ئەڤرۆ نیۆز، قائید میرۆ
پشتی داکەتنا بھایێ پتڕۆلێ د بازاڕی دا مەترسی بۆسەر بودجێ عێراقێ پەیدابوویە و سەرۆکێ لیژنا دارایی و ئابووری ژی لپەرلەمانێ کوردستانێ ئاشکراکر، ددەمێ نوکەدا داکەتنا بھایێ پتڕۆلێ کاریگەری لسەر مووچەی نابیت.
زیاد جەبار، سەرۆکێ لیژنا دارایی لپەرلەمانێ کوردستانێ بۆ ئەڤرۆ نیۆز دیارکر” داکەتنا بھایێ پتڕۆلێ ددەمێ نوکەدا چو کاریگەریێن وەسا ل سەر مووچێ فەرمانبەران نابیت، بتایبەتی ژی وەک دھێتە گوتن داکەتنا بھایێ پتڕۆلێ ئاریشەیا ناڤبەرا سعودیێ و رۆسیایە و پێشبینی دھێتەکرن بھێتە چارەسەرکرن.
سەرۆکێ لیژنا دارایی گۆتژی” حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ تەکەست لسەر ڤێ چەندێ کریە دێ بەلافکرنا مووچێ فەرمانبەران یا بەردەوامبیت، نوکەژی بەردەوام مووچە یێ دھێتە بەلافکرن.
زیاد جەبار خویاکر” ھەرچەند د کۆمبوونا سەرۆکایەتیا جڤاتا وەزیران بەحسێ داکەتنا بھایێ پتڕۆلێ ھاتیەکرن، بەلێ ھەگەر بھێت و داکەتنا پتڕۆلێ ڤەکێشیت دێ پشتی جەژنا نەڤرۆزێ وەزیری دارایی گازیکەینە پەرلەمانی.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
كۆمپانیا ئارمكۆ راگه‌هاند داخازیه‌كا وه‌زاره‌تا وزه‌یا سعوودیێ گه‌هشتیه وان بۆ بلندكرنا به‌رهم ئینانا پترۆلی ژ 12 ملیۆن به‌رمیلان بۆ 13 ملیۆن به‌رمیلان د رۆژێ دا.
كۆمپانیا ئارامكۆ كو تایبه‌ته ب به‌رهه‌م ئینان ل زه‌ڤیێن پترۆلی یێن سعودیێ راگه‌هاند: داخازیه‌ك ژ وه‌زاره‌تا ووزه‌یا سعودیێ گه‌هشتیه وان بۆ بلندكرنا ئاستێ به‌رهه‌م ئینانا پترۆلێ ژ 12 ملیۆن به‌رمیلا بۆ 13 ملیۆن به‌رمیلان د رۆژێ دا.
كۆمپانیا ئارامكو ئه‌و چه‌نده ژی راگه‌هاند: ئاستێ به‌رهه‌م ئینانا پترۆلێ ژلایێ ده‌وله‌تێ ڤه دهێته دیاركرن، لگۆری ئه‌وی سیسته‌می بۆ به‌رهه‌مئینانا ماده‌یێن هایدروكاربونیان هاتیه دانان.
هه‌ینیا بوری وه‌لاتێن ئوپێكێ شكه‌ستن ئینا ژبووی گه‌هشتنه رێكه‌تنێ بۆ كێمكرنا به‌رهه‌مێ پترۆلێ بۆ بلندكرنا بهایێ وێ ل بازاری، كۆ ب ئه‌گه‌رێ به‌لاڤبوونا ڤایرۆسێ كورونایێ زیانه‌كا مه‌زن به‌ركه‌فتی یه.
ئه‌ڤرۆ نیوز، زنار:
ئێكه‌تیا ته‌پا پێ یا هه‌رێما كوردستانێ دیاركر ل سه‌ر داخوازا وه‌زاره‌تا ته‌ندروستى یا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ وان سه‌رجه‌م چالاكیێن خوه یێن وه‌رزشى راگرتن بۆ ماوه‌كێ نه‌دیار.
