ئەڤرۆ نیوز:
عەلی مستەفا جێگرێ بەرپرسێ مەلبەندێ چارێ ئێکەتی نشتیمانی کوردستان گۆت: سەقایێ سیاسی ل رۆژھەلاتا ناڤین ب گشتی و ل ھەر ئێک ژ عیراق و سوریا ب تایبەتی سەقایەکێ گەلەک ئالۆزە و پشتی دەربازبوونا سەد سالا ب سەر رێککەفتنا سایکس پیکو ھەموو ھێزێن نیڤدەولەتی گەھشتنە وێ باوەریێ دبیت نەخشە و دیزانەکا دیا نوو بۆ ڤێ دەڤەرێ بھێتە دروستکرن، دڤی دەرگەھی دا باشترین دەلیڤە ل ھەمبەری کوردان ھاتیە روخساندن و کورد بڕیارا خوە یا سیاسی بدەن و دەولەتا سەربەخۆ رابگەھینن، نخاسمە نوکە کورد دشەڕێ دژی ھێزێن تیرۆرستێن داعش دانە ل باشور و رۆژئاڤا کوردستانێ پێگەھەکێ ب ھێز و پشتەڤانیەکا نیڤدەولەتی بدەست خو ە ئینایە.
ھەمان ئەندامێ ئێکەتیا نشتیمانیا کوردستانێ ل ھەمبەری ھەلویستێ ھندەک پارتێن باشورێ کوردستانێ سەبارەت پرسا ریفراندۆمێ گۆت: ئەنجامدانا ریفراندۆمێ وەک رێکەک بۆ وەرگرتنا رایا خەلکی ل سەر ڤێ پرسا گرنگ دەلیڤەکا زێرینە، ھەموو ھێزێن سیاسی ل کوردستانێ لەنگی و لاوازیا وان یا دیارە و ب مخابنی ڤە پرسا ریفراندۆمێ نەتنێ ل جھێ ویێ ساخلەم نەھاتیە بەحسکرن، پەرلەمانێ کوردستانێ ئەو ناڤەندا شەرعی ھاتیە ژ کارئێخستن و کارتێدا ناھێتەکرن، مخابن پرسا ریفراندۆمێ پرسەکا زەلال نینە وەک پرەنسیب، ئەز باوەرناکەم ھیچ ھێزەکا کوردستانێ ل گەل ئەنجامدانا ریفراندووێ نەبیت، بۆ نموونە درێککەفتنا سیاسی یا دناڤبەرا ئێکەتی و گورانێ دا د مادا یازدێ دا ھەر دو ئالی دکوکن ل سەر ئەنجامدانا ریفراندۆمێ، بەلکو ھەر دو دکوکن ھەتا راگەھاندنا دەولەتا سەربەخۆ یا کوردستانێ ژی دیارکرینە، کو دڤێت بەرھەڤیێن ھەمە لایەنە ژبۆ ئەنجامدانا ریفراندۆمێ ب ھێنەکرن، ئەنجامدانا ریفراندومێ پرسەکا نشتیمانی یە و پەیوەندی ب ھەموو تاکێن ھەرێمێ و ھەموو ھێزێن سیاسی ڤە ھەیە، و چ ھێزێن سیاسی تاک لایەنانە نەشێت ڤێ پرسێ بکەتە کریار و مەرجێ ریفراندونێ و ھەتا سەربەخوبوونێ بتنێ ئێک رێزی دەنگیا ھێزێن سیاسی یە ل کوردستانێ.
ئەنمار سەلاح، قوتابیەکێ زانکۆیێ یە ل ھەمبەر پرسا ریفراندۆمێ گۆت: ریفراندۆما گەلی ئانکو بۆچوون و دەنگدانا گەلی لسەر ئەوی بابەتێ ب ژیانا وان ڤە گرێدای ل دویڤ دەستوورێ پتریا وەلاتێن دیمۆکراتی, ئەڤ یەکە ژ بەری 300 سالان ل ئەورۆپا دەرکەڤتی یە و ئێکەم جار ل سویسرا و ل چەرخێ بیستێ بوویە دیاردە ل گەلەک وەلاتان ریفراندوم ھاتیەکرن ژلایێ خەلکی ڤە ژبۆ بریار دان لسەر پاشەرۆژا خو, نێزیکترین نموونە ریفراندۆما گەلێ ئسکوتلندایە ژ بریتانیا ئەو گەلێ نەشیای بسەرکەڤیت و خەلک ب بڕیاریا خوە ماینە دگەل بریتانیا.
