژ بۆ ئیران و رۆسیا راگه‌هاندینه‌ ئه‌و بەرهەڤن رێککەفتنەکا نوی ل گەل سووریێ بکەن و هەموو خالێن رێککەفتنێ ژی بجه بینن، لێ تنێ وان دڤێت سەرۆکێ سووریێ رازی بیت ل گەل ئەردۆغانی کۆمبیت. بۆ ڤێ چه‌ندێ نها رۆسیا و ئیران هه‌ول دده‌ن به‌ری هه‌لبژارتنێن تورکیا ژڤانەکێ بۆ هه‌ڤدیتنا ئەردۆغانی و ئەسەدی دیار بکەن، لێ هەتا نها ئەو یەک ژ ئالیێ بەشاری ڤە نەهاتیە قەبوول کرن، چونکی بەشار ئەسەد بەرهەڤ نینە بەری هەلبژارتنێن تورکیا ل گەل ئەردۆغانی کۆمبیت.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com