زێده‌تر د ڤى چارچوڤه‌ى دا قاسم سالح ئه‌ندامێ ئێكه‌تیا ته‌پا پێ یا هه‌رێما كوردستانێ بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز ئاشكرا كر كو بریاربوو سوبه‌هى گه‌را 18 یا هه‌ڤركیێن خولا نایابا كوردستانێ برێڤه‌بچیت لێ ژ نشكه‌كێ ڤه وه‌زاره‌تا ته‌ندروستى یا هه‌رێمێ داخواز ژ وان كریه چو چالاكیێن وه‌رزشى ئه‌نجام نه‌ده‌ن بۆ خوه پارستن ژ ڤایروسێ كورونا له‌ورا نه‌چار بووین ڤێ بریارا بله‌ز بده‌ین و بۆ ماوه‌كێ نه‌دیار چالاكیێن خوه راگرین.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
سه‌رۆكێ نوو یێ ئه‌فغانستانێ بریاردا پێنج هزار زیندانیێن بزاڤا تالیبان ب چه‌ند قوناغه‌كان ئازاد بكه‌ت.
محه‌مه‌د ئه‌شره‌ف غه‌نی پشتی سویندخارنا یاسایی وه‌ك سه‌رۆكێ نوو یێ ئه‌فغانستانێ بریارا ئازادكرنا پێنج هزار زیندانیێن بزاڤا تالیبان دا.
بریار د چارچوڤه‌یێ پلانه‌كا ئاشتیێ دا دهێت ل ئه‌فغانستانێ، ئه‌و ژی پشتی ئه‌مریكا و بزاڤا تالیبان رێكه‌تن ل قه‌ته‌رێ ئیمزاكر.
سه‌دیق سه‌دیقی په‌یڤدارێ سه‌رۆكاتیا ئه‌فغانستانێ راگه‌هاند بوو بریارا ئازادكرنا زیندانیێن تالیبان ب چه‌ند قوناغه‌كان هێته بجهگرن و ل گه‌را ئێكێ دا 1500 زیندانی ل ده‌مێ چار رۆژان هێنه ئازادكرن.
په‌یڤداری سه‌رۆكاتیا ئه‌فغانستانێ دیاركر په‌لان دێ به‌رده‌وام بیت و پشای رۆژانه 100 چه‌كدارێن دی یێن تالیبان هێنه ئازادكرن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
جڤاتا نوونه‌ران و حكومه‌تا عیراقێ پلانه‌كێ بۆ ریب ری بوونا مه‌ترسیێن داكه‌تنا بهایێ پترۆلێ دادنن.
ئه‌حمه‌د سه‌فار ئه‌ندامێ لژنا دارایی یا جڤاتا نونه‌رێن عیراقێ راگه‌هاند پلانه‌كا بله‌ز هه‌یه بۆ چاڤ خشاندنێ ل بودجا گشتی یا وه‌لاتی و مه‌زاختیێن گشتی و راكرنا مه‌زاختیێن نه پیدڤی.
ئه‌حمه‌د سه‌فار ئه‌و چه‌نده ژی راگه‌هاند كو بزاڤێ دكه‌ن ب كێمترین شێوه پشت به‌ستنێ ب پترۆلێ گرێ بده‌ین و پیته‌پێدان و ئێخستنه‌كاری یا كه‌رتێن دی وه‌ك كه‌رتێ پیشه‌سازی و ئابوری یێن دی.
ب ئه‌گه‌رێ به‌لاڤ بوونا ڤایرۆسێ كورونایێ ل عیراقێ زێده‌تری 100 وه‌لاتێن جیهانێ بهایێ پترۆلێ ب شێوه‌یه‌كێ به‌رچاڤ داكه‌ت و گه‌هشته بن 30 دۆلاران بۆ هه‌ر به‌رمیله‌كێ.
ئه‌ڤڕۆ نیۆز، عه‌زیز هه‌ورامی:
به‌رێوه‌به‌رایه‌تی گشتی ته‌ندروستی هه‌ڵه‌بجه ڕای ده‌گه‌یه‌نێت، زانیاریان هه‌یه 60 قوتابی له پارێزگای هه‌ڵه‌بجه له ئێران خوێندوویانه گه‌ڕاونه‌ته‌وه به ڕێگای ده‌روازه‌كانی خواروی عێراق به‌نایاسایی ،له چاوی ته‌ندروستی خۆیان حه‌شارداوه، مه‌ترسین بۆ سه‌ر كۆمه‌ڵگا.
له ڕاگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی ته‌ندروستی پارێزگای هه‌ڵه‌بجه هاتووه، 60 قوتابی له زانكۆكانی وڵاتی ئێران ده‌خوێنن له ڕێگای ده‌روازه‌كانی خواروی عێراق به‌نایاسایی هاتونه‌ته‌وه، خۆیان حه‌شارداوه ئاماده‌نین خۆیان ئاشكرابكه‌ن و پشكنینی كۆرۆنایان بۆبكرێت و بخرێنه كه‌ره‌نتینه‌كانه‌وه.
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی هه‌ڵه‌بجه ڕای گه‌یاندووه، ئه‌گه‌ر له 24 سه‌عاتی داهاتوو خۆیان ڕاده‌ست نه‌كه‌ن ئه‌وه مۆڵه‌تی خوێندنیان هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه.
توندروستی هه‌ڵه‌بجه له ڕاگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی ده‌ڵێ، بڕیاردراوه هه‌رقوتابێك خۆی ڕاده‌ستی تیمه‌كانی ته‌نروستی نه‌كات ئه‌وه له ڕێگای پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌وه ڕوبه‌ڕوی یاسا ده‌كرێته‌وه سزاده‌درێن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
رۆژا 11 ئیلولا 1961 مسته‌فا بارزانی رێبه‌رێ بزاڤا رزگاریخوازیا گه‌لێ كوردستانێ شورشا ئیلولێ یا گه‌لی كوردستانێ ل دژی رژێما عیراقێ بۆ بده‌ستڤه ئینانا مافێن گه‌لێ كوردستانێ ده‌ستپێكر.
ئارمانجێن شوره‌شا مه‌زنا ئیلولێ حوكمێ زاتی بۆ كوردستانێ، پشتی نه‌ه سالان ژ خه‌بات و شورشگێریێ ل ته‌ڤایا كوردستانێ، حكومه‌تا ئه‌وی ده‌می یا عیراقی نه‌چار بوو دان ب مافێن گه‌لێ كوردستانێ دا بنیت، كۆ ئه‌و بخو حكومێ زاتی ئانكو خورێبه‌ریێ بۆ كوردستانێ بكه‌ن، رێكه‌فتنا دیرۆكی یا 11 ئادارێ یا سالا 1970 دناڤبه‌را سه‌ركردایه‌تیا شورشێ ب سه‌ركردایه‌تیا مسته‌فا بارزانی و رژێما عیراقێ هاته ئیمزاكرن.
رێكه‌فتن ب رێكه‌تنه‌كا دیرۆكی یا گه‌لێ كوردستانێ دهێته هژمارتن، چونكو ب ڤێ چه‌ندێ گه‌لی كوردستانێ چه‌ندین ده‌ستكه‌فتێن سیاسی و ئابووری بده‌ستڤه ئینان.
پشتی چار سالان ژ رێكه‌تنێ، حكومه‌تا عیراقێ هێدی هێدی سه‌رپێچیا رێكه‌فتنێ كر و ل گه‌ل رێكه‌فتنا جه‌زائیرێ ل 16/3/1975 دوماهی هات.
د رێكه‌فتنا جه‌زائیرێ دا سه‌دام حسێن جێگرێ سه‌رۆك كۆمارێ ئه‌وی ده‌می یێ عیراقێ ده‌ستبه‌رداری پشكه‌كا ئاخا عیراقێ ل باشوور بۆ محه‌مه‌د ره‌زا شاهێ ئیرانێ هه‌مبه‌ر ده‌ستهه‌لگرتن ژ هه‌ڤكاریكرنا شورشا گه‌لێ كوردستانێ و بڤێ چه‌ندێ شوره‌شا ئیلولێ ب دوماهی هات.