دەربارەی پرسا ھەوە, ل سالا 1917 کێشەیا مووسل تاکو سالا 1921 سەربەخوەیا عێراقێ, ئێکەم جار بوو پێکولا ریفراندۆمێ بۆ مە ھاتیەکرن, لێ سەرنەگرت و ئەم نەشیاین ژ عێراقێ جودابین, ھەلبەت دڤێت ل ئەگەرێن ناڤخویی بنێرین دا چارەیەکێ ژ بۆ ئەڤرو ببینین.
ب دیتنا من ھەتا نوکە ھەموو پارتێن مە ب چاڤ و روویەکێ شێلی ل ھەڤ دنێرن, ھەلبەت ئەڤ یەک ناخوازیت ریفراندۆم ھەبیت یان ئەگەر ھەبیت ژی چو رامان نابیت، ھەکە ھەموو خەلک پشکدار نەبن, ھەروەسا نوکە باشوورێ کوردستانێ دمەزنترین قەیرانان دایە ئەڤجا چو یا سیاسی یان ئابووری بیت, دشێم بێژم گەلەک ژ خەلکی باوەری ب ئەڤێ یەکێ نینە، ریفراندۆم کارەکە بەری ب ھێتە ئەنجامدان گەرەکە ھەموو خەلک لسەر رازی بن کو ب ھێتە ئەنجامدان ئەڤجا بێژن بەلێ یان نەخێر ئەو ب بڕیار و بۆچونێن تاکەکەسی ڤە گرێدایە و ھەر کەسەکی ماف ھەیە دەنگێ خو وەکو وی بڤێت بکاربینیت.
رۆژنامەڤان ئیبراھیم دێرگژنیکی، ل ھەمبەر پرسا ریفراندۆمێ و ھەلویستێ ھندەک پارتێن باشورێ کوردستانێ گۆت: ریفراندۆم مافەکێ سرۆشتیێ گەلێ کوردستانێ وەک پێنگاڤ دڤیابا ئەڤە ژ مێژە ھاتبا ھاڤێتن وەک پێنگاڤ بۆ راگەھاندنا دەولەتا کوردی ل باشورێ کوردستانێ ھەر دەمێ پێرابوونێن وێ ب دووماە ھاتن ژ ژلایێ قانوونی یان ئاشتبوونا نشتیمانی ئەڤرۆ بھێتەکرن چێترە ژ سوباھی، نە زلال بوونا ھەلویستێ ھنجەک پارتێن سیاسی ھەمبەر ریفراندوومێ بۆ ھەڤرکیا سیاسی ڤەدگەریت و ھندەک ئالی ڤێ چەندێ ب موزیدە دزانن و مخابن ئەڤ ئالوزی و نەلکێن دناڤبەرا ئالیێن سیاسی دا کارتێکرنێ ل پرسێن نشتیمانی ژی دکەن .
ھەمان رۆژنامەڤان گۆت: من باوەری ھەیە ھەموو ئالیێن سیاسی ل کوردستانێ ل گەل ئەنجامدانا ریفراندومێ نە، دیسا ھەڤرکیا سیاسی دێ بیتە ئەگەر ھەر لایەنەک تێبینیا خوە ھەبیت کا چ دەم یێ گونجایە بۆ ڤێ پێنگاڤێ، دیسا بۆچوونێن جودا و دابەشبوون ل سەر جەمسەرێن ھەرێمایەتی و دەولی ھۆکارە بۆ جوداھیێ، ئەم پێدڤی ب ئاشتبوونا نشتیمانی نە و رێکخستنا ناف مالا کوردی و ئەکتیفکرنا پەرلەمانێ کوردستانێ و ئاسایکرنا کاودانان و ئەڤە ببیتە رێخوشکەر بۆ ئەنجامدانا ریفراندۆمێ.