دڕۆژەکا وەکی ئەڤڕۆدا ل سالا (۱۹۷۰) بەیاننامەیا (۱۱) ئادارێ ل ڕادیۆ و تەلەفزیۆنێن عیراقێ هاتە ڕاگەهاندن و بۆ ئێکەمین جار د دیرۆکێ دا شۆڕەشەکا کوردی شیا حکۆمەتەکا ناوەندی یا خودان هێزەکا سەربازییا زۆر و یا ب هێز و پڕچەک نەچار بکەت ب فەرمی دانپێدانێ ب مافێن ڕەوایێن گەڵێ کوردستانێ بکەت ،كوهنده‌ك خالێن گرنگێن به‌ياننامێ ئه‌ڤه بين :
1- زمانێ كوردی زمانێ فه‌رمی بيت ل وان ده‌ڤه‌ڕێن پتريا ئاكنجيێن وان كوردن .
2- كورد دێ پشكداريێ ده‌سته‌لاتێ دا كه‌ن ، جوداهی نه‌هێته كرن دناڤبه‌را كورد و كه‌سانێن ديتر بۆ دانانا وان دناڤ پۆستێن گرنگێن ده‌وڵه‌تێ دا .
3- دانانا نه‌خشه و پلانان بۆ گه‌شه‌پێدانا نه‌ته‌وه‌يا كورد ژلايێ په‌روه‌ردێ و ڕه‌وشه‌نبيريێ ڤه
4. يه‌كه‌يێن كارگێڕی كو پتريا ئاكنجيێن وان كوردن ، فه‌رمانبه‌رێن وان كورد بن .
5- حكومه‌ت دێ دان پێدانێ ب مافێن گه‌ڵێ كورد كه‌ت ژبۆ دامه‌زراندنا ڕێكخراوێن: قوتابيان، لاوان، ئافره‌تان، مامۆستايێن تايبه‌ت ب خۆ دێ ئه‌ندام بن ل ڕێكخراوێن نيشتمانيێن عێراقێ وه‌كی يێن خۆ .
6- گرنگيدان ب پێشڤه‌برنا ئابووری و كۆمه‌ڵايه‌ت دكوردستانێ دا و دامه‌زراندنا ده‌زگه‌هه‌كێ تايبه‌ت بۆ بجهئينانا ئه‌ڤی ئه‌ركی .
7- ڤه‌گه‌ڕاندنا ئاكنجيێن كورد بۆ جهێن وان .
8- لێبوورينه‌كا گشتی بۆ هه‌می ئه‌وان فه‌رمانبه‌ر و سه‌ربازان و پۆليسێن هاريكاريا شۆڕه‌شێ كری و ڤه‌گه‌ڕاندنا وان بۆ سه‌ر كارێن وان .
9- له‌ز كرن بۆ بجهئينانا ياسايا چاره‌سه‌ركرنا چاندنێ و هه‌مواركرنێ ب مه‌ره‌ما نه‌هێڵانا په‌يوه‌نديێن ده‌ره‌به‌گايه‌تيێ .
10- هه‌مواركرنا ده‌ستوورێ كاتی كو گه‌ڵێ عێراقێ ژدوو گه‌ڵێن سه‌ره‌كی پێكدهێت كو عه‌ره‌ب و كوردن .
11- ئێك ژجێگرێن سه‌رۆكێ كۆمارێ كورد بيت .
12- گه‌ڵێ كورد ب ڕێژا ئاكنجيێن وێ دعيراقێ دا دێ پشكداريێ ل ده‌سته‌ڵاتا ياسا دانانێ دا كه‌ت.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
وه‌زیرێ ساخله‌میا توركیا توماركرنا حاله‌تێ ئێكێ یێ توشبوون ب ڤایرۆسێ كورونایێ ل توركیا راگه‌هاند:
فه‌خره‌دین قوجه وه‌زیرێ ساخله‌میا توركیا راگه‌هاند حاله‌تێ ئیكی یێ توشبوون ب ڤایرۆسێ كورونا ل توركیا هاته توماركرن و ئه‌و نه‌خوشه د ده‌مه‌كی دا كۆ ل ئه‌ورۆپا بوو توشیی ڤایرۆسێ كورونا بوویه.
وه‌زیڕێ ساخله‌میا توركیا ئه‌و چه‌نده ژی دیاركر نه‌خوش نوكه ل بن چاڤدێریێ دایه ره‌وشا ساخله‌میا وی جیگیره و ئه‌ندامێن خیزانا وی ژی ل بن چاڤدێریێ دانه.
نيشاندان