ئەڤرۆ نیوز:
بەرەیێ تورکمانی یێ عیراقی داخواز دکەت تورکمانێن ھەرێما کوردستانێ وەکو نەتەوێ دوێ رەفتار دگەلدا بھێتە کرن و ھندەک پۆستێن گرنگ ژی پێ بھێنە دان وەکو پۆستێ جێگرێ سەرۆکێ ھەرێمێ و جێگرێ سەرۆک وەزیران، د ھەمان دەمدا داخوازکر ل عیراقێ ژی وەکو نەتەوێ سیێ رەفتار دگەلدا بھێتە کرن و پۆستێن گرنگ پێ بھێنە دان.
ئایدن مەعروف ئەندامێ مەکتەبا سیاسی یا بەرەیێ تورکمانی یێ عیراقی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت” مە وەکو بەرەیێ تورکمانی داخواز ژ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ یا کری کو تورکمان وەکو نەتەوێ دویێ ل ھەرێمێ بھێنە ھژمارتن، پێدڤیە ئەڤ چەندە ددستووری ژی دا بھێتە دیارکرن کو تورکمان نەتەوێ سیێ نە ل عیراقێ و نەتەوێ دویێ نە ل ھەرێما کوردستانێ کو ھەتا نوکە نە ل ھەرێمێ و نە ل عیراقێ ژی ئەڤ رەفتارە دگەل مە دا نەھاتیە کرن”.
ب دیتنا ئایدن مەعروفی کو د ھەمان دەمدا سەرۆکێ فراکسیۆنا بەرەیێ تورکمانی یە د پەرلەمانێ کوردستانێ دا، ھەتا نوکە تورکمان دپشکدار نینن د بریارا سیاسی دا ل ھەرێما کوردستانێ و عیراقێ و زێدەتر گۆت” ھەتاکو پشکداریەکا کارا ب مە نەھاتیە کرن د دەزگەھێن حکومی دا ل ھەرێما کوردستانێ و عیراقێ و دچو قۆناغان دا پۆستێن گرنگ ب تورکمانان نەھاتینە دان وەکو پۆستێن جێگرێ سەرۆکێ ھەرێمێ و جێگرێ سەرۆک وەزیران، یان وەزارەتەک بۆ کاروبارێن تورکمانان کو ئەڤە دگرنگن بۆ پشکداریەکا نێگەتیڤ و کارا د دەزگەھان دا”.
دیارکر ژی” دەمێ بریارەکا سیاسی دھێتە دان، مە پشکدار ناکەن تێدا و حیساب بۆمە ناھێتە کرن”.
ل دۆر پۆستێن تورکمانان ل ھەرێما کوردستانێ و عیراقێ گۆت” تورکمانان نوکە پێنج کورسی یێن ل پەرلەمانێ کوردستانێ ھەین و وەزارەتا داد ژی یا تورکمانایە، ل عیراقێ ژی تنێ بریاردەرێ جڤاتا نوونەران یا ددەستێ تورکمانان دا و دخوازین ل وێرێ ژی پۆستێن جێکرێ سەرۆک کۆماری و جێگرێ سەرۆک وەزیران ووزارەتەک بۆ کاروبارێن تورکمانان ب مە بھێتە دان وەکو نەتەوێ سیێ ل عیراقێ”.
ڤی ئەندامێ مەکتەبا سیاسی یا بەرەیێ تورکمانی خویاکر ژی” رەفتارکرن دگەل تورکمانان وەکو نەتەوێ دوێ ل ھەرێما کوردستانێ، نە تنێ وەرگرتنا پۆستانە، بەلکو مە یا داخوازکری زمانێ تورکمانی ددستووری دا ببیتە زمانێ فەرمی و تورکمان پشکدارببن د دەزگەھێن حکومی و پۆستێن گرنگ دا وەکو جێگرێ سەرۆکێ ھەرێمێ و جێگرێ سەرۆکێ حوکمەتێ، ئانکو پشکدارببن د ھەرسێ سەرۆکاتیان دا”.
ل دۆر ھژمارا تورکمانان ل عیراقێ و ھەرێمێ، ئایدن دبێژیت” سێ ملیۆن تورکمان ل عیراقێ ب ھەرێما کوردستانێ ڤە یێن ھەین ئەوژی ل دەڤەرێن تلەعفەر و کەرکوک و ھەولێر و پردێ و ئالتۆن کوپری و خورماتوو و بەیات و مەندلی و دیالا